Akty ujednolicone - rok 2022 poz. 17

(1)

Chociaż w przeszłości miały miejsce krótkotrwałe przerwy w dostawach gazu, istnieje szereg czynników odróżniających sytuację w 2022 r. od poprzednich kryzysów dotyczących bezpieczeństwa dostaw gazu. Eskalacja rosyjskiej agresji wojskowej wobec Ukrainy od lutego 2022 r. doprowadziła do bezprecedensowego wzrostu cen. Te podwyżki cen prawdopodobnie zasadniczo zmienią motywację do napełniania podziemnych magazynów gazu w Unii. W obecnej sytuacji geopolitycznej nie można wykluczyć dalszych zakłóceń w dostawach gazu. Takie zakłócenia w dostawach mogłyby poważnie zaszkodzić obywatelom i gospodarce Unii, ponieważ Unia jest nadal - w znaczącym stopniu - zależna od zewnętrznych dostaw gazu, na które może wpłynąć ten konflikt.

(2)

Charakter i konsekwencje niedawnych wydarzeń cechuje duża skala i obejmują one całą Unię, w związku z czym wymagają kompleksowej reakcji Unii. Reakcja ta powinna w pierwszej kolejności objąć środki, które mogą zwiększyć bezpieczeństwo dostaw gazu na poziomie Unii, w szczególności dostaw gazu dla odbiorców chronionych. Oszczędności energii oraz efektywność energetyczna są kluczowymi czynnikami przyczyniającymi się do osiągnięcia tego celu. W związku z tym istotne jest, aby Unia działała w sposób skoordynowany, aby uniknąć potencjalnych zagrożeń wynikających z ewentualnych zakłóceń w dostawach gazu, bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do wyboru między różnymi źródłami energii i ogólnej struktury ich zaopatrzenia w energię zgodnie z art. 194 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).

(3)

Podziemne magazyny gazu przyczyniają się do bezpieczeństwa dostaw gazu, a napełnione podziemne magazyny gazu zapewniają bezpieczeństwo dostaw gazu poprzez zapewnienie dodatkowych zasobów gazu w przypadku wysokiego popytu lub zakłóceń w dostawach. Ponieważ zakłócenia w dostawach gazu rurociągowego mogą wystąpić w dowolnym momencie, należy wprowadzić środki dotyczące poziomu napełniania unijnych podziemnych magazynów gazu, aby zagwarantować bezpieczeństwo dostaw gazu w sezonie zimowym 2022-2023.

(4)

Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1938 (3) wprowadzono mechanizmy solidarności jako instrument służący łagodzeniu skutków poważnych sytuacji nadzwyczajnych w Unii, w przypadku gdy w danym państwie członkowskim zagrożone są dostawy gazu do odbiorców chronionych w ramach solidarnego wsparcia, stanowiące podstawową potrzebę bezpieczeństwa i niezbędny priorytet. W przypadku stanu nadzwyczajnego w Unii natychmiastowa reakcja zapewnia państwom członkowskim możliwość zapewnienia konsumentom zwiększonej ochrony.

(5)

Skutki agresji wojskowej Rosji wobec Ukrainy pokazały, że obowiązujące przepisy dotyczące bezpieczeństwa dostaw nie są dostosowane do nagłych istotnych zmian sytuacji geopolitycznej, w których niedobory dostaw i gwałtowne wzrosty cen mogą wynikać nie tylko z awarii infrastruktury lub ekstremalnych warunków pogodowych, ale również z celowych poważnych wydarzeń oraz dłuższych lub nagłych zakłóceń w dostawach. Należy zatem zająć się nagłym znacznie zwiększonym ryzykiem wynikającym z obecnych zmian sytuacji geopolitycznej, w tym poprzez dywersyfikację unijnych zasobów energetycznych.

(6)

Na podstawie przeprowadzonej przez Komisję analizy, między innymi, adekwatności środków mających na celu zabezpieczenie dostaw gazu oraz ogólnounijnej wzmocnionej analizy gotowości na wypadek zagrożeń przeprowadzonej w lutym 2022 r. przez Komisję i Grupę Koordynacyjną ds. Gazu (GKG) ustanowioną rozporządzeniem (UE) 2017/1938, każde państwo członkowskie powinno, co do zasady, zapewnić napełnienie podziemnych magazynów gazu znajdujących się na jego terytorium i bezpośrednio połączonych z obszarem rynku danego państwa członkowskiego do co najmniej 90 % ich pojemności na poziomie państw członkowskich do dnia 1 listopada każdego roku (cel w zakresie napełnienia), przy czym cele pośrednie dla każdego państwa członkowskiego wyznaczono na maj, lipiec, wrzesień i luty (trajektoria napełniania) następnego roku. Obowiązek osiągnięcia celu w zakresie napełnienia podziemnych magazynów gazu na ich terytorium miałby nieproporcjonalny wpływ na niektóre państwa członkowskie, które dysponują znacznymi pojemnościami podziemnych magazynów gazu. W celu odzwierciedlenia tej sytuacji obowiązek napełnienia ich podziemnych magazynów gazu należy zmniejszyć do 35 % ich średniego rocznego zużycia gazu w ciągu poprzednich pięciu lat. Powinno to pozostawać bez uszczerbku dla obowiązku pozostałych państw członkowskich w zakresie przyczynienia się do napełnienia odnośnych podziemnych magazynów gazu. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość zdecydowania, na określonych warunkach, o częściowym osiągnięciu celu w zakresie napełnienia poprzez wliczenie zapasów skroplonego gazu ziemnego (LNG) przechowywanych w instalacjach LNG. Te cele w zakresie napełnienia są konieczne, aby zapewnić konsumentom w Unii odpowiednią ochronę przed niedoborami dostaw gazu. W 2022 r. zastosowany powinien być niższy cel w zakresie napełnienia wynoszący 80 % oraz mniejsza liczba celów pośrednich, biorąc pod uwagę fakt, że niniejsze rozporządzenie ma wejść w życie po rozpoczęciu sezonu napełniania magazynów, a państwa członkowskie będą miały ograniczony czas na jego realizację.

(7)

Podczas napełniania swoich instalacji magazynowych państwa członkowskie powinny dążyć do dywersyfikacji swoich dostawców gazu w celu zmniejszenia swojej zależności w przypadkach, gdy może to zagrozić bezpieczeństwu dostaw energii lub podstawowym interesom bezpieczeństwa Unii lub państw członkowskich.

(8)

Każdego roku od 2023 r. magazynowanie gazu powinno być specjalnie monitorowane od lutego, aby uniknąć nagłego poboru gazu z podziemnych magazynów gazu w środku sezonu zimowego, co mogłoby stanowić wyzwanie dla bezpieczeństwa dostaw przed końcem sezonu zimowego. Trajektorie napełniania powinny umożliwiać stałe monitorowanie przez cały sezon napełniania magazynów.

(9)

Każdego roku od 2023 r, każde państwo członkowskie z podziemnymi magazynami gazu powinno przedkładać Komisji projekt trajektorii napełniania, w formie zagregowanej, dla takich magazynów na swoim terytorium i bezpośrednio połączonych z jego obszarem rynku. Biorąc pod uwagę ocenę GKG Komisja powinna podjąć decyzję określającą trajektorię napełniania dla każdego państwa członkowskiego w sposób, który nie zakłóca nadmiernie konkurencyjnej pozycji podziemnych magazynów gazu w danym państwie członkowskim w porównaniu z takimi magazynami znajdującymi się w sąsiadujących państwach członkowskich.

(10)

W celu określenia indywidualnej trajektorii napełniania dla każdego państwa członkowskiego z podziemnymi magazynami gazu od 2023 r. na podstawie projektu trajektorii napełniania przedłożonej przez każde takie państwo członkowskie, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (4).

(11)

Trajektoria napełniania dla każdego państwa członkowskiego z podziemnymi magazynami gazu powinna obejmować cele pośrednie oraz powinna opierać się na średnim wskaźniku napełnienia dla danego państwa członkowskiego z pięciu poprzednich lat. W przypadku państw członkowskich, dla których cel w zakresie napełnienia jest ograniczony do 35 % ich średniego rocznego zużycia gazu, należy odpowiednio obniżyć cele pośrednie trajektorii napełniania.

(12)

W przypadku gdy państwo członkowskie nie może terminowo osiągnąć celu w zakresie napełnienia ze względu na problemy techniczne, takie jak problemy związane z rurociągami zasilającymi podziemne magazyny gazu lub z instalacjami zatłaczającymi, takie państwo członkowskie powinno mieć możliwość osiągnięcia celu w zakresie napełnienia na późniejszym etapie. Cel w zakresie napełnienia powinien jednak zostać osiągnięty tak szybko, jak to technicznie możliwe, a w każdym razie nie później niż w dniu 1 grudnia danego roku, aby zagwarantować bezpieczeństwo dostaw gazu w sezonie zimowym.

(13)

Państwo członkowskie może nie być w stanie osiągnąć celu w zakresie napełnienia lub celu pośredniego z powodu stanu nadzwyczajnego w regionie lub w Unii, na przykład gdy dostawy gazu są niewystarczające, zgodnie z art. 11 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (UE) 2017/1938, ogłoszonego przez Komisję na wniosek jednego lub większej liczby państw członkowskich, w zależności od przypadku, które ogłosiły stan nadzwyczajny na poziomie krajowym w rozumieniu tego rozporządzenia. Cele w zakresie napełnienia, w tym cel dotyczący podziału obciążeń, nie powinny zatem mieć zastosowania w przypadku ogłoszenia przez Komisję stanu nadzwyczajnego w regionie lub w Unii zgodnie z art. 12 tego rozporządzenia oraz dopóki trwa ten stan.

(14)

W celu zapewnienia, aby nie było odejścia od trajektorii napełniania, właściwe organy powinny stale monitorować poziomy napełnienia podziemnych magazynów gazu. Trajektorie napełniania powinny zostać określone z zastrzeżeniem marginesu wynoszącego pięć punktów procentowych. W przypadku gdy poziom napełnienia w państwie członkowskim jest o więcej niż pięć punktów procentowych niższy od poziomu jego trajektorii napełniania, właściwy organ powinien natychmiast podjąć skuteczne środki, aby zwiększyć ten poziom. Państwa członkowskie powinny informować Komisję oraz GKG o takich środkach.

(15)

Każde znaczne i trwałe odejście przez państwo członkowskie od jego trajektorii napełniania może zagrozić osiągnięciu odpowiednich poziomów napełnienia oraz celu w zakresie napełnienia, który jest niezbędny do zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw gazu w Unii w duchu solidarności. W przypadku tak znacznego i trwałego odejścia od trajektorii napełniania lub odejścia od celu w zakresie napełnienia, Komisja powinna być uprawniona do podejmowania skutecznych środków w celu uniknięcia problemów w zakresie bezpieczeństwa dostaw gazu wynikających z nienapełnionych instalacji magazynowych. Podejmując decyzję w sprawie takich skutecznych środków, Komisja powinna wziąć pod uwagę specyficzną sytuację danego państwa członkowskiego, na przykład wielkość podziemnych magazynów gazu w odniesieniu do krajowego zużycia gazu, znaczenie podziemnych magazynów gazu dla bezpieczeństwa dostaw gazu w regionie oraz wszelkie istniejące magazyny LNG. Ponieważ niniejsze rozporządzenie ma wejść w życie po rozpoczęciu sezonu napełniania magazynów w 2022 r., wszelkie środki podejmowane przez Komisję w celu zaradzenia odejściu od trajektorii napełniania na 2022 r. powinny uwzględniać ograniczony czas dostępny na wykonanie niniejszego rozporządzenia na poziomie krajowym. Komisja powinna zapewnić, aby środki te nie wykraczały poza to, co jest konieczne do zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw gazu, bez nakładania nieproporcjonalnych obciążeń na państwa członkowskie, uczestników rynku gazu, operatorów systemu magazynowania lub konsumentów.

(16)

Państwa członkowskie powinny podejmować wszelkie niezbędne środki, aby zapewnić osiągnięcie celów w zakresie napełnienia. Powinny one jednocześnie dążyć w pierwszej kolejności, tam gdzie to możliwe, do stosowania środków rynkowych, tak aby uniknąć niepotrzebnych zakłóceń na rynku. Państwa członkowskie powinny mieć swobodę określenia wyższego celu w zakresie napełnienia, tak aby Unia mogła wspólnie dążyć do napełnienia 85 % pojemności podziemnych magazynów gazu w Unii na 2022 r. Z uwagi na różnorodne systemy regulacyjne obowiązujące już w wielu państwach członkowskich w celu wspierania napełniania instalacji magazynowych, nie należy narzucać żadnego konkretnego instrumentu umożliwiającego osiągnięcie trajektorii napełniania lub celu w zakresie napełnienia. Należy pozostawić państwom członkowskim swobodę decydowania, który instrument jest najbardziej odpowiedni dla ich systemów krajowych, o ile spełnione są określone warunki. Państwa członkowskie lub właściwe organy regulacyjne powinny mieć zatem możliwość określania, od którego uczestnika lub od których uczestników rynku należy wymagać zapewnienia napełniania podziemnych magazynów gazu. Powinny one również móc zdecydować, czy środki regulacyjne, takie jak środki zobowiązujące posiadaczy zdolności magazynowania do uwolnienia niewykorzystanych zdolności, możliwe w świetle obowiązujących unijnych przepisów rynkowych, są wystarczające do zapewnienia osiągnięcia celów w zakresie napełnienia, czy też konieczne są zachęty finansowe lub rabaty taryfowe dotyczące magazynowania. Jeżeli państwo członkowskie nakłada na dostawców gazu dostarczających gaz odbiorcom chronionym na jego terytorium obowiązek magazynowania gazu w podziemnych magazynach gazu, wolumen gazu, który ma być magazynowany, powinna być określana na podstawie wolumenu gazu ziemnego dostarczanego tym odbiorcom chronionym. Państwa członkowskie powinny koordynować ze sobą i wykorzystywać instrumenty, takie jak platformy zakupu LNG, aby zmaksymalizować wykorzystanie LNG do napełnienia instalacji magazynowych. Ponadto państwa członkowskie powinny zmniejszać bariery infrastrukturalne i regulacyjne utrudniające wspólne korzystanie z LNG w celu napełnienia instalacji magazynowych.

(17)

W komunikacie Komisji z dnia 8 marca 2022 r. zatytułowanym "REPowerEU: Wspólne europejskie działania w kierunku bezpiecznej i zrównoważonej energii po przystępnej cenie" wyjaśniono, że prawo unijne zezwala państwom członkowskim na udzielanie pomocy dostawcom gazu na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE, aby zapewnić napełnienie instalacji magazynowych, na przykład w formie gwarancji (dwustronny kontrakt na transakcje różnicowe).

(18)

Wszelkie środki podejmowane przez państwa członkowskie w celu zapewnienia napełniania podziemnych magazynów gazu, w tym warunki, które mają zostać nałożone na napełnianie w oparciu o podział obciążeń, oraz warunki, które mają zostać nałożone na pobór gazu z podziemnych magazynów gazu, powinny być konieczne, jasno określone, przejrzyste, proporcjonalne, niedyskryminacyjne i weryfikowalne, oraz nie powinny nadmiernie zakłócać konkurencji lub prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego gazu ani zagrażać bezpieczeństwu dostaw gazu do innych państw członkowskich lub do Unii. W szczególności takie środki nie powinny prowadzić do wzmocnienia pozycji dominującej lub nieoczekiwanych zysków przedsiębiorstw kontrolujących podziemne magazyny gazu lub przedsiębiorstw, które zarezerwowały pojemności magazynowe, ale ich nie wykorzystały.

(19)

Efektywne wykorzystanie istniejącej infrastruktury, w tym transgranicznej zdolności przesyłowej, podziemnych magazynów gazu i instalacji LNG, jest ważnym czynnikiem gwarantującym bezpieczeństwo dostaw gazu w duchu solidarności. Otwarte granice rynku energii mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa dostaw gazu, w tym w czasach zakłóceń w dostawach gazu na poziomie krajowym, regionalnym lub unijnym. Środki podjęte w celu zapewnienia napełnienia podziemnych magazynów gazu nie powinny zatem blokować ani ograniczać zdolności transgranicznych przydzielonych zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) 2017/459 (5). Ponadto państwa członkowskie powinny zapewniać możliwość odbioru zmagazynowanego gazu, w tym sąsiadującym państwom członkowskim oraz w sytuacji nadzwyczajnej, o której mowa w art. 11 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (UE) 2017/1938.

(20)

Obowiązek w zakresie magazynowania prawdopodobnie nałoży obciążenia finansowe na odnośnych uczestników rynku w tych państwach członkowskich, które posiadają na swoim terytorium odpowiednie podziemne magazyny gazu, a zwiększenie poziomu bezpieczeństwa dostaw gazu ma w zamierzeniu być korzystne dla wszystkich państw członkowskich, w tym państw członkowskich, które nie posiadają podziemnych magazynów gazu. Aby rozłożyć ciężar zapewnienia wystarczającego napełnienia podziemnych magazynów gazu w Unii służącego zagwarantowaniu bezpieczeństwa dostaw gazu, w duchu solidarności, państwa członkowskie bez podziemnych magazynów gazu powinny korzystać z podziemnych magazynów gazu w innych państwach członkowskich. W przypadku braku połączenia międzysystemowego danego państwa członkowskiego z innymi państwami członkowskimi lub ograniczonej transgranicznej zdolności przesyłowej danego państwa członkowskiego, lub innych przyczyn technicznych uniemożliwiających mu korzystanie z podziemnych magazynów gazu w innych państwach członkowskich, obowiązek ten należy odpowiednio ograniczyć.

(21)

Państwa członkowskie bez podziemnych magazynów gazu powinny zapewniać aby uczestnicy rynku w takich państwach członkowskich dokonali uzgodnień w państwach członkowskich posiadających takie magazyny, które przewidują wykorzystanie - do dnia 1 listopada - pojemności magazynowych odpowiadających co najmniej 15 % ich średniego rocznego zużycia gazu w ciągu poprzednich pięciu lat. Państwa członkowskie bez podziemnych magazynów gazu powinny móc jednak również opracować wspólnie z jednym lub większą liczbą państw członkowskich posiadających podziemne magazyny gazu alternatywny mechanizm podziału obciążeń. Przy analizie mechanizmu podziału obciążeń należy również uwzględnić inne istniejące równoważne środki w zakresie bezpieczeństwa dostaw gazu, takie jak równoważny obowiązek w odniesieniu do paliw innych niż gaz ziemny, w tym ropy naftowej, o ile spełnione są określone warunki. Państwa członkowskie powinny powiadomić Komisję o takich alternatywnych mechanizmach podziału obciążeń oraz wykazać ograniczenia techniczne i równoważność podjętych środków.

(22)

Środki, za pomocą których państwa członkowskie bez podziemnych magazynów gazu dzielą ciężar związany z obowiązkiem w zakresie magazynowania z państwami członkowskimi posiadającymi podziemne magazyny gazu, mogą z kolei mieć wpływ finansowy na odnośnych uczestników rynku. Państwom członkowskim bez podziemnych magazynów gazu należy zatem zezwolić na zapewnianie zachęt finansowych lub rekompensaty uczestnikom rynku z tytułu zmniejszenia dochodów lub z tytułu kosztów związanych z nałożonymi na nich obowiązkami, których nie można pokryć z dochodów. Jeżeli takie środki są finansowane z opłaty, nie należy jej stosować do transgranicznych punktów połączenia międzysystemowego.

(23)

Skuteczne monitorowanie i sprawozdawczość mają zasadnicze znaczenie zarówno dla oceny charakteru i zakresu zagrożeń związanych z bezpieczeństwem dostaw gazu, jak i dla wyboru odpowiednich środków przeciwdziałania takim zagrożeniom. Operatorzy podziemnych magazynów gazu w sezonie napełniania magazynów powinni zgłaszać właściwym organom poziomy napełnienia co miesiąc. Zachęca się również właścicieli i operatorów podziemnych magazynów gazu do regularnego raportowania o pojemności i poziomu napełnienia każdego podziemnego magazynu gazu na centralnej platformie sprawozdawczej.

(24)

Właściwe organy odgrywają znaczącą rolę w monitorowaniu bezpieczeństwa dostaw gazu oraz zapewniają równowagę między bezpieczeństwem dostaw gazu a kosztami dla konsumentów wynikającymi ze środków. Właściwy organ każdego państwa członkowskiego lub inny podmiot wyznaczony przez dane państwo członkowskie powinny monitorować poziomy napełnienia podziemnych magazynów gazu na swoich terytoriach oraz zgłaszać rezultaty Komisji. W stosownych przypadkach Komisja powinna mieć również możliwość zwrócenia się do Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) o pomoc w monitorowaniu.

(25)

Istotne jest, aby ocena ryzyka przeprowadzana zgodnie z art. 7 rozporządzenia (UE) 2017/1938 uwzględniała wszystkie zagrożenia, które mogłyby mieć poważny wpływ na bezpieczeństwo dostaw gazu. W tym celu oparte na analizie ryzyka podejście do oceny bezpieczeństwa dostaw gazu oraz ustanowienia środków zapobiegawczych i łagodzących powinny również uwzględniać scenariusze całkowitego odcięcia jednego ze źródeł dostaw. Aby zapewnić maksymalną gotowość w celu uniknięcia zakłóceń w dostawach gazu oraz w celu łagodzenia skutków takich zakłóceń, należy przeprowadzać wspólne oceny ryzyka oraz krajowe oceny ryzyka z uwzględnieniem takich scenariuszy. Umożliwiłoby to koordynację środków mających na celu złagodzenie skutków sytuacji nadzwyczajnej oraz optymalizację zasobów w celu zagwarantowania ciągłości dostaw, w warunkach całkowitego odcięcia dostaw.

(26)

Należy wzmocnić rolę GKG, przyznając jej wyraźny mandat do monitorowania wyników państw członkowskich oraz do opracowywania najlepszych praktyk w zakresie bezpieczeństwa dostaw gazu. W związku z tym Komisja powinna regularnie składać sprawozdania GKG, a GKG powinna wspierać Komisję w monitorowaniu celów w zakresie napełnienia oraz w zapewnianiu osiągania tych celów.

(27)

GKG pełni rolę kluczowego doradcy Komisji w celu ułatwienia koordynacji środków w zakresie bezpieczeństwa dostaw, wspierając Komisję w każdym czasie, a w szczególności w przypadku kryzysu. W razie potrzeby, aby zapewnić maksymalną gotowość oraz ułatwić szybką wymianę informacji, Komisja zwoła niezwłocznie GKG w składzie zajmującym się zarządzaniem kryzysowym, przewidując możliwy kryzys. Skład GKG zajmujący się zarządzaniem kryzysowym powinien być dostępny w celu wspierania Komisji tak długo, jak jest to konieczne. W tym celu GKG powinna utrzymywać kanały komunikacji z państwami członkowskimi oraz wszystkimi odpowiednimi uczestnikami rynku w zakresie bezpieczeństwa dostaw gazu, a także gromadzić informacje istotne dla bezpieczeństwa dostaw gazu na poziomie krajowym, regionalnym i unijnym.

(28)

Sektor systemu magazynowania ma duże znaczenie dla Unii, bezpieczeństwa jej dostaw energii oraz innych podstawowych interesów bezpieczeństwa Unii. W związku z tym podziemne magazyny gazu są uważane za infrastrukturę krytyczną w rozumieniu dyrektywy Rady 2008/114/WE (6). Państwa członkowskie zachęca się do uwzględniania środków wprowadzonych niniejszym rozporządzeniem w ich krajowych planach w dziedzinie energii i klimatu oraz w sprawozdaniach z postępów przyjętych na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 (7).

(29)

W sieci systemów magazynowania konieczne są dodatkowe zabezpieczenia, aby uniknąć zagrożeń dla porządku publicznego i bezpieczeństwa publicznego w Unii lub dla dobrobytu obywateli Unii. Państwa członkowskie powinny zapewniać, aby każdy operator systemu magazynowania - w tym operatorzy systemu magazynowania kontrolowani przez operatorów systemu przesyłowego - był certyfikowany przez krajowy organ regulacyjny lub przez inny właściwy organ wyznaczony przez państwo członkowskie w celu zapewnienia, aby wpływ na operatorów systemu magazynowania nie zagrażał bezpieczeństwu dostaw energii ani jakiemukolwiek innemu podstawowemu interesowi bezpieczeństwa w Unii lub w jakimkolwiek państwie członkowskim. Do celów analizy ewentualnych zagrożeń dla bezpieczeństwa dostaw energii ważna jest koordynacja między państwami członkowskimi w zakresie prowadzenia oceny bezpieczeństwa dostaw. Ocena ta nie powinna dyskryminować uczestników rynku oraz powinna być w pełni zgodna z zasadami dobrze funkcjonującego rynku wewnętrznego. W celu szybkiego zmniejszenia zagrożenia wynikającego z niskich poziomów napełnienia, należy nadać priorytet tej certyfikacji oraz przeprowadzać ją szybciej w przypadku większych podziemnych magazynów, które ostatnio były napełniane na niezmiennie niskim poziomie, tak aby wykluczyć, lub - jeśli to możliwe - rozwiązać potencjalne problemy w zakresie bezpieczeństwa dostaw gazu wynikające z kontroli nad takimi dużymi magazynami. Biorąc pod uwagę średni poziom napełnienia wszystkich podziemnych magazynów w Unii w poprzednich sześciu latach wynoszący 35 % ich maksymalnej pojemności, próg definiujący wyjątkowo niski poziom napełniania w marcu 2021 r. i marcu 2022 r. należy ustalić na poziomie 30 %.

(30)

Krajowe organy regulacyjne lub inne właściwe organy wyznaczone przez dane państwa członkowskie (w każdym przypadku "instytucja certyfikująca") powinny odmówić certyfikacji w przypadku gdy uznają, że osoba, która bezpośrednio lub pośrednio kontroluje operatora systemu magazynowania lub wykonuje wobec niego jakiekolwiek prawa, mogłaby zagrozić bezpieczeństwu dostaw energii lub jakiemukolwiek innemu podstawowemu interesowi bezpieczeństwa na poziomie krajowym, regionalnym lub unijnym. Dokonując tej oceny, instytucja certyfikująca powinna uwzględniać stosunki handlowe, które mogłyby negatywnie wpłynąć na motywację i zdolność operatora systemu magazynowania do napełnienia podziemnego magazynu gazu, a także międzynarodowe zobowiązania Unii oraz wszelkie inne szczególne fakty i okoliczności danej sprawy. Aby zapewnić spójne stosowanie przepisów dotyczących certyfikacji w całej Unii, przestrzeganie międzynarodowych zobowiązań Unii oraz solidarność i bezpieczeństwo energetyczne w Unii, instytucja certyfikująca przy podejmowaniu decyzji w sprawie certyfikacji powinna w jak największym stopniu uwzględniać opinię Komisji, w tym poprzez zmianę projektu swojej decyzji, w stosownych przypadkach. W przypadku gdy instytucja certyfikująca odmawia certyfikacji, powinna być uprawniona do żądania od każdej osoby zbycia posiadanych udziałów lub praw w stosunku właściciela systemu magazynowania lub do operatora systemu magazynowania, oraz do wyznaczenia terminu takiego zbycia, do zarządzenia wszelkich innych odpowiednich środków w celu zapewnienia, aby ta osoba nie by stanie sprawować jakiejkolwiek kontroli nad tym właścicielem systemu magazynowania lub operatorem systemu magazynowania ani wykonywać praw względem nich, oraz do podjęcia decyzji w sprawie odpowiednich środków wyrównawczych. Wszelkie środki podjęte w decyzji w sprawie certyfikacji, aby odpowiedzieć na zagrożenia dla bezpieczeństwa dostaw gazu lub innych podstawowych interesów bezpieczeństwa powinny być konieczne, jasno określone, przejrzyste, proporcjonalne i niedyskryminacyjne.

(31)

Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej "Kartą"). W szczególności nie narusza ono prawa do niepozbawiania nikogo jego własności, z wyjątkiem pozbawienia własności w interesie publicznym w przypadkach i na warunkach przewidzianych w ustawie, za słusznym odszkodowaniem za jej utratę wypłaconym we właściwym terminie, przewidzianego w art. 17 Karty, oraz prawa do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu przewidzianego w art. 47 Karty.

(32)

Jeżeli przedsiębiorstwa muszą kupować więcej gazu, gdy cena gazu jest wysoka, mogłoby to jeszcze bardziej podnieść ceny. Organy regulacyjne powinny zatem móc zastosować obniżkę do 100 % taryf na punktach wejścia i wyjścia w odniesieniu do zdolności przesyłowych i dystrybucyjnych, zarówno do podziemnych magazynów gazu i instalacji LNG, jak i z tych instalacji, dzięki czemu magazynowanie jest bardziej atrakcyjne dla uczestników rynku. Krajowe organy regulacyjne i organy ds. konkurencji zachęca się również do korzystania z ich uprawnień, aby skutecznie wykluczać nieuzasadnione podwyżki taryf za magazynowanie.

(33)

Ze względu na obecne wyjątkowe okoliczności oraz niepewność związaną z przyszłymi zmianami sytuacji geopolitycznej zachęca się państwa członkowskie do jak najszybszego osiągnięcia celów w zakresie napełnienia.

(34)

Z uwagi na bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa dostaw gazu spowodowane agresją wojskową Rosji wobec Ukrainy, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie następnego dnia po jego opublikowaniu. Ze względu na wyjątkowy charakter obecnych okoliczności, niektóre przepisy wprowadzone niniejszym rozporządzeniem powinny przestać mieć zastosowanie z dniem 31 grudnia 2025 r.

(35)

Niniejsze rozporządzenie powinno zostać w trybie pilnym włączone do dorobku prawnego Wspólnoty Energetycznej zgodnie z Traktatem o Wspólnocie Energetycznej, który został podpisany w Atenach w dniu 25 października 2005 r. i wszedł w życie w dniu 1 lipca 2006 r.

(36)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE) 2017/1938 oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009 (8),

1)

w art. 2 dodaje się punkty w brzmieniu:

2)

dodaje się artykuły w brzmieniu:

(*1) Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/459 z dnia 16 marca 2017 r. ustanawiające kodeks sieci dotyczący mechanizmów alokacji zdolności w systemach przesyłowych gazu i uchylające rozporządzenie (UE) nr 984/2013 (Dz.U. L 72 z 17.3.2017, s. 1)."

(*2) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 663/2009 i (WE) nr 715/2009, dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 94/22/WE, 98/70/WE, 2009/31/WE, 2009/73/WE, 2010/31/UE, 2012/27/UE i 2013/30/UE, dyrektyw Rady 2009/119/WE i (UE) 2015/652 oraz uchylenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013 (Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 1)."

(*3) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i rady (UE) 2022/869 z dnia 30 maja 2022 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, zmiany rozporządzeń (WE) nr 715/2009, (UE) 2019/942 i (UE) 2019/943 oraz dyrektyw 2009/73/WE i (UE) 2019/944 oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 347/2013 (Dz.U. L 152 z 3.6.2022, s. 45).";"

3)

w art. 7 wprowadza się następujące zmiany:

4)

w art. 16 dodaje się ustęp w brzmieniu:

5)

dodaje się artykuł w brzmieniu:

6)

dodaje się artykuł w brzmieniu:

(*4) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).";"

7)

w art. 20 dodaje się ustęp w brzmieniu:

8)

w art. 22 dodaje się akapit w brzmieniu:

"Art. 2 pkt 27-31, art. 6a-6d, art. 16 ust. 3, art. 17a, art. 18a, art. 20 ust. 4 oraz załączniki Ia i Ib stosuje się do dnia 31 grudnia 2025 r.";

9)

tekst określony w załączniku do niniejszego rozporządzenia dodaje się jako załączniki Ia i Ib.

1)

dodaje się artykuł w brzmieniu:

(*5) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1938 z dnia 25 października 2017 r. dotyczące środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie (UE) nr 994/2010 (Dz.U. L 280 z 28.10.2017, s. 1);";"

2)

w art. 13 dodaje się ustęp w brzmieniu: