Dziennik Ustaw - rok 1997 nr 96 poz. 592

1) ze zużytymi opakowaniami,

2) z substancjami przeterminowanymi lub w uszkodzonych opakowaniach, nie nadającymi się do dalszego użytku,

3) z masami ziemnymi lub skalnymi, jeżeli są usuwane albo przemieszczane w związku z realizacją inwestycji lub prowadzeniem eksploatacji kopalin.

2. Przepisów ustawy nie stosuje się do:

1) mas ziemnych lub skalnych usuwanych albo przemieszczanych w związku z realizacją inwestycji lub prowadzeniem eksploatacji kopalin, jeżeli miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu określą warunki i sposób ich zagospodarowania,

2) odpadów promieniotwórczych w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1986 r. – Prawo atomowe (Dz. U. Nr 12, poz. 70, z 1987 r. Nr 33, poz. 180, z 1991 r. Nr 8, poz. 28, z 1994 r. Nr 90, poz. 418, z 1995 r. Nr 104, poz. 515 oraz z 1996 r. Nr 24, poz. 110 i Nr 106, poz. 496).

3. Przepisy ustawy nie naruszają przepisów ustawy – Prawo geologiczne i górnicze.

1) odpadach – rozumie się przez to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe powstałe w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały; za odpady uważa się również osady ściekowe,

2) odpadach niebezpiecznych – rozumie się przez to te odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla środowiska,

3) odpadach komunalnych – rozumie się przez to stałe i ciekłe odpady powstające w gospodarstwach domowych, w obiektach użyteczności publicznej i obsługi ludności, w tym nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, porzucone wraki pojazdów mechanicznych oraz odpady uliczne, z wyjątkiem odpadów niebezpiecznych z zakładów opieki zdrowotnej i weterynaryjnych,

4) obiektach użyteczności publicznej i obsługi ludności – rozumie się przez to w szczególności urzędy organów administracji publicznej, zakłady opieki zdrowotnej i opieki społecznej, szkoły i placówki w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, placówki kulturalno-oświatowe oraz jednostki więziennictwa, zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich,

5) ściekach – rozumie się przez to wprowadzane do wód, do ziemi albo do urządzeń kanalizacyjnych:

a) wody zużyte do celów bytowych i gospodarczych,

b) wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych, z wyłączeniem wód pierwszej i drugiej klasy czystości,

c) wody skażone promieniotwórczo,

d) ciekłe odchody zwierzęce,

e) wody opadowe pochodzące z terenów zanieczyszczonych, w tym z centrów miast, terenów przemysłowych, składowych, baz transportowych i dróg o dużym natężeniu ruchu wraz z parkingami,

6) wytwarzających odpady – rozumie się przez to podmioty gospodarcze w rozumieniu ustawy o działalności gospodarczej oraz jednostki organizacyjne nie prowadzące działalności gospodarczej, powodujące powstawanie odpadów,

7) odbiorcach odpadów – rozumie się przez to podmioty gospodarcze w rozumieniu ustawy o działalności gospodarczej, którym wytwarzający odpady zlecili wykonywanie obowiązku usuwania odpadów z miejsc ich powstawania, wykorzystywania lub ich unieszkodliwiania,

8) składowisku odpadów – rozumie się przez to także wysypisko odpadów komunalnych, wylewisko odpadów ciekłych, a także zwałowiska mas ziemnych i skalnych powstające w wyniku realizacji inwestycji albo prowadzenia eksploatacji kopalin, z zastrzeżeniem przypadków, o których mowa w art. 2 ust. 2 pkt 1,

9) termicznym przekształcaniu odpadów – rozumie się przez to proces rozkładu organicznych składników odpadów przebiegający w temperaturze powyżej 600° Celsjusza,

2. Działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów powinny być planowane, projektowane i prowadzone tak, aby;

1) zapobiegały powstawaniu odpadów,

2) zapewniały bezpieczne dla środowiska wykorzystywanie odpadów, jeżeli nie udało się zapobiec ich powstaniu,

3) zapewniały zgodny z zasadami ochrony środowiska sposób postępowania z odpadami, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się wykorzystać.

1) przemysłowych, w tym energetycznych, a także budowlanych, jako surowców wtórnych w całości lub w części, bezpośrednio lub przez przetwarzanie,

2) nieprzemysłowych, a w szczególności do kształtowania powierzchni gruntów lub ich dostosowywania do określonych potrzeb, a także do nawożenia lub ulepszania gleby.

2. Unieszkodliwianie odpadów polega na poddaniu ich procesom przekształcenia biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska.

3. Unieszkodliwianiem odpadów w rozumieniu niniejszej ustawy jest także składowanie odpadów.

2. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w porozumieniu z Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego, określi, w drodze rozporządzenia, klasyfikację odpadów, w ramach której wyodrębni listę odpadów niebezpiecznych.

2. Kopię wydanego zezwolenia wojewoda przekazuje do wiadomości właściwemu wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta.

3. Sposób postępowania z odpadami innymi niż niebezpieczne, wytworzonymi w ilości od jednej tony do jednego tysiąca ton rocznie, z wyłączeniem odpadów komunalnych, wymaga uzgodnienia wytwarzającego odpady z wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta, który zasięga w tej sprawie opinii terenowego inspektora sanitarnego.

4. Rada gminy może podjąć uchwałę o obowiązku dokonania uzgodnienia, o którym mowa w ust. 3, przez wytwarzających określone rodzaje odpadów w ilości do jednej tony rocznie.

5. Kopie uzgodnienia, o którym mowa w ust. 3 i 4, wójt, burmistrz lub prezydent miasta przekazuje do wiadomości wojewodzie i państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu.

1) wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do wytwarzania, z uwzględnieniem ich podstawowego składu chemicznego i innych właściwości,

2) określenie ilości wytwarzanych rocznie odpadów poszczególnych rodzajów,

3) program obejmujący sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów lub minimalizacji ich ilości oraz ich usuwanie, wykorzystywanie lub unieszkodliwianie z wyodrębnieniem przewidywanego postępowania z odpadami niebezpiecznymi,

4) oznaczenie miejsca oraz sposób składowania i transportu odpadów uwzględniający postępowanie z odpadami nadającymi się do wykorzystywania.

2. W zezwoleniu, o którym mowa w ust. 1, określa się:

1) rodzaj oraz ilość odpadów dopuszczonych do wytworzenia w okresie roku,

2) warunki realizacji programu, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, a także miejsce i warunki składowania oraz transportu odpadów, z uwzględnieniem selektywnego postępowania z odpadami nadającymi się do wykorzystywania.

3. W razie gdy wytwarzający odpady narusza przepisy ustawy lub nie przestrzega warunków określonych w zezwoleniu, o którym mowa w ust. 1, organ wydający zezwolenie wzywa go do niezwłocznego zaniechania naruszeń.

4. Jeżeli wytwarzający odpady mimo wezwania, o którym mowa w ust. 3, nadal narusza przepisy ustawy lub nie przestrzega warunków określonych w zezwoleniu, organ wydający zezwolenie może je cofnąć, w drodze decyzji, bez odszkodowania.

5. Cofnięcie zezwolenia powoduje wstrzymanie działalności objętej cofniętym zezwoleniem.

6. Wygaśnięcie lub cofnięcie zezwolenia nie powoduje wygaśnięcia obowiązku usunięcia skutków prowadzonej działalności na koszt wytwarzającego odpady.

1) opis sposobu usuwania, wykorzystywania lub unieszkodliwiania wytworzonych odpadów wraz z określeniem ich ilości, rodzaju i składu chemicznego,

2) oznaczenie miejsca oraz opis sposobu składowania i transportu odpadów uwzględniający postępowanie z odpadami nadającymi się do wykorzystania,

3) przewidywany okres działalności, w wyniku której powstają odpady.

2. W uzgodnieniu, o którym mowa w ust. 1, określa się:

1) miejsce i warunki składowania oraz transportu odpadów, z uwzględnieniem selektywnego postępowania z odpadami nadającymi się do wykorzystania,

2) okres obowiązywania uzgodnienia.

3. W razie gdy wytwarzający odpady narusza przepisy ustawy lub nie przestrzega warunków określonych w uzgodnieniu, o którym mowa w ust. 1, stosuje się przepisy art. 9 ust. 3–6.

2. Wytwarzający odpady może zlecić wykonanie obowiązku usuwania, wykorzystywania lub unieszkodliwiania odpadów odbiorcy odpadów.

3. Odbiorca odpadów niebezpiecznych jest obowiązany do uzyskania zezwolenia na usuwanie tych odpadów, w tym na transport, na ich wykorzystywanie lub unieszkodliwianie. Zezwolenie wydaje, w drodze decyzji, wojewoda właściwy ze względu na miejsce wykorzystywania lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, po zasięgnięciu opinii państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego oraz właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

4. Wniosek o wydanie zezwolenia, o którym mowa w ust. 3, powinien zawierać:

1) wyszczególnienie rodzajów odpadów niebezpiecznych przewidzianych do usuwania, wykorzystywania lub unieszkodliwiania, z uwzględnieniem ich podstawowego składu chemicznego i innych właściwości,

2) określenie ilości odpadów niebezpiecznych poszczególnych rodzajów, poddawanych usuwaniu, wykorzystywaniu lub unieszkodliwianiu,

3) oznaczenie miejsca oraz przedstawienie sposobu składowania i transportu odpadów niebezpiecznych, z uwzględnieniem selektywnego postępowania z odpadami nadającymi się do wykorzystywania,

4) przedstawienie możliwości technicznych i organizacyjnych pozwalających należycie wykonywać zlecane przez wytwórców odpadów niebezpiecznych obowiązki, ze szczególnym uwzględnieniem kwalifikacji fachowych pracowników oraz liczby i jakości posiadanych maszyn i urządzeń odpowiadających wymaganiom ochrony środowiska,

5) przewidywany okres wykonywania działalności związanej z usuwaniem odpadów niebezpiecznych z miejsc ich powstawania, wykorzystywaniem odpadów lub ich unieszkodliwianiem.

5. W zezwoleniu, o którym mowa w ust. 3, określa się:

1) rodzaj i ilość odpadów niebezpiecznych usuwanych w okresie roku, odpowiednie sposoby ich usuwania, wykorzystywania lub unieszkodliwiania przez odbiorcę odpadów,

2) miejsce oraz warunki składowania i transportu odpadów niebezpiecznych, z uwzględnieniem postępowania z odpadami nadającymi się do wykorzystywania,

3) czas obowiązywania zezwolenia,

4) inne warunki związane ze specyfiką odpadów niebezpiecznych, a także potrzebą zachowania wymagań ochrony życia lub zdrowia ludzi oraz środowiska.

6. W razie gdy odbiorca odpadów niebezpiecznych narusza przepisy ustawy lub nie przestrzega warunków określonych w zezwoleniu, o którym mowa w ust. 3, wojewoda wzywa go do niezwłocznego zaniechania naruszeń.

7. Jeżeli odbiorca odpadów niebezpiecznych mimo wezwania, o którym mowa w ust. 6, nadal narusza przepisy ustawy lub nie przestrzega warunków określonych w zezwoleniu, wojewoda może cofnąć to zezwolenie, w drodze decyzji, bez odszkodowania.

8. Cofnięcie zezwolenia powoduje wstrzymanie działalności objętej cofniętym zezwoleniem.

9. Wygaśnięcie lub cofnięcie zezwolenia nie powoduje wygaśnięcia obowiązku usunięcia skutków prowadzonej działalności na koszt odbiorcy odpadów.

10. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Prezesem Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić obowiązek, o którym mowa w ust. 3, w stosunku do innych odpadów niż niebezpieczne.

2. Formę i wielkość zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 1, ustala się w zezwoleniu, o którym mowa w art. 8 ust. 1 oraz w art. 11 ust. 3.

3. Wojewoda uchyla obowiązek zabezpieczenia, na wniosek wytwarzającego odpady lub odbiorcy odpadów, po stwierdzeniu zaprzestania prowadzenia działalności będącej przyczyną jego ustanowienia, jeżeli nie występują szkody spowodowane działalnością wytwarzającego odpady lub odbiorcy odpadów.

2. Ewidencja, o której mowa w ust. 1, powinna zapewnić ilościową i jakościową kontrolę:

1) wytwarzanych odpadów,

2) obrotu i przekształcania odpadów w trakcie ich usuwania do miejsc wykorzystywania lub unieszkodliwiania,

3) prawidłowości naliczania opłat za składowanie odpadów, a także wymierzania kar za składowanie odpadów w miejscu na ten cel nie przeznaczonym lub niezgodnie z wymaganiami, o których mowa w art. 22.

3. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Prezesem Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, określi, w drodze rozporządzenia, wzory dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów oraz służących do przekazywania informacji, o których mowa w art. 29.

2. Odpady niebezpieczne powinny być w pierwszej kolejności wykorzystywane lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania.

3. Usuwanie odpadów niebezpiecznych z miejsc ich powstawania jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy ich wykorzystywanie lub unieszkodliwianie w tych miejscach jest niewykonalne bądź też nieracjonalne ze względów ekologicznych lub ekonomicznych.

4. Usuwanie odpadów niebezpiecznych z miejsc ich powstawania do miejsc ich wykorzystywania lub unieszkodliwiania odbywa się z zachowaniem przepisów obowiązujących przy transporcie materiałów niebezpiecznych.

5. Minister Gospodarki, w porozumieniu z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

2. Minister Gospodarki, w porozumieniu z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, określi, w drodze rozporządzenia, odpady, które powinny być wykorzystywane w celach przemysłowych, oraz warunki, jakie muszą być spełnione przy ich wykorzystywaniu.

3. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej, określi, w drodze rozporządzenia, warunki, jakie muszą być spełnione przy wykorzystywaniu osadów ściekowych na cele nieprzemysłowe.

4. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej, może określić, w drodze rozporządzenia, warunki, jakie muszą być spełnione przy wykorzystywaniu na cele nieprzemysłowe innych odpadów niż osady ściekowe.

2. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady oznaczania opakowań, o których mowa w ust. 1.

3. W razie niedopełnienia przez podmioty gospodarcze, o których mowa w ust. 1, obowiązku, o którym mowa w ust. 1, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wydać decyzję o wstrzymaniu działalności powodującej naruszenie tego obowiązku.

4. W przypadku określonym w ust. 3, na wniosek podmiotu gospodarczego, o którym mowa w ust. 1, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może ustalić termin usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, a w razie nieusunięcia ich w tym terminie – wstrzyma działalność powodującą naruszenie obowiązku, o którym mowa w ust. 1.

2. Producent substancji trujących, a gdy substancje pochodzą z zagranicy – importer, jest obowiązany odebrać opakowania po tych substancjach.

3. Sprzedawca substancji trujących jest obowiązany przyjmować od użytkowników opakowania po tych substancjach w celu ich przekazania producentowi lub importerowi.

4. Obowiązki, o których mowa w ust, 1–3, obejmują także substancje trujące przeterminowane, w uszkodzonych opakowaniach oraz nie nadające się do dalszego użytku.

5. Producent, importer lub sprzedawca substancji trujących mogą zlecić wykonanie obowiązków, o których mowa w ust. 2–4, odbiorcy odpadów niebezpiecznych, na warunkach nie pogarszających uprawnień użytkownika, o którym mowa w ust. 1.

6. Jeżeli producent substancji trujących, ich importer lub sprzedawca nie zlecą obowiązków, o których mowa w ust. 2–4, odbiorcy odpadów niebezpiecznych, mają wówczas wobec nich odpowiednie zastosowanie przepisy art. 17 ust. 3–9, art. 12 i 13.

7. Minister Gospodarki, w porozumieniu z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej, w drodze rozporządzenia, może rozszerzyć obowiązki, o których mowa w ust. 1–4, na inne opakowania i wyroby.

2. Zadania gmin związane z ochroną środowiska przed odpadami innymi niż komunalne określają przepisy o zagospodarowaniu przestrzennym oraz przepisy niniejszej ustawy.

3. Gmina realizuje zadania związane z racjonalnym gospodarowaniem odpadami komunalnymi według przyjętego przez radę gminy programu ochrony środowiska w gminie.

2. Zabrania się spalania odpadów na powierzchni ziemi poza obiektami i urządzeniami technicznymi, o których mowa w ust. 3.

3. Obiekty oraz urządzenia techniczne do kompostowania lub termicznego przekształcania odpadów mogą być eksploatowane tylko wówczas, gdy:

1) nie zostaną przekroczone dopuszczalne normy emisji substancji zanieczyszczających środowisko, określone na podstawie odrębnych przepisów,

2) powstające po zastosowaniu kompostowania bądź termicznego przekształcenia pozostałości będą wykorzystywane bądź unieszkodliwiane z zachowaniem wymagań określonych w ustawie.

4. Do budowy obiektów i urządzeń technicznych służących do kompostowania lub termicznego przekształcania odpadów stosuje się zasady określone w art. 21 ust. 2–4.

5. W razie niedopełnienia przez podmioty gospodarcze prowadzące kompostowanie bądź termiczne przekształcanie odpadów obowiązków, o których mowa w ust. 1–3, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wydać decyzję o wstrzymaniu działalności związanej z kompostowaniem lub termicznym przekształcaniem odpadów.

6. W przypadkach określonych w ust. 5, na wniosek podmiotu gospodarczego, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może ustalić termin do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, a w razie nieusunięcia ich w tym terminie – wstrzyma działalność związaną z kompostowaniem lub termicznym przekształcaniem odpadów.

2. Wyznaczenie składowiska odpadów dokonywane jest w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym.

3. Wyznaczenie składowiska odpadów w pobliżu lotnisk wymaga zgody organu nadzoru lotniczego.

4. Wyznaczenie składowiska odpadów w pobliżu obiektów zabytkowych lub na terenie występowania stanowisk archeologicznych wymaga zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków.

5. Jeżeli istnieje możliwość wykorzystania lub unieszkodliwienia odpadów bez budowy składowiska odpadów, organ właściwy w sprawach nadzoru budowlanego może odmówić wydania decyzji o pozwoleniu na budowę składowiska odpadów. Organ ten może uzależnić wydanie decyzji od przedstawienia przez inwestora ekspertyzy co do możliwości wykorzystywania odpadów lub innego niż składowanie ich unieszkodliwienia.

6. Nie uważa się za składowisko odpadów, wymagające wyznaczenia w trybie określonym ustawą, takiego miejsca gromadzenia odpadów, na którym umieszczanie ich przez wytwarzającego spełnia łącznie następujące warunki:

1) dotyczy odpadów przeznaczonych do wykorzystywania,

2) wynika z procesów technologicznych bądź organizacyjnych i nie przekracza terminów uzasadnionych zastosowaniem tych procesów,

3) odbywa się na terenie, do którego wytwarzający posiada tytuł prawny.

7. Zgodę na miejsce oraz sposób gromadzenia odpadów w przypadku, o którym mowa w ust. 6, wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta, uwzględniając odpowiednio wymagania ustalone w art. 22.

2. Wymagania, o których mowa w ust. 1, obejmują w szczególności:

1) określenie warunków technicznych urządzenia składowiska,

2) ustalenie sposobu eksploatacji składowiska, w tym ograniczeń co do rodzaju składowanych odpadów, ich selekcji i sposobu izolowania oraz stopnia wykorzystania pojemności eksploatacyjnej składowiska,

3) obowiązek opracowania instrukcji eksploatacyjnej składowiska,

4) określenie sposobu odprowadzania, gromadzenia i oczyszczania wód odciekowych,

5) określenie sposobu i terminu docelowego zagospodarowania terenu składowania odpadów,

6) obowiązek prowadzenia stałych lub okresowych badań wpływu składowiska na stan ochrony życia i zdrowia ludzi oraz środowiska.

2. Jeżeli umieszczenie odpadów niebezpiecznych na składowiskach odpadów niebezpiecznych jest niemożliwe, odpady niebezpieczne mogą być składowane na wydzielonych częściach innych składowisk, jeżeli spełnione są warunki, o których mowa w art. 22.

3. Na składowanie odpadów niebezpiecznych na wydzielonych częściach innych składowisk jest wymagane zezwolenie wojewody wydawane w drodze decyzji, po jej uzgodnieniu z wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta.

4. Wytwarzający odpady niebezpieczne dołącza do wniosku o wydanie zezwolenia, o którym mowa w ust. 3, zgodę zarządzającego składowiskiem odpadów potwierdzającą, że jest możliwe składowanie odpadów niebezpiecznych zgodnie z wymaganiami zawartymi w ust. 2.

5. Zarządzający składowiskiem odpadów obowiązany jest odmówić przyjęcia odpadów niebezpiecznych, jeśli ich cechy są niezgodne z wymienionymi w zezwoleniu, o którym mowa w ust. 3.

1) ewidencjonować ilość i rodzaj przyjmowanych na składowisko odpadów, zgodnie z przyjętą klasyfikacją odpadów oraz listą odpadów niebezpiecznych,

2) zapewnić selektywne składowanie odpadów, mając na uwadze uniknięcie szkodliwych dla środowiska reakcji pomiędzy składnikami tych odpadów, możliwość dalszego ich wykorzystania oraz rekultywację i ponowne zagospodarowanie terenu składowiska odpadów,

3) utrzymywać i eksploatować składowisko odpadów w sposób zapewniający właściwe funkcjonowanie urządzeń stanowiących wyposażenie składowiska odpadów oraz zachowanie wymagań sanitarnych, bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowych, a także zasad ochrony środowiska,

4) odmówić przyjęcia na składowisko odpadów o składzie niezgodnym z dokumentami wymaganymi przy obrocie odpadami i zawiadomić o tym niezwłocznie wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska,

5) zawiadomić organ, który wyznaczył składowisko odpadów, oraz wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zakończeniu eksploatacji i wykonaniu prac rekultywacyjnych.

2. W razie niedopełnienia przez zarządzającego składowiskiem odpadów obowiązków, o których mowa w ust. 1 pkt 1–3, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wydać decyzję o wstrzymaniu korzystania ze składowiska odpadów.

3. Decyzję, o której mowa w ust. 2, może wydać również państwowy wojewódzki inspektor sanitarny w przypadku stwierdzenia zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi.

4. W przypadkach określonych w ust. 2 i 3, na wniosek zarządzającego składowiskiem odpadów, odpowiednio wojewódzki inspektor ochrony środowiska lub państwowy wojewódzki inspektor sanitarny może ustalić termin do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, a w razie nieusunięcia ich w tym terminie – wstrzyma korzystanie ze składowiska odpadów.

2. Opłaty, o których mowa w ust. 1, wytwarzający odpady wnosi na rachunek redystrybucyjny urzędu wojewódzkiego właściwego ze względu na miejsce składowania odpadów.

1) umieszczenie odpadów na składowisku,

2) każdy rok składowania odpadów.

2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, odpady, za które wytwarzający odpady nie ponosi opłat za każdy rok ich składowania, gdy wykorzystanie tych odpadów jest technicznie lub technologicznie niemożliwe albo ekologicznie lub ekonomicznie nieracjonalne.

3. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, dla poszczególnych rodzajów odpadów czas, po upływie którego wytwarzający odpady nie ponosi opłat za czas ich składowania.

2. W razie niedopełnienia przez wytwarzającego odpady obowiązku złożenia informacji, o której mowa w art. 29, lub złożenia informacji nierzetelnej, wojewoda, w drodze decyzji, określa wysokość opłaty na podstawie ustaleń dokonanych we własnym zakresie, stosując stawki opłat powiększone o 100%.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, za termin płatności uważa się dzień, w którym zgodnie z art. 27 ust. 1 powinna nastąpić wpłata.

2. Opłaty nie uiszczone w terminie, o którym mowa w art. 27 ust. 1, podlegają wraz z odsetkami za zwłokę przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

3. Koszty postępowania egzekucyjnego, o którym mowa w ust. 2, są egzekwowane w trybie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

2. Wymierzone, a nie pobrane opłaty nie są objęte postępowaniem układowym.

2. Kary pieniężne wytwarzający odpady wnosi na rachunek redystrybucyjny wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska właściwego ze względu na miejsce składowania odpadów.

3. Karę pieniężną wymierza się w zależności od rodzaju i ilości odpadów.

4. Za każdą rozpoczętą tonę odpadów składowanych w miejscu lub w sposób określony w ust. 1 wojewódzki inspektor ochrony środowiska wymierza karę pieniężną w wysokości 0,05 jednostkowej stawki opłaty jednorazowej za każdą dobę składowania.

5. Wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 3, wojewódzki inspektor ochrony środowiska zwiększa o 100% w razie wyrzucenia bądź wylania odpadów:

1) do wód powierzchniowych, podziemnych morskich wód wewnętrznych lub morza terytorialnego,

2) nad brzegami zbiorników wodnych, a zwłaszcza w strefach ochronnych ujęć wód, na terenach wypływu wód z warstw wodonośnych,

3) na terenach parków narodowych i rezerwatów przyrody,

4) na terenach leśnych albo uzdrowiskowych lub na terenach przeznaczonych na cele turystyczno-wypoczynkowe.

6. Karę pieniężną wojewódzki inspektor ochrony środowiska wymierza za każdą dobę od dnia stwierdzenia składowania odpadów w miejscu lub w sposób określony w ust. 1 do dnia zlikwidowania stwierdzonego naruszenia wymagań ochrony środowiska przez wytwarzającego odpady.

7. Łączną karę pieniężną za cały okres trwania stwierdzonego naruszenia wymagań ochrony środowiska wojewódzki inspektor ochrony środowiska wymierza po zlikwidowaniu tego naruszenia oraz gdy decyzja określająca dobowy wymiar kary pieniężnej stanie się ostateczna.

8. Jeżeli do dnia 31 grudnia danego roku naruszenie wymagań ochrony środowiska nie zostało usunięte, łączną karę pieniężną wojewódzki inspektor ochrony środowiska wymierza za okres do dnia 31 grudnia tego roku, natomiast od dnia 1 stycznia następnego roku dobowy wymiar kary pieniężnej stanowi podstawę do wymierzania następnej łącznej kary pieniężnej.

9. W razie kolejnego składowania odpadów przez tego samego wytwarzającego odpady w miejscu lub w sposób określony w ust. 1, wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 4, wojewódzki inspektor ochrony środowiska zwiększa o 100%.

10. Wymierzone łączne kary pieniężne, nie uiszczone w wyznaczonym terminie, podlegają wraz z odsetkami za zwłokę przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

11. Koszty postępowania egzekucyjnego, o którym mowa w ust. 10, są egzekwowane w trybie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

12. Wymierzone, a nie pobrane łączne kary pieniężne nie są objęte postępowaniem układowym.

13. Kary pieniężne obciążają zysk lub powiększają stratę wytwarzającego odpady po opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

2. Wymierzonej łącznej kary pieniężnej nie pobiera się po upływie 5 lat od dnia, w którym decyzja ustalająca jej wysokość stała się ostateczna, lub w razie odroczenia terminu płatności tej kary – po upływie 5 lat od upływu okresu odroczenia,

3. W razie rozłożenia łącznej kary pieniężnej na raty, bieg terminu, o którym mowa w ust. 2, rozpoczyna się od dnia płatności ostatniej raty.

2. W razie nieterminowego uiszczenia łącznej kary pieniężnej pobierane są odsetki za zwłokę, w wysokości odsetek pobieranych za nieterminowe regulowanie zobowiązań podatkowych.

2. Decyzja o odroczeniu terminu płatności łącznej kary pieniężnej może być podjęta w razie stwierdzenia, że ukarany wytwarzający odpady realizuje przedsięwzięcia, których wykonanie, w okresie nie dłuższym niż 5 lat, zapewni usunięcie przyczyn wymierzenia kary pieniężnej.

3. Decyzja o rozłożeniu łącznej kary pieniężnej na raty może być podjęta w razie stwierdzenia, że uiszczenie w całości wymierzonej łącznej kary pieniężnej w terminie określonym w art. 39 ust. 1 znacznie ograniczy lub uniemożliwi prowadzenie przedsięwzięć, których wykonanie ma zapewnić usunięcie przyczyny wymierzenia tej kary.

4. Decyzje w sprawach określonych w ust. 2 i 3 podejmuje wojewódzki inspektor ochrony środowiska.

5. Wniosek o odroczenie terminu płatności tub rozłożenie łącznej kary pieniężnej na raty może być zgłoszony w ciągu 14 dni od dnia, w którym decyzja o wymierzeniu tej kary stała się ostateczna.

6. Łączną karę pieniężną, której termin płatności został odroczony, podwyższa się o 100% i o wskaźnik wzrostu cen towarów i usług w okresie odroczenia, ogłaszany w obwieszczeniu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski”, i pobiera się niezwłocznie po terminie odroczenia, jeżeli przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 2, nie zostały w tym terminie wykonane.

7. Kara, o której mowa w ust. 6, jest umarzana w całości, pod warunkiem że zostały terminowo wykonane przedsięwzięcia będące podstawą odroczenia płatności łącznej kary pieniężnej i zostały usunięte przyczyny wymierzenia tej kary.

2. Zasady podziału wpływów między fundusze, o których mowa w ust. 1, oraz ich przeznaczania na określone cele regulują przepisy o ochronie i kształtowaniu środowiska.

2. Przywóz z zagranicy odpadów innych niż niebezpieczne jest dopuszczalny jedynie za zezwoleniem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, wydanym w drodze decyzji. O wydanym zezwoleniu Główny Inspektor Ochrony Środowiska zawiadamia niezwłocznie Prezesa Głównego Urzędu Ceł, Komendanta Głównego Straży Granicznej oraz wojewodę i gminę właściwych ze względu na miejsce wykorzystania lub przeznaczenia odpadów.

3. Odbiór odpadów przekazywanych do urządzeń odbiorczych w portach morskich, rzecznych i lotniczych, powstałych w trakcie normalnej eksploatacji statków morskich i żeglugi śródlądowej oraz statków powietrznych, nie podlega ograniczeniom, o których mowa w ust. 1 i 2.

4. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 2, może być wydane, jeżeli spełnione zostaną łącznie następujące warunki:

1) odpady przeznaczone są do wtórnego wykorzystania jako surowce w kraju lub za granicą,

2) nie ma na terenie kraju możliwych do pozyskania odpadów nadających się do równorzędnego wykorzystania albo też występują one w niewystarczającej ilości,

3) odpady przywiezione z zagranicy lub sposób ich wykorzystania w kraju nie spowodują wzrostu zagrożenia dla środowiska i nie przyczynią się do zwiększenia masy składowanych odpadów.

5. Główny Inspektor Ochrony Środowiska może uzależnić wydanie zezwolenia od przedstawienia przez przywożącego odpady z zagranicy ekspertyzy co do spełnienia warunków określonych w ust. 4,

6. Zezwolenie na przywóz odpadów z zagranicy wydaje się na czas oznaczony, na wniosek przywożącego odpady, zawierający:

1) opis przywożonych odpadów, w tym zwłaszcza ich fizycznych i chemicznych właściwości,

2) określenie ilości przywożonych odpadów,

3) wskazanie miejsca wykorzystywania odpadów,

4) opis sposobu postępowania z przywiezionymi odpadami, w tym zwłaszcza opis technologii ich wykorzystywania wraz z opisem oddziaływania na środowisko,

5) wskazanie nazwy i adresu wytwarzającego odpady oraz ich dostawcy,

6) uzasadnienie potrzeby przywiezienia odpadów z zagranicy.

7. Główny Inspektor Ochrony Środowiska może zażądać udokumentowania stwierdzeń zawartych we wniosku, o którym mowa w ust. 6.

8. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 2, może być przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska cofnięte, w drodze decyzji, bez odszkodowania w razie stwierdzenia, że przywożący odpady nie przestrzega zawartych w zezwoleniu warunków. O cofnięciu zezwolenia Główny Inspektor Ochrony Środowiska zawiadamia niezwłocznie Prezesa Głównego Urzędu Ceł, Komendanta Głównego Straży Granicznej oraz wojewodę i gminę właściwych ze względu na miejsce wykorzystania lub przeznaczenia odpadów.

9. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w porozumieniu z Ministrem Gospodarki, może określić, w drodze rozporządzenia, listę odpadów, których przywożenie z zagranicy nie wymaga zezwolenia, o którym mowa w ust. 2.

2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, może być wydane, jeżeli:

1) sposób postępowania z odpadami za granicą będzie bezpieczny dla środowiska,

2) właściwe organy władz państwa przyjmującego odpady niebezpieczne oraz państw, przez których terytoria odpady te będą przewożone, wyrażą zgodę na ich przyjęcie oraz przewoź.

3. Przepisy ust. 1 i 2 mają odpowiednie zastosowanie w przypadku przewozu odpadów niebezpiecznych przez terytorium państwa polskiego.

4. Zezwolenie na wywóz odpadów za granicę wydaje się na czas oznaczony, na wniosek wywożącego odpady, zawierający:

1) opis wywożonych odpadów, w tym zwłaszcza ich fizycznych i chemicznych właściwości, wraz z opisem sposobu wytworzenia tych odpadów i informacją o wymaganiach dotyczących zasad ostrożnego obchodzenia się z odpadami,

2) określenie ilości wywożonych odpadów,

3) wskazanie trasy wywozu odpadów, rodzaju transportu i opakowania odpadów,

4) wskazanie nazwy i adresu podmiotu odbierającego odpady oraz miejsca ich wykorzystywania,

5) opis sposobu postępowania z odpadami za granicą,

6) uzasadnienie potrzeby wywozu odpadów.

5. Główny Inspektor Ochrony Środowiska może zażądać udokumentowania danych zawartych we wniosku, o którym mowa w ust. 4.

6. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić obowiązek uzyskiwania zezwoleń na wywóz do określonych państw odpadów innych niż niebezpieczne.

7. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić obowiązek składania wniosku o wydanie zezwolenia na wywóz odpadów za granicę na formularzu, według wzoru określonego w rozporządzeniu.

8. Zezwolenie na przewóz odpadów niebezpiecznych przez terytorium państwa polskiego wydaje się na czas oznaczony, na wniosek zawierający:

1) opis przewożonych odpadów, w tym zwłaszcza ich fizycznych i chemicznych właściwości, wraz z opisem sposobu wytworzenia tych odpadów i informacją o wymaganiach dotyczących zasad ostrożnego obchodzenia się z odpadami.

2) określenie ilości przewożonych odpadów,

3) wskazanie trasy przewozu odpadów, rodzaju transportu i opakowania odpadów,

4) wskazanie nazwy i adresu podmiotu odbierającego odpady oraz miejsca ich wykorzystywania.

9. Główny Inspektor Ochrony Środowiska może zażądać udokumentowania danych zawartych we wniosku, o którym mowa w ust. 8.

10. Jeżeli zagospodarowanie wywiezionych z terytorium państwa polskiego odpadów nie może być dokonane zgodnie z warunkami kontraktu albo też wywóz nastąpił bez zezwolenia, eksporter obowiązany jest do odebrania tych odpadów.

2. Jeżeli następstwem czynu określonego w ust. 1 jest zniszczenie środowiska w znacznych rozmiarach, sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.

3. Jeżeli następstwem czynu określonego w ust. 1 jest ciężkie uszkodzenie ciała lub ciężki rozstrój zdrowia człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

4. Jeżeli następstwem czynu określonego w ust. 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

5. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2, ograniczenia wolności albo grzywny.

2. W przypadkach mniejszej wagi sprawca podlega karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny.

2. Tej samej karze podlega ten, kto jako użytkownik nie zwraca, a jako producent, importer lub sprzedawca nie odbiera innych opakowań i wyrobów, na które obowiązek ten został rozszerzony.

2. Organy właściwe w sprawach nadzoru budowlanego, w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy, dostosują decyzje, o których mowa w ust. 1, do wymagań ustawy, a w szczególności uchylą lub zmienią decyzje o wyznaczeniu składowiska odpadów, w razie gdy są one niezgodne z przepisami ustawy.

2. Jeżeli po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, składowisko będzie eksploatowane niezgodnie z wymaganiami określonymi w decyzji wydanej na podstawie art. 57 ust. 2, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wydać decyzję o wstrzymaniu korzystania ze składowiska.

1) składowisk odpadów,

2) nie eksploatowanych składowisk odpadów, na których nie przeprowadzono jeszcze rekultywacji i zagospodarowania ich terenu,

3) miejsc gromadzenia odpadów, które nie zostały wyznaczone decyzją właściwego organu.

2. Zarządzający składowiskiem lub właściciele nieruchomości, na których znajdują się składowiska i miejsca gromadzenia odpadów, o których mowa w ust. 1, są obowiązani do przekazania właściwemu wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji niezbędnych do sporządzenia ewidencji.

„7) wymierzone na podstawie ustawy o odpadach, a nie pobrane opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku odpadów i za czas ich składowania oraz łączne kary pieniężne.”

1) w art. 3 skreśla się pkt 5 i 5a;

2) skreśla się art. 53, 53d, 53f ust. 1, art. 54, 54a, 55, 56 i 58 oraz oznaczenie i tytuł rozdziału 8 w dziale II;

3) skreśla się art. 53a–53c, 53e i 53f ust. 2;

4) w art. 86:

a) w ust. 2 skreśla się pkt 2,

b) w ust. 3 skreśla się wyrazy „i 2”;

5) w art. 86a:

a) w ust. 1 skreśla się wyrazy „i składowanie odpadów”,

b) skreśla się ust. 2;

6) w art. 86b w ust. 1 po wyrazach „do powietrza” przecinek zastępuje się kropką, a pozostałe wyrazy skreśla się;

7) w art. 86e w ust. 1 skreśla się wyrazy „rodzaje składowanych odpadów”;

8) w art. 106 w ust. 1 skreśla się pkt 5;

9) w art. 108 w ust. 2 skreśla się wyrazy „albo służących do unieszkodliwiania odpadów”;

10) skreśla się art. 108a;

11) w art. 110 w ust. 1 skreśla się pkt 3.

1) w art. 21:

a) w ust. 1 w pkt 54 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 55 w brzmieniu:

„55) część dochodów uzyskanych w roku podatkowym z działalności określonej w art. 10 ust. 1 pkt 3, w które] wykorzystuje się odpady wytworzone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ustalona w takim stosunku, w jakim za poprzedni rok podatkowy pozostaje wartość wykorzystanych odpadów w ogólnej wartości surowców i odpadów zużytych w procesie produkcji.”,

b) dodaje się ust. 4 w brzmieniu:

„4. Minister Finansów, w porozumieniu z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje odpadów, których wykorzystanie uprawnia do zwolnienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 55, oraz szczegółowe zasady ustalania wartości odpadów wykorzystywanych w procesie produkcji,”;

2) w wart. 26a:

a) w ust. 9 w pkt 2:

– dodaje się nową lit. a) w brzmieniu:

„a) 2% w zakresie zbiórki, skupu i segregacji odpadów,”

– dotychczasowe lit. a) i b) otrzymują oznaczenie lit. b) i c),

b) w ust. 9 w pkt 3 wyrazy „w pkt 2 lit. a)” zastępuje się wyrazami „w pkt 2 lit. a) lub b)”, a wyrazy „niż 3%” zastępuje się wyrazami „niż odpowiednio 2% Iub 3%”,

c) w ust. 11 w pkt 6 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 7 w brzmieniu:

„7) którzy ponieśli wydatki, o których mowa w ust. 3 pkt 1–3 oraz pkt 7 i 8, na cele związane z wykorzystywaniem odpadów określonych w ustawie o odpadach, jeżeli za poprzedni rok podatkowy udział wartości wykorzystanych odpadów w ogólnej wartości surowców i odpadów zużytych w procesie produkcji wyniósł co najmniej 10%; przepis art. 21 ust. 4 stosuje się odpowiednio.”,

d) w ust. 13 w pkt 1 i w ust. 14 w pkt 1 wyrazy „ust. 11 pkt 2–6” zastępuje się wyrazami „ust. 11 pkt 2–7”,

e) w ust. 18 wyrazy „1997 r.” zastępuje się wyrazami „1998 r.”,

f) w ust. 19 wyrazy „1998 r.” zastępuje się wyrazami „1999 r.”,

g) w ust. 25 wyrazy „we wstępnym rocznym” zastępuje się wyrazami „w rocznym”,

h) w ust. 28 w pkt 3 wyraz „oraz” zastępuje się przecinkiem, a po wyrazie „wypoczynek” dodaje się wyrazy „oraz zbiórka, skup i segregacja odpadów” .

1) w art. 17:

a) w ust. 1 w pkt 27 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 28 w brzmieniu:

„28) część dochodów uzyskanych w roku podatkowym z działalności gospodarczej, w której wykorzystuje się odpady wytworzone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ustalona w takim stosunku, w jakim za poprzedni rok podatkowy pozostaje wartość wykorzystanych odpadów w ogólnej wartości surowców i odpadów zużytych w procesie produkcji.”,

b) dodaje się ust. 3 w brzmieniu:

„3. Minister Finansów, w porozumieniu z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje odpadów, których wykorzystanie uprawnia do zwolnienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 28, oraz szczegółowe zasady ustalania wartości odpadów wykorzystywanych w procesie produkcji.”;

2) w wart. 18a:

a) w ust. 1 w pkt 2 wyrazy „ust. 17 pkt 2” zastępuje się wyrazami „ust. 19 pkt 2”,

b) w ust. 8 w pkt 2:

– dodaje się nową lit. a) w brzmieniu:

„a) 2% z działalności w zakresie zbiórki, skupu i segregacji odpadów,”

– dotychczasowe lit. a) i b) otrzymują oznaczenie lit. b) i c),

c) w ust. 8 w pkt 3 wyrazy „w pkt 2 lit. a)” zastępuje się wyrazami „w pkt 2 lit. a) lub b)”, a wyrazy „niż 4%” zastępuje się wyrazami „niż odpowiednio 2% lub 4%”,

d) w ust. 10 w pkt 6 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 7 w brzmieniu:

„7) którzy ponieśli wydatki, o których mowa w ust. 2 pkt 1–3 oraz pkt 7 i 8, na cele związane z wykorzystywaniem odpadów określonych w ustawie o odpadach, jeżeli za poprzedni rok podatkowy udział wartości wykorzystanych odpadów w ogólnej wartości surowców i odpadów zużytych w procesie produkcji wyniósł co najmniej 10%; przepis art. 17 ust. 3 stosuje się odpowiednio.”,

e) w ust. 12 w pkt 1 wyrazy „ust. 10 pkt 2–6” zastępuje się wyrazami „ust. 10 pkt 2–7”,

f) w ust. 17:

– w pkt 1 wyrazy „1997 r.” zastępuje się wyrazami „1998 r.”,

– w pkt 2 wyrazy „1998 r.” zastępuje się wyrazami „1999 r.”,

– w pkt 3 wyrazy „1999 r.” zastępuje się wyrazami „2000 r.”,

g) w ust. 28 w pkt 3 wyraz „oraz” zastępuje się przecinkiem, a po wyrazie „wypoczynek” dodaje się wyrazy „oraz zbiórka, skup i segregacja odpadów” .

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: A. Kwaśniewski