Dziennik Ustaw - rok 2007 nr 86 poz. 579

Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 i Nr 170, poz. 1217) zarządza się, co następuje:

2. Przepisy rozporządzenia stosuje się przy budowie i przebudowie budowli hydrotechnicznych.

3. Wykaz Polskich Norm przywołanych w rozporządzeniu określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

1) budowli hydrotechnicznej – rozumie się przez to budowle wraz z urządzeniami i instalacjami technicznymi z nimi związanymi, służące gospodarce wodnej oraz kształtowaniu zasobów wodnych i korzystaniu z nich, w tym: zapory ziemne i betonowe, jazy, budowle upustowe z przelewami i spustami, przepusty wałowe i mnichy, śluzy żeglugowe, wały przeciwpowodziowe, siłownie i elektrownie wodne, ujęcia śródlądowych wód powierzchniowych, wyloty ścieków, czasze zbiorników wodnych wraz ze zboczami i skarpami, pompownie, kanały, sztolnie, rurociągi hydrotechniczne, syfony, lewary, akwedukty, budowle regulacyjne na rzekach i potokach, progi, grodzę, nadpoziomowe zbiorniki gromadzące substancje płynne i półpłynne, porty, baseny, zimowiska, pirsy, mola, pomosty, nabrzeża, bulwary, pochylnie i falochrony na wodach śródlądowych, przepławki dla ryb;

2) budowli piętrzącej – rozumie się przez to każdą budowlę hydrotechniczną umożliwiającą stałe lub okresowe piętrzenie wody oraz substancji płynnych lub półpłynnych ponad przyległy teren albo akwen;

3) urządzeniu upustowym – rozumie się przez to samodzielną budowlę służącą do przepuszczania spiętrzonej wody, posiadającą przelewy i spusty;

4) wysokości piętrzenia – rozumie się przez to różnicę rzędnej maksymalnego poziomu piętrzenia i rzędnej zwierciadła wody dolnej, odpowiadającej przepływowi średniemu niskiemu; w przypadku prognozowanej erozji dna rzeki lub kanału należy uwzględnić również tę erozję; gdy budowla hydrotechniczna nie styka się z dolną wodą, przyjmuje się odpowiednio najniższą rzędną bezpośrednio przyległego terenu naturalnego lub uformowanego sztucznie;

5) normalnym poziomie piętrzenia, zwanym dalej „NPP” – rozumie się przez to najwyższy poziom zwierciadła wody w normalnych warunkach użytkowania:

a) dla budowli piętrzących wodę okresowo przyjmuje się poziom wody przy przepływie miarodajnym,

b) dla budowli hydrotechnicznych znajdujących się w zasięgu cofki budowli piętrzącej przyjmuje się położenie zwierciadła wody wynikające z krzywej cofkowej tej budowli piętrzącej, ustalonej dla NPP zbiornika i średniego rocznego przepływu wody;

6) maksymalnym poziomie piętrzenia, zwanym dalej „Max PP” – rozumie się przez to najwyższe położenie zwierciadła spiętrzonej wody przy uwzględnieniu stałej rezerwy powodziowej; dla budowli piętrzącej niemającej pojemności powodziowej Max PP równy jest NPP;

7) stałej rezerwie powodziowej – rozumie się przez to pojemność zbiornika wodnego zawartą pomiędzy NPP i Max PP;

8) przepływie średnim niskim – rozumie się przez to wartość średnią arytmetyczną obliczoną z minimalnych rocznych przepływów w określonych latach;

9) maksymalnym przepływie budowlanym – rozumie się przez to największy przepływ, który nie powoduje przelania się przez koronę budowli hydrotechnicznych tymczasowych;

10) przepływie dozwolonym – rozumie się przez to przepływ, który nie powoduje szkód powodziowych na terenach poniżej budowli hydrotechnicznej;

11) przepływie nienaruszalnym – rozumie się przez to przepływ minimalny zapewniający utrzymanie życia biologicznego w cieku;

12) przepływie miarodajnym, zwanym dalej „przepływem Q_m” – rozumie się przez to przepływ, o którym mowa w § 42 pkt 1 i na podstawie którego projektuje się budowle hydrotechniczne;

13) przepływie kontrolnym, zwanym dalej „przepływem Q_k” – rozumie się przez to przepływ, o którym mowa w § 42 pkt 2 i na podstawie którego sprawdza się bezpieczeństwo budowli w wyjątkowym układzie obciążeń;

14) podstawowym układzie obciążeń budowli piętrzącej – rozumie się przez to obciążenia występujące przy pełnej sprawności jej urządzeń i poziomie piętrzenia przy wezbraniu obliczeniowym o przepływie Q_m;

15) wyjątkowym układzie obciążeń budowli piętrzącej – rozumie się przez to obciążenia mniej korzystne niż obciążenia występujące w podstawowym układzie obciążeń budowli piętrzącej, w tym obciążenia:

a) przy przepływie Q_k lub najwyższym obliczeniowym stanie wody (H_m), o którym mowa w § 42 pkt 3 i § 43,

b) dynamiczne powstałe w wyniku oddziaływań sejsmicznych lub parasejsmicznych,

c) spowodowane awarią budowli hydrotechnicznej, jej elementów lub niesprawnością drenażu,

d) wywołane nierównomiernym odkształceniem powierzchni na terenach górniczych, na obszarach występowania zjawisk krasowych oraz zapadania gruntów lessowych,

e) dynamiczne wywołane ruchem pojazdów, kry i innych przedmiotów pływających,

f) spowodowane huraganowym wiatrem,

g) spowodowane nagłym obniżeniem poziomu piętrzenia;

16) konstrukcji z betonu słabo zbrojonego – rozumie się przez to konstrukcję, w której procent zbrojenia jest mniejszy od minimalnego procentu zbrojenia określonego w Polskich Normach dotyczących projektowania konstrukcji żelbetowych, w zależności od przyjętego schematu obliczeniowego konstrukcji;

17) substancjach płynnych lub półpłynnych – rozumie się przez to substancje ciekłe, półciekłe i stałe zmieszane z wodą, powstałe przy prowadzeniu działalności zakładów górniczych, elektrowni lub innych zakładów przemysłowych;

18) dopuszczalnych wartościach obserwowanych zjawisk – rozumie się przez to wartości obserwowanych zjawisk, mieszczących się w przedziale wartości prognozowanych, których przekroczenie wskazuje na konieczność pilnego przeprowadzenia analizy przyczyn ich powstania;

19) granicznych wartościach obserwowanych zjawisk – rozumie się przez to wartości obserwowanych zjawisk, których przekroczenie grozi katastrofą budowlaną;

20) próbnym obciążeniu wodą – rozumie się przez to obciążenie wodą powstałe podczas pierwszego piętrzenia zbiornika lub budowli.

2. Budowle hydrotechniczne i związane z nimi urządzenia powinny spełniać wymogi w zakresie ochrony przeciwpożarowej.

3. Elementy budowli hydrotechnicznych mogące ulegać uszkodzeniu lub korozji zabezpiecza się przed tymi zagrożeniami i tak konstruuje, aby była możliwa ich konserwacja, naprawa lub wymiana.

2. Odstąpienie od budowy bramy awaryjnej jest możliwe w przypadku, gdy jest to uzasadnione względami technicznymi, ekonomicznymi lub wymaganiami ochrony konserwatorskiej zabytków.

2. Ziemne budowle piętrzące, takie jak zapory, wały przeciwpowodziowe, obwałowania kanałów i nadpoziomowych zbiorników gromadzących substancje płynne lub półpłynne, wykonuje się z gruntów naturalnych lub antropogenicznych, w których zawartość składników podlegających rozkładowi lub rozpuszczeniu w wodzie nie zagraża trwałości i bezpieczeństwu zarówno w czasie budowy, jak i podczas użytkowania.

2. Próbne obciążenia wodą przeprowadza się według określonego w projekcie budowlanym sposobu obciążenia oraz zakresu niezbędnych obserwacji i pomiarów kontrolnych.

3. Wymóg próbnego obciążenia wodą nie dotyczy składowisk substancji płynnych i półpłynnych oraz budowli przeciwpowodziowych.

4. Dla budowli hydrotechnicznych klasy I i II opracowuje się plan ewakuacji ludzi i mienia na wypadek zagrożenia katastrofą budowlaną.

1) wszystkie urządzenia upustowe budowli hydrotechnicznej z zamknięciami i napędami gwarantują swobodne manewrowanie;

2) zapewniony jest dojazd do budowli hydrotechnicznej oraz łączność telefoniczna i radiowa;

3) dokonano czynności, o których mowa w § 24 ust. 3;

4) zainstalowano i przekazano do użytku urządzenia kontrolno-pomiarowe budowli hydrotechnicznej i przyległych terenów;

5) przygotowano do zalania i odebrano technicznie teren zalewu;

6) skompletowano pełną dokumentację techniczną i powykonawczą, wraz z instrukcją użytkowania i instrukcją próbnego obciążenia wodą.

1) zapewniały zgodność z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo wymogami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;

2) zapewniały optymalizację kryteriów gospodarczych, społecznych i ekologicznych;

3) ograniczały skutki ewentualnej awarii lub katastrofy budowlanej;

4) harmonizowały z istniejącym krajobrazem, przy uwzględnieniu regionalnych cech budownictwa oraz wymagań wynikających z przepisów o ochronie zabytków;

5) uwzględniały warunki wynikające z badań geologiczno-inżynierskich oraz geotechnicznych;

6) zapewniały realizację warunków zawartych w pozwoleniu wodnoprawnym.

2. W dolnym stanowisku budowli piętrzącej lub elektrowni wodnej należy przewidzieć stabilizację dna kanału odpływowego lub rzeki przez budowę progu o stałym przelewie, budowę budowli piętrzącej położonej poniżej lub odpowiednie umocnienie koryta:

1) na podłożu rozmywalnym – gdy wysokość piętrzenia przekracza 2 m;

2) na podłożu nierozmywalnym – gdy wysokość piętrzenia przekracza 10 m.

3. Dolne stanowisko budowli piętrzącej zasila się przepływem nie mniejszym od przepływu nienaruszalnego.

2. Dla budowli piętrzącej o wysokości piętrzenia przekraczającej 2,0 m lub tworzącej pojemność większą niż 0,2 mln m³ wody określa się przebieg i zasięg fali wezbraniowej wywołanej zniszczeniem lub uszkodzeniem tej budowli.

3. Dla dolin i obszarów, na których fala wezbraniowa wywołana zniszczeniem lub uszkodzeniem budowli piętrzącej może spowodować zagrożenie życia lub straty w środowisku, zabytkach oraz infrastrukturze technicznej, należy:

1) zainstalować systemy ostrzegawcze sygnalizujące niebezpieczeństwo wtargnięcia fali wezbraniowej;

2) wykonać zabezpieczenia chroniące ludność, przemysł i zabytki;

3) wskazać drogi ewakuacyjne oraz opracować plany działań w razie katastrofy.

2. Do tymczasowych budowli hydrotechnicznych zalicza się:

1) budowle, które bez względu na okres ich użytkowania umożliwiają budowę, renowację lub naprawę budowli hydrotechnicznych;

2) budowle hydrotechniczne, których przewidywany czas użytkowania nie przekracza 5 lat.

3. Do stałych budowli hydrotechnicznych zalicza się:

1) budowle hydrotechniczne główne, od stanu których zależy osiągnięcie zamierzonych efektów technicznych i gospodarczych, a których awaria, uszkodzenie lub okresowe wyłączenie mogą powodować ograniczenie skuteczności ich działania lub zagrożenie dla terenów i środowiska;

2) budowle hydrotechniczne drugorzędne, których awaria, uszkodzenie lub okresowe wyłączenie nie powodują ani zagrożenia bezpieczeństwa budowli hydrotechnicznej głównej lub ograniczenia skuteczności jej działania, ani zagrożenia dla terenów i środowiska.

1) przepływów obliczeniowych;

2) współczynników przyjmowanych w obliczeniach statycznych;

3) bezpiecznych wzniesień koron budowli hydrotechnicznych, brzegów nad określonym położeniem zwierciadła wody i poziomami wtaczania się fal;

4) wyposażenia w urządzenia kontrolno-pomiarowe;

5) zakresu wymaganych studiów przedprojektowych i projektowych, w tym badań modelowych;

6) wyposażenia budowli hydrotechnicznych w urządzenia upustowe.

1) przekroczenia obliczeniowego oporu granicznego podłoża gruntowego;

2) poślizgu po podłożu lub w podłożu;

3) przekroczenia dopuszczalnych wartości osiadań i różnicy osiadań oraz przechylenia;

4) przebicia hydraulicznego i sufozji gruntu podłoża i przyczółków;

5) nośności konstrukcji;

6) wystąpienia nadmiernych ciśnień w podstawie budowli hydrotechnicznej oraz w podłożu.

1) przekroczenia obliczeniowego oporu granicznego podłoża;

2) poślizgu po podłożu i w podłożu;

3) obrotu;

4) wystąpienia naprężeń rozciągających od strony odwodnej, w poziomie posadowienia, a dla budowli hydrotechnicznych wykonanych z betonu słabo zbrojonego i kamiennych – również w przekrojach powyżej poziomu posadowienia;

5) wystąpienia nadmiernych ciśnień w podstawie budowli hydrotechnicznej oraz w podłożu;

6) przebić hydraulicznych w szczelinach podłoża skalnego i przyczółków;

7) nośności konstrukcji.

1) stateczności skarp wraz z podłożem;

2) gradientów ciśnień filtracyjnych i możliwości przebicia lub sufozji;

3) chłonności, wydajności drenaży;

4) wartości osiadań korpusu i odkształceń podłoża budowli hydrotechnicznej;

5) niebezpieczeństwa wystąpienia poślizgu po podłożu i w podłożu;

6) niebezpieczeństwa wyparcia słabego gruntu spod budowli hydrotechnicznej.

g_n ∙ E_dest £ m E_stab

gdzie:

E_stab – oznacza obliczeniowe oddziaływania stabilizujące, którymi są:

– obliczeniowy opór graniczny podłoża gruntowego,

– suma rzutów na płaszczyznę poślizgu wszystkich sił od obciążeń obliczeniowych przeciwdziałających przesunięciu, wyznaczonych z uwzględnieniem obliczeniowych wartości parametrów geotechnicznych,

– moment wszystkich sił obliczeniowych przeciwdziałających obrotowi,

– składowa pionowa obciążeń obliczeniowych w poziomie posadowienia przy sprawdzaniu stateczności na wypłynięcie,

E_dest – oznacza obliczeniowe oddziaływania destabilizujące, którymi są odpowiednio:

– obciążenia przekazywane przez fundamenty na podłoże gruntowe,

– składowa styczna wszystkich obciążeń obliczeniowych mogących spowodować przesunięcia budowli hydrotechnicznej w płaszczyźnie poślizgu,

– momenty wszystkich sił obliczeniowych mogących spowodować obrót,

– składowa pionowa wartości obliczeniowej wyporu w poziomie posadowienia przy sprawdzaniu stateczności na wypłynięcie,

g_n – oznacza współczynnik konsekwencji zniszczenia,

m – oznacza współczynnik korekcyjny. 

2. Zależność określoną w ust. 1 stosuje się przy sprawdzaniu nośności podłoża gruntowego budowli hydrotechnicznej, poślizgu budowli hydrotechnicznej po podłożu lub w podłożu, obrotu budowli hydrotechnicznej oraz jej wypłynięcia.

3. Wartość obliczeniową obciążeń, kombinację podstawową i wyjątkową obciążeń oraz wartości obliczeniowe parametrów wytrzymałościowych podłoża gruntowego, obliczeniowy opór graniczny podłoża i wartości współczynnika korekcyjnego ustala się w oparciu o Polskie Normy dotyczące tych wartości.

4. Współczynnik konsekwencji zniszczenia budowli hydrotechnicznej określa załącznik nr 3 do rozporządzenia, z wyłączeniem budowli hydrotechnicznych na rzekach granicznych, dla których wartość współczynnika konsekwencji zniszczenia ustala się indywidualnie dla każdej budowli, w uzgodnieniu z odpowiednimi służbami państwa sąsiedniego. Współczynnik konsekwencji zniszczenia budowli hydrotechnicznej na wodach granicznych nie może być mniejszy niż podany w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

5. W obliczeniach, o których mowa w ust. 1, uwzględnia się naprężenia efektywne wyznaczane z uwzględnieniem prognozowanych ciśnień wody w porach gruntów podłoża. Jeżeli wyniki prognozy ciśnień wody w porach są niepewne, zależność określoną w ust. 1 sprawdza się zarówno dla warunków pracy bez drenażu, jak i warunków pracy z drenażem, przyjmując odpowiednio całkowite lub efektywne parametry wytrzymałościowe gruntów w podłożu.

6. Dopuszcza się stosowanie innych metod obliczeń stateczności budowli hydrotechnicznych opartych na rozwiązaniu równań równowagi. Przy stosowaniu innych metod współczynnik pewności powinien spełniać wymagania, o których mowa w § 39 ust. 2.

x – oznacza odległość położenia wypadkowej od środka przekroju,

b – oznacza szerokość przekroju (podstawy).

Dla budowli hydrotechnicznych żelbetowych powyższy warunek powinien być spełniony w poziomie posadowienia.

2. W budowlach hydrotechnicznych wykonanych z betonu słabo zbrojonego posadowionych na skale, dla wyjątkowego układu obciążeń, dopuszcza się, aby wypadkowa wszystkich obciążeń obliczeniowych wyszła poza rdzeń przekroju, przy spełnieniu zależności | x | ≤ 1/3 b.

g_i ∙ i ≤ i_kr

gdzie:

i – oznacza gradient ciśnień filtracyjnych,

i_kr – oznacza wartości krytyczne gradientu dla danego gruntu,

g_i – oznacza współczynnik pewności, który niezależnie od klasy budowli wynosi:

g_i = 1,5 dla podstawowego układu obciążeń,

g_i = 1,3 dla wyjątkowego układu obciążeń.

2. Wartości gradientu ciśnienia filtracyjnego należy wyznaczyć dla warunków filtracji ustalonej i nieustalonej, wywoływanej wahaniami stanów wody oraz procesami konsolidacji w gruntach spoistych.

g_pE^ch_dest ≤ E^ch_stab

gdzie:

E^ch_stab, E^ch_dest – oznaczają charakterystyczne oddziaływania stabilizujące i destabilizujące,

g_p – oznacza współczynnik pewności określony w ust. 2 i 3.

2. Wartość współczynnika pewności niezależnie od klasy budowli hydrotechnicznej wynosi:

1,5 – dla podstawowego układu obciążeń,

1,3 – dla wyjątkowego układu obciążeń.

Podane wartości współczynnika pewności dotyczą obliczeń wykonywanych dokładnymi metodami, w tym metodami Morgensterna-Price'a, GLE, Spencera, MES, przy przeciętnym rozpoznaniu podłoża; w przypadku dokładnego rozpoznania budowy podłoża w układzie warstw geotechnicznych i przeprowadzenia badań właściwości gruntów spoistych w poszczególnych warstwach podłoża, podane wartości mogą być zmniejszone do wartości 1,3 dla podstawowego układu obciążeń i 1,15 dla wyjątkowego układu obciążeń.

3. Dla budowli hydrotechnicznych klasy III i IV dopuszcza się wykonywanie obliczeń stateczności metodami uproszczonymi, w tym metodą szwedzką lub metodą dużych brył; przy zastosowaniu metod uproszczonych wartość współczynnika pewności wynosi:

1,3 – dla podstawowego układu obciążeń,

1,1 – dla wyjątkowego układu obciążeń.

4. Dla budowli hydrotechnicznych klasy I i II parametry wytrzymałościowe gruntów spoistych powinny być wyznaczane na podstawie wyników odpowiednich badań; dla gruntów niespoistych oraz dla gruntów spoistych w budowlach hydrotechnicznych klasy III i IV dopuszcza się stosowanie metod korelacyjnych, w tym wyznaczanie tych parametrów na podstawie wyników sondowania statycznego, dynamicznego lub dylatometrycznego.

5. Wartości charakterystyczne obciążeń i parametrów geotechnicznych wyznacza się według metod określonych w Polskich Normach dotyczących tych wartości.

6. W przypadku występowania w korpusie lub bezpośrednio w podłożu pod budowlą hydrotechniczną gruntów spoistych warunki stateczności tej budowli hydrotechnicznej należy sprawdzić dla dwóch przypadków obliczeniowych:

1) z uwzględnieniem drenażu – wprowadzając do obliczeń występujące ciśnienia wody w porach i efektywne parametry wytrzymałościowe;

2) bez uwzględnienia drenażu – wprowadzając do obliczeń naprężenia całkowite i parametry wytrzymałościowe wyznaczone w warunkach bez drenażu.

1) wezbrania obliczeniowego o przepływie Q_m o prawdopodobieństwie pojawiania się określonym w załączniku nr 4 do rozporządzenia;

2) największego wezbrania obliczeniowego o przepływie Q_k o prawdopodobieństwie pojawiania się określonym w załączniku nr 4 do rozporządzenia;

3) najwyższego obliczeniowego stanu wody (H_m).

2. Z zastrzeżeniem ust. 3, w przypadku braku analizy, za maksymalny przepływ budowlany przyjmuje się odpowiednio przepływ, o którym mowa w załączniku nr 5 do rozporządzenia.

3. Jeżeli przewidywany okres budowy przekracza 5 lat, określone w ust. 2 prawdopodobieństwo zmniejsza się odpowiednio do 2 % dla gródz ziemnych i do 5 % dla pozostałych gródz.

2. W normalnych warunkach pracy budowli hydrotechnicznej stale piętrzącej wodę należy przyjmować Max PP lub poziom wód przy przepływie Q_m, uwzględniając przepływ przez wszystkie budowle upustowe, z zastrzeżeniem § 64 ust. 3.

3. W wyjątkowych warunkach pracy budowli hydrotechnicznej należy przyjmować najwyższy spośród poziomów wód:

1) przy przejściu przepływu Q_m i nieczynnej części urządzeń upustowych z uwzględnieniem § 68;

2) przy przejściu przepływu Q_k;

3) przy stanie wody H_m.

2. Korona ziemnej budowli hydrotechnicznej zaopatrzona w szczelny parapet powinna być wzniesiona nad Max PP i poziom wód wywołany miarodajnym wezbraniem co najmniej o 0,4 m i nie może być niższa niż poziom wód w wyjątkowych warunkach pracy tej budowli.

3. Parapet na koronie zapory ziemnej zabezpiecza się przed podmywaniem i utratą stateczności przy poziomie wód nieprzekraczającym korony parapetu.

2. Wysokość piętrzenia wywołanego falowaniem dla budowli hydrotechnicznej o ścianie pionowej lub zbliżonej do pionu ustala się jako sumę piętrzenia spowodowanego przez wiatr i wysokość fali stojącej.

3. Dla watów przeciwpowodziowych falowanie uwzględnia się, jeżeli rozstaw wałów jest większy niż 3 km.

2. Wyznaczenie wysokości fali przeprowadza się dla prędkości wiatru nie mniejszej niż:

1) 20 m/s – przy Max PP;

2) 15 m/s – przy przepływie Q_m.

3. Wyznaczenie wysokości fali wywołanej ruchem statków oblicza się, dodając wysokość fali wywołanej ruchem statków do wyznaczonej wysokości fali wywołanej przez wiatr o prędkości, przy której może się jeszcze odbywać ruch statków.

1) 0,8 m – gdy przelanie się wód przez koronę tymczasowej budowli hydrotechnicznej zagraża jej zniszczeniem;

2) 0,5 m – gdy przelanie się wód przez koronę tymczasowej budowli hydrotechnicznej nie zagraża jej zniszczeniem.

2. Przy ustalaniu bezpiecznego wzniesienia korony tymczasowych budowli hydrotechnicznych budowanych na rzekach nie uwzględnia się falowania.

3. Przy ustalaniu bezpiecznego wzniesienia korony tymczasowych budowli hydrotechnicznych budowanych na zbiornikach naturalnych lub sztucznych uwzględnia się falowanie, dodając do poziomu wód przy maksymalnym przepływie budowlanym, ustalonym z uwzględnieniem § 46–48, wysokość fali ustalonej przy prędkości wiatru wynoszącej 15 m/s.

1) 0,5 m – nad poziomem wody przy Max PP lub poziomie wody przy przepływie Q_m, jeżeli w wodzie w czasie wezbrań nie ma lodu, kry i innych ciał pływających;

2) 0,5 m – nad przewidywanym położeniem górnej krawędzi lodu i innych ciał pływających przy przepływie Q_m, jeżeli może wystąpić konieczność przepuszczania lodu i innych ciał pływających;

3) 0,2 m – nad zwierciadłem wody przy przepływie Q_k.

2. Przy konstrukcjach położonych nad zbiornikiem wodnym uwzględnia się wpływ piętrzeń cofkowych.

3. Bezpieczne wzniesienie spodu konstrukcji budowli hydrotechnicznych, o których mowa w ust. 1 i 2, zlokalizowanych w korycie rzeki nie może być mniejsze niż ustalone w przepisach dotyczących mostów na drogach publicznych i szlakach żeglownych.

2. Jako poziom wód odpowiadający przepływowi Q_m, o którym mowa w załączniku nr 6 do rozporządzenia, przyjmuje się wyższy z wyznaczonych zgodnie z pkt 1 i 2 poziomów wód:

1) poziom wody, który wystąpi przy nagłym unieruchomieniu elektrowni lub pompowni, z uwzględnieniem przed unieruchomieniem pracy z pełną wydajnością wszystkich zainstalowanych turbin lub pomp, ale bez uwzględnienia pomp rezerwowych;

2) poziom wody, który wystąpi przy pracy pompowni ze wszystkimi zainstalowanymi pompami, łącznie z pompami rezerwowymi.

3. Jako poziom wód odpowiadający przepływowi w wyjątkowych warunkach pracy budowli hydrotechnicznej przyjmuje się poziom wody przy nagłym zatrzymaniu lub uruchomieniu wszystkich turbin lub pomp, z uwzględnieniem możliwości nałożenia się fal, wynikłych z szybko po sobie następujących operacji ich uruchomienia i zatrzymania.

2. Jeżeli do przepuszczania wód nie wykorzystuje się naturalnego koryta cieku lub jego części, to znajdujące się w trakcie budowy budowle hydrotechniczne wyposaża się co najmniej w jedno z urządzeń do przepuszczania wód, takich jak kanał obiegowy, spust lub sztolnię; przy braku takich urządzeń należy przewidzieć możliwość przepompowywania dopływającej wody.

3. Urządzenia do przepuszczania wód powinny spełniać następujące warunki:

1) jeżeli podczas przepuszczania maksymalnego przepływu budowlanego może być zniszczona będąca w budowie stała budowla hydrotechniczna, należy zapewnić bezpieczne przepuszczenie przepływu, o którym mowa w § 46 ust. 1, oraz bezpieczne wzniesienie korony budowli hydrotechnicznej ustalone zgodnie z § 52, uwzględniając transformację fali powodziowej przez istniejący zbiornik;

2) jeżeli podczas przepuszczania wezbrania może być zniszczona tymczasowa budowla hydrotechniczna, zapewnia się bezpieczne przepuszczanie maksymalnego przepływu budowlanego określonego zgodnie z § 46–48 i bezpieczne wzniesienie korony tej budowli hydrotechnicznej, ustalone zgodnie z § 57, uwzględniając transformację fali powodziowej przez istniejący zbiornik.

2. Wloty do urządzeń, o których mowa w ust. 1, należy wyposażyć w kraty chroniące przed przedostaniem się ciał pływających i wleczonych po dnie; konstrukcja krat powinna umożliwiać ich okresowe oczyszczanie.

1) regulowanie przepływu wody zgodnie z wymaganiami użytkowania, ustalonymi w instrukcji użytkowania;

2) bezpieczne przepuszczanie przepływów wezbraniowych z zachowaniem wzniesienia korony budowli hydrotechnicznych ponad poziomy wód występujące przy tych przepływach;

3) bezpieczne przepuszczanie lodu.

2. Zdolność przepustowa przelewów w normalnych warunkach eksploatacji powinna wynosić co najmniej 80 % przepływu Q_m; pozostała część przepływu może być przeprowadzona przez inne urządzenia upustowe do przepuszczania wód, z zastrzeżeniem § 66.

3. Przy określaniu warunków przepuszczania przepływu Q_m w normalnych warunkach pracy budowli hydrotechnicznej nie uwzględnia się liczby spustów, sztolni, lewarów i turbin, którą określa załącznik nr 8 do rozporządzenia.

4. Przy określaniu warunków przepuszczania przepływu Q_k przyjmuje się, że czynne są wszystkie urządzenia przystosowane do przeprowadzenia wód wezbraniowych.

2. Dopuszcza się przepuszczanie części przepływu wezbraniowego poza korytem rzeki i urządzeniami upustowymi budowli hydrotechnicznej:

1) dla zbiorników wodnych nizinnych o pojemności całkowitej do 10 mln m³, przez obszar zalewowy, pod warunkiem zabezpieczenia go przed powstaniem nowego koryta rzeki;

2) dla zbiorników wodnych górskich, jeżeli część przepływu wezbraniowego, która jest przeprowadzana przez przelewy stokowe, siodła terenowe na nieumocnione skaliste zbocza bez koryta odpływowego do rzeki, nie przekracza przepływu wezbraniowego o prawdopodobieństwie pojawienia się p = 5 %.

2. Jeżeli łączne światło przęseł jazów lub przelewów nie przekracza 6,0 m, to liczba przęseł może być zmniejszona do dwóch.

3. Przy świetle jazu nieprzekraczającym 3,0 m dopuszcza się jedno przęsło.

2. Dopuszcza się stosowanie przewodów ciśnieniowych pod warunkiem zapewnienia całkowitej szczelności przewodów.

2. Konstrukcja zamknięć oraz światło przęseł jazów i przelewów powinna umożliwiać przepuszczanie lodu bez konieczności całkowitego otwierania ich przęseł.

2. Czas opróżniania zbiornika i natężenie przepływu wód do dolnego stanowiska budowli piętrzących powinny uwzględniać warunki bezpieczeństwa górnego i dolnego stanowiska.

2. Dopuszcza się do układania bezpośrednio w gruncie nieobetonowanych rur stalowych lub z tworzyw sztucznych przy wysokości piętrzenia wody nieprzekraczającej 2,0 m.

3. Dopuszcza się stosowanie prefabrykowanych rur żelbetowych w przepustach wałowych pod warunkiem posadowienia ich na monolitycznym fundamencie i zapewnienia szczelności połączeń.

4. Przewody spustowe i przepusty wałowe zabezpiecza się przed szkodliwą filtracją wzdłuż ich ścian.

2. Dopuszcza się stosowanie spustów jednoprzewodowych, gdy pojemność całkowita zbiornika obsługiwanego przez ten spust nie przekracza 0,2 mln m³ oraz wysokość piętrzenia jest niższa od 2,0 m lub gdy istnieją inne urządzenia mogące przejąć funkcję spustu.

2. Dla budowli hydrotechnicznych klasy I i II zdolność przepustową i kształty budowli hydrotechnicznych upustowych oraz urządzeń do rozpraszania energii wodnej sprawdza się badaniami modelowymi; nie dotyczy to przepustów wałowych.

2. Jeżeli nie da się uniknąć gromadzenia osadów i ciał pływających przed ujęciem wody powierzchniowej, należy wyposażyć je w urządzenia do ich usuwania.

2. Korona progu wlotu powinna być usytuowana na takiej wysokości nad dnem cieku, aby zostało maksymalnie ograniczone wnoszenie do ujęcia wody rumowiska wleczonego; najmniejsze wzniesienie progu wlotu ujęcia wody nad próg upustu lub innego urządzenia płuczącego powinno wynosić 0,3 m.

2. Pompownie wyposaża się w pompy rezerwowe. Pompownie mogą nie być wyposażone w pompy rezerwowe pod warunkiem, że w przypadku awarii lub remontu pomp podstawowych zapewniona jest możliwość przepompowania wody w inny sposób.

2. Jeżeli spełnienie wymogu, o którym mowa w ust. 1, nie jest możliwe, stosuje się inny sposób zabezpieczenia, wykluczający zatopienie silników.

3. Przy użyciu pomp zatapialnych nie stosuje się wymogów, o których mowa w ust. 1.

2. Promienie łuków trasy kanałów nieżeglownych nie powinny być mniejsze od 2,5-krotnej szerokości zwierciadła wody w kanale, przy największym przepływie obliczeniowym.

2. Przewody ciśnieniowe prowadzące wodę powinny być napowietrzane i odpowietrzane.

2. Zamknięcia przewodów ciśnieniowych napędzane elektrycznie wyposaża się w rezerwowy napęd ręczny.

2. Napędy głównych zamknięć budowli piętrzących klasy I i II zasila się z dwóch niezależnych źródeł, dwiema liniami przeprowadzonymi przez tereny niezagrożone podmyciem, osuwiskami i lawinami. Elektrownia wodna przy stopniu wodnym lub zaporze oraz spalinowy agregat prądotwórczy mogą stanowić rezerwowe źródło zasilania.

3. Napędy głównych zamknięć budowli piętrzących klasy III zasila się z dwóch niezależnych źródeł; rezerwowym źródłem zasilania może być napęd ręczny.

4. Napęd zamknięć budowli piętrzących klasy IV oraz budowli piętrzących klasy III o wysokości piętrzenia niższej niż 2,0 m i pojemności zbiornika mniejszej niż 0,2 mln m³ można ograniczyć do napędu ręcznego.

5. Główne zamknięcia budowli piętrzących działające na zasadzie wykorzystania różnicy ciśnień wody górnej i dolnej wyposaża się w urządzenia do ich uruchamiania w każdych warunkach.

1) 0,3 m – dla przelewów na zbiornikach oraz dla jazów na Wiśle, Odrze, Bugu, Narwi, Warcie i Sanie;

2) 0,1 m – dla jazów na pozostałych rzekach.

2. Dopuszcza się umieszczenie górnej krawędzi głównych zamknięć przelewów i jazów na Max PP, jeżeli konstrukcja zamknięć umożliwia przelewanie się wody i bezpieczne przepuszczanie lodów nad zamknięciem.

2. Mechanizmy głównych zamknięć budowli piętrzących konstruuje się tak, aby były one zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych.

3. Konstrukcja budowli piętrzących powinna zapewniać bezpieczny dostęp obsługi technicznej do mechanizmów głównych zamknięć w każdych warunkach atmosferycznych i hydrologicznych.

4. Mechanizmy głównych zamknięć budowli piętrzących wyposaża się w ograniczniki krańcowe, hamulce i wskaźniki ich położenia; mechanizmy sterowane zdalnie lub automatycznie wyposaża się dodatkowo w ręczne sterowanie umożliwiające ich bezpośrednią obsługę.

2. Urządzenia upustowe wyposaża się w co najmniej dwa ruchome mechanizmy głównych zamknięć, przy czym jeden mechanizm może obsługiwać nie więcej niż pięć takich zamknięć.

3. Ruchomych mechanizmów głównych zamknięć budowli piętrzących nie stosuje się w przypadku zastosowania zamknięć działających automatycznie lub zamknięć zdalnie sterowanych.

1) manewrowanie nimi w płynącej wodzie;

2) szybkie zatrzymanie przepływu wody w przypadku awarii głównych zamknięć;

3) bezpieczną eksploatację.

2. W elektrowniach wodnych o niskim spadzie rolę zamknięcia awaryjnego może spełniać jedno z urządzeń regulujących przepływ wody przez turbinę, jeżeli turbina jest zaopatrzona w dwa takie urządzenia.

2. Budowle hydrotechniczne, o których mowa w ust. 1, wyposaża się w co najmniej po jednym komplecie zamknięć remontowych od strony wody górnej na każde pięć otworów, a także od strony wody dolnej, gdy nieodzowne są one dla umożliwienia przeglądów, konserwacji i remontów. Liczba kompletów zamknięć remontowych od wody dolnej odpowiada liczbie zamknięć od wody górnej.

3. Dopuszcza się brak zamknięć remontowych w budowlach hydrotechnicznych, o których mowa w ust. 1, o ile remont głównych zamknięć lub samej budowli hydrotechnicznej jest bez nich możliwy.

2. Konstrukcja zamknięć remontowych powinna umożliwiać wypełnianie wodą przestrzeni pomiędzy zamknięciami remontowymi a głównymi zamknięciami.

2. Spusty budowli hydrotechnicznych klasy IV mogą być wyposażone w jedno zamknięcie umieszczone od strony wody górnej. Dopuszcza się stosowanie jednego zamknięcia od strony wody dolnej tylko w przypadku, gdy wysokość piętrzenia nie przekracza 2,0 m, a pojemność zbiornika wodnego jest mniejsza od 0,2 mln m³ oraz zapewnione jest bezpieczne odprowadzanie przesiąków i przecieków wody z przewodu spustowego.

2. Odcinki przewodów spustowych poniżej zamknięć powinny być napowietrzane.

2. Zbiorniki wodne narażone na powstawanie zatorów lodowych lub śryżowych wyposaża się w sprzęt i środki przeciwdziałające powstawaniu zatorów lub przyspieszające ich likwidację.

1) być wyposażone w sprzęt ratowniczy, w tym koła i łodzie ratunkowe, jeżeli głębokość wody przekracza 1,5 m lub prędkość przepływu wody jest większa od 1,5 m/s;

2) przed urządzeniami upustowymi i ujęciami wody mieć wyznaczoną bojami i tablicami ostrzegawczymi linię, której przekroczenie stwarza niebezpieczeństwo porwania przez prąd wody; dla budowli hydrotechnicznych o piętrzeniu do 2,0 m dopuszcza się stosowanie tylko tablic ostrzegawczych;

3) na ścianach odwodnych oraz skarpach o nachyleniu większym niż 1: 3 mieć rozmieszczone w odstępach nie większych niż 100 m drabinki lub schodki, sięgające 1,5 m poniżej najniższego poziomu wody lub do dna; w kanałach o szerokości zwierciadła wody do 20 m wyposażenie może być rozmieszczane na przemian po obu brzegach kanału; w przypadku braku możliwości umieszczenia drabinek lub schodków ścianę lub skarpę zabezpiecza się przed dostępem osób niepowołanych;

4) być wyposażone w zabezpieczone kratami lub siatkami wloty do przewodów podziemnych – syfonów, rurociągów, ujęć, których górna krawędź położona jest płycej niż 5 m poniżej NPP;

5) na początku odcinków kanałów nieżeglownych przy przepływie wody o prędkości powyżej 1,5 m/s być wyposażone w kraty, siatki, łańcuchy lub inne urządzenia zabezpieczające przed porwaniem prądem wody ludzi, zwierząt lub łodzi, o konstrukcji umożliwiającej usuwanie zatrzymujących się na tym wyposażeniu zanieczyszczeń.

1) przemieszczeń i odkształceń budowli hydrotechnicznej, jej podłoża oraz przyległego terenu;

2) naprężeń w konstrukcji budowli hydrotechnicznej;

3) poziomów i ciśnień wód podziemnych oraz procesów filtracji zachodzących w budowli hydrotechnicznej, jej podłożu i przyczółkach;

4) stanów wody górnej i wody dolnej oraz stanu wód na głównych dopływach;

5) zmian dna i brzegów;

6) zjawisk lodowych;

7) zjawisk meteorologicznych.

2. Budowle piętrzące o wysokości piętrzenia niższej niż 2,0 m i pojemności zbiornika mniejszej od 0,2 mln m³ nie muszą być wyposażane w urządzenia kontrolno-pomiarowe.

2. Urządzenia kontrolno-pomiarowe umieszcza się w budowli hydrotechnicznej oraz w jej podłożu, z zagęszczeniem w strefach większego zagrożenia.

3. Do stref większego zagrożenia zalicza się:

1) uskoki, wkładki słabych gruntów lub skał i starorzecza – w podłożu budowli hydrotechnicznych;

2) strefy koncentracji naprężeń, połączenia nasypów z elementami betonowymi i przyczółkami – w konstrukcjach budowli hydrotechnicznych.

4. Położenie urządzeń kontrolno-pomiarowych określa się z uwzględnieniem geodezyjnej sieci odniesienia.

1) dopuszczalne i graniczne wartości obserwowanych zjawisk i ich dynamikę;

2) częstość dokonywania pomiarów;

3) termin aktualizacji instrukcji pomiarowej.

2. Drogi dojazdowe dostosowuje się do rodzaju środków transportu umożliwiających przewóz niezbędnego sprzętu i materiałów; drogi dojazdowe do zapór bocznych i obwałowań przeciwpowodziowych powinny być budowane wzdłuż tych obiektów lub po ich koronie i posiadać połączenia z drogami publicznymi – nie rzadziej niż co 4 km.

3. Dla zbiorników wodnych i kanałów zapewnia się transport wodny, a w razie braku możliwości technicznych zorganizowania transportu wodnego należy zapewnić dojazdy gwarantujące bezpieczną eksploatację obiektu.

2. Wymiary galerii kontrolno-zastrzykowych powinny umożliwiać transport i pracę sprzętu wiertniczego używanego do wykonywania cementacji podłoża pod budowlą hydrotechniczną.

3. Galerie i korytarze transportowe powinny mieć szerokość większą o 0,3 m od szerokości największego transportowanego elementu; jeżeli przewidziano ruch pieszy obok przemieszczanych lub umiejscowionych przedmiotów, szerokość tę należy zwiększyć jednostronnie o 1,0 m.

1) grawitacyjną lub mechaniczną wentylację;

2) grawitacyjne lub pompowe odwodnienie z pompami rezerwowymi, które można uruchomić w przypadku zalania galerii;

3) oświetlenie elektryczne;

4) schody, także w sytuacji, gdy przewidziano transport pionowy wewnątrz budowli piętrzącej.

2. Budowle klasy I i II wyposaża się w łączność za pomocą co najmniej dwóch niezależnych systemów; budowle te powinny być wyposażone w łączność ze stacjami pomiarowymi w zlewni i jednostkami sprawującymi osłonę hydrologiczną dla uzyskania prognoz dopływów.

3. Budowle hydrotechniczne, o których mowa w ust. 1 i 2, wyposaża się w urządzenia zapewniające łączność z właściwymi służbami odpowiedzialnymi za ochronę przed powodzią.

1) grawitacyjną lub mechaniczną wentylację;

2) oświetlenie;

3) oznakowanie drogi ewakuacyjnej;

4) odwodnienie grawitacyjne lub pompowe, z pompami rezerwowymi;

5) zabezpieczenia przed mrozem;

6) sprzęt i urządzenia przeciwpożarowe;

7) oznakowania informujące o dopuszczalnych obciążeniach na stropy i inne elementy;

8) urządzenia umożliwiające transport i podnoszenie części maszyn lub urządzeń.

Minister Środowiska: J. Szyszko

¹⁾ Niniejsze rozporządzenie zostało notyfikowane Komisji Europejskiej w dniu 7 kwietnia 2006 r. pod numerem 2006/0169/PL, zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597), które wdraża dyrektywę 98/34/WE z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych (Dz. Urz. WE L 204 z 21.07.1998, z późn. zm.).

²⁾ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2255, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i Nr 227, poz. 1658 oraz z 2007 r. Nr 21, poz. 125, Nr 64, poz. 427 i Nr 75, poz. 493.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 20 kwietnia 2007 r. (poz. 579)

Załącznik nr 1

WYKAZ POLSKICH NORM PRZYWOŁANYCH W ROZPORZĄDZENIU

Załącznik nr 2

KLASYFIKACJA GŁÓWNYCH BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH

Załącznik nr 3

WSPÓŁCZYNNIKI KONSEKWENCJI ZNISZCZENIA BUDOWLI HYDROTECHNICZNEJ (Z WYŁĄCZENIEM SKARP I ZBOCZY)

Załącznik nr 4

PRAWDOPODOBIEŃSTWO POJAWIANIA SIĘ PRZEPŁYWÓW MIARODAJNYCH I KONTROLNYCH DLA STAŁYCH BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH

Załącznik nr 5

PRAWDOPODOBIEŃSTWO POJAWIANIA SIĘ MAKSYMALNYCH PRZEPŁYWÓW BUDOWLANYCH DLA TYMCZASOWYCH BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH

Załącznik nr 6

BEZPIECZNE WZNIESIENIE KORONY STAŁYCH BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH

Załącznik nr 7

WZNIESIENIE GÓRNEJ KRAWĘDZI USZCZELNIEŃ BUDOWLI ZIEMNYCH

Załącznik nr 8

LICZBA SPUSTÓW, SZTOLNI, LEWARÓW I TURBIN, KTÓRYCH NIE NALEŻY UWZGLĘDNIAĆ PRZY OKREŚLANIU WARUNKÓW PRZEPUSZCZENIA PRZEPŁYWU MIARODAJNEGO