Dziennik Ustaw - rok 2010 nr 2 poz. 6

Na podstawie art. 237¹⁵ § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

1) wykonywaniu prac gazoniebezpiecznych i prac niebezpiecznych przy budowie i eksploatacji sieci gazowych;

2) budowie, przebudowie, remontach i eksploatacji sieci gazowych gazu ziemnego;

3) uruchamianiu instalacji gazu ziemnego w obiektach budowlanych oraz montażu i demontażu gazomierzy.

2. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do prac wykonywanych przy:

1) przemysłowych i doświadczalnych instalacjach gazowych;

2) instalacjach skroplonego gazu ziemnego (LNG);

3) sieciach gazowych w zakładach górniczych w rozumieniu przepisów prawa geologicznego i górniczego.

1) atmosfera wybuchowa – atmosferę wybuchową w rozumieniu przepisów w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa;

2) obiekt technologiczny – budynek lub budowlę wraz z pomieszczeniami technologicznymi związane z funkcjonowaniem sieci gazowej, usytuowane na wydzielonym terenie;

3) operator sieci gazowej – przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się transportem gazu ziemnego, odpowiedzialne za bezpieczeństwo funkcjonowania sieci gazowej, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę tej sieci, w tym połączeń z innymi sieciami gazowymi;

4) pomieszczenie technologiczne – pomieszczenie z urządzeniami i instalacjami technologicznymi, w którym przebiegają procesy związane z przesyłaniem i dystrybucją gazu ziemnego;

5) prace gazoniebezpieczne – prace szczególnie niebezpieczne w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wykonywane na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych, napełnionych lub napełnianych gazem ziemnym oraz opróżnianych z gazu ziemnego, podczas których może dojść do wypływu gazu ziemnego powodującego zagrożenie życia i zdrowia ludzkiego, wybuchu lub pożaru;

6) prace niebezpieczne – inne prace szczególnie niebezpieczne w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów prawa budowlanego niewymienione w pkt 5, przy wykonywaniu których istnieje duże zagrożenie wypadkiem;

7) tłocznia – tłocznię gazu w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe;

8) urządzenie technologiczne – urządzenie, w którym następuje podwyższanie lub redukcja ciśnienia, regulacja, pomiar lub uzdatnianie gazu ziemnego.

1) ostrzegawczym informującym o możliwości wystąpienia atmosfery wybuchowej;

2) zakazu wstępu osób nieupoważnionych;

3) zakazu używania otwartego ognia i palenia tytoniu;

4) zakazu używania urządzeń powodujących iskrzenie, w tym również telefonów komórkowych;

5) wskazującym na rodzaj strefy zagrożenia wybuchem.

2. Na tablicach informacyjnych, którymi są oznakowane obiekty technologiczne, należy umieścić co najmniej następujące informacje:

1) nazwę, adres i numer telefonu użytkownika obiektu;

2) numer telefonu alarmowego pogotowia gazowego;

3) numer telefonu Centrum Powiadamiania Ratunkowego;

4) numer telefonu alarmowego Państwowej Straży Pożarnej;

5) numer telefonu alarmowego pogotowia ratunkowego.

3. Dopuszcza się umieszczenie oznakowania i informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, na jednej tablicy informacyjnej.

4. W pomieszczeniach technologicznych umieszcza się w widocznym i dostępnym miejscu schematy instalacji technologicznych, na których wyraźnie zaznaczono usytuowanie zaworów odcinających przepływ gazu, a w miejscu ogólnie dostępnym – instrukcje obsługi urządzeń.

5. Instrukcje obsługi urządzeń powinny zawierać co najmniej:

1) wykaz zagrożeń;

2) opis sposobów bezpiecznego wykonywania pracy;

3) wykaz zasad postępowania w razie awarii i zagrożenia.

6. Pracownicy obsługujący urządzenia technologiczne powinni:

1) posiadać kwalifikacje uzyskane na podstawie przepisów w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci;

2) przed dopuszczeniem do pracy – zapoznać się z instrukcjami, o których mowa w ust. 4 i 5.

2. Urządzenia akustyczno-optyczne sygnalizujące przekroczenie dopuszczalnego stężenia metanu powinny przy stężeniu 10 % dolnej granicy wybuchowości, zwanej dalej „DGW”, włączyć ostrzegawczy sygnał optyczny i akustyczny, a przy 40 % DGW – wyłączyć urządzenia z ruchu.

3. Obiekty technologiczne i pomieszczenia technologiczne, w których może wystąpić atmosfera wybuchowa, należy odpowiednio sklasyfikować i oznakować, zgodnie z przepisami w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa.

4. W obiektach technologicznych ze stałą obsługą powinny być wydzielone pomieszczenia dla dyżurującego – wyposażone w środki łączności.

2. Częstość pomiarów, o których mowa w ust. 1, określa operator sieci gazowej.

3. Wyniki pomiarów, o których mowa w ust. 1 i 2, powinny być dokumentowane i archiwizowane.

2. W przypadku zastosowania w sieci gazowej ochrony katodowej, należy ją wyłączyć przed rozpoczęciem prac, o których mowa w ust. 1.

3. W przypadku konieczności prowadzenia prac przy elementach sieci gazowej napełnionych gazem, wykonanych z tworzyw sztucznych, w czasie trwania prac należy zapewnić odprowadzanie ładunków elektrostatycznych.

2. Pracowników wykonujących prace stwarzające zagrożenie powstaniem pożaru wyposaża się w odpowiednie urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice.

2. Do prac gazoniebezpiecznych zalicza się w szczególności:

1) prace w pomieszczeniach i przestrzeniach, w których występuje zagrożenie przekroczenia najwyższego dopuszczalnego stężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia ludzkiego lub przekroczenia dolnej granicy wybuchowości czynnika wybuchowego;

2) prace w nawanialniach i w magazynach środka nawaniającego gaz ziemny;

3) prace przy czynnych sieciach gazowych i instalacjach gazu ziemnego;

4) odpowietrzanie, opróżnianie i napełnianie sieci gazowych i instalacji gazowych, w tym metodą próżniową;

5) badanie i czyszczenie tłokiem czynnych gazociągów;

6) prace związane z dehydratyzacją;

7) prace spawalnicze prowadzone w obiektach technologicznych sieci gazowych w strefach zagrożonych wybuchem.

3. Prace gazoniebezpieczne powinny być wykonywane przez co najmniej dwóch pracowników w celu zapewnienia asekuracji.

4. Dopuszczalne jest wykonywanie przez jednego pracownika prac polegających na pobieraniu w wyznaczonych punktach sieci gazowej próbek paliwa gazowego, pod warunkiem że maksymalne ciśnienie robocze (MOP) w sieci gazowej jest mniejsze lub równe 0,5 MPa, zaś w instalacjach gazowych jest mniejsze lub równe 5 kPa.

1) eksploatacyjne – określone w instrukcjach ruchu i eksploatacji sieci przez operatora sieci gazowej, wykonywane przez wyznaczonych pracowników;

2) awaryjne – związane z ratowaniem życia i zdrowia ludzi, mienia oraz związane z usuwaniem awarii sieci gazowej;

3) nietypowe – niewymienione w pkt 1 i 2.

2. Szczegółowy wykaz prac gazoniebezpiecznych eksploatacyjnych, awaryjnych i nietypowych ustala i aktualizuje operator sieci gazowej.

2. Pisemne polecenie określa w szczególności:

1) miejsce i rodzaj wykonywania prac;

2) termin wykonania prac;

3) imienny wykaz pracowników wyznaczonych do wykonywania prac;

4) osobę nadzorującą prace;

5) niezbędne środki ochrony indywidualnej;

6) niezbędny sprzęt przeciwpożarowy;

7) przyrządy do wykrywania obecności metanu i pomiaru stężenia tlenu;

8) środki łączności;

9) środki do udzielenia pierwszej pomocy;

10) instrukcję wykonywania prac;

11) wykaz środków technicznych i ochronnych niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa;

12) szkic sytuacyjny miejsca pracy lub schemat technologiczny urządzeń z zaznaczonym miejscem odcięcia dopływu gazu.

1) eksploatacyjne – określone w instrukcjach stanowiskowych, wykonywane przez pracowników wyznaczonych na stałe albo doraźnie do wykonywania tych prac;

2) awaryjne – związane z ratowaniem zdrowia, życia ludzkiego i mienia oraz z zabezpieczaniem urządzeń przed zniszczeniem;

3) nietypowe – niewymienione w pkt 1 i 2.

2. Prace niebezpieczne powinny być wykonywane przez co najmniej dwóch pracowników w celu zapewnienia asekuracji.

3. Do prac niebezpiecznych zalicza się w szczególności:

1) transport, załadunek i rozładunek rur stalowych o średnicy zewnętrznej większej niż 150 mm lub o ciężarze większym niż 100 kg i rur w wiązkach;

2) transport i rozładunek rur z tworzyw sztucznych o średnicy zewnętrznej większej niż 200 mm i rur w kręgach;

3) załadunek i rozładunek elementów o masie większej niż 300 kg;

4) badania radiograficzne złączy spawanych gazociągów;

5) opuszczanie do wykopu gazociągów o średnicy zewnętrznej większej niż 200 mm;

6) wykonywanie przekroczeń gazociągów nad przeszkodami terenowymi;

7) próby ciśnieniowe gazociągów o maksymalnym ciśnieniu roboczym (MOP) większym niż 0,5 MPa;

8) prace na wysokościach większych niż 2 m wykonywane ze składanych pomostów lub rusztowań;

9) prace prowadzone w zbiornikach i kanałach, wewnątrz urządzeń technologicznych oraz w studzienkach instalacyjnych;

10) wykonywanie wykopów o ścianach pionowych bez rozparcia o głębokości większej niż 1,5 m oraz wykopów o bezpiecznym nachyleniu ścian o głębokości większej niż 3,0 m;

11) prace w bliskiej odległości od nieosłoniętych kabli i urządzeń elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem;

12) wykonywanie prac związanych z czyszczeniem tłokiem gazociągów bez gazu ziemnego.

4. Szczegółowy wykaz prac niebezpiecznych eksploatacyjnych, awaryjnych i nietypowych ustala i aktualizuje pracodawca.

1) miejsce i rodzaj wykonywanych prac;

2) termin ich wykonania;

3) imienny wykaz pracowników wyznaczonych do wykonywania prac wraz z wyznaczeniem osoby nadzorującej wykonanie prac;

4) wykaz sprzętu zabezpieczającego.

1) gazoniebezpieczne, o których mowa w § 15 ust. 1 pkt 1 i 2;

2) niebezpieczne, o których mowa w § 17 ust. 1 pkt 1 i 2.

2. Prace, o których mowa w ust. 1, powinno się rozpocząć po sprawdzeniu stężenia metanu i tlenu w miejscu pracy i zastosowaniu odpowiednich środków zapobiegających zagrożeniom.

1) powołuje koordynatora prac;

2) określa szczegółowy zakres jego obowiązków i sposób ich realizacji.

2. Do obowiązków koordynatora prac należy w szczególności:

1) zapewnienie realizacji prac zgodnie z instrukcją wykonywania prac;

2) zapewnienie współpracy osób nadzorujących różne zespoły pracowników;

3) ustalenie sposobu łączności i sposobu alarmowania;

4) ustalenie harmonogramu prac uwzględniającego zadania wszystkich zespołów wykonawczych.

1) przerwać prace;

2) ewakuować pracowników z miejsca zagrożenia;

3) zabezpieczyć miejsce pracy;

4) zawiadomić niezwłocznie osobę, o której mowa w § 19.

2. Ponowne rozpoczęcie prac może nastąpić wyłącznie na polecenie pracownika nadzorującego prace w porozumieniu z osobą, o której mowa w § 19.

2. Prace spawalnicze powinny być wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia wydane na podstawie odrębnych przepisów.

2. Rury z tworzyw sztucznych przeznaczone do budowy sieci gazowej składuje się w warstwach do wysokości 1 m lub dla rur składowanych w zwojach – do wysokości 1,5 m.

3. Warstwy rur powinny być zabezpieczone przed ich przemieszczaniem się.

2. Teren, na którym są prowadzone roboty ziemne, należy oznakować tablicami informacyjno-ostrzegawczymi i zabezpieczyć przed dostępem osób nieuprawnionych.

3. Przed wejściem do wykopu, w którym znajduje się czynny gazociąg, należy wykonać czynności, o których mowa w § 11 ust. 1, oraz sprawdzić stan skarp i zabezpieczeń ścian wykopu.

4. Wymiary wykopu należy dostosować do rodzaju prac oraz liczby przebywających tam osób.

5. Pracowników wykonujących roboty ziemne należy przeszkolić w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie zagrożeń występujących przy wykonywaniu robót ziemnych oraz postępowania na wypadek uszkodzenia uzbrojenia podziemnego.

2. Niedopuszczalne jest przebywanie pracowników w wykopie podczas opuszczania do niego rurowych elementów sieci gazowej.

2. Przewód odpowietrzający powinien być wykonany z rury stalowej.

3. Dla gazociągów z tworzyw sztucznych dopuszcza się wykonanie przewodu odpowietrzającego z tworzywa sztucznego zakończonego uziemionym odcinkiem rury stalowej.

4. Pracodawca wyznacza wokół przewodu odpowietrzającego strefę zagrożenia wybuchem.

2. Niedopuszczalne jest odpowietrzanie i opróżnianie elementów sieci gazowej podczas wyładowań atmosferycznych.

2. Pracownicy wykonujący prace eksploatacyjne na stacjach gazowych bez stałej obsługi powinni być wyposażeni w sprzęt przeciwpożarowy, środki łączności i przyrządy do pomiaru stężenia metanu i tlenu.

2. Prace konserwacyjno-remontowe kotłowni gazowych należy wykonywać po odcięciu dopływu gazu ziemnego i czynnika grzewczego do kotłów.

2. W przypadku wypływu środka nawaniającego miejsce wypływu należy pokryć substancją absorbującą środek nawaniający.

3. Substancję absorbującą z pochłoniętym środkiem nawaniającym należy usunąć i zneutralizować.

2. Na terenie tłoczni należy wyznaczyć i oznakować strefy zagrożenia wybuchem zgodnie z przepisami w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa.

3. Instalacje elektryczne oraz urządzenia elektryczne na terenie tłoczni powinny spełniać wymagania określone w odrębnych przepisach dotyczących zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

2. Wyłączniki umieszcza się przy wejściu do obiektu i odpowiednio je oznakowuje.

1) systemie automatycznym – sprzężonym z urządzeniem do wykrywania obecności metanu;

2) systemie ręcznym – uruchamianym przyciskami sterowniczymi umieszczonymi wewnątrz i przy wyjściach na zewnątrz pomieszczenia technologicznego.

1) aparaturę do zdalnego sterowania i pomiaru parametrów pracy tłoczni; sterowniki i urządzenia zdalnego odczytu aparatury należy umieścić w dyspozytorni tłoczni;

2) podwójny system łączności;

3) zestawy odpowiedniego do zagrożeń podręcznego sprzętu gaśniczego, a pomieszczenia sprężarek gazu w tłoczniach bez stałej obsługi – dodatkowo w stałe urządzenia gaśnicze.

2. Wymóg, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy pomieszczeń dla aparatury kontrolno-pomiarowej o konstrukcji dostosowanej do pracy w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

3. Kanały instalacji teletechnicznej na terenie tłoczni powinny być odseparowane od obiektów kubaturowych oraz powinno być zapewnione ich przewietrzanie.

1) zatrzymanie pracy sprężarek, odcięcie dopływu gazu do tłoczni oraz odprężenie układu technologicznego;

2) wyłączenie wentylacji awaryjnej;

3) uruchomienie stałych urządzeń gaśniczych, o których mowa w § 47 pkt 3.

1) uzgodnić z właścicielem lub użytkownikiem termin wykonania prac;

2) zamieścić przy wejściu do obiektu budowlanego, z wyłączeniem budynków mieszkalnych jednorodzinnych, informację o wykonywaniu prac oraz o obowiązkach użytkowników urządzeń gazowych;

3) sprawdzić, czy instalacja gazowa nie znajduje się pod napięciem prądu elektrycznego;

4) sprawdzić zamknięcia wylotów instalacji gazowej;

5) wykonać próbę kontrolną szczelności instalacji gazowej, o której mowa w ust. 2–7;

6) sprawdzić prawidłowość montażu gazomierza;

7) zamontować przewód odpowietrzający i wyprowadzić jego wylot na zewnątrz obiektu.

2. Próbę kontrolną szczelności wykonuje się z zastosowaniem powietrza lub gazu obojętnego, przy ciśnieniu nie mniejszym niż 150 % maksymalnego ciśnienia roboczego (MOP) gazu ziemnego.

3. Czas przeprowadzenia próby kontrolnej szczelności wynosi 5 minut od momentu ustabilizowania się ciśnienia medium próbnego w instalacji gazowej.

4. Próbę kontrolną szczelności uznaje się za pozytywną, jeżeli w czasie trwania próby nie nastąpił spadek ciśnienia.

5. Próba kontrolna szczelności nie jest wymagana, jeżeli napełnienie gazem ziemnym instalacji gazowej następuje bezpośrednio po głównej próbie szczelności lub przy ponownym napełnianiu instalacji po jej krótkotrwałym wyłączeniu z użytkowania.

6. W przypadkach, o których mowa w ust. 5, szczelność instalacji po napełnieniu gazem ziemnym należy sprawdzić przy roboczym ciśnieniu gazu.

7. Próbie kontrolnej szczelności nie poddaje się odbiorników gazu ziemnego.

2. Napełnianie, o którym mowa w ust. 1, należy prowadzić do chwili usunięcia z instalacji mieszaniny powietrzno-gazowej na zewnątrz obiektu przy użyciu przewodu o średnicy nie mniejszej niż 20 mm i długości nie większej niż 10 m.

3. Wylot przewodu odpowietrzającego powinien być zlokalizowany w taki sposób, aby uniemożliwić przedostawanie się wydobywającej się mieszaniny powietrzno-gazowej do pomieszczeń.

4. Niedopuszczalne jest usuwanie mieszaniny powietrzno-gazowej i gazu ziemnego z instalacji do pomieszczeń.

5. Dopuszcza się usuwanie mieszaniny powietrzno-gazowej i gazu ziemnego z instalacji w lokalu mieszkalnym przez palnik nawierzchniowy kuchenki gazowej do pomieszczenia pod warunkiem ciągłej kontroli wielkości przepływu i wietrzenia pomieszczenia podczas odpowietrzania.

6. Usuwanie z instalacji mieszaniny powietrzno-gazowej należy wykonywać w najwyższym punkcie instalacji, zaczynając od pionu znajdującego się najdalej od zaworu głównego.

1) próby kontrolnej szczelności instalacji gazowej przed jej napełnieniem gazem ziemnym;

2) napełniania gazem ziemnym instalacji gazowej.

2. Dopuszczalne jest wykonywanie przez jednego pracownika następujących prac gazoniebezpiecznych przy instalacji gazowej:

1) montaż i demontaż gazomierzy o przepustowości ≤ 10 m³/h;

2) montaż i demontaż reduktorów ciśnienia gazu na przyłączach o przepustowości ≤ 60 m³/h;

3) uruchamianie instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych oraz lokalach mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych.

1) sprawdzić, czy instalacja gazowa nie znajduje się pod napięciem prądu elektrycznego;

2) połączyć instalację przed i za gazomierzem przewodem wyrównawczym zapewniającym ciągłość elektryczną;

3) sprawdzić, czy został zamknięty dopływ gazu ziemnego przed gazomierzem.

2. Po dokonaniu montażu gazomierza należy:

1) odpowietrzyć i napełnić instalację gazową gazem ziemnym;

2) sprawdzić szczelność połączeń gazomierza z instalacją gazową przyrządem o czułości co najmniej 0,25 % metanu lub przy zastosowaniu środka spieniającego.

Minister Gospodarki: W. Pawlak

¹⁾ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 i Nr 213, poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615, z 2007 r. Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589, Nr 176, poz. 1239, Nr 181, poz. 1288 i Nr 225, poz. 1672, z 2008 r. Nr 93, poz. 586, Nr 116, poz. 740, Nr 223, poz. 1460 i Nr 237, poz. 1654 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 56, poz. 458, Nr 58, poz. 485, Nr 98, poz. 817, Nr 99, poz. 825, Nr 115, poz. 958, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1704.

²⁾ Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 31 sierpnia 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach produkcji, przesyłania i rozprowadzania gazu (paliw gazowych) oraz prowadzących roboty budowlano-montażowe sieci gazowych (Dz. U. Nr 83, poz. 392 i Nr 115, poz. 513 oraz z 1995 r. Nr 139, poz. 686), które traci moc z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia na podstawie art. 26 ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 104, poz. 661 oraz z 1998 r. Nr 66, poz. 431).