Eksperci portalu Infor.pl

Z uwagi na fakt występowania wielu nieprzewidzianych zdarzeń losowych w życiu, stronie może przydarzyć się to, iż upłynie jej termin na dokonanie danej czynności. Polskie prawo przewidując taką sytuację, ustala, iż można w ciągu 7 dni od ustania przyczyny niedotrzymania terminu złożyć tzw. wniosek o przywrócenie terminu.

Prawo do odmowy zeznań lub odpowiedzi na pytanie przysługuje świadkowi wówczas, gdy jest zobowiązany do zachowania tajemnicy państwowej, służbowej zawodowej (chyba że zostaną one przez odpowiedni podmiot zwolnione z obowiązku jej zachowania), a także osoby najbliższe dla oskarżonego.

Obwinionym jest osoba, przeciwko której wniesiono wniosek o ukaranie w sprawie o wykroczenie. Wraz z wniesieniem tego wniosku do sądu i wstąpieniem danej osoby w rolę obwinionego uruchamia się (uaktywnia) jego prawo do obrony, które jest jednym z naczelnych i konstytucyjnie zagwarantowanych uprawnień.

Pod pojęciem obligatoryjnej obrony należy rozumieć sytuacje, w których dana osoba musi mieć obrońcę przed sądem w toku postępowania. Może to być obrońca ustanowiony z wyboru, ale w sytuacjach, w których ustanowienie tego obrońcy nie następuje, sąd wyznacza obwinionemu obrońcę z urzędu.

Obowiązkiem świadka jest stawiennictwo na rozprawę (pod groźbą zastosowania wobec niego kar porządkowych w postaci grzywny oraz przymusowego doprowadzenia do sądu) oraz złożenie zeznań, chyba że danej osobie przysługuje prawo do odmowy złożenia zeznań lub odmowy odpowiedzi na dane pytanie.

Oskarżycielem posiłkowym jest pokrzywdzony, który podejmuje decyzję o aktywnym uczestnictwie w sprawie popełnionego wykroczenia. Oskarżyciel posiłkowy jest pełnoprawną stroną postępowania, co oznacza, iż ma on prawo uczestniczyć we wszystkich rozprawach, ma prawo składania wniosków dowodowych i oświadczeń, wygłasza mowę końcową w sprawie, a przede wszystkim ma prawo do składania w tym postępowaniu apelacji (w razie niekorzystnego dla niego wyroku) lub zażaleń na niekorzystne dla niego (zaskarżalne w świetle przepisów) postanowienia.

Istnieje kilka sposobów doręczania pism procesowych, należy dążyć do tego, aby je odebrać, ponieważ brak odbioru pisma w przewidzianym trybie doręczonego na właściwy adres, jak i odmowa przyjęcia pisma (odnotowywana przez doręczającego) powodują zwrot pisma nadawcy i uznanie, iż doręczono je prawidłowo (tzw. fikcja prawidłowego doręczenia), co może rodzić dla strony niekorzystne skutki, np. w postaci kary porządkowej lub upływu terminu procesowego na dokonanie danej czynności.

Wyrok sądu pierwszej instancji doręcza się stronie wraz z uzasadnieniem na jej żądanie zgłoszone w nieprzekraczalnym (tzw. zawitym) terminie 7 dni od daty ogłoszenia wyroku. Wówczas w terminie 7 dni od daty otrzymania tego wyroku (liczonym od następnego dnia po jego odbiorze) strona może wnieść apelację od wyroku.

Przepisy kodeksu wykroczeń, jak każdego innego aktu prawnego mogą ulegać pewnym zmianom i modyfikacjom. Nieodłącznym problemem związanym z zagadnieniem nowelizacji i zmiany przepisów jest kwestia relacji przepisów „starych” do „nowych”, szczególnie w odniesieniu do tego jaką wymierzać karę, jeżeli to właśnie w tej części przepisu nastąpiła zmiana. Chodzi o uzyskanie odpowiedzi między innymi na pytanie, jak orzekać jeżeli przepis był surowszy, a jest łagodniejszy w obecnym brzmieniu, a także co zrobić jeżeli kiedyś dane zachowanie było karalne a po zmianach przestało nim być.

Określenie, kto i w jakiej sytuacji ponosi odpowiedzialność za wykroczenie jest niezmiernie ważne. Kwestii odpowiedzialności za wykroczenie nie można sprowadzić do jednej okoliczności – składa się na nich kilka powiązanych ze sobą okoliczności.Odpowiedzialność za wykroczenie jest zdolnością popełnienia czynu, który jest wykroczeniem połączoną z koniecznością przyjęcia ujemnych konsekwencji (czyli kary lub innej dolegliwości).

Zatarcie ukarania, obok przedawnienia karalności i przedawnienia wykonania kary lub środka karnego jest instytucją związaną z upływem czasu. Jej istota polega na tym, że po upływie określonego czasu stosuje się fikcję prawną polegającą na uznaniu, iż dana osoba nie była nigdy skazana. Wówczas wzmianka o ukaraniu zostaje usunięta, wymazana z dokumentacji danej osoby.

Przedawnienie karalności polega na tym, że po upływie określonego ustawowo czasu nie można już wszczynać i prowadzić postępowania przeciwko danej osobie, a jeżeli jest ono w toku, wówczas należy je umorzyć.

Kodeks wykroczeń ustanawia regułę, w myśl której kara aresztu to tzw. ultima ratio, czyli środek ostateczny. Wynika to naturalnie z faktu, iż jest to najsurowsza z możliwych kar. Wykorzystując ten fakt ustawodawca stworzył konstrukcję tzw. zastępczej kary aresztu, czyli de facto kary, która może być orzekana w stosunku do sprawcy, w sytuacji, gdy nie odbywa on w ogóle lub nie odbywa prawidłowo orzeczonej wobec niego kary grzywny lub aresztu.

Zakaz prowadzenia pojazdów jest środkiem karnym, który wymierza się w miesiącach lub latach, na okres od 6 miesięcy do 3 lat za popełnienie określonych w kodeksie wykroczeń (w części szczególnej). Celem orzekania tego zakazu jest zabezpieczenie uczestników ruchu drogowego przed uczestnikami stwarzającymi zagrożenie dla ich bezpieczeństwa, a także poprzez represyjne oddziaływanie wpłynąć na zachowania sprawcy w przyszłości.

Przepisy kodeksu wykroczeń przewidują instytucję warunkowego zawieszenia wykonania kary. Wykonanie kary aresztu można warunkowo zawiesić, jeżeli ze względu na okoliczności popełnienia wykroczenia, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie się po popełnieniu wykroczenia należy przypuszczać, że pomimo niewykonania kary nie popełni on nowego podobnego przestępstwa lub wykroczenia.

Przepadek przedmiotów jest środkiem karnym, którego istota polega na tym, że na rzecz Skarbu Państwa (lub innego podmiotu, gdy wskaże go ustawa) przechodzi własność przedmiotów, tj. narzędzi lub innych przedmiotów przeznaczonych do popełnienia wykroczenia, a gdy przepis tak stanowi, także przedmioty pochodzące bezpośrednio lub pośrednio z wykroczenia.

Podanie orzeczenia do publicznej wiadomości jest jednym ze środków karnych przewidzianych w kodeksie wykroczeń. Stosuje się go wówczas, gdy przepis szczególny tak stanowi i, gdy sąd uzna, iż może mieć to znaczenie wychowawcze.

Obowiązek naprawienia szkody jest jednym ze środków karnych, który ma służyć wyrównaniu powstałej w wyniku popełnionego wykroczenia szkody. Podkreślenia wymaga to, że obowiązek naprawienia szkody orzekany jest tylko wówczas, gdy przepis szczególny tak stanowi, tj. gdy konkretny przepis prawa przewiduje wprost jego potencjalne zastosowanie.

Nawiązka jest środkiem karnym orzekanym przez sąd obok kary głównej na rzecz pokrzywdzonego w przypadkach szczególnych przewidzianych przez przepisy kodeksu wykroczeń, tj. sąd może ją orzec wówczas, gdy wyraźnie dany przepis tak stanowi. Orzekana jest ona z urzędu, a zatem nie jest konieczne zgłaszanie przez pokrzywdzonego wniosku o orzeczenie nawiązki.

Przepis art. 39 kodeksu wykroczeń przewiduje, iż w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można - biorąc pod uwagę charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy - zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego. Przepis powyższy wskazuje na to, że sąd kierując się dwoma kryteriami: podmiotowym (właściwości i warunki sprawcy) oraz przedmiotowym (charakter i okoliczności czynu) może nadzwyczajnie złagodzić karę lub odstąpić od jej wymierzenia.

Roland Szymczykiewicz

Adwokat

Przywrócenie utraconego terminu

Prawo do odmowy zeznań świadka

Prawo do obrony obwinionego

Obrona obligatoryjna

Obowiązki świadka

Oskarżyciel posiłkowy

Doręczanie pism procesowych

Doręczenie wyroku z uzasadnieniem

Zmiana przepisów a odpowiedzialność za wykroczenie

Warunki odpowiedzialności za wykroczenie

Zatarcie ukarania

Przedawnienie karalności i wykonania kary

Zastępcza kara aresztu

Zakaz prowadzenia pojazdów

Warunkowe zawieszenie wykonania kary aresztu

Przepadek przedmiotów

Podanie orzeczenia do publicznej wiadomości

Obowiązek naprawienia szkody

Nawiązka jako środek karny

Nadzwyczajne złagodzenie lub odstąpienie od wymierzenia kary