Dziennik Ustaw - rok 2009 nr 190 poz. 1476

Na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

1) sposób i tryb postępowania przy wykonywaniu przez funkcjonariuszy Straży Granicznej uprawnień określonych w art. 11 ust. 1 pkt 4–5b ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, zwanej dalej „ustawą”:

a) legitymowania lub ustalania w inny sposób tożsamości osoby,

b) zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw oraz doprowadzania ich do właściwego organu Straży Granicznej, sądu lub prokuratury, a w przypadku cudzoziemców, wobec których są prowadzone postępowania określone w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z późn. zm.²⁾) oraz w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1472), także do właściwej jednostki organizacyjnej Policji, wojewody, Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych lub zakładów opieki zdrowotnej,

c) zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia;

2) wzory dokumentów stosowanych w sprawach, o których mowa w pkt 1:

3) podmioty uprawnione do zarządzania doprowadzenia osób, o których mowa w pkt 1 lit. b;

4) szczegółowe warunki dokonywania doprowadzeń przy użyciu środków transportu.

2. Funkcjonariusz nieumundurowany, wykonując uprawnienia, o których mowa w § 1 pkt 1, w toku czynności innych niż określone w art. 66 ust. 2 ustawy, okazuje ponadto legitymację służbową, a na żądanie osoby, wobec której podjęto czynności, umożliwia odnotowanie numeru legitymacji, organu, który ją wydał, oraz nazwiska funkcjonariusza.

1) dowodu osobistego;

2) dokumentu paszportowego;

3) dokumentu podróży;

4) innego niebudzącego wątpliwości dokumentu zaopatrzonego w fotografię i oznaczonego numerem lub serią;

5) oświadczenia osoby, która funkcjonariuszowi jest znana osobiście;

6) oświadczenia innej osoby, której tożsamość została ustalona w sposób, o którym mowa w pkt 1–5.

1) daty, czasu i miejsca legitymowania;

2) przyczyny legitymowania;

3) następujących danych osoby legitymowanej:

a) imienia (imion) i nazwiska oraz adresu zamieszkania lub pobytu,

b) obywatelstwa, gdy osoba legitymowana posiada obywatelstwo inne niż polskie,

c) numeru PESEL, a w przypadku braku informacji o numerze PESEL – daty i miejsca urodzenia oraz imion rodziców i nazwiska rodowego,

d) rodzaju i cech identyfikacyjnych dokumentu, na którego podstawie ustalono tożsamość osoby legitymowanej;

4) danych osoby, o której mowa w § 4 pkt 5 i 6.

1) informuje osobę zatrzymaną o zatrzymaniu oraz o obowiązku zastosowania się do wydawanych poleceń, a także o możliwości użycia środków przymusu bezpośredniego w przypadku niepodporządkowania się wydanym poleceniom lub próby ucieczki;

2) sprawdza, czy osoba zatrzymana posiada przy sobie broń lub inne niebezpieczne przedmioty mogące służyć do popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego albo przedmioty mogące stanowić dowody w postępowaniu lub podlegające przepadkowi;

3) odbiera osobie zatrzymanej broń i przedmioty, o których mowa w pkt 2;

4) ustala tożsamość osoby zatrzymanej.

2. W przypadku zatrzymywania osoby, co do której z posiadanych informacji lub okoliczności faktycznych wynika, że może posiadać broń palną lub inne niebezpieczne przedmioty mogące służyć do popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego albo przedmioty mogące stanowić dowody w postępowaniu lub podlegające przepadkowi, funkcjonariusz, przystępując do zatrzymania, poprzedza je okrzykiem „Straż Graniczna”, a następnie w kolejności:

1) sprawdza, czy osoba zatrzymana posiada przy sobie broń lub inne niebezpieczne przedmioty mogące służyć do popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego albo przedmioty mogące stanowić dowody w postępowaniu lub podlegające przepadkowi;

2) odbiera osobie zatrzymanej broń i przedmioty, o których mowa w pkt 1;

3) wykonuje czynności, o których mowa w § 2;

4) informuje osobę zatrzymaną o zatrzymaniu oraz o obowiązku podporządkowania się wydawanym poleceniom, a także o możliwości użycia środków przymusu bezpośredniego w przypadku niepodporządkowania się wydanym poleceniom lub próby ucieczki.

1) poucza osobę zatrzymaną o prawie:

a) wniesienia w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności zażalenia na zatrzymanie do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania,

b) wniesienia w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności zażalenia na sposób przeprowadzenia zatrzymania do prokuratora właściwego ze względu na miejsce przeprowadzenia czynności,

c) żądania powiadomienia o zatrzymaniu osoby najbliższej lub innej wskazanej przez zatrzymanego, pracodawcy, szkoły lub uczelni,

d) nawiązania w dostępnej formie kontaktu z adwokatem albo z radcą prawnym, jeżeli przepisy odrębne dopuszczają udzielenie pomocy prawnej przez radcę prawnego, a także bezpośredniej z nim rozmowy w obecności funkcjonariusza,

e) nawiązania w dostępnej formie kontaktu z właściwym urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym, jeżeli osoba zatrzymana jest cudzoziemcem;

2) wysłuchuje osoby zatrzymanej;

3) sporządza protokół zatrzymania osoby;

4) doręcza osobie zatrzymanej, za potwierdzeniem, kopię protokołu zatrzymania;

5) podejmuje, na żądanie osoby zatrzymanej, czynności mające na celu realizację jej uprawnień, o których mowa w pkt 1;

6) powiadamia właściwego miejscowo prokuratora o zatrzymaniu osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub zatrzymanej na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach albo na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

7) powiadamia o zatrzymaniu dowódcę jednostki wojskowej w razie uzyskania informacji, że osoba zatrzymana jest żołnierzem.

2. Jeżeli zachowanie osoby zatrzymanej wskazuje na to, że jest ona pod wpływem alkoholu lub innego podobnie działającego środka albo z innych powodów ma zakłóconą świadomość, czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5, wykonuje się po ustaniu tych przyczyn.

3. Wzór protokołu zatrzymania określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

2. Osobę zatrzymaną w razie potrzeby umieszcza się w pomieszczeniu jednostki organizacyjnej Straży Granicznej lub jednostki organizacyjnej Policji przeznaczonym dla osób zatrzymanych, które jest wyposażone i zabezpieczone w sposób zapewniający bezpieczeństwo tym osobom oraz realizację celu zatrzymania.

3. Osobę zatrzymaną umieszcza się w pomieszczeniu jednostki organizacyjnej Policji przeznaczonym dla osób zatrzymanych, w szczególności w przypadku gdy jest to uzasadnione odległością od siedziby najbliższej jednostki organizacyjnej Straży Granicznej wyposażonej w takie pomieszczenia lub charakterem czynności, które będą podejmowane wobec osoby zatrzymanej.

4. Każdy przypadek zatrzymania dokumentuje się w ewidencji osób zatrzymanych prowadzonej w jednostce, o której mowa w ust. 2.

1) gdy ustała przyczyna zatrzymania;

2) na polecenie sądu lub prokuratora;

3) jeżeli otrzymała zaświadczenie lekarskie, z którego wynika istnienie przeciwwskazań medycznych do zatrzymania;

4) gdy upłynął czas zatrzymania.

2. Wzór nakazu doprowadzenia określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

3. Osoby są doprowadzane przez funkcjonariuszy, którzy pełnią służbę w pomieszczeniach przeznaczonych dla osób zatrzymanych albo w komórkach właściwych w sprawach konwojowo-ochronnych jednostek organizacyjnych Straży Granicznej, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w § 20.

4. Gdy doprowadzenie osób przez funkcjonariuszy, o których mowa w ust. 3, jest niemożliwe lub znacznie utrudnione, osoby te są doprowadzane przez funkcjonariuszy przeszkolonych w zakresie doprowadzeń, wyznaczonych imiennie przez zarządzającego doprowadzenie.

5. Gdy doprowadzenie osób jest realizowane także na obszarze wykraczającym poza zasięg terytorialny jednostki organizacyjnej Straży Granicznej, której funkcjonariusze doprowadzają osoby, powiadamia się o tym niezwłocznie jednostki organizacyjne Straży Granicznej oraz jednostki organizacyjne Policji, w których zasięgu terytorialnym doprowadzenie jest dokonywane.

6. Powiadomienia, o którym mowa w ust. 5, dokonuje zarządzający doprowadzenie, o którym mowa w § 19, lub funkcjonariusz, który w zakresie swoich obowiązków jest odpowiedzialny za organizację doprowadzenia.

7. W uzasadnionych przypadkach, gdy powiadomienie, o którym mowa w ust. 5, nie może być dokonane przez osoby, o których mowa w ust. 6, powiadomienia dokonuje funkcjonariusz dowodzący konwojem.

1) kierownik jednostki organizacyjnej Straży Granicznej lub jego zastępca, z wyłączeniem komendanta ośrodka szkolenia Straży Granicznej i jego zastępcy,

2) kierownik komórki organizacyjnej Komendy Głównej Straży Granicznej właściwej w sprawach prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych i dochodzeniowo-śledczych albo kierownik jej komórki wewnętrznej,

3) kierownik komórki organizacyjnej Komendy Głównej Straży Granicznej właściwej do spraw cudzoziemców albo kierownik jej komórki wewnętrznej,

4) kierownik komórki organizacyjnej komendy oddziału Straży Granicznej właściwej w sprawach prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych i dochodzeniowo-śledczych lub jego zastępca,

5) kierownik komórki organizacyjnej komendy oddziału Straży Granicznej właściwej do spraw cudzoziemców lub jego zastępca,

6) kierownik komórki organizacyjnej komendy oddziału Straży Granicznej właściwej w sprawach organizowania pobytu cudzoziemcom w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia lub jego zastępca,

7) dyżurny operacyjny oddziału Straży Granicznej,

8) dyżurny operacyjny, kierownik zmiany lub funkcjonariusz wykonujący zadania kierownika zespołu służby granicznej w placówce Straży Granicznej,

9) dowódca jednostki pływającej Straży Granicznej – zwani dalej „zarządzającymi doprowadzenie”.

1) pełniących służbę, którzy:

a) dokonali zatrzymania i zgody na doprowadzenie udzielił komendant placówki Straży Granicznej, jego zastępca, kierownik zmiany lub funkcjonariusz wykonujący zadania kierownika zespołu służby granicznej placówki Straży Granicznej,

b) zostali wyznaczeni przez komendanta placówki Straży Granicznej, jego zastępcę, kierownika zmiany lub funkcjonariusza wykonującego zadania kierownika zespołu służby granicznej placówki Straży Granicznej, jeżeli doprowadzenie w sposób, o którym mowa w lit. a, jest niemożliwe lub znacznie utrudnione;

2) wchodzących w skład załogi jednostki pływającej Straży Granicznej, wyznaczonych przez dowódcę tej jednostki, gdy doprowadzają osoby zatrzymane:

a) na pokładzie jednostki pływającej Straży Granicznej,

b) na pokładzie statku, na którym zatrzymano te osoby, jeżeli przyjęcie osób zatrzymanych na pokład jednostki pływającej Straży Granicznej jest niemożliwe lub znacznie utrudnione oraz gdy zachodzą przesłanki do zmuszenia statku, na którego pokładzie zatrzymano te osoby, do zawinięcia do wskazanego portu;

3) którzy dokonali zatrzymania w toku realizacji czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych, administracyjnych lub administracyjno-porządkowych.

2. Wyznaczenie funkcjonariuszy do doprowadzenia osób lub udzielenie im zgody na doprowadzenie rejestruje się w dokumentacji służbowej.

2. Doprowadzeniem osób kieruje funkcjonariusz:

1) wskazany w nakazie doprowadzenia jako dowódca,

2) wyznaczony na dowódcę przez:

a) komendanta placówki Straży Granicznej, jego zastępcę, kierownika zmiany lub funkcjonariusza wykonującego zadania kierownika zespołu służby granicznej placówki Straży Granicznej – w przypadku, o którym mowa w § 20 ust. 1 pkt 1,

b) dowódcę jednostki pływającej Straży Granicznej – w przypadku, o którym mowa w § 20 ust. 1 pkt 2,

c) zarządzającego doprowadzenie – w przypadku, o którym mowa w § 20 ust. 1 pkt 3 – zwany dalej „dowódcą”.

3. Dowódca w chwili rozpoczęcia doprowadzenia osób w szczególności:

1) sprawdza tożsamość osób doprowadzanych;

2) sprawdza zgodność przekazanych mu dowodów rzeczowych i depozytu z dokumentacją zawierającą ich wykaz;

3) poleca funkcjonariuszom sprawdzenie, czy osoby doprowadzane posiadają przy sobie broń lub inne przedmioty niebezpieczne mogące w szczególności służyć do popełnienia czynu zabronionego albo przedmioty mogące stanowić dowody w postępowaniu lub podlegające przepadkowi, a w przypadku posiadania broni lub takich przedmiotów – ich odebranie.

4. Po dokonaniu czynności, o których mowa w ust. 3, dowódca:

1) zapewnia bezpieczeństwo osób doprowadzanych, funkcjonariuszy i innych osób przez wyznaczenie zadań funkcjonariuszom dokonującym doprowadzenia, w tym wyznaczenie funkcjonariuszy imiennie odpowiedzialnych za poszczególne osoby doprowadzane;

2) zapewnia wyposażenie i uzbrojenie funkcjonariuszy odpowiednie do mogących zaistnieć zagrożeń, w tym w środki łączności, broń palną, środki przymusu bezpośredniego, kamizelki kuloodporne, kaski ochronne, opatrunki osobiste i środki ochronne przed zakażeniem chorobami zakaźnymi;

3) wskazuje funkcjonariuszom realizującym doprowadzenie osób, wobec których stosuje się wzmożone środki ostrożności;

4) informuje bezpośredniego przełożonego, dostępnymi środkami łączności, o każdorazowej zmianie trasy doprowadzenia osób;

5) przekazuje informacje o osobie doprowadzanej, które mogą mieć wpływ na stan bezpieczeństwa podczas wykonywania pozostałych czynności lub podczas pobytu w pomieszczeniach dla osób zatrzymanych, a w przypadku cudzoziemców również w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia.

5. Dowódca może odmówić wykonania doprowadzenia osób, jeżeli podczas przejmowania osób ujawniono dodatkowe okoliczności mogące mieć bezpośredni wpływ na prawidłowy przebieg doprowadzenia lub bezpieczeństwo jego uczestników.

6. O odmowie wykonania doprowadzenia dowódca niezwłocznie informuje bezpośredniego przełożonego, który powiadamia o tym fakcie zarządzającego doprowadzenie.

7. W przypadku odmowy wykonania doprowadzenia osób, dowódca sporządza notatkę służbową zawierającą opis okoliczności uzasadniających odmowę i przekazuje ją zarządzającemu doprowadzenie osób za pośrednictwem bezpośredniego przełożonego.

2. Jeżeli zachodzą okoliczności uniemożliwiające doprowadzenie osób samochodem specjalnym (więźniarką), osoby mogą być doprowadzane innymi środkami transportu Straży Granicznej, publicznego transportu zbiorowego, z wyłączeniem środków komunikacji miejskiej, lub pieszo.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, liczba funkcjonariuszy powinna być większa od liczby osób doprowadzanych.

2. Po umieszczeniu osób w samochodzie specjalnym (więźniarce), w części pojazdu wydzielonej dla osób zatrzymanych, funkcjonariusze zajmują przeznaczone dla nich miejsca, a dowódca zajmuje siedzenie obok kierowcy.

3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach funkcjonariusze, po uprzednim przekazaniu broni palnej dowódcy, mogą zająć miejsca w części pojazdu wydzielonej dla osób zatrzymanych.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, dwie osoby można umieścić na siedzeniach znajdujących się obok siebie. Funkcjonariusze zajmują siedzenia znajdujące się obok lub bezpośrednio za siedzeniami zajmowanymi przez osoby doprowadzane.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, dowódca zajmuje miejsce znajdujące się obok lub bezpośrednio za siedzeniami zajmowanymi przez funkcjonariuszy.

1) obserwują zachowanie osób doprowadzanych;

2) uniemożliwiają kontaktowanie się osób doprowadzanych między sobą lub z innymi osobami;

3) nie udzielają informacji o osobach doprowadzanych innym osobom;

4) nie prowadzą rozmów z osobami doprowadzanymi;

5) nie pozostawiają osób doprowadzanych bez nadzoru lub pod nadzorem innych osób;

6) nie zdejmują osobie doprowadzanej kajdanek lub prowadnicy bez zgody dowódcy;

7) nie wykonują czynności niezwiązanych z realizacją doprowadzenia.

2. Dowódca odnotowuje w notatniku służbowym istotne zdarzenia mające wpływ na przebieg doprowadzenia.

1) wyznaczenie większej liczby funkcjonariuszy lub funkcjonariuszy przeszkolonych do realizacji zadań mających na celu zabezpieczenie działań Straży Granicznej;

2) doprowadzenie wyłącznie samochodem specjalnym (więźniarką).

2. Gdy zachodzi podejrzenie, że podczas doprowadzenia może dojść do ataku na funkcjonariuszy w celu uwolnienia osób doprowadzanych, co najmniej jeden z funkcjonariuszy może zostać uzbrojony w broń maszynową.

3. W przypadku ataku na funkcjonariuszy w celu uwolnienia osób doprowadzanych, dowódca zarządza umieszczenie osób doprowadzanych w miejscu najbardziej bezpiecznym i uniemożliwiającym ucieczkę oraz organizuje obronę.

2. Wobec osób doprowadzanych, których ucieczkę udaremniono, stosuje się środki ostrożności, o których mowa w § 28 ust. 1.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, dowódca sporządza pisemny meldunek o okolicznościach uniemożliwiających kontynuację doprowadzenia osób i przekazuje go zarządzającemu doprowadzenie osób za pośrednictwem bezpośredniego przełożonego.

Prezes Rady Ministrów: D. Tusk

¹⁾ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 170, poz. 1218, z 2007 r. Nr 57, poz. 390 i Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 86, poz. 521, Nr 195, poz. 1199, Nr 216, poz. 1367 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 22, poz. 120, Nr 85, poz. 716, Nr 98, poz. 817, Nr 157, poz. 1241 i Nr 168, poz. 1323.

²⁾ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 818 i Nr 165, poz. 1170, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 180, poz. 1112, Nr 216, poz. 1367, Nr 227, poz. 1505 i Nr 234, poz. 1570 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31, poz. 206 i Nr 95, poz. 790.

³⁾ Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 2007 r. w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz. U. Nr 242, poz. 1773) oraz rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 1 marca 2006 r. w sprawie sposobu doprowadzania osób zatrzymanych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz. U. Nr 44, poz. 317), które tracą moc z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, na podstawie art. 24 pkt 3 ustawy z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 216, poz. 1367).

Załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 23 października 2009 r. (poz. 1476)

Załącznik nr 1

Załącznik nr 2