Akty ujednolicone - rok 2021 poz. 30

(1)

Pandemia COVID-19 jest poważnym wstrząsem dla gospodarki światowej i unijnej i wywołuje istotne konsekwencje społeczne i gospodarcze we wszystkich państwach członkowskich i regionach. W wyniku wprowadzenia niezbędnych środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa nastąpił znaczny spadek działalności gospodarczej w Unii. Oczekuje się, że w 2020 r. spadek PKB w Unii wyniesie około 7,4 % - o wiele więcej niż podczas kryzysu finansowego w 2009 r. Znacznie obniżyła się działalność inwestycyjna. Należy zająć się takimi słabościami jak nadmierne uzależnienie od niezdywersyfikowanych zewnętrznych źródeł dostaw i brak infrastruktury krytycznej, w szczególności dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), w tym mikroprzedsiębiorstw, na przykład dywersyfikując i doskonaląc strategiczne łańcuchy wartości, aby poprawić sposób reagowania kryzysowego Unii, a także podnieść odporność całej gospodarki przy jednoczesnym utrzymaniu jej otwartości na konkurencję i wymianę handlową w zgodzie z unijnymi zasadami. Jeszcze przed pandemią - choć w Unii można było zaobserwować poprawę stóp inwestycji w gospodarkach narodowych - poprawa ta była mniejsza, niż można by oczekiwać w tym okresie znacznego ożywienia gospodarczego, oraz niewystarczająca, aby zrekompensować lata niedoinwestowania po kryzysie z 2009 r. Co ważniejsze, obecne i prognozowane poziomy inwestycji nie pokrywają zapotrzebowania Unii na inwestycje strukturalne służące ponownemu pobudzeniu gospodarki i podtrzymaniu długofalowego wzrostu w obliczu zmian technologicznych i globalnej konkurencyjności, m.in. w obszarze innowacji, umiejętności, infrastruktury, MŚP, ani nie spełniają potrzeby podjęcia kluczowych wyzwań społecznych, takich jak zrównoważony rozwój i starzenie się społeczeństwa. W związku z tym do osiągnięcia celów polityki Unii i wspierania szybkiej, zrównoważonej, sprzyjającej włączeniu społecznemu, trwałej i zdrowej odbudowy gospodarczej konieczne jest wsparcie, które zaradzi niedoskonałościom rynku i niedostatecznemu poziomowi inwestycji na rynku oraz zmniejszy lukę inwestycyjną w docelowych sektorach.

(2)

W ocenach podkreślono, że duża liczba instrumentów finansowych dostępnych w okresie obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020 spowodowała, że ich zakresy częściowo się pokrywały. Ta wielość instrumentów skomplikowała też warunki działania pośredników finansowych i odbiorców końcowych, którzy musieli stosować różne przepisy dotyczące kwalifikowalności i sprawozdawczości. Brak kompatybilnych przepisów utrudniał również łączenie środków z kilku funduszy unijnych, choć takie połączenia byłyby korzystne w przypadku wspierania projektów wymagających różnych rodzajów finansowania. Należy zatem utworzyć jeden fundusz - Fundusz InvestEU - na podstawie doświadczeń Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) utworzonego w ramach planu inwestycyjnego dla Europy, aby udzielać sprawniej funkcjonującego wsparcia odbiorcom końcowym dzięki zintegrowaniu i uproszczeniu oferty finansowej w jednym programie korzystającym z gwarancji budżetowej, co zwiększy oddziaływanie wsparcia Unii, a jednocześnie zmniejszy koszty ponoszone przez jej budżet.

(3)

W ostatnich latach Unia przyjęła ambitne strategie w celu dokończenia budowy rynku wewnętrznego oraz pobudzenia zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Strategie takie obejmują "EUROPA 2020 - Strategię na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu" z dnia 3 marca 2010 r., plan działania na rzecz tworzenia unii rynków kapitałowych z dnia 30 września 2015 r., "Zamknięcie obiegu - plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym" z dnia 2 grudnia 2015 r., "Europejską strategię na rzecz mobilności niskoemisyjnej" z dnia 20 lipca 2016 r., "Strategię kosmiczną dla Europy" z dnia 26 października 2016 r., "Czystą energię dla wszystkich Europejczyków" z dnia 30 listopada 2016 r., "Europejski plan działań w sektorze obrony" z dnia 30 listopada 2016 r., "Utworzenie Europejskiego Funduszu Obronnego" z dnia 7 czerwca 2017 r., międzyinstytucjonalną proklamację Europejskiego filaru praw socjalnych z dnia 13 grudnia 2017 r., "Nowy europejski program na rzecz kultury" z dnia 22 maja 2018 r., "Europejski Zielony Ład" z dnia 11 grudnia 2019 r., "Plan inwestycyjny na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu" z dnia 14 stycznia 2020 r., "Silną Europę socjalną na rzecz sprawiedliwej transformacji" z dnia 14 stycznia 2020 r., strategię "Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy", "Europejską strategię w zakresie danych" oraz "Białą księgę w sprawie sztucznej inteligencji Europejskie podejście do doskonałości i zaufania" z dnia 19 lutego 2020 r., "Nową strategię przemysłową dla Europy" z dnia 10 marca 2020 r. oraz "Strategię MŚP na rzecz zrównoważonej i cyfrowej Europy" z dnia 10 marca 2020 r. Fundusz InvestEU powinien wykorzystywać i wzmacniać synergie między tymi wzajemnie uzupełniającymi się strategiami przez wspieranie inwestycji i zapewnianie dostępu do finansowania. Unia przyjęła też rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 (3).

(4)

Na poziomie Unii europejski semestr na rzecz koordynacji polityki gospodarczej stanowi ramy określania krajowych priorytetów w zakresie reform oraz monitorowania ich realizacji. Państwa członkowskie - w stosownych przypadkach we współpracy z organami lokalnymi i regionalnymi - opracowują własne krajowe wieloletnie strategie inwestycyjne wspierające realizację tych priorytetów. Strategie te należy przedstawiać wraz z rocznymi krajowymi programami reform, aby można było określić i koordynować priorytetowe projekty inwestycyjne, które mają być wspierane ze środków krajowych, unijnych lub z obu tych źródeł. Strategie te powinny również wykorzystywać w sposób spójny finansowanie unijne oraz maksymalizować wartość dodaną wsparcia finansowego otrzymywanego w szczególności z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (EU) 2021/241 (4) oraz Programu InvestEU.

(5)

Fundusz InvestEU powinien przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności oraz konwergencji i spójności społeczno-gospodarczej Unii, m.in. w obszarze innowacji i cyfryzacji, efektywnego wykorzystania zasobów zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego Unii oraz odporności społecznej i integracji unijnych rynków kapitałowych, w tym dzięki rozwiązaniom przeciwdziałającym ich fragmentacji i sprzyjającym dywersyfikacji źródeł finansowania przedsiębiorstw unijnych. W tym celu Fundusz InvestEU powinien wspierać projekty technicznie wykonalne i ekonomicznie opłacalne, tworząc ramy wykorzystywania instrumentów dłużnych, instrumentów opartych na podziale ryzyka oraz instrumentów kapitałowych i quasi-kapitałowych korzystających z gwarancji z budżetu Unii oraz, w stosownych przypadkach, z wkładów finansowych wnoszonych przez partnerów wykonawczych. Fundusz InvestEU powinien być ukierunkowany na popyt, a jednocześnie na zapewnianie strategicznych, długotrwałych korzyści w odniesieniu do kluczowych obszarów polityki Unii, które w przeciwnym razie nie zostałyby sfinansowane lub zostałyby sfinansowane w niedostatecznym stopniu - i w ten sposób przyczyniać się do osiągnięcia celów polityki Unii. Wsparcie z Funduszu InvestEU powinno obejmować szerokie spektrum sektorów i regionów, a jednocześnie unikać nadmiernej koncentracji sektorowej czy geograficznej, i powinno ułatwiać dostęp do finansowania projektom z udziałem podmiotów partnerskich w wielu regionach w całej Unii, w tym projektom stymulującym rozwój sieci, klastrów i ośrodków innowacji cyfrowych.

(6)

Sektor kultury i sektor kreatywny należą do kluczowych i szybko rozwijających się sektorów w Unii, które mogą odegrać ważną rolę w zrównoważonej odbudowie, generując wartość ekonomiczną i kulturową z własności intelektualnej i indywidualnej kreatywności. Ograniczenie kontaktów społecznych wprowadzone podczas kryzysu związanego z COVID-19 przyniosło jednak bardzo negatywne skutki gospodarcze dla tych sektorów. Ponadto niematerialny charakter aktywów w tych sektorach sprawia, że MŚP i organizacje z tych sektorów mają ograniczony dostęp do finansowania prywatnego, które jest niezbędne do inwestowania, zwiększania skali działalności i konkurowania na poziomie międzynarodowym. Program InvestEU powinien dalej ułatwiać dostęp do finansowania MŚP i organizacjom z tych sektorów. Sektor kultury i sektor kreatywny, sektor audiowizualny i sektor mediów mają zasadnicze znaczenie dla wolności słowa i różnorodności kulturowej oraz dla tworzenia demokratycznych i spójnych społeczeństw w epoce cyfrowej i są nieodłącznym elementem naszej suwerenności i autonomii. Inwestycje w te sektory będą mogły uwarunkować ich konkurencyjność i ich długoterminową zdolność do tworzenia i rozpowszechniania wysokiej jakości treści skierowanych do szerokiej publiczności międzynarodowej.

(7)

Aby wspierać zrównoważone i sprzyjające włączeniu społecznemu wzrost, inwestycje i zatrudnienie, a zarazem przyczynić się do poprawy dobrostanu, bardziej sprawiedliwego rozkładu dochodów i większej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w Unii, Fundusz InvestEU powinien wspierać inwestycje w aktywa materialne i niematerialne, w tym w dziedzictwo kulturowe. Projekty finansowane z Funduszu InvestEU powinny spełniać unijne normy środowiskowe i społeczne, w tym normy dotyczące praw pracowniczych. Interwencje Funduszu InvestEU powinny uzupełniać wsparcie Unii udzielane za pomocą dotacji.

(8)

Unia zatwierdziła cele określone w Agendzie Organizacji Narodów Zjednoczonych na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 (zwanej dalej "Agendą 2030"), w określonych w niej celach zrównoważonego rozwoju oraz w porozumieniu paryskim przyjętym na mocy Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (5) (zwanym dalej "porozumieniem paryskim"), a także w ramach z Sendai dotyczących ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych w latach 2015-2030. Aby osiągnąć te cele, a także cele określone w unijnych politykach ochrony środowiska, należy znacznie zintensyfikować działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Zasady zrównoważonego rozwoju powinny zatem odgrywać dużą rolę w procesie kształtowania Funduszu InvestEU.

(9)

Program InvestEU powinien przyczyniać się do budowy zrównoważonego systemu finansowego w Unii, który wspiera przekierowanie kapitału prywatnego na zrównoważone inwestycje, zgodnie z celami określonymi w komunikacie Komisji z dnia 8 marca 2018 r. pt. "Plan działania: finansowanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego" oraz komunikacie Komisji z dnia 14 stycznia 2020 r. w sprawie planu inwestycyjnego na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu.

(10)

By odzwierciedlić znaczenie przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie z zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także celu, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej UE do 2050 r., oraz nowych celów Unii w zakresie klimatu na 2030 r., działania podejmowane na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny przyczyniać się do osiągnięcia celu, jakim jest przeznaczanie 30 % łącznych wydatków z wieloletnich ram finansowych na włączanie celów klimatycznych do głównego nurtu polityki, oraz ambicji przeznaczania na ochronę różnorodności biologicznej 7,5 % wydatków z budżetu w 2024 r. i 10 % tych wydatków w latach 2026 i 2027, przy uwzględnieniu faktu, że cele klimatyczne i cele dotyczące różnorodności biologicznej częściowo się pokrywają. Oczekuje się, że w działaniach wspieranych z Programu InvestEU co najmniej 30 % łącznej puli jego środków finansowych będzie przyczyniać się do osiągnięcia celów klimatycznych.

(11)

Wkład Funduszu InvestEU w osiągnięcie celów klimatycznych będzie monitorowany za pomocą unijnego systemu monitorowania wydatków na cele związane z klimatem, który Komisja opracuje we współpracy z potencjalnymi partnerami wykonawczymi, przy odpowiednim zastosowaniu kryteriów określonych w rozporządzeniu (UE) 2020/852 służących ustaleniu, czy dana działalność gospodarcza jest zrównoważona środowiskowo. Program InvestEU powinien również przyczynić się do wdrożenia innych aspektów celów zrównoważonego rozwoju.

(12)

Zgodnie ze sprawozdaniem dotyczącym zagrożeń globalnych z 2018 r. wydanym przez Światowe Forum Ekonomiczne pięć spośród dziesięciu najpoważniejszych zagrożeń dla gospodarki światowej dotyczy środowiska. Zagrożenia te obejmują zanieczyszczenie powietrza, gleby, wód śródlądowych i oceanów, ekstremalne zdarzenia pogodowe, utratę różnorodności biologicznej oraz niepowodzenie działań służących łagodzeniu zmiany klimatu i przystosowaniu się do niej. Zasady ochrony środowiska są mocno osadzone w Traktatach i w wielu obszarach polityki Unii. W związku z tym w operacjach związanych z Funduszem InvestEU należy wspierać włączanie celów środowiskowych do głównego nurtu polityki. Przygotowując i realizując inwestycje, należy uwzględniać ochronę środowiska oraz zapobieganie powiązanym zagrożeniom i zarządzanie nimi. Unia powinna również śledzić swoje wydatki związane z różnorodnością biologiczną i ograniczaniem zanieczyszczenia powietrza, by wypełniać obowiązki sprawozdawcze wynikające z Konwencji o różnorodności biologicznej (6) oraz z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 (7). Inwestycje przeznaczone na cele związane ze zrównoważeniem środowiskowym należy zatem śledzić za pomocą wspólnych metod, spójnych z metodami opracowanymi w innych unijnych programach mających zastosowanie do klimatu, różnorodności biologicznej i zarządzania zanieczyszczeniem powietrza, aby umożliwić ocenę indywidualnego i łącznego oddziaływania inwestycji na kluczowe składniki kapitału naturalnego, a mianowicie na powietrze, wodę, grunty i różnorodność biologiczną.

(13)

Partner wykonawczy powinien kontrolować, czy projekty inwestycyjne, które otrzymują znaczne unijne wsparcie, w szczególności w dziedzinie infrastruktury, oddziaływają na środowisko, klimat lub kwestie społeczne. Projekty inwestycyjne mające takie oddziaływanie powinny podlegać kontroli zrównoważonego charakteru zgodnie z wytycznymi, które Komisja powinna opracować w ścisłej współpracy z potencjalnymi partnerami wykonawczymi w ramach Programu InvestEU. W wytycznych tych należy odpowiednio zastosować kryteria określone w rozporządzeniu (UE) 2020/852 służące ustaleniu, czy dana działalność gospodarcza jest zrównoważona środowiskowo, w tym czy spełnia zasadę "nie czyń poważnych szkód", i czy jest spójna z wytycznymi opracowanymi na potrzeby innych programów unijnych. Zgodnie z zasadą proporcjonalności takie wytyczne powinny obejmować adekwatne rozwiązania pozwalające na uniknięcie nadmiernych obciążeń administracyjnych, a projekty poniżej pewnej wielkości - która zostanie określona w wytycznych - powinny być wyłączone z kontroli zrównoważonego charakteru. Jeżeli partner wykonawczy stwierdzi, że nie trzeba przeprowadzać kontroli zrównoważonego charakteru projektu, powinien przedstawić uzasadnienie takiej decyzji komitetowi inwestycyjnemu ustanowionemu na potrzeby Funduszu InvestEU (zwanemu dalej "Komitetem Inwestycyjnym"). Do wsparcia na podstawie niniejszego rozporządzenia nie powinny się kwalifikować operacje niezgodne z celami klimatycznymi.

(14)

Niskie stopy inwestycji infrastrukturalnych w Unii w czasie kryzysu finansowego oraz ponownie w czasie kryzysu związanego z COVID-19 zaszkodziły zdolności Unii do stymulowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, jej działaniom służącym neutralności klimatycznej, a także jej konkurencyjności i konwergencji oraz tworzeniu miejsc pracy. Sytuacja ta powoduje również ryzyko utrwalenia zakłóceń równowagi oraz ryzyko rozbieżności i nierówności w państwach członkowskich i między nimi, wpływając na długoterminowy rozwój na poziomie unijnym, krajowym lub regionalnym. Szeroko zakrojone inwestycje w unijną infrastrukturę, w szczególności w połączenia międzysystemowe i efektywność energetyczną oraz w tworzenie jednolitego europejskiego obszaru transportu, są niezbędne do osiągnięcia unijnych celów zrównoważoności, w tym do wypełnienia zobowiązań Unii dotyczących celów zrównoważonego rozwoju, oraz do osiągnięcia celów w dziedzinie energii i klimatu na 2030 r. W związku z tym wsparcie z Funduszu InvestEU powinno być ukierunkowane na inwestycje w dziedzinie transportu, energii, w tym w efektywność energetyczną i w odnawialne źródła energii oraz inne bezpieczne i zrównoważone niskoemisyjne źródła energii, infrastruktury środowiskowej, infrastruktury związanej z działaniami na rzecz klimatu oraz infrastruktury morskiej i infrastruktury cyfrowej, w tym w łączność w postaci szybkich i ultraszybkich sieci szerokopasmowych w całej Unii, by przyspieszyć transformację cyfrową gospodarki Unii. W Programie InvestEU należy priorytetowo traktować obszary niedoinwestowane i wymagające dodatkowych inwestycji. Aby zmaksymalizować oddziaływanie i wartość dodaną unijnego wsparcia finansowego, należy wspierać usprawnianie procesu inwestycyjnego, który umożliwi wyeksponowanie listy przygotowywanych projektów i zmaksymalizuje synergię między odpowiednimi programami unijnymi w takich dziedzinach jak transport, energia i cyfryzacja.

Ze względu na zagrożenia dla bezpieczeństwa i ochrony projekty inwestycyjne otrzymujące wsparcie Unii powinny obejmować działania służące odporności infrastruktury, w tym jej konserwacji i bezpieczeństwu, a także powinny uwzględniać zasady ochrony obywateli w przestrzeni publicznej. Powinny być uzupełnieniem starań podejmowanych w ramach innych funduszy unijnych, takich jak Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, z których wspierane są związane z bezpieczeństwem elementy inwestycji w dziedzinie przestrzeni publicznej, transportu, energii i innej infrastruktury krytycznej.

(15)

W stosownych przypadkach Program InvestEU powinien przyczyniać się do osiągnięcia celów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 (8) i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 (9), a także wspierać uwzględnianie efektywności energetycznej w decyzjach inwestycyjnych.

(16)

Prawdziwa multimodalność jest szansą na stworzenie wydajnej i przyjaznej dla środowiska sieci transportu maksymalnie wykorzystującej potencjał wszystkich środków transportu oraz generującej synergię między nimi. Program InvestEU powinien wspierać inwestycje w multimodalne węzły transportowe, które - mimo znacznego potencjału ekonomicznego i uzasadnienia biznesowego - niosą ze sobą istotne ryzyko dla inwestorów prywatnych. Program InvestEU powinien również przyczynić się do opracowania i wdrożenia inteligentnych systemów transportowych (ITS). Program InvestEU powinien pomóc w zwiększeniu starań o tworzenie i stosowanie technologii wpływających na poprawę bezpieczeństwa pojazdów i infrastruktury drogowej.

(17)

Program InvestEU powinien przyczynić się do realizacji unijnych polityk dotyczących mórz i oceanów dzięki opracowaniu projektów i przedsięwzięć w obszarze niebieskiej gospodarki oraz zasad finansowania zrównoważonej niebieskiej gospodarki. Może to obejmować interwencje w obszarze przedsiębiorczości i gospodarki morskiej, innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki morskiej, a także energii z morskich źródeł odnawialnych i gospodarki o obiegu zamkniętym.

(18)

Chociaż przed kryzysem związanym z COVID-19 ogólny poziom inwestycji w Unii wzrastał, to jednak inwestycje w działalność obarczoną wyższym ryzykiem, taką jak badania naukowe i innowacje, były nadal niewystarczające, a w związku z kryzysem prawdopodobnie jeszcze znacznie ucierpią. Badania naukowe i innowacje mają do odegrania zasadniczą rolę w przezwyciężaniu kryzysu, utrwalaniu odporności Unii, by mogła stawić czoła przyszłym wyzwaniom, i tworzeniu technologii potrzebnych do realizacji polityk i celów Unii. Fundusz InvestEU powinien przyczyniać się do osiągnięcia ogólnego celu, jakim jest inwestowanie co najmniej 3 % PKB Unii w badania naukowe i innowacje. Osiągnięcie tego celu będzie wymagało od państw członkowskich i sektora prywatnego intensyfikacji ich własnych działań inwestycyjnych w dziedzinie badań naukowych, rozwoju i innowacji, aby uniknąć niedoinwestowania badań naukowych i innowacji, mającego negatywny wpływ na konkurencyjność przemysłu i gospodarki Unii oraz na jakość życia jej obywateli. Fundusz InvestEU powinien oferować odpowiednie produkty finansowe ukierunkowane na różne etapy cyklu innowacji i szerokie spektrum zainteresowanych stron, w szczególności umożliwiające doskonalenie rozwiązań i wdrażanie ich w Unii na skalę handlową, by rozwiązania te były konkurencyjne na rynkach światowych oraz promowały doskonałość Unii w dziedzinie zrównoważonych technologii na poziomie globalnym w synergii z programem "Horyzont Europa", który zostanie ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji "Horyzont Europa" oraz zasady uczestnictwa i upowszechniania obowiązujące w tym programie oraz uchylającym rozporządzenia (UE) nr 1290/2013 i (UE) nr 1291/2013 (zwanym dalej "rozporządzeniem w sprawie programu "Horyzont Europa"), w tym z działaniami Europejskiej Rady ds. Innowacji. Aby udzielić takiego ukierunkowanego wsparcia, należy w znacznym stopniu oprzeć się na doświadczeniu z takich instrumentów finansowych jak InnovFin - Fundusze unijne dla innowatorów, wdrażanych w ramach programu "Horyzont 2020", aby ułatwić innowacyjnym przedsiębiorstwom szybszy dostęp do finansowania.

(19)

Turystyka, w tym branża hotelarsko-gastronomiczna, to obszar o ogromnym znaczeniu dla gospodarki Unii, a na skutek pandemii COVID-19 odnotowuje się obecnie w tym sektorze szczególnie dotkliwy spadek aktywności. Spadek ten jest szczególnie szkodliwy dla MŚP i przedsiębiorstw rodzinnych, spowodował też masowe bezrobocie. Program InvestEU powinien przyczynić się do wzmocnienia procesu odbudowy oraz poprawy długofalowej konkurencyjności i zrównoważonego charakteru tego sektora i jego łańcuchów wartości, wspierając operacje promujące zrównoważoną, innowacyjną i cyfrową turystykę, w tym działania innowacyjne mające zmniejszać ślad klimatyczny i środowiskowy sektora.

(20)

Pilnie potrzebne są istotne starania o inwestycje w transformację cyfrową i jej pobudzanie oraz o rozdział wynikających z niej korzyści pomiędzy wszystkich obywateli i wszystkie przedsiębiorstwa w Unii. Mając już solidne ramy polityczne w postaci strategii jednolitego rynku cyfrowego, należy teraz realizować inwestycje o podobnym poziomie ambicji, w tym inwestycje w rozwój sztucznej inteligencji zgodnie z programem "Cyfrowa Europa", który zostanie ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym program "Cyfrowa Europa" oraz uchylającym decyzję (UE) 2015/2240.

(21)

MŚP stanowią ponad 99 % przedsiębiorstw w Unii, a ich wartość gospodarcza ma zasadnicze i kluczowe znaczenie. Borykają się one jednak z trudnościami w dostępie do finansowania, gdyż postrzegane są jako wysoce ryzykowne i niedające wystarczającego zabezpieczenia. Dodatkowe wyzwania wynikają z konieczności utrzymania konkurencyjności przez MŚP i przedsiębiorstwa społeczne dzięki cyfryzacji, umiędzynarodowieniu, transformacji zgodnej z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym, działalności innowacyjnej oraz podnoszeniu kwalifikacji pracowników. MŚP szczególnie mocno ucierpiały w wyniku kryzysu związanego z COVID-19. Ponadto MŚP i przedsiębiorstwa społeczne mają dostęp do mniejszego zestawu źródeł finansowania niż większe przedsiębiorstwa, ponieważ zazwyczaj nie emitują obligacji i mają jedynie ograniczony dostęp do giełd papierów wartościowych lub dużych inwestorów instytucjonalnych. Innowacyjne rozwiązania, takie jak wykup pracowniczy przedsiębiorstwa lub udziały pracownicze w przedsiębiorstwie, są również coraz powszechniejsze w przypadku MŚP i przedsiębiorstw społecznych. Problemy z dostępem do finansowania są jeszcze bardziej dotkliwe w przypadku MŚP prowadzących działalność związaną z aktywami niematerialnymi. Unijne MŚP korzystają w dużej mierze ze wsparcia banków i finansowania dłużnego w formie kredytów w rachunku bieżącym, pożyczek bankowych lub leasingu. Aby zwiększyć zdolność MŚP do finansowania zakładania działalności, wzrostu, innowacji i zrównoważonego rozwoju, do zapewnienia ich konkurencyjności oraz do przetrwania w czasie wstrząsów gospodarczych tak, aby zwiększyć odporność gospodarki i systemu finansowego na pogorszenie koniunktury gospodarczej, utrzymać zdolność MŚP do tworzenia miejsc pracy oraz dobrostan społeczny, należy wspierać MŚP zmagające się ze wspomnianymi wyżej wyzwaniami, ułatwiając im dostęp do finansowania i zapewniając bardziej zróżnicowane źródła finansowania. Niniejsze rozporządzenie uzupełnia również inicjatywy podjęte już w związku z unią rynków kapitałowych.

W ramach Funduszu InvestEU powinno się zatem wykorzystać doświadczenia z udanych programów unijnych, takich jak Program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME); wspierać cyfrowe przedsiębiorstwa typu start-up i innowacyjne MŚP, by pomóc im lepiej konkurować i zwiększać skalę działalności; oferować kapitał obrotowy i inwestycje w całym cyklu życia przedsiębiorstwa; a także zapewnić finansowanie transakcji leasingu i umożliwić skupienie się na konkretnych, bardziej ukierunkowanych produktach finansowych. Powinien on również maksymalizować siłę oddziaływania funduszy publicznych i prywatnych, takich jak fundusz na rzecz pierwszych ofert publicznych MŚP, dążąc do wspierania MŚP przez przekierowanie większej ilości kapitału prywatnego i publicznego.

(22)

Jak określono w dokumencie Komisji dotyczącym społecznego wymiaru Europy z dnia 26 kwietnia 2017 r., w komunikacie dotyczącym Europejskiego filaru praw socjalnych, w unijnych ramach dotyczących Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych oraz w komunikacie pt. "Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji" z dnia 14 stycznia 2020 r., budowanie sprzyjającej w większym stopniu włączeniu społecznemu i sprawiedliwszej Unii należy do kluczowych priorytetów Unii w celu zwalczania nierówności i wspierania polityk włączenia społecznego w Europie. Nierówność szans dotyczy w szczególności dostępu do kształcenia, szkoleń, kultury, zatrudnienia, opieki zdrowotnej i usług społecznych. Inwestowanie w gospodarkę społeczną, opartą na umiejętnościach i kapitale ludzkim, a także w integrację społeczną słabszych grup, zwłaszcza koordynowane na poziomie unijnym, może przyczynić się do zwiększenia możliwości gospodarczych. Kryzys związany z COVID-19 ujawnił znaczne zapotrzebowanie na inwestycje w infrastrukturę społeczną. Fundusz InvestEU należy wykorzystywać do wspierania inwestycji w kształcenie i szkolenie, w tym w zmianę i podnoszenie kwalifikacji pracowników, między innymi w regionach zależnych od gospodarki opartej na węglu i dotkniętych strukturalną transformacją związaną z przechodzeniem na gospodarkę niskoemisyjną. Powinien on być wykorzystywany do wspierania projektów, które mają pozytywne oddziaływanie społeczne i sprzyjają włączeniu społecznemu, pomagając w zwiększaniu zatrudnienia we wszystkich regionach, w szczególności wśród osób niewykwalifikowanych i długotrwale bezrobotnych, oraz do poprawy sytuacji pod względem równouprawnienia płci, równości szans, niedyskryminacji, dostępności, solidarności międzypokoleniowej, opieki zdrowotnej i sektora usług społecznych, mieszkalnictwa socjalnego, bezdomności, integracji cyfrowej, rozwoju społeczności lokalnych, roli i miejsca młodych ludzi w społeczeństwie, jak również w odniesieniu do osób znajdujących się w trudnej sytuacji, w tym obywateli państw trzecich. Program InvestEU powinien również wspierać europejską kulturę i działalność twórczą, które mają cel społeczny.

(23)

Kryzys związany z COVID-19 szczególnie mocno uderzył w kobiety, zarówno pod względem społecznym, jak i gospodarczym. Z tego względu Program InvestEU powinien przyczyniać się do realizacji polityk Unii w zakresie równości kobiet i mężczyzn, między innymi przez zasypywanie przepaści cyfrowej między nimi, a także przez wspieranie kreatywności i potencjału przedsiębiorczości wśród kobiet.

(24)

Aby przeciwdziałać negatywnym skutkom głębokiej transformacji społeczeństw Unii i rynku pracy w nadchodzącym dziesięcioleciu, trzeba inwestować w kapitał ludzki, infrastrukturę społeczną, mikrofinansowanie, etyczne finansowanie i finansowanie przedsiębiorstw społecznych oraz nowe modele biznesowe gospodarki społecznej, w tym realizować inwestycje mające oddziaływanie społeczne i zlecać zadania mające na celu uzyskanie określonego oddziaływania społecznego. Program InvestEU powinien wzmocnić rodzący się ekosystem rynku społecznego, aby zwiększyć podaż finansowania i ułatwić dostęp do niego mikroprzedsiębiorstwom i przedsiębiorstwom społecznym oraz instytucjom solidarności społecznej w celu zaspokojenia potrzeb tych, których sytuacja wymaga najpilniejszych działań. W sprawozdaniu grupy zadaniowej wysokiego szczebla ds. inwestowania w infrastrukturę społeczną w Europie ze stycznia 2018 r. pt. "Wspieranie inwestycji w infrastrukturę społeczną w Europie" stwierdzono wystąpienie w latach 2018-2030 luki inwestycyjnej o łącznej wysokości co najmniej 1,5 bln EUR w obszarze infrastruktury społecznej i usług społecznych, w tym w sektorze kształcenia, szkolenia, opieki zdrowotnej i mieszkalnictwa. W sytuacji tej konieczne jest wsparcie, także na poziomie Unii. W związku z tym należy wykorzystać łączną zdolność kapitału publicznego, komercyjnego i dobroczynnego, jak również wsparcie ze strony fundacji i alternatywnych kategorii dostawców finansowania, takich jak podmioty etyczne, społeczne i podmioty działające na rzecz zrównoważonego rozwoju, by wspierać rozwój łańcucha wartości na rynku społecznym i zwiększać odporność Unii.

(25)

W dobie obecnego kryzysu spowodowanego pandemią COVID-19 alokacja zasobów na rynku nie jest w pełni wydajna, a postrzegane ryzyko w istotny sposób negatywnie wpływa na przepływy inwestycji prywatnych. W takich okolicznościach szczególnie cenny jest kluczowy element Funduszu InvestEU, jakim jest ograniczanie ryzyka rentownych projektów w celu przyciągania prywatnego finansowania, między innymi po to, by zapobiec ryzyku asymetrii w odbudowie gospodarczej. Program InvestEU powinien być w stanie zapewnić przedsiębiorstwom niezbędne wsparcie na etapie odbudowy, w tym wsparcie kapitałowe dla MŚP, które odczuły negatywne skutki kryzysu związanego z COVID-19, a na koniec 2019 r. nie były jeszcze w trudnej sytuacji w kategoriach pomocy państwa, a jednocześnie powinien zapewniać silne ukierunkowanie inwestorów na średnio- i długoterminowe priorytety polityki Unii, takie jak: Europejski Zielony Ład, plan inwestycyjny na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu, strategia "Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy", "Nowa strategia przemysłowa dla Europy" oraz "Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji", z uwzględnieniem zasady "nie czyń poważnych szkód". Powinien on znacznie zwiększyć zdolność podejmowania ryzyka przez Grupę Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), krajowe banki prorozwojowe i krajowe instytucje prorozwojowe oraz innych partnerów wykonawczych, by wesprzeć odbudowę gospodarki.

(26)

Wysoki spadek PKB w Unii wynikający z kryzysu związanego z COVID-19 powoduje, że negatywne skutki społeczne są nieuniknione. Pandemia COVID-19 pokazała, że należy pilnie i wydajnie eliminować słabości w strategicznych dziedzinach, by Unia mogła lepiej reagować na kryzysy, a także by podnieść odporność i zrównoważony charakter całej gospodarki. Tylko odporna, zrównoważona, sprzyjająca włączeniu społecznemu i zintegrowana gospodarka Unii może utrzymać integralność rynku wewnętrznego i równe warunki działania, również z korzyścią dla państw członkowskich i regionów najbardziej dotkniętych kryzysem.

(27)

Fundusz InvestEU powinien działać w czterech segmentach polityki odzwierciedlających kluczowe priorytety polityki Unii, a mianowicie zrównoważona infrastruktura; badania naukowe, innowacje i cyfryzacja; MŚP; oraz inwestycje społeczne i umiejętności.

(28)

Choć z segmentu polityki dotyczącego MŚP powinny w pierwszym rzędzie korzystać MŚP, do wsparcia z tego segmentu powinny kwalifikować się również małe spółki o średniej kapitalizacji. Spółki o średniej kapitalizacji powinny kwalifikować się do wsparcia w pozostałych trzech segmentach polityki.

(29)

Jak ustalono w Europejskim Zielonym Ładzie i planie inwestycyjnym na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu, utworzony ma zostać mechanizm sprawiedliwej transformacji, by zająć się społecznymi, gospodarczymi i środowiskowymi konsekwencjami dążenia do celu klimatycznego Unii na 2030 r. i jej celu w zakresie neutralności klimatycznej do 2050 r. Mechanizm ten będzie się składać z trzech filarów, a mianowicie: Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, który zostanie ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym Fundusz na rzecz Sprawiedliwiej Transformacji (zwanym dalej "rozporządzeniem w sprawie Funduszu na rzecz Sprawiedliwiej Transformacji") (filar 1), specjalnego systemu sprawiedliwej transformacji w ramach Programu InvestEU (filar 2) oraz instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego, który zostanie ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego w ramach mechanizmu sprawiedliwej transformacji (zwanym dalej "rozporządzeniem w sprawie instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego na lata 2021-2027) (filar 3). Mechanizm ten powinien koncentrować się na regionach najbardziej dotkniętych transformacją z powodu ich zależności od paliw kopalnych, w tym węgla, torfu i łupków bitumicznych, lub z powodu procesów przemysłowych o dużej emisji gazów cieplarnianych, i mających mniejsze możliwości finansowania niezbędnych inwestycji. System sprawiedliwej transformacji powinien również wspierać finansowanie służące generowaniu inwestycji z korzyścią dla terytoriów objętych sprawiedliwą transformacją. Centrum Doradztwa InvestEU powinno dawać danym terytoriom możliwość korzystania z pomocy technicznej.

(30)

Aby wdrożyć filar 2 w ramach mechanizmu sprawiedliwej transformacji, należy w Programie InvestEU utworzyć przekrojowo we wszystkich segmentach polityki specjalny system sprawiedliwej transformacji, wspierający dodatkowe inwestycje z korzyścią dla terytoriów wskazanych w terytorialnych planach sprawiedliwej transformacji opracowanych zgodnie z rozporządzeniem w sprawie Funduszu na rzecz Sprawiedliwiej Transformacji. System ten powinien umożliwiać inwestycje w szeroki zakres projektów, zgodnie z kryteriami kwalifikowalności Programu InvestEU. Projekty na terytoriach wskazanych w terytorialnych planach sprawiedliwej transformacji lub projekty służące transformacji na tych terytoriach, choć zlokalizowane poza nimi, mogą korzystać z systemu, ale tylko wtedy, gdy finansowanie poza terytoriami objętymi sprawiedliwą transformacją ma kluczowe znaczenie dla transformacji na tych terytoriach.

(31)

Wspieranie inwestycji strategicznych, w tym ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania, w każdym segmencie polityki powinno być możliwe zwłaszcza z myślą o zielonej transformacji i transformacji cyfrowej oraz potrzebie podnoszenia konkurencyjności i odporności, wspieraniu przedsiębiorczości i tworzenia miejsc pracy, a także wzmacnianiu strategicznych łańcuchów wartości.

(32)

Każdy segment polityki powinien składać się z dwóch modułów: modułu unijnego i modułu państw członkowskich. Moduł unijny powinien proporcjonalnie korygować niedoskonałości rynku lub niedostateczny poziom inwestycji na rynku mające zasięg ogólnounijny lub dotyczące poszczególnych państw członkowskich. Wspierane operacje powinny przynosić wyraźną unijną wartość dodaną. Moduł państw członkowskich powinien zapewniać państwom członkowskim, a także organom regionalnym za pośrednictwem ich państw członkowskich, możliwość wnoszenia części ich zasobów z funduszy objętych zarządzaniem dzielonym na tworzenie rezerw przeznaczonych na gwarancję UE i wykorzystywania gwarancji UE do operacji z zakresu finansowania lub inwestycji w celu korygowania niedoskonałości rynku lub niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku na ich własnym terytorium, w tym na obszarach znajdujących się w niekorzystnej sytuacji i oddalonych, takich jak najbardziej oddalone regiony Unii - co należy określić w umowie o przyznanie wkładu - aby realizować cele danego funduszu objętego zarządzaniem dzielonym. Moduł państw członkowskich powinien również umożliwiać państwom członkowskim wnoszenie innych dodatkowych wkładów, w tym wkładów udostępnionych na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/241, na tworzenie rezerw na gwarancję UE oraz wykorzystywanie gwarancji UE do operacji z zakresu finansowania lub inwestycji w celach określonych w umowie o przyznanie wkładu, które powinny obejmować w stosownych przypadkach cele działań z planu odbudowy i zwiększania odporności. Mogłoby to umożliwić między innymi wsparcie kapitałowe dla MŚP, które odczuły negatywne skutki kryzysu związanego z COVID-19, a na koniec 2019 r. nie były jeszcze w trudnej sytuacji w kategoriach pomocy państwa. Operacje wspierane z Funduszu InvestEU za pomocą modułu unijnego albo modułu państw członkowskich nie powinny powielać ani wypierać finansowania prywatnego, ani też zakłócać konkurencji na rynku wewnętrznym.

(33)

Moduł państw członkowskich należy opracować tak, by umożliwić korzystanie z funduszy objętych zarządzaniem dzielonym lub innych dodatkowych wkładów wniesionych przez państwa członkowskie, w tym wkładów udostępnionych na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/241, na tworzenie rezerw na gwarancję udzielaną przez Unię. Możliwość taka zwiększyłaby wartość dodaną gwarancji UE poprzez zapewnienie wsparcia w jej ramach szerszemu gronu odbiorców końcowych i szerszej gamie projektów i zróżnicowanie sposobów osiągania celów funduszy objętych zarządzaniem dzielonym lub krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności przy jednoczesnym zapewnieniu spójnego zarządzanie ryzykiem w odniesieniu do zobowiązań warunkowych dzięki wykonaniu gwarancji UE w ramach zarządzania pośredniego. Unia powinna objąć gwarancją operacje z zakresu finansowania i inwestycji przewidziane w umowach w sprawie gwarancji zawartych między Komisją a partnerami wykonawczymi w module państw członkowskich. Fundusze objęte zarządzaniem dzielonym lub inne dodatkowe wkłady wnoszone przez państwa członkowskie, w tym wkłady udostępnione na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/241, powinny zapewnić tworzenie rezerw na gwarancję, zgodnie ze wskaźnikiem zasilenia rezerw ustalonym przez Komisję i określonym w umowie o przyznanie wkładu zawartej z danym państwem członkowskim, na podstawie charakteru odnośnych operacji i związanych z nimi oczekiwanych strat. Państwa członkowskie przejmowałyby straty przekraczające poziom oczekiwanych strat, wystawiając gwarancje wzajemne na rzecz Unii, które powinny pozostać w mocy, dopóki nie zostaną zakończone operacje z zakresu finansowania i inwestycji w ramach modułu danego państwa członkowskiego. Takie uzgodnienia powinny być zawierane w jednej umowie o przyznanie wkładu z każdym państwem członkowskim, które dobrowolnie wybierze takie rozwiązanie.

Umowa o przyznanie wkładu powinna obejmować przynajmniej jedną szczególną umowę w sprawie gwarancji, która ma być realizowana na terytorium danego państwa członkowskiego na podstawie przepisów dotyczących Funduszu InvestEU, oraz wszelkie wyodrębnione środki z przeznaczeniem dla regionów. Określanie wskaźnika zasilenia rezerw w poszczególnych przypadkach wymaga odstępstwa od art. 211 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (10) (zwanego dalej "rozporządzeniem finansowym"). Ta struktura obejmuje również jednolity zbiór przepisów dotyczących gwarancji budżetowych wspieranych z funduszy zarządzanych centralnie lub z funduszy objętych zarządzaniem dzielonym, co ułatwiłoby ich łączenie. Rezerwy na gwarancję UE odnoszącą się do modułu państwa członkowskiego, wraz z innymi dodatkowymi wkładami wniesionymi przez państwa członkowskie, w tym wkładami udostępnionymi na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/241, należy uznać za dochody zewnętrzne przeznaczone na określony cel.

(34)

W celu zapewnienia maksymalnego oddziaływania politycznego, skutecznej realizacji oraz odpowiedniego nadzoru nad zarządzaniem budżetem i ryzykiem należy ustanowić między Komisją a Grupą EBI partnerstwo oparte na relatywnych atutach każdego z partnerów, które powinno wspierać skuteczny i sprzyjający włączeniu społecznemu bezpośredni dostęp do gwarancji UE.

(35)

Unia reprezentowana przez Komisję powinna mieć możliwość udziału w podwyższeniu kapitału Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI), aby umożliwić EFI dalsze wspieranie europejskiej gospodarki i jej odbudowy. Głównym celem takiego podwyższenia kapitału byłoby umożliwienie EFI udziału we wdrażaniu Programu InvestEU. Unia powinna mieć możliwość utrzymania swojego ogólnego udziału w kapitale EFI. W wieloletnich ramach finansowych na lata 2021-2027 należy w tym celu przewidzieć odpowiednio dużą pulę środków finansowych. W dniu 3 grudnia 2020 r. zarząd EFI podjął decyzję o zaproponowaniu udziałowcom podwyższenia kapitału statutowego EFI, które dałoby funduszowi zastrzyk gotówki w wysokości 1 250 000 000 EUR. Cenę nowych udziałów ustalono według wartości aktywów netto uzgodnionej przez udziałowców EFI i składałaby się na nią wpłacona część udziałów i premia emisyjna. Zgodnie z art. 7 statutu EFI należy wpłacić 20 % wartości nominalnej obejmowanych udziałów.

(36)

Komisja powinna zasięgać opinii innych potencjalnych partnerów wykonawczych, a także Grupy EBI, w kwestii wytycznych inwestycyjnych, systemu monitorowania wydatków na cele związane z klimatem, wytycznych i wspólnych metod, stosownie do sytuacji, w zakresie kontroli zrównoważonego charakteru projektów w celu zapewnienia inkluzywności i operacyjności do czasu ustanowienia organów zarządzających - po tym czasie udział partnerów wykonawczych powinien polegać na udziale w Radzie Doradczej i Radzie Kierowniczej Programu InvestEU.

(37)

Fundusz InvestEU powinien móc przyjmować wkłady od państw trzecich będących członkami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, od państw przystępujących, kandydatów i potencjalnych kandydatów, państw objętych europejską polityką sąsiedztwa i innych państw, zgodnie z warunkami uzgodnionymi między Unią a tymi państwami, mając na względzie w szczególności pozytywne oddziaływanie takiego przyjmowania wkładów na gospodarkę państw członkowskich. Powinno to umożliwić w stosownych przypadkach kontynuację współpracy z odpowiednimi państwami, w szczególności w dziedzinie badań naukowych i innowacji oraz w obszarze MŚP.

(38)

W niniejszym rozporządzeniu określono pulę środków finansowych na działania realizowane w Programie InvestEU inne niż tworzenie rezerw na gwarancję UE, która to pula podczas corocznej procedury budżetowej ma stanowić dla Parlamentu Europejskiego i Rady główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych (11).

(39)

Rezerwy na gwarancję UE w kwocie 2 672 292 573 EUR w cenach bieżących powinny zostać utworzone z zasobów z dodatkowej alokacji przewidzianej w art. 5 i załączniku II do rozporządzenia Rady (UE, Euratom) 2020/2093 (12) w kwocie odpowiadającej 1 000 000 000 EUR w cenach z 2018 r. Z tej kwoty należy przeznaczyć 63 800 000 EUR w cenach bieżących na poczet łącznej alokacji dla Centrum Doradztwa InvestEU, w wysokości 430 000 000 EUR w cenach bieżących.

(40)

Oczekuje się, że gwarancja UE w wysokości 26 152 310 073 EUR w cenach bieżących na moduł unijny uruchomi w całej Unii dodatkowe inwestycje o wartości ponad 372 000 000 000 EUR, i należy ją orientacyjnie przydzielić poszczególnym segmentom polityki.

(41)

W dniu 18 kwietnia 2019 r. Komisja ogłosiła, że "bez uszczerbku dla prerogatyw Rady we wdrażaniu paktu stabilności i wzrostu jednorazowe wkłady państw członkowskich - dokonane przez państwo członkowskie albo krajowe banki prorozwojowe sklasyfikowane w sektorze instytucji rządowych i samorządowych lub działające w imieniu państwa członkowskiego - na rzecz tematycznych lub wielokrajowych platform inwestycyjnych - powinny co do zasady być uznawane za działania jednorazowe w rozumieniu art. 5 ust. 1 i art. 9 ust. 1 rozporządzenia Rady nr 1466/97/WE (13) oraz art. 3 ust. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 1467/97 (14). Ponadto, bez uszczerbku dla prerogatyw Rady we wdrażaniu paktu stabilności i wzrostu, Komisja rozważy, w jakim stopniu - w kontekście komunikatu Komisji w sprawie elastyczności - Program InvestEU, jako instrument będący następcą EFIS, można potraktować tak samo jak EFIS w odniesieniu do jednorazowych wkładów wnoszonych przez państwa członkowskie w postaci środków pieniężnych w celu sfinansowania dodatkowej kwoty gwarancji UE na potrzeby modułu państwa członkowskiego.

(42)

Gwarancja UE, na której bazuje Fundusz InvestEU, powinna być wykonywana przez Komisję pośrednio, tzn. z pomocą partnerów wykonawczych, będących w kontakcie z pośrednikami finansowymi, w stosownych przypadkach, i z odbiorcami końcowymi. Proces wyboru partnerów wykonawczych powinien być przejrzysty i wolny od wszelkich konfliktów interesów. Komisja powinna zawrzeć z każdym z partnerów wykonawczych umowę w sprawie gwarancji zapewniającą im zdolność gwarancyjną z Funduszu InvestEU, by wesprzeć ich operacje z zakresu finansowania i inwestycji spełniające kryteria kwalifikowalności Funduszu InvestEU i przyczyniające się do osiągnięcia jego celów. Zarządzanie ryzykiem związanym z gwarancją UE nie powinno utrudniać bezpośredniego dostępu partnerów wykonawczych do gwarancji UE. Po otrzymaniu gwarancji UE z modułu unijnego partnerzy wykonawczy powinni w pełni odpowiadać za cały proces inwestycyjny i za prowadzenie badań due diligence w odniesieniu do operacji z zakresu finansowania i inwestycji. Fundusz InvestEU powinien wspierać projekty, które z natury charakteryzują się wyższym profilem ryzyka niż projekty wspierane w zwykłych operacjach partnerów wykonawczych, a które bez wsparcia z Funduszu InvestEU nie mogłyby zostać zrealizowane z innych źródeł publicznych lub prywatnych w czasie, w którym można skorzystać z gwarancji UE, lub nie mogłyby być zrealizowane w takim samym stopniu.

(43)

Fundusz InvestEU powinien dysponować strukturą zarządzania, której rola powinna być współmierna z jego wyłącznym celem, jakim jest zapewnienie właściwego wykorzystania gwarancji UE zgodnie z zasadą zapewnienia niezależności politycznej decyzji inwestycyjnych. Tę strukturę zarządzania powinny tworzyć Rada Doradcza, Rada Kierownicza i całkowicie niezależny Komitet Inwestycyjny. Przy ustalaniu ogólnego składu struktury zarządzania należy dążyć do osiągnięcia równowagi płci. Struktura zarządzania nie powinna naruszać ani zakłócać procesu decyzyjnego Grupy EBI lub innych partnerów wykonawczych ani nie powinna zastępować ich odnośnych organów zarządzających.

(44)

Należy ustanowić Radę Doradczą - składającą się z przedstawicieli partnerów wykonawczych i przedstawicieli państw członkowskich, z jednego eksperta powołanego przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz z jednego eksperta powołanego przez Komitet Regionów - w celu wymiany informacji oraz poglądów na temat wykorzystywania produktów finansowych udostępnianych w ramach Funduszu InvestEU, a także w celu omawiania zmieniających się potrzeb i nowych produktów, w tym poszczególnych terytorialnych luk rynkowych.

(45)

Aby móc od razu ustanowić Radę Doradczą, Komisja powinna wyznaczyć przedstawicieli potencjalnych partnerów wykonawczych tymczasowo na okres jednego roku. Następnie odpowiedzialność tę przejmą partnerzy wykonawczy, którzy podpiszą umowy w sprawie gwarancji.

(46)

Rada Kierownicza, składająca się z przedstawicieli Komisji, przedstawicieli partnerów wykonawczych oraz jednego eksperta bez prawa głosu powołanego przez Parlament Europejski, powinna określać strategiczne i operacyjne wytyczne dla Funduszu InvestEU.

(47)

Komisja powinna oceniać zgodność operacji z zakresu finansowania i inwestycji zgłaszanych przez partnerów wykonawczych z całością prawa i polityk Unii. Decyzje w sprawie operacji z zakresu finansowania i inwestycji powinny być ostatecznie podejmowane przez partnera wykonawczego.

(48)

Komitet Inwestycyjny składający się z niezależnych ekspertów powinien przedstawiać stanowiska dotyczące przyznania wsparcia w oparciu o gwarancję UE na operacje z zakresu finansowania i inwestycji spełniające kryteria kwalifikowalności Funduszu InvestEU, zapewniając w ten sposób zewnętrzną wiedzę fachową przy ocenie inwestycyjnej projektów. Komitet Inwestycyjny powinien zbierać się w różnych konfiguracjach, aby w jak największym stopniu uwzględnić różne obszary i sektory polityki.

(49)

Komitet Inwestycyjny powinien być wspierany przez niezależny sekretariat mieszczący się w Komisji i odpowiedzialny przed przewodniczącym Komitetu Inwestycyjnego.

(50)

Przy wyborze partnerów wykonawczych do celów wdrażania Funduszu InvestEU Komisja powinna brać pod uwagę ich zdolność do realizowania celów Funduszu InvestEU i wniesienia ich własnych zasobów, aby zapewnić odpowiedni zasięg geograficzny i dywersyfikację geograficzną, przyciągnąć inwestorów prywatnych oraz zapewnić wystarczającą dywersyfikację ryzyka oraz stworzenie rozwiązań służących korygowaniu niedoskonałości rynku i niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku. Ze względu na rolę powierzoną Grupie EBI w Traktatach, jej zdolność do działania we wszystkich państwach członkowskich oraz jej doświadczenie zdobyte w obecnych instrumentach finansowych i EFIS powinna ona pozostać uprzywilejowanym partnerem wykonawczym w unijnym module Funduszu InvestEU. Oprócz Grupy EBI możliwość oferowania uzupełniającej gamy produktów finansowych powinny mieć też krajowe banki prorozwojowe i krajowe instytucje prorozwojowe, gdyż ich doświadczenie i zdolności na poziomach krajowym i regionalnym mogą pomóc w maksymalizacji oddziaływania publicznych środków finansowych na całym terytorium Unii, a także w zapewnieniu sprawiedliwego rozmieszczenia projektów pod względem geograficznym. Program InvestEU powinien być realizowany tak, by sprzyjał równym warunkom działania dla mniejszych i krócej działających banków prorozwojowych i instytucji prorozwojowych. Ponadto inne międzynarodowe instytucje finansowe powinny mieć możliwość działania w charakterze partnerów wykonawczych, w szczególności gdy mają przewagę komparatywną pod względem specjalistycznej wiedzy fachowej i doświadczenia w niektórych państwach członkowskich oraz gdy podmioty unijne mają w nich pakiet większościowy. Również inne podmioty spełniające kryteria określone w rozporządzeniu finansowym powinny mieć możliwość działania w charakterze partnerów wykonawczych.

(51)

Aby sprzyjać większej dywersyfikacji geograficznej, można stworzyć platformy inwestycyjne łączące starania i wiedzę fachową partnerów wykonawczych z działaniami innych krajowych banków prorozwojowych i krajowych instytucji prorozwojowych o niedużym doświadczeniu w korzystaniu z instrumentów finansowych. Należy zachęcać do tworzenia takich struktur, także przy dostępnym wsparciu ze strony Centrum Doradztwa InvestEU. Aby sprzyjać korzystaniu z platform inwestycyjnych w odpowiednich sektorach, należy zebrać razem współinwestorów, organy publiczne, ekspertów, instytucje edukacyjne, szkoleniowe i badawcze, odpowiednich partnerów społecznych i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz inne stosowne podmioty na poziomach unijnym, krajowym i regionalnym.

(52)

Gwarancji UE w ramach modułu państw członkowskich należy udzielać każdemu partnerowi wykonawczemu kwalifikującemu się na podstawie art. 62 ust. 1 akapit pierwszy lit. c) rozporządzenia finansowego, w tym krajowym lub regionalnym bankom lub instytucjom prorozwojowym, EBI, EFI i innym międzynarodowym instytucjom finansowym. Wybierając partnerów wykonawczych w module państw członkowskich, Komisja powinna uwzględniać propozycje przedstawione przez poszczególne państwa członkowskie, ujęte w umowie o przyznanie wkładu. Zgodnie z art. 154 rozporządzenia finansowego Komisja ocenia zasady i procedury stosowane przez partnera wykonawczego, aby upewnić się, że zapewniają one poziom ochrony interesów finansowych Unii równoważny poziomowi zapewnianemu przez Komisję.

(53)

Ostateczne decyzje w sprawie operacji z zakresu finansowania i inwestycji powinny być podejmowane przez partnera wykonawczego w jego własnym imieniu, wdrażane zgodnie z jego wewnętrznymi zasadami, polityką i procedurami oraz ujmowane w jego sprawozdaniach finansowych lub, w stosownych przypadkach, ujawniane w informacjach dodatkowych do sprawozdań finansowych. Komisja powinna zatem uwzględniać wyłącznie zobowiązania finansowe wynikające z gwarancji UE i wykazywać maksymalną kwotę gwarancji, w tym wszystkie istotne informacje na temat udzielonej gwarancji.

(54)

W stosownych przypadkach Fundusz InvestEU powinien umożliwiać sprawne, bezproblemowe i skuteczne łączenie z gwarancją UE dotacji lub instrumentów finansowych, finansowanych z budżetu Unii lub z innych funduszy, takich jak fundusz innowacyjny unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), jeżeli wymaga tego jak najlepsze wsparcie inwestycji służących korygowaniu określonych niedoskonałości rynku lub niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku.

(55)

Projekty przedkładane przez partnerów wykonawczych celem otrzymania wsparcia z Programu InvestEU i przewidujące łączenie wsparcia z Funduszu InvestEU ze wsparciem z innych programów unijnych powinny być również jako całość zgodne z celami i kryteriami kwalifikowalności odnośnych innych programów unijnych. Decyzję o wykorzystaniu gwarancji UE należy podejmować w ramach Programu InvestEU.

(56)

Centrum Doradztwa InvestEU powinno wspierać opracowywanie solidnej listy przygotowywanych projektów inwestycyjnych w każdym segmencie polityki w drodze inicjatyw doradczych realizowanych przez Grupę EBI, innych partnerów doradczych lub bezpośrednio przez Komisję. Centrum Doradztwa InvestEU powinno propagować dywersyfikację geograficzną, aby przyczynić się do osiągnięcia celów Unii w zakresie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz zmniejszenia dysproporcji między regionami. Centrum Doradztwa InvestEU powinno poświęcić szczególną uwagę grupowaniu małych projektów w większe pakiety. Komisja, Grupa EBI i pozostali partnerzy doradczy powinni ściśle ze sobą współpracować, by zapewnić skuteczność, synergię i faktyczną dostępność wsparcia na całym obszarze Unii przy należytym uwzględnieniu wiedzy fachowej i lokalnego potencjału partnerów wykonawczych oraz Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego utworzonego na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1017 (15). Należy dokładnie rozważyć ustalenia zawarte w sprawozdaniu specjalnym nr 12/2020 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego pt. "Europejskie Centrum Doradztwa Inwestycyjnego - inicjatywa podjęta w celu pobudzania inwestycji w UE, która ma ograniczone skutki" (16) w celu zmaksymalizowania skuteczności i oddziaływania Centrum Doradztwa InvestEU. Centrum Doradztwa InvestEU powinno stworzyć centralny punkt kontaktowy do celów pomocy przy opracowywaniu projektów udzielanej w ramach Centrum Doradztwa InvestEU organom publicznym i promotorom projektów.

(57)

Komisja, wraz z Grupą EBI jako głównym partnerem, powinna ustanowić Centrum Doradztwa InvestEU, opierając się na doświadczeniach zdobytych w ramach Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego. Komisja powinna odpowiadać za polityczne kierownictwo nad Centrum Doradztwa InvestEU oraz za zarządzanie centralnym punktem kontaktowym. Grupa EBI powinna realizować inicjatywy doradcze w ramach segmentów polityki. Ponadto Grupa EBI powinna świadczyć usługi operacyjne na rzecz Komisji, w tym wnosząc wkład w strategiczne i polityczne wytyczne w zakresie inicjatyw doradczych, identyfikując istniejące i nowo powstające inicjatywy doradcze, oceniając potrzeby w zakresie doradztwa i doradzając Komisji w kwestii optymalnych sposobów zaspokojenia tych potrzeb za pomocą istniejących lub nowych inicjatyw doradczych.

(58)

Aby zapewnić szeroki zasięg geograficzny usług doradczych w całej Unii oraz skutecznie upowszechniać informacje o Funduszu InvestEU na poziomie lokalnym, należy, w razie potrzeby, zapewnić lokalną obecność Centrum Doradztwa InvestEU z uwzględnieniem istniejących systemów wsparcia i obecności partnerów lokalnych w celu udzielania wymiernej, proaktywnej i dostosowanej do potrzeb pomocy na miejscu. Aby ułatwić udzielanie wsparcia doradczego na poziomie lokalnym oraz zapewnić skuteczność, synergię i faktyczną dostępność wsparcia na całym obszarze Unii, Centrum Doradztwa InvestEU powinno współpracować z krajowymi bankami prorozwojowymi i krajowymi instytucjami prorozwojowymi i korzystać z ich wiedzy fachowej.

(59)

Centrum Doradztwa InvestEU powinno zapewniać wsparcie doradcze małym projektom i projektom dla przedsiębiorstw typu start-up - zwłaszcza gdy przedsiębiorstwa typu start-up dążą do ochrony swoich inwestycji w badania naukowe i innowacje poprzez uzyskiwanie tytułów własności intelektualnej takich jak patenty - uwzględniając inne istniejące już usługi, które mogą obejmować takie działania i poszukując synergii z tymi usługami.

(60)

W kontekście Funduszu InvestEU należy zapewniać wsparcie w zakresie tworzenia projektów i budowania potencjału w celu rozwijania zdolności organizacyjnych i działań na rzecz rozwoju rynku niezbędnych do inicjowania wysokiej jakości projektów. Takie wsparcie powinno być skierowane również do pośredników finansowych, którzy mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia MŚP dostępu do finansowania i pełnej realizacji ich potencjału. Ponadto celem wsparcia doradczego jest stworzenie warunków umożliwiających wzrost potencjalnej liczby kwalifikujących się odbiorców w nowo powstających segmentach rynku, w szczególności w sytuacjach, w których niewielka skala pojedynczych projektów wiąże się ze znacznym wzrostem kosztów transakcyjnych na poziomie projektu, jak to się dzieje na przykład w przypadku ekosystemu finansowania społecznego, w tym organizacji dobroczynnych, oraz sektora kultury i sektora kreatywnego. Wspieranie budowania potencjału powinno mieć charakter uzupełniający i dodatkowy w stosunku do działań podejmowanych w ramach innych programów unijnych obejmujących konkretne obszary polityki. Należy także starać się wspierać budowanie potencjału potencjalnych promotorów projektów, w szczególności organizacji i organów lokalnych.

(61)

Należy stworzyć portal InvestEU w celu zapewnienia partnerom wykonawczym łatwo dostępnej i przyjaznej dla użytkownika bazy danych dotyczącej projektów w celu lepszego eksponowania projektów inwestycyjnych, dla których poszukuje się finansowania, ze szczególnym naciskiem na stworzenie potencjalnej listy przygotowywanych projektów inwestycyjnych, które są zgodne z prawem i politykami Unii.

(62)

Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2020/2094 (17) oraz w granicach zasobów przydzielonych na jego podstawie, należy zrealizować działania na rzecz odbudowy i odporności w ramach Programu InvestEU w celu zaradzenia bezprecedensowym skutkom kryzysu związanego z COVID-19. Takie dodatkowe zasoby powinny być wykorzystywane w sposób zapewniający przestrzeganie terminów przewidzianych w rozporządzeniu (UE) 2020/2094.

(63)

Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego na rzecz lepszego stanowienia prawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. (18) Program InvestEU powinien być oceniany na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi monitorowania, przy czym należy unikać obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, a także nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki stanowiące podstawę oceny skutków w praktyce Programu InvestEU.

(64)

Aby umożliwić śledzenie postępów w realizacji celów Unii, należy wdrożyć solidne ramy monitorowania oparte na wskaźnikach produktu, rezultatu i oddziaływania. W celu zapewnienia rozliczalności wobec obywateli Unii Komisja powinna składać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie roczne sprawozdania z postępów, oddziaływania i operacji w ramach Programu InvestEU.

(65)

Do niniejszego rozporządzenia stosuje się horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zasady te są ustanowione w rozporządzeniu finansowym i określają w szczególności procedurę ustanawiania i wykonania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrole wykonywania obowiązków przez podmioty upoważnione do działań finansowych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują również ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.

(66)

Do Programu InvestEU stosuje się rozporządzenie finansowe. Określa ono zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące gwarancji budżetowych.

(67)

Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (19) i rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 (20), (Euratom, WE) nr 2185/96 (21) i (UE) 2017/1939 (22) interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom - w tym nadużyciom finansowym - ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (23).

Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO, niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.

(68)

Państwa trzecie będące członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) mogą uczestniczyć w programach unijnych w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (24), które przewiduje realizację programów na podstawie decyzji wydanej na mocy tego porozumienia. Państwa trzecie mogą również uczestniczyć w tych programach na podstawie innych instrumentów prawnych. W niniejszym rozporządzeniu należy wprowadzić przepis szczególny zobowiązujący państwa trzecie do przyznania właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, OLAF oraz Trybunałowi Obrachunkowemu praw i dostępu niezbędnych do wykonywania w pełni ich odpowiednich kompetencji.

(69)

Na podstawie decyzji Rady 2013/755/EU (25), osoby i podmioty mające siedzibę w krajach albo terytoriach zamorskich kwalifikują się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów Programu InvestEU oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane.

(70)

W celu uzupełnienia innych niż istotne elementów niniejszego rozporządzenia wytycznymi inwestycyjnymi i tabelą wskaźników, a także w celu ułatwienia szybkiego i elastycznego dostosowania wskaźników efektywności oraz skorygowania wskaźnika zasilenia rezerw należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do opracowywania wytycznych inwestycyjnych dotyczących operacji z zakresu finansowania i inwestycji w ramach różnych segmentów polityki, opracowania tabeli wskaźników, zmiany załącznika III do niniejszego rozporządzenia w celu dokonania przeglądu lub uzupełnienia wskaźników oraz skorygowania wskaźnika zasilenia rezerw. Zgodnie z zasadą proporcjonalności takie wytyczne inwestycyjne powinny przewidywać odpowiednie rozwiązania pozwalające uniknąć nadmiernego obciążenia administracyjnego. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(71)

Operacje z zakresu finansowania i inwestycji podpisane lub zawarte przez partnera wykonawczego w okresie od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia podpisania odpowiednich umów w sprawie gwarancji powinny kwalifikować się do objęcia gwarancją UE, pod warunkiem że operacje te zostaną wskazane w umowie w sprawie gwarancji, przejdą pomyślnie kontrolę zgodności z polityką lub uzyskają pozytywną opinię w ramach procedury przewidzianej w art. 19 protokołu nr 5 w sprawie Statutu Europejskiego Banku Inwestycyjnego, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i do TFUE (zwanego dalej "statutem EBI"), i zostaną w obu przypadkach zatwierdzone przez Komitet Inwestycyjny.

(72)

W celu optymalizacji wykorzystania zasobów budżetowych powinna istnieć możliwość połączenia odpowiednich portfeli instrumentów finansowych ustanowionych na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020 i gwarancji UE na mocy rozporządzenia (UE) 2015/1017 z gwarancją UE na podstawie niniejszego rozporządzenia. Zwiększona zdolność do ponoszenia ryzyka wynikająca z takiego połączenia powinna zwiększyć skuteczność gwarancji UE na podstawie niniejszego rozporządzenia i pozwolić na udzielenie większego wsparcia odbiorcom końcowym. Sposoby połączenia powinny zostać określone w umowie w sprawie gwarancji między Komisją a EBI lub EFI. Warunki połączenia powinny być zgodne z Umową o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (26).

(73)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, a mianowicie skorygowanie niedoskonałości rynku i niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku mających zasięg ogólnounijny lub dotyczących poszczególnych państw członkowskich oraz zapewnienie testowania na ogólnounijnym rynku innowacyjnych produktów finansowych skonstruowanych tak, aby eliminować nowe lub złożone przypadki niedoskonałości rynku lub niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku, jak również systemów ich rozpowszechniania, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(74)

Aby zapewnić ciągłość udzielania wsparcia w odpowiednim obszarze polityki oraz umożliwić rozpoczęcie wdrażania od początku obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i być stosowane z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r.,

1)

"Program InvestEU" oznacza łącznie Fundusz InvestEU, Centrum Doradztwa InvestEU, portal InvestEU i działania łączone;

2)

"gwarancja UE" oznacza ogólną gwarancję budżetową udzielaną nieodwołalnie, bezwarunkowo i na żądanie przez budżet Unii, w ramach której gwarancje budżetowe udzielane zgodnie z art. 219 ust. 1 rozporządzenia finansowego stają się skuteczne poprzez wejście w życie indywidualnych umów w sprawie gwarancji zawartych z partnerami wykonawczymi;

3)

"segment polityki" oznacza docelowy obszar, który ma być wspierany przez gwarancję UE zgodnie z art. 8 ust. 1;

4)

"moduł" oznacza część gwarancji UE określoną pod względem pochodzenia zasobów, które ją finansują;

5)

"działanie łączone" oznacza działanie wspierane z budżetu Unii, łączące bezzwrotne lub zwrotne formy wsparcia z budżetu Unii ze zwrotnymi formami wsparcia zapewnianymi przez instytucje finansowania rozwoju lub inne publiczne instytucje finansowe, lub komercyjne instytucje finansowe i inwestorów; do celów niniejszej definicji unijne programy finansowane ze źródeł innych niż budżet Unii, takich jak fundusz innowacyjny EU ETS, można traktować jako unijne programy finansowane z budżetu Unii;

6)

"Grupa EBI" oznacza EBI, jego podmioty zależne i inne podmioty utworzone zgodnie z art. 28 ust. 1 Protokołu nr 5 w sprawie statutu Europejskiego Banku Inwestycyjnego, załączonego do TUE i TFUE (zwanego dalej "statutem EBI");

7)

"wkład finansowy" oznacza wkład partnera wykonawczego w formie własnych zdolności do podejmowania ryzyka wnoszony na zasadzie równorzędności z gwarancją UE lub w innej formie, która umożliwia skuteczną realizację Programu InvestEU przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej zbieżności interesów;

8)

"umowa o przyznanie wkładu" oznacza instrument prawny, za pomocą którego Komisja i co najmniej jedno państwo członkowskie określają warunki gwarancji UE w ramach modułu państw członkowskich zgodnie z art. 10;

9)

"produkt finansowy" oznacza mechanizm finansowy lub uzgodnienie finansowe, na podstawie których partner wykonawczy zapewnia, bezpośrednio lub przez pośredników, finansowanie na rzecz odbiorców końcowych z wykorzystaniem dowolnych rodzajów finansowania, o których mowa w art. 16;

10)

"operacje z zakresu finansowania i inwestycji" lub "operacje z zakresu finansowania lub inwestycji" oznaczają operacje w celu bezpośredniego lub pośredniego zapewnienia odbiorcom końcowym finansowania poprzez produkty finansowe, przeprowadzane przez partnera wykonawczego w jego własnym imieniu, zapewniane przez partnera wykonawczego zgodnie z jego wewnętrznymi zasadami, politykami i procedurami oraz ujmowane w jego sprawozdaniach finansowych lub, w stosownych przypadkach, ujawniane w informacjach dodatkowych do tych sprawozdań finansowych;

11)

"fundusze objęte zarządzaniem dzielonym" oznaczają fundusze, które przewidują możliwość przydzielenia pewnej części tych funduszy w celu tworzenia rezerw na gwarancję budżetową w module państw członkowskich w ramach Funduszu InvestEU, a mianowicie: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Fundusz Spójności, które zostaną ustanowione rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności na lata 2021-2027, Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+), który zostanie ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) (zwanym dalej "rozporządzeniem w sprawie EFS+ na lata 2021-2027"), Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury (EFMRA), który zostanie ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury oraz uchylającym rozporządzenie (UE) nr 508/2014 oraz Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), który zostanie ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym przepisy dotyczące wsparcia na podstawie planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 i rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 (zwanym dalej "rozporządzeniem w sprawie planów strategicznych WPR");

12)

"umowa w sprawie gwarancji" oznacza instrument prawny, za pomocą którego Komisja i partner wykonawczy określają warunki umożliwiające zaproponowanie operacji z zakresu finansowania i inwestycji w celu objęcia ich gwarancją UE, warunki udzielania gwarancji UE dla tych operacji oraz warunki ich realizacji zgodnie z niniejszym rozporządzeniem;

13)

"partner wykonawczy" oznacza kwalifikującego się partnera, takiego jak instytucja finansowa lub inny pośrednik finansowy, z którym Komisja zawarła umowę w sprawie gwarancji;

14)

"ważny projekt stanowiący przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania" oznacza projekt, który spełnia kryteria określone w komunikacie Komisji - Kryteria analizy zgodności z rynkiem wewnętrznym pomocy państwa na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub w późniejszych wersjach tego komunikatu;

15)

"umowa o doradztwo" oznacza instrument prawny, za pomocą którego Komisja i partner doradczy określają warunki realizacji Centrum Doradztwa InvestEU;

16)

"inicjatywa doradcza" oznacza pomoc techniczną i usługi doradcze, które wspierają inwestycje, w tym działania na rzecz budowania potencjału, świadczone przez partnerów doradczych, usługodawców zewnętrznych zakontraktowanych przez Komisję lub agencje wykonawcze;

17)

"partner doradczy" oznacza kwalifikującego się partnera, takiego jak instytucja finansowa lub inny podmiot, z którym Komisja zawarła umowę o doradztwo w celu realizacji co najmniej jednej inicjatywy doradczej, innej niż inicjatywy doradcze realizowane za pośrednictwem zewnętrznych usługodawców zakontraktowanych przez Komisję lub agencji wykonawczych;

18)

"platforma inwestycyjna" oznacza spółkę celową, rachunek zarządzany, uzgodnienie umowne dotyczące współfinansowania lub podziału ryzyka bądź uzgodnienie dokonane w dowolny inny sposób, za pomocą których podmioty przekazują wkład finansowy w celu sfinansowania pewnej liczby projektów inwestycyjnych i które mogą obejmować:

(19)

"mikrofinansowanie" oznacza mikrofinansowanie zdefiniowane w odpowiednich przepisach rozporządzenia w sprawie EFS+ na lata 2021-2027;

(20)

"krajowy bank prorozwojowy lub krajowa instytucja prorozwojowa" oznacza podmiot prawny, który prowadzi profesjonalną działalność finansową i któremu państwo członkowskie lub organ państwa członkowskiego - na poziomie centralnym, regionalnym lub lokalnym - powierzyły prowadzenie działalności rozwojowej lub prorozwojowej;

(21)

"małe i średnie przedsiębiorstwo" lub "MŚP" oznacza mikroprzedsiębiorstwo, małe lub średnie przedsiębiorstwo w rozumieniu załącznika do zalecenia Komisji 2003/361/WE (27);

(22)

"mała spółka o średniej kapitalizacji" oznacza podmiot, który nie jest MŚP i zatrudnia do 499 pracowników;

(23)

"przedsiębiorstwo społeczne" oznacza przedsiębiorstwo społeczne zdefiniowane w odpowiednich przepisach rozporządzenia w sprawie EFS+ na lata 2021-2027.

a)

konkurencyjności Unii, w tym do badań naukowych, innowacji i cyfryzacji;

b)

wzrostu i zatrudnienia w gospodarce Unii, zrównoważonego charakteru gospodarki Unii oraz jej wymiaru środowiskowego i klimatycznego, przyczyniających się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju i celów porozumienia paryskiego oraz do tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy;

c)

odporności społecznej, inkluzywności oraz innowacyjności Unii;

d)

promowania postępu naukowego i technologicznego, kultury, kształcenia i szkolenia;

e)

integracji unijnych rynków kapitałowych i wzmocnienia rynku wewnętrznego, w tym rozwiązań pozwalających skorygować fragmentację unijnych rynków kapitałowych, zdywersyfikować źródła finansowania unijnych przedsiębiorstw i promować zrównoważone finansowanie;

f)

promowania spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej; lub

g)

zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu odbudowy gospodarki Unii po kryzysie związanym z COVID-19, w tym poprzez zapewnianie wsparcia kapitałowego dla MŚP, które odczuły negatywne skutki kryzysu związanego z COVID-19, a na koniec 2019 r. nie były jeszcze w trudnej sytuacji w kategoriach pomocy państwa, utrzymanie i wzmocnienie istniejących strategicznych łańcuchów wartości aktywów materialnych i niematerialnych, rozwijanie nowych strategicznych łańcuchów wartości oraz kontynuację i rozbudowę działań o strategicznym znaczeniu dla Unii, w tym ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania, w odniesieniu do infrastruktury krytycznej, zarówno fizycznej, jak i wirtualnej, technologii transformacyjnych, przełomowych innowacji i środków na wsparcie przedsiębiorstw i konsumentów oraz wspierania zrównoważonej transformacji.

a)

wspieranie operacji z zakresu finansowania i inwestycji związanych ze zrównoważoną infrastrukturą w dziedzinach, o których mowa w art. 8 ust. 1 lit. a);

b)

wspieranie operacji z zakresu finansowania i inwestycji związanych z badaniami naukowymi, innowacjami i cyfryzacją, w tym wsparcie dla rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw i wprowadzania technologii na rynek w dziedzinach, o których mowa w art. 8 ust. 1 lit. b);

c)

zwiększanie dostępu do finansowania oraz jego dostępności dla MŚP oraz małych spółek o średniej kapitalizacji, a także podnoszenie globalnej konkurencyjności takich MŚP;

d)

zwiększanie dostępu do mikrofinansowania i finansowania oraz ich dostępności dla przedsiębiorstw społecznych, wspieranie operacji z zakresu finansowania i inwestycji związanych z inwestycjami społecznymi, kompetencjami i umiejętnościami oraz rozwijanie i konsolidacja rynków inwestycji społecznych w dziedzinach, o których mowa w art. 8 ust. 1 lit. d).

a)

członków Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), którzy są członkami EOG, zgodnie z warunkami określonymi w Porozumieniu o Europejskim Obszarze Gospodarczym;

b)

państw przystępujących, państw kandydujących i potencjalnych kandydatów, zgodnie z ogólnymi zasadami i ogólnymi warunkami udziału tych państw w programach Unii, ustanowionymi w odpowiednich umowach ramowych i decyzjach rad stowarzyszenia lub w podobnych porozumieniach oraz zgodnie ze szczegółowymi warunkami określonymi w porozumieniach między Unią a tymi państwami;

c)

państw objętych europejską polityką sąsiedztwa, zgodnie z ogólnymi zasadami i ogólnymi warunkami uczestnictwa tych państw w programach Unii, ustanowionymi w odpowiednich umowach ramowych i decyzjach rad stowarzyszenia lub w podobnych porozumieniach oraz zgodnie ze szczegółowymi warunkami określonymi w porozumieniach między Unią a tymi państwami;

d)

innych państw trzecich, zgodnie z warunkami określonymi w szczegółowej umowie obejmującej uczestnictwo danego państwa trzeciego w programie Unii, pod warunkiem że umowa ta:

Wkłady, o których mowa w akapicie pierwszym lit. d) ppkt (ii) niniejszego artykułu, stanowią dochody przeznaczone na określony cel zgodnie z art. 21 ust. 5 rozporządzenia finansowego.

a)

spójne z celami polityki i zgodne z kryteriami kwalifikowalności określonymi w przepisach dotyczących odnośnego unijnego programu, w ramach którego podejmuje się decyzję o udzieleniu wsparcia;

b)

zgodne z niniejszym rozporządzeniem.

a)

segment polityki dotyczący zrównoważonej infrastruktury, który obejmuje zrównoważone inwestycje w dziedzinie transportu, w tym transportu multimodalnego, bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym zgodnie z celem Unii w postaci eliminacji śmiertelnych i powodujących poważne obrażenia wypadków drogowych do 2050 r., remontów i utrzymania infrastruktury kolejowej i drogowej, energii, w szczególności energii ze źródeł odnawialnych, efektywności energetycznej zgodnie z ramami polityki energetycznej do roku 2030, projektów renowacji budynków pod kątem oszczędności energii i pod kątem włączenia budynków do połączonego systemu energetycznego, magazynowego, cyfrowego i transportowego, poprawy połączeń międzysystemowych, łączności cyfrowej i dostępu do niej, w tym na obszarach wiejskich, dostaw i przetwarzania surowców, przestrzeni kosmicznej, oceanów, wód, w tym śródlądowych dróg wodnych, gospodarowania odpadami zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami i koncepcją gospodarki o obiegu zamkniętym, przyrody i innej infrastruktury środowiskowej, dziedzictwa kulturowego, turystyki, sprzętu, aktywów ruchomych i wdrażania innowacyjnych technologii, które przyczyniają się do realizacji celów Unii dotyczących odporności środowiska lub odporności na zmianę klimatu lub zrównoważonego rozwoju społecznego i które spełniają normy Unii dotyczące zrównoważenia środowiskowego lub zrównoważonego rozwoju społecznego;

b)

segment polityki dotyczący badań naukowych, innowacji i cyfryzacji, który obejmuje działania w zakresie badań naukowych, rozwoju produktów i innowacji, transfer technologii i wyników badań naukowych na rynek celem wspierania czynników rozwoju rynkowego i współpracy między przedsiębiorstwami, demonstrację i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań oraz wspieranie rozwoju działalności innowacyjnych przedsiębiorstw, a także cyfryzację przemysłu unijnego;

c)

segment polityki dotyczący MŚP, który obejmuje dostęp do finansowania i jego dostępność przede wszystkim dla MŚP, w tym dla MŚP innowacyjnych i działających w sektorze kultury i sektorze kreatywnym, a także dla małych spółek o średniej kapitalizacji;

d)

segment polityki dotyczący inwestycji społecznych i umiejętności, który obejmuje mikrofinansowanie, finansowanie przedsiębiorstw społecznych, gospodarkę społeczną oraz działania promujące równouprawnienie płci, umiejętności, kształcenie, szkolenie i powiązane usługi, infrastrukturę społeczną, w tym infrastrukturę ochrony zdrowia i edukacyjną oraz mieszkania socjalne i studenckie, innowacje społeczne, opiekę zdrowotną i opiekę długoterminową, włączenie społeczne i dostępność, działalność kulturalną i twórczą o celu społecznym oraz integrację osób wymagających szczególnego traktowania, w tym obywateli państw trzecich.

a)

w odniesieniu do przystosowania się do zmiany klimatu - zapewnianie odporności na potencjalne negatywne oddziaływanie zmiany klimatu poprzez ocenę ryzyka i wrażliwości na zmiany klimatu, w tym poprzez odpowiednie działania przystosowawcze, a w odniesieniu do łagodzenia zmiany klimatu - uwzględnianie w analizie kosztów i korzyści kosztów emisji gazów cieplarnianych i pozytywnych skutków działań w zakresie łagodzenia zmiany klimatu;

b)

uwzględnienie całościowego oddziaływania projektów pod względem kluczowych składników kapitału naturalnego, a mianowicie powietrza, wody, gruntów i różnorodności biologicznej;

c)

oszacowanie oddziaływania społecznego projektów, w tym wpływu na równouprawnienie płci, włączenie społeczne niektórych obszarów lub populacji oraz rozwój gospodarczy obszarów i sektorów dotkniętych wyzwaniami strukturalnymi, takimi jak konieczność dekarbonizacji gospodarki;

d)

identyfikację projektów, które są niezgodne z realizacją celów klimatycznych;

e)

zapewnianie partnerom wykonawczym wytycznych na potrzeby analizy przewidzianej w ust. 5.

a)

moduł unijny służy korygowaniu dowolnej z poniższych sytuacji:

b)

moduł państw członkowskich służy korygowaniu szczególnych niedoskonałości rynku lub niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku w jednym lub kilku regionach lub państwach członkowskich w celu realizacji celów politycznych, jakie przyświecają funduszom objętym zarządzaniem dzielonym, z których wnoszony jest wkład, lub celów politycznych, jakie przyświecają dodatkowej kwocie przekazanej przez państwo członkowskie na podstawie art. 4 ust. 1 akapit trzeci, w szczególności w celu wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Unii poprzez skorygowanie nierówności między jej regionami.

a)

ogólną kwotę części gwarancji UE w ramach modułu państw członkowskich odnoszącą się do danego państwa członkowskiego, wskaźnik zasilenia rezerw w odniesieniu do tej gwarancji, kwotę wkładu z funduszy objętych zarządzaniem dzielonym lub kwotę przekazaną zgodnie z art. 4 ust.1 akapit trzeci, etap tworzenia rezerwy oraz kwotę wynikających z tego zobowiązań warunkowych, które mają zostać pokryte gwarancją wzajemną udzieloną przez dane państwo członkowskie;

b)

strategię państwa członkowskiego obejmującą produkty finansowe i ich minimalną dźwignię finansową, zasięg geograficzny, w tym w razie potrzeby zasięg regionalny, typy projektów, okres inwestycji i, w stosownych przypadkach, kategorie odbiorców końcowych i kwalifikujących się pośredników;

c)

potencjalnego partnera wykonawczego lub potencjalnych partnerów wykonawczych zaproponowanych zgodnie z art. 15 ust. 1 akapit czwarty oraz obowiązek Komisji dotyczący poinformowania zainteresowanego państwa członkowskiego o wybranym partnerze wykonawczym lub wybranych partnerach wykonawczych;

d)

jakikolwiek wkład z funduszy objętych zarządzaniem dzielonym lub kwot przekazanych zgodnie z art. 4 ust. 1 akapit trzeci na rzecz Centrum Doradztwa InvestEU;

e)

obowiązki dotyczące przekazywania sprawozdań rocznych danemu państwu członkowskiemu, w tym w zakresie sprawozdawczości na temat odpowiednich wskaźników dotyczących celów polityki objętych umową partnerstwa, programem, planem strategicznym WPR lub planami odbudowy i zwiększania odporności i określonych w umowie o przyznanie wkładu;

f)

przepisy odnoszące się do wynagrodzenia z tytułu części gwarancji UE w ramach modułu państw członkowskich;

g)

jakiekolwiek łączenie z zasobami pochodzącymi z modułu unijnego, zgodnie z art. 9 ust. 2, w tym w ramach struktury warstwowej w celu osiągnięcia lepszej ochrony przed ryzykiem.

a)

po etapie tworzenia rezerwy, o którym mowa w ust. 3 lit. a) niniejszego artykułu, wszelkie roczne nadwyżki rezerw obliczone przez porównanie kwoty rezerw, jaka jest wymagana na podstawie wskaźnika zasilenia rezerw określonego w umowie o przyznanie wkładu, z faktyczną kwotą rezerw są ponownie wykorzystywane zgodnie z przepisami dotyczącymi wykorzystania środków EFRR, EFS+, Funduszu Spójności i EFMRA udzielonych za pośrednictwem Programu InvestEU ustanowionymi w rozporządzeniu w sprawie wspólnych przepisów na lata 2021-2027 i przepisami dotyczącymi wykorzystania środków EFRROW udzielonych za pośrednictwem Programu InvestEU ustanowionymi w rozporządzeniu w sprawie planów strategicznych WPR;

b)

na zasadzie odstępstwa od art. 213 ust. 4 rozporządzenia finansowego po etapie tworzenia rezerwy, o którym mowa w ust. 3 lit. a) niniejszego artykułu, w okresie dostępności tej części gwarancji UE w ramach modułu państw członkowskich tworzenie rezerw nie prowadzi do ich corocznego uzupełniania;

c)

Komisja niezwłocznie informuje państwo członkowskie, w przypadku gdy poziom rezerw na tę część gwarancji UE spadnie poniżej 20 % początkowej wysokości rezerw w wyniku uruchomienia tej części gwarancji UE w ramach modułu państw członkowskich;

d)

jeżeli poziom rezerw na tę część gwarancji UE w ramach modułu państw członkowskich spadnie do 10 % początkowej wysokości rezerw, dane państwo członkowskie - na wniosek Komisji - zasila wspólny fundusz rezerw, o którym mowa w art. 212 rozporządzenia finansowego, kwotą w wysokości do 5 % początkowej wysokości rezerw.

a)

wykonuje część gwarancji UE określoną w art. 13 ust. 4;

b)

wspiera wdrażanie modułu unijnego Funduszu InvestEU oraz, w stosownych przypadkach, modułu państw członkowskich, w szczególności przez:

c)

może zapewnić wsparcie w budowaniu potencjału, o którym mowa w art. 25 ust. 2 lit. h), na rzecz krajowego banku prorozwojowego lub krajowej instytucji prorozwojowej oraz świadczyć inne usługi w związku z wdrażaniem produktów finansowych wspieranych przez gwarancję UE, jeżeli zwróci się o to zainteresowany krajowy bank prorozwojowy lub krajowa instytucja prorozwojowa;

d)

w odniesieniu do Centrum Doradztwa InvestEU:

a)

w sprawie przyznania i wykonania części gwarancji UE określonej w art. 13 ust. 4:

b)

w umowie między Komisją a Grupą EBI w odniesieniu do ust. 1 akapit pierwszy lit. b) i c);

c)

w umowie między Komisją a Grupą EBI w odniesieniu do Centrum Doradztwa InvestEU;

d)

w umowach o świadczenie usług między Grupą EBI a krajowymi bankami prorozwojowymi i krajowymi instytucjami prorozwojowymi dotyczących budowania potencjału oraz innych usług świadczonych na podstawie ust. 1 akapit pierwszy lit. c).

a)

w przypadku gdy skrajne warunki na rynkach finansowych uniemożliwiałyby realizację operacji z zakresu finansowania lub inwestycji po cenie rynkowej; lub

b)

w przypadku gdy jest to niezbędne, aby przyspieszyć operacje z zakresu finansowania i inwestycji w sektorach lub obszarach doświadczających poważnych niedoskonałości rynku lub niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku lub aby ułatwić tworzenie platform inwestycyjnych.

a)

spełniają warunki określone w art. 209 ust. 2 lit. a)-e) rozporządzenia finansowego, w szczególności te dotyczące niedoskonałości rynku, niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku i dodatkowości, jak określono w art. 209 ust. 2 lit. a) i b) rozporządzenia finansowego i w załączniku V do niniejszego rozporządzenia, oraz, w stosownych przypadkach, dotyczące maksymalizacji inwestycji prywatnych zgodnie z art. 209 ust. 2 lit. d) rozporządzenia finansowego;

b)

przyczyniają się do realizacji celów polityki Unii i są objęte zakresem dziedzin kwalifikujących się do objęcia operacjami z zakresu finansowania i inwestycji w ramach odpowiedniego segmentu polityki zgodnie z załącznikiem II do niniejszego rozporządzenia;

c)

nie przewidują wsparcia finansowego na rzecz wykluczonych działań, które określono w sekcji B załącznika V do niniejszego rozporządzenia; oraz

d)

są zgodne z wytycznymi inwestycyjnymi.

a)

projekty, w których uczestniczą podmioty znajdujące się lub mające siedzibę w co najmniej jednym państwie członkowskim, które to projekty obejmują co najmniej jedno państwo trzecie, w tym państwa przystępujące, państwa kandydujące i potencjalnych kandydatów, państwa objęte zakresem europejskiej polityki sąsiedztwa, państwa należące do EOG lub EFTA, kraj lub terytorium zamorskie określone w załączniku II do TFUE bądź stowarzyszone państwo trzecie, niezależnie od tego, czy w tych państwach trzecich lub krajach lub terytoriach zamorskich znajduje się partner;

b)

operacje z zakresu finansowania i inwestycji w państwach trzecich określonych w art. 5, które to operacje wniosły wkład w dany produkt finansowy.

a)

państwie członkowskim bądź kraju lub terytorium zamorskim powiązanym z państwem członkowskim, jak określono w załączniku II do TFUE;

b)

państwie trzecim stowarzyszonym z programem InvestEU zgodnie z art. 5;

c)

w stosownych przypadkach - państwie trzecim, o którym mowa w ust. 2 lit. a);

d)

innych państwach trzecich, jeżeli jest to konieczne do celów finansowania projektu w państwie lub na terytorium, o których mowa w lit. a), b) lub c).

a)

przyczyniał się w maksymalnym stopniu do osiągnięcia celów określonych w art. 3;

b)

maksymalizował oddziaływanie gwarancji UE dzięki zasobom własnym, do których wniesienia zobowiązał się partner wykonawczy;

c)

w stosownych przypadkach - maksymalizował inwestycje prywatne;

d)

wspierał innowacyjne rozwiązania w zakresie finansowania i ograniczania ryzyka służące usuwaniu niedoskonałości rynku i poprawie niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku;

e)

służył osiąganiu dywersyfikacji geograficznej przez stopniową alokację środków z gwarancji UE i umożliwiał finansowanie mniejszych projektów;

f)

zapewniał odpowiednią dywersyfikację ryzyka.

a)

ewentualne koszty dla budżetu Unii i ewentualne dochody, które go zasilą;

b)

zdolność partnera wykonawczego do dokładnego wypełniania warunków art. 155 ust. 2 i 3 rozporządzenia finansowego dotyczących unikania opodatkowania, oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania, prania pieniędzy, finansowania terroryzmu i jurysdykcji niechętnych współpracy.

a)

pożyczki, gwarancje, kontrgwarancje, instrumenty rynku kapitałowego, wszelkie inne formy finansowania lub wsparcia jakości kredytowej, w tym dług podporządkowany, inwestycje kapitałowe lub quasi-kapitałowe, zapewniane bezpośrednio lub pośrednio poprzez pośredników finansowych, fundusze, platformy inwestycyjne lub inne instrumenty, które to rodzaje finansowania mają być przekazywane odbiorcom końcowym;

b)

finansowanie lub gwarancje udzielane przez partnera wykonawczego na rzecz innej instytucji finansowej umożliwiające jej zapewnienie finansowania, o którym mowa w lit. a).

a)

kwoty i warunki dotyczące wkładu finansowego, który ma być przekazany przez partnera wykonawczego;

b)

warunki finansowania, które ma zostać przekazane przez partnera wykonawczego, lub gwarancji, które mają być przez niego udzielone, na rzecz innego podmiotu prawnego uczestniczącego w wykonywaniu umowy, w każdym przypadku, gdy zachodzi taka sytuacja;

c)

szczegółowe zasady dotyczące zapewniania gwarancji UE zgodnie z art. 19, w tym dotyczące zakresu portfeli zawierających konkretne rodzaje instrumentów oraz odnośnych zdarzeń powodujących ewentualne uruchomienie gwarancji UE;

d)

wynagrodzenie z tytułu podejmowania ryzyka, które ma być rozdzielone w sposób proporcjonalny do odnośnego udziału Unii i partnera wykonawczego w podejmowaniu ryzyka lub zgodnie ze zmniejszeniem w należycie uzasadnionych przypadkach na podstawie art. 13 ust. 2;

e)

warunki płatności;

f)

zobowiązanie partnera wykonawczego do akceptowania decyzji Komisji i Komitetu Inwestycyjnego dotyczących korzystania z gwarancji UE do celów proponowanej operacji z zakresu finansowania lub inwestycji, bez uszczerbku dla swobody podejmowania przez partnera wykonawczego decyzji w sprawie proponowanej operacji z zakresu finansowania lub inwestycji nieobjętej gwarancją UE;

g)

postanowienia i procedury dotyczące odzyskiwania należności, która to czynność ma zostać powierzona partnerowi wykonawczemu;

h)

sprawozdawczość finansową i operacyjną oraz monitorowanie operacji z zakresu finansowania i inwestycji objętych gwarancją UE;

i)

kluczowe wskaźniki efektywności, w szczególności w odniesieniu do wykorzystania gwarancji UE, realizacji celów i kryteriów określonych w art. 3, 8 i 14 oraz uruchomienia kapitału prywatnego;

j)

w stosownych przypadkach - postanowienia i procedury dotyczące działań łączonych;

k)

inne odpowiednie postanowienia zgodnie z wymogami art. 155 ust. 2 i tytułu X rozporządzenia finansowego;

l)

wymóg istnienia odpowiednich mechanizmów służących reagowaniu na potencjalne obawy inwestorów prywatnych.

a)

w przypadku produktów dłużnych, o których mowa w art. 16 ust. 1 lit. a):

b)

w przypadku inwestycji kapitałowych i quasi-kapitałowych, o których mowa w art. 16 ust. 1 lit. a) - zainwestowane kwoty i powiązane koszty finansowania oraz straty wynikające z wahań kursów walut innych niż euro;

c)

w przypadku finansowania lub gwarancji udzielonych przez partnera wykonawczego na rzecz innej instytucji finansowej zgodnie z art. 16 ust. 1 lit. b) - wykorzystane kwoty i powiązane koszty finansowania.

a)

po jednym przedstawicielu każdego z partnerów wykonawczych;

b)

po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego;

c)

jeden ekspert powołany przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny;

d)

jeden ekspert powołany przez Komitet Regionów.

a)

doradza Komisji i Radzie Kierowniczej w sprawie konstrukcji produktów finansowych, które mają być wdrażane na podstawie niniejszego rozporządzenia;

b)

doradza Komisji i Radzie Kierowniczej w sprawie rozwoju sytuacji na rynku, warunków rynkowych, niedoskonałości rynku i niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku;

c)

wymienia poglądy na temat rozwoju sytuacji na rynku oraz udostępnia najlepsze praktyki.

a)

określa strategiczne i operacyjne wytyczne dla partnerów wykonawczych, w tym wytyczne dotyczące konstrukcji produktów finansowych oraz dotyczące innych polityk i procedur operacyjnych niezbędnych do funkcjonowania Funduszu InvestEU;

b)

przyjmuje ramy metod oceny ryzyka opracowane przez Komisję we współpracy z Grupą EBI i pozostałymi partnerami wykonawczymi;

c)

nadzoruje realizację Programu InvestEU;

d)

wydaje opinię - uwzględniającą stanowiska wszystkich swoich członków - w sprawie końcowej listy kandydatów do Komitetu Inwestycyjnego przed ich wyborem zgodnie z art. 24 ust. 2;

e)

przyjmuje regulamin wewnętrzny sekretariatu Komitetu Inwestycyjnego, o którym mowa w art. 24 ust. 4;

f)

przyjmuje zasady mające zastosowanie do operacji z udziałem platform inwestycyjnych.

a)

opis proponowanych operacji z zakresu finansowania lub inwestycji;

b)

sposób, w jaki proponowana operacja z zakresu finansowania lub inwestycji przyczynia się do realizacji celów polityki UE;

c)

opis dodatkowości;

d)

opis niedoskonałości rynku lub niedostatecznego poziomu inwestycji na rynku;

e)

finansowy i techniczny wkład wnoszony przez partnera wykonawczego;

f)

oddziaływanie inwestycji;

g)

profil finansowy operacji z zakresu finansowania lub inwestycji;

h)

wskaźniki dodatkowe.

a)

rozpatruje propozycje operacji z zakresu finansowania i inwestycji przedłożone przez partnerów wykonawczych celem ich objęcia gwarancją UE, które pomyślnie przeszły kontrolę zgodności z polityką, o której mowa w art. 23 ust. 1 niniejszego rozporządzenia, lub uzyskały pozytywną opinię w ramach procedury przewidzianej w art. 19 statutu EBI;

b)

sprawdza zgodność propozycji, o których mowa w lit. a), z niniejszym rozporządzeniem i odpowiednimi wytycznymi inwestycyjnymi; oraz

c)

sprawdza, czy operacje z zakresu finansowania i inwestycji, które miałyby zostać objęte wsparciem w ramach gwarancji UE, są zgodne ze wszystkimi stosownymi wymogami.

a)

zapewnia centralny punkt kontaktowy, zarządzany i obsługiwany przez Komisję, dla organów publicznych i promotorów projektów do celów pomocy w opracowywaniu projektów w ramach Centrum Doradztwa InvestEU;

b)

rozpowszechnia wśród organów publicznych i promotorów projektów wszystkie dostępne informacje dodatkowe na temat wytycznych inwestycyjnych, w tym informacje o stosowaniu lub interpretacji wytycznych inwestycyjnych przekazane przez Komisję;

c)

w stosownych przypadkach wspiera promotorów projektów w opracowywaniu ich projektów, tak aby spełniały one cele określone w art. 3 i 8 oraz kryteria kwalifikowalności określone w art. 14, a także ułatwia opracowywanie między innymi ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania i agregatorów dla małych projektów, w tym za pośrednictwem platform inwestycyjnych, o których mowa w lit. f) niniejszego ustępu, pod warunkiem że taka pomoc nie przesądza o stanowisku, jakie Komitet Inwestycyjny zajmie w sprawie objęcia takich projektów gwarancją UE;

d)

wspiera działania i wykorzystywanie wiedzy lokalnej w celu ułatwienia korzystania ze wsparcia z Funduszu InvestEU w całej Unii oraz aktywnie przyczynia się, w miarę możliwości, do osiągnięcia celu, jakim jest sektorowa i geograficzna dywersyfikacja Funduszu InvestEU, przez wspieranie partnerów wykonawczych w inicjowaniu i opracowywaniu potencjalnych operacji z zakresu finansowania i inwestycji;

e)

ułatwia tworzenie platform współpracy służących partnerskiej wymianie danych, know-how i najlepszych praktyk oraz dzieleniu się takimi danymi, know-how i praktykami w celu wspierania listy przygotowywanych projektów i rozwoju poszczególnych sektorów;

f)

udziela aktywnego wsparcia doradczego przy tworzeniu platform inwestycyjnych, w tym transgranicznych i makroregionalnych platform inwestycyjnych oraz platform inwestycyjnych skupiających małe i średnie projekty z co najmniej jednego państwa członkowskiego, pogrupowane według tematyki lub według regionów;

g)

wspiera finansowanie łączone z dotacjami lub instrumentami finansowymi finansowanymi z budżetu Unii lub z innych źródeł w celu zwiększenia synergii i komplementarności między instrumentami unijnymi oraz maksymalizacji dźwigni finansowej i oddziaływania Programu InvestEU;

h)

wspiera działania na rzecz budowania potencjału w celu rozwijania zdolności, umiejętności i procesów organizacyjnych oraz na rzecz szybszego osiągnięcia przez organizacje gotowości do inwestowania, tak aby organy publiczne i promotorzy projektów mogli tworzyć listy przygotowywanych projektów, opracowywać mechanizmy finansowania i platformy inwestycyjne oraz zarządzać projektami, a pośrednicy finansowi mogli realizować operacje z zakresu finansowania i inwestycji na korzyść podmiotów, które mają trudności z uzyskaniem dostępu do finansowania, między innymi poprzez wspieranie rozwijania zdolności w zakresie oceny ryzyka lub wiedzy sektorowej;

i)

udziela wsparcia doradczego przedsiębiorstwom typu start-up, zwłaszcza w ich staraniach mających na celu ochronę ich inwestycji w badania naukowe i innowacje przez uzyskiwanie tytułów własności intelektualnej, takich jak patenty.

a)

tworzenie rezerw na gwarancję UE przewidzianą w niniejszym rozporządzeniu w kwocie 5 930 000 000 EUR w cenach bieżących, niezależnie od zasobów, o których mowa w art. 211 ust. 4 akapit pierwszy rozporządzenia finansowego;

b)

wdrożenie działań przewidzianych w rozdziałach VI i VII niniejszego rozporządzenia oraz działań, o których mowa w art. 1 ust. 3 zdanie drugie rozporządzenia (UE) 2020/2094, z zastrzeżeniem art. 3 ust. 4 i 8 tego rozporządzenia - w kwocie 142 500 000 EUR w cenach bieżących.

a)

do 9 887 682 891 EUR na cele, o których mowa w art. 3 ust. 2 lit. a);

b)

do 6 575 653 460 EUR na cele, o których mowa w art. 3 ust. 2 lit. b);

c)

do 6 906 732 440 EUR na cele, o których mowa w art. 3 ust. 2 lit. c);

d)

do 2 782 241 282 EUR na cele, o których mowa w art. 3 ust. 2 lit. d).

1)

rozwój sektora energetycznego zgodnie z priorytetami unii energetycznej, w tym bezpieczeństwem dostaw energii, przejściem na czystą energię, a także zobowiązaniami przyjętymi w ramach Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz porozumienia paryskiego, w szczególności poprzez:

2)

rozwój zrównoważonej i bezpiecznej infrastruktury transportowej oraz rozwiązań w zakresie mobilności, wyposażenia i innowacyjnych technologii, zgodnie z priorytetami Unii w zakresie transportu oraz ze zobowiązaniami podjętymi na mocy porozumienia paryskiego, w szczególności poprzez:

3)

środowisko i zasoby, w szczególności pod względem:

4)

rozwój infrastruktury łączności cyfrowej - fizycznej lub wirtualnej - w szczególności za pomocą projektów, które wspierają wdrażanie cyfrowych sieci o bardzo dużej przepustowości lub łączność 5G lub które poprawiają łączność cyfrową i dostęp do niej, w szczególności na obszarach wiejskich i w regionach peryferyjnych;

5)

badania naukowe, rozwój i innowacje, w szczególności poprzez:

6)

rozwój, wdrażanie i upowszechnianie technologii i usług cyfrowych, zwłaszcza technologii i usług cyfrowych, w tym mediów, platform usług internetowych i bezpiecznej komunikacji cyfrowej, przyczyniających się do osiągnięcia celów programu "Cyfrowa Europa", w szczególności za pomocą:

7)

wsparcie finansowe podmiotów zatrudniających do 499 pracowników, ze szczególnym uwzględnieniem MŚP i małych spółek o średniej kapitalizacji, w szczególności przez:

8)

sektor kultury i kreatywny, dziedzictwo kulturowe, media, sektor audio-wizualny, dziennikarstwo i prasa, w szczególności poprzez rozwój nowych technologii, wykorzystanie technologii cyfrowych i technologiczne zarządzanie prawami własności intelektualnej;

9)

turystyka;

10)

rekultywacja terenów przemysłowych (także zanieczyszczonych) i przywracanie takich terenów do zrównoważonego użytkowania;

11)

zrównoważone rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo, akwakultura i inne elementy szerzej rozumianej zrównoważonej biogospodarki;

12)

inwestycje społeczne, w tym wspierające wdrażanie Europejskiego filaru praw socjalnych, w szczególności poprzez:

13)

rozwój przemysłu obronnego służący strategicznej niezależności Unii, w szczególności przez wspieranie:

14)

przestrzeń kosmiczna, w szczególności poprzez rozwój sektora kosmicznego zgodnie z celami Strategii kosmicznej dla Europy:

15)

morza i oceany poprzez rozwój projektów i przedsięwzięć w obszarze niebieskiej gospodarki oraz zasady finansowania zrównoważonej niebieskiej gospodarki, w szczególności w zakresie przedsiębiorczości i gospodarki morskiej, odnawialnej energii morskiej i gospodarki o obiegu zamkniętym.