Dziennik Ustaw - rok 2002 nr 171 poz. 1396

1) ustawą z dnia 29 maja 1989 r. o przekazaniu dotychczasowych kompetencji Rady Państwa Prezydentowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i innym organom państwowym (Dz. U. Nr 34, poz. 178),

2) ustawą z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zmianie niektórych ustaw normujących funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej (Dz. U. Nr 106, poz. 496),

3) ustawą z dnia 20 grudnia 1996 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z reformą funkcjonowania gospodarki i administracji publicznej oraz o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 156, poz. 775),

4) ustawą z dnia 6 czerwca 1997 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 554 i Nr 160, poz. 1083),

5) ustawą z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. Nr 141, poz. 943 i z 1998 r. Nr 162, poz. 1122),

6) ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej – w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 668),

7) ustawą z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr 155, poz. 1016),

8) ustawą z dnia 16 marca 2000 r. o zmianie ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. Nr 48, poz. 546),

9) ustawą z dnia 22 grudnia 2000 r, o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 120, poz. 1268),

10) ustawą z dnia 8 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. Nr 76, poz. 806),

11) ustawą z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. Nr 74, poz. 676)

oraz zmian wynikających z przepisów wydanych przed dniem 29 sierpnia 2002 r,

1) art. 56, 57 i 58 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. Nr 38, poz. 173), które stanowią:

„Art. 56. W ustawie z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach (Dz. U. Nr 10, poz. 48) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 4 pkt 2 i 3 otrzymują brzmienie:

«2) wchodzące w skład muzeów i bibliotek, z wyjątkiem materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego, których ochronę regulują odrębne przepisy,

3) inne, jeżeli ich charakter zabytkowy jest oczywisty, o ile nie podlegają ochronie na podstawie odrębnych przepisów.»

2) w art. 5 skreśla się pkt 8, a dotychczasowe pkt 9, 10, 11 i 12 otrzymują oznaczenie pkt 8, 9, 10 i 11;

3) w art. 5 w pkt 9 dodaje się na końcu wyrazy: «jeżeli nie wchodzą w skład narodowego zasobu archiwalnego»

4) w art. 8 w ust. 1 pkt 3 i 4 otrzymują brzmienie:

«3) dyrektorzy (kierownicy) muzeów w stosunku do zabytków znajdujących się w muzeach oraz do innych zabytków w zakresie im zleconym, z wyjątkiem materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego, których ochronę regulują odrębne przepisy,

4) Biblioteka Narodowa w Warszawie i biblioteki wyznaczone przez Ministra Kultury i Sztuki, w porozumieniu z właściwymi ministrami (kierownikami urzędów centralnych) i Polską Akademią Nauk, w stosunku do zabytkowych materiałów bibliotecznych w zakresie im zleconym, z wyjątkiem materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego, których ochronę regulują odrębne przepisy. »

5) w art. 12 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

«3. Minister Kultury i Sztuki w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami (kierownikami urzędów centralnych) i Polską Akademią Nauk może przekazać wykonywanie niektórych czynności w zakresie ochrony zabytków Bibliotece Narodowej w Warszawie i innym bibliotekom.»

6) w art. 14 skreśla się ust. 2;

7) w art. 42:

a) w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

«1) przedmioty wymienione w art. 5, o ile wojewódzki konserwator zabytków, Biblioteka Narodowa w Warszawie – każdy z tych organów w swoim zakresie działania – stwierdzi, że nie posiadają charakteru dobra kultury w rozumieniu art. 2.»,

b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

«2. Charakter dzieł wymienionych w ust. 1 pkt 1–3 powinien być stwierdzony odpowiednim zaświadczeniem wojewódzkiego konserwatora zabytków lub Biblioteki Narodowej w Warszawie.”

8) art. 56 otrzymuje brzmienie:

«Art. 56. Właściciel kolekcji wpisanej na jego wniosek do rejestru zabytków, z wyjątkiem kolekcji materiałów archiwalnych, wpisanej do rejestru niepaństwowych materiałów archiwalnych, jest uprawniony do następujących świadczeń ze strony muzeów państwowych:

1) ustalania autorstwa (atrybucji) przedmiotów kolekcji,

2) stwierdzania stanu zachowania przedmiotów kolekcji i udzielania zaleceń konserwatorskich,

3) pomocy w prowadzeniu naukowej inwentaryzacji i naukowym opracowaniu przedmiotów kolekcji,

4) zabezpieczenia kolekcji lub jej poszczególnych przedmiotów.»

9) art. 83 otrzymuje brzmienie:

«Art. 83. Ochrona dóbr kultury znajdujących się w bibliotekach jest uregulowana w odrębnych przepisach, jednakże mają do nich zastosowanie – z wyjątkiem materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego – przepisy art. 18, 41–44 i 73–81 ustawy.»”

„Art. 57. 1. Organy prowadzące na podstawie ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach (Dz. U. Nr 10, poz. 48) rejestr zabytków sporządzą i przekażą dane oraz dokumentację dotyczące materiałów archiwalnych zarejestrowanych w rejestrze zabytków – Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych.

2. Materiały archiwalne, o których mowa w ust. 1, wpisane dotychczas do rejestru zabytków ulegają skreśleniu z tego rejestru i podlegają wpisowi odpowiednio do właściwego rejestru, zgodnie z przepisami ustawy.

3. Termin i tryb przekazania Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych danych i dokumentacji, o których mowa w ust. 1, określają Ministrowie Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz Kultury i Sztuki.

4. W stosunku do materiałów archiwalnych znajdujących się w rejestrze zabytków do chwili przekazania danych i dokumentacji, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie zabytków.”

Art. 58. „2. Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, dostosują organizację i zakres działania archiwów, o których mowa w ust. 1, do przepisów tej ustawy.

3. W stosunku do archiwów państwowych wyodrębnionych Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz Rady Państwa przepisy ustawy wchodzą w życie w terminach ustalonych odpowiednio przez Szefów: Kancelarii Sejmu oraz Kancelarii Rady Państwa.”

2) art. 20 i 21 ustawy z dnia 29 maja 1989 r. o przekazaniu dotychczasowych kompetencji Rady Państwa Prezydentowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i innym organom państwowym (Dz. U. Nr 34, poz. 178), które stanowią:

„Art. 20. 1. Zasób archiwalny Rady Państwa zostaje włączony do zasobu archiwalnego urzędu Prezydenta.

2. Środki budżetowe kancelarii Rady Państwa stają się środkami budżetowymi Kancelarii Prezydenta.

Art. 21. Ustawa wchodzi w życie z dniem objęcia urzędu przez Prezydenta, z tym że art. 15 pkt 4 wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1990 r.”

3) art. 84 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zmianie niektórych ustaw normujących funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej (Dz. U. Nr 106, poz. 496), który stanowi:

„Art. 84. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1997 r., z wyjątkiem art. 3, art. 7, art. 9, art. 10, art. 20, art. 24, art. 32, art. 34, art. 37, art. 45–47, art. 50, art. 66, art. 73 ust. 1, 2 i 4, art. 74, art. 76, art. 79, art. 80 i art. 82, które wchodzą w życie z dniem 1 października 1996 r., oraz art. 41, który wchodzi w życie z dniem wejścia w życie ustawy konstytucyjnej z dnia 21 czerwca 1996 r. o zmianie ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 106, poz. 488).”

4) art. 22 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z reformą funkcjonowania gospodarki i administracji publicznej oraz o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 156, poz. 775), który stanowi:

„Art. 22. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 stycznia 1997 r., z wyjątkiem art. 14 pkt 2 i art. 17 pkt 2–13, które wchodzą w życie z dniem 8 kwietnia 1997 r.”

5) art. 18 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 554 i Nr 160, poz. 1083), który stanowi:

„Art. 18. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 września 1998 r.”

6) art. 97 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. Nr 141, poz. 943 i z 1998 r. Nr 162, poz. 1122), który stanowi:

„Art. 97. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 1999 r.”

7) art. 150 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej – w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 668), który stanowi:

„Art. 150. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1999 r., z wyjątkiem art. 26, art. 128 pkt 2, art. 139 pkt 1 i 10, art. 145 ust. 2 i 4, art. 146 ust. 2 i 4 oraz art. 147 ust. 2 i 3, które wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, i art. 34 pkt 1, art. 36 pkt 23, art. 48 pkt 1 i 3, art. 84, art. 97 pkt 1–3, 5–10 i 12–36 oraz art. 139 pkt 9 lit. a), które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2000 r.”

8) art. 68 ust. 1 i art. 73 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr 155, poz. 1016), które stanowią:

Art. 68. „1. Zasób archiwalny dotychczasowej Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytutu Pamięci Narodowej oraz komisji okręgowych staje się zasobem archiwalnym Instytutu Pamięci.”

„Art. 73. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.”

9) art. 2 ustawy z dnia 16 marca 2000 r. o zmianie ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. Nr 48, poz. 546), który stanowi:

„Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.”

10) art. 78 i 79 ustawy z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 120, poz. 1268), które stanowią:

„Art. 78. Akty wydane na podstawie upoważnień ustawowych zmienianych niniejszą ustawą zachowują moc do czasu ich zastąpienia przez akty wydane na podstawie niniejszej ustawy.

Art. 79. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów:

1) art. 74, który wchodzi w życie z dniem 30 grudnia 2000 r.,

2) art. 27 pkt 5 lit. b) i c), które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2001 r.,

3) art. 61, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2001 r.”

11) art. 2 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. Nr 76, poz. 806), który stanowi:

„Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.”

12) art. 235 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. Nr 74, poz. 676), który stanowi:

„Art. 235. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 227 i art. 233, które wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.”

Marszałek Sejmu: M. Borowski

Załącznik do obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 29 sierpnia 2002 r. (poz. 1396)

USTAWA

z dnia 14 lipca 1983 r.

o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach.

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.¹⁾ Materiałami archiwalnymi wchodzącymi do narodowego zasobu archiwalnego, zwanymi dalej materiałami archiwalnymi, są wszelkiego rodzaju akta i dokumenty, korespondencja, dokumentacja finansowa, techniczna i statystyczna, mapy i plany, fotografie, filmy i mikrofilmy, nagrania dźwiękowe i wideofonowe oraz inna dokumentacja, bez względu na sposób jej wytwarzania, mająca znaczenie jako źródło informacji o wartości historycznej o działalności Państwa Polskiego, jego poszczególnych organów i innych państwowych jednostek organizacyjnych oraz o jego stosunkach z innymi państwami, o rozwoju życia społecznego i gospodarczego, o działalności organizacji o charakterze politycznym, społecznym i gospodarczym, zawodowym i wyznaniowym, o organizacji i rozwoju nauki, kultury i sztuki, a także o działalności jednostek samorządu terytorialnego i innych samorządowych jednostek organizacyjnych – powstała w przeszłości i powstająca współcześnie.

Art. 2. 1. Narodowy zasób archiwalny służy nauce, kulturze, gospodarce narodowej oraz potrzebom obywateli.

2. Narodowy zasób archiwalny, w zależności od stosunku własności materiałów archiwalnych, dzieli się na:

1) państwowy zasób archiwalny;

2) niepaństwowy zasób archiwalny.

Art. 3. Materiały archiwalne stanowiące narodowy zasób archiwalny przechowuje się wieczyście.

Art. 4.²⁾ Nadzór nad narodowym zasobem archiwalnym sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego za pośrednictwem Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

Rozdział 2

Postępowanie z materiałami archiwalnymi

Art. 5. 1.³⁾ Dokumentacja powstająca w organach państwowych i państwowych jednostkach organizacyjnych, w organach jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych jednostkach organizacyjnych oraz napływająca do nich jest przechowywana przez te organy i jednostki organizacyjne przez okres ustalony na podstawie upoważnienia zawartego w ust. 2, po tym zaś okresie:

1) dokumentacja stanowiąca materiał archiwalny jest przekazywana do właściwych archiwów państwowych;

2) dokumentacja inna niż wymieniona w pkt 1 może ulec brakowaniu.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego⁴⁾, na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, w drodze rozporządzenia, ustala zasady klasyfikowania i kwalifikowania dokumentacji ze względu na okresy jej przechowywania oraz zasady i tryb przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych, a także zasady i tryb brakowania innej dokumentacji.

3.⁵⁾ Sprawy, o których mowa w ust. 1 i 2, reguluje w odniesieniu do:

1) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – Szef Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;

2) Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – Szef Kancelarii Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej;

3) Senatu Rzeczypospolitej Polskiej – Szef Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej;

4) Rady Ministrów – Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów;

5) ⁶⁾ organów i jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz ministra właściwego do spraw zagranicznych – ministrowie, którym podlegają oraz przez których są nadzorowane te organy i jednostki organizacyjne;

6) ⁷⁾ Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego – Prezes Rady Ministrów na wniosek Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;

6a) ⁸⁾ Agencji Wywiadu – Prezes Rady Ministrów na wniosek Szefa Agencji Wywiadu;

7) ⁹⁾ Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Prezes Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Art. 6. 1.¹⁰⁾ Organy państwowe oraz państwowe jednostki organizacyjne, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowe jednostki organizacyjne obowiązane są zapewnić odpowiednią ewidencję, przechowywanie oraz ochronę przed uszkodzeniem, zniszczeniem bądź utratą:

1) powstającej w nich dokumentacji, w sposób odzwierciedlający przebieg załatwiania i rozstrzygania spraw;

2) nadsyłanej i składanej do nich dokumentacji, w sposób, o którym mowa w pkt 1.

2. W organach i jednostkach organizacyjnych, w których powstają materiały archiwalne wchodzące do państwowego zasobu archiwalnego, instrukcja określająca zasady i tryb postępowania z dokumentacją, o której mowa w ust. 1, wymaga zatwierdzenia przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

3. W odniesieniu do organów posiadających archiwa wyodrębnione nie ma zastosowania przepis ust. 2.

Art. 7. Materiały archiwalne wchodzące do państwowego zasobu archiwalnego nie mogą być zbywane; nie mogą być też, poza wypadkami określonymi w ustawie, przekazywane innym jednostkom organizacyjnym niż określone w art. 22.

Art. 8. Materiały archiwalne wchodzące do ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego nie mogą być zbywane; ich przejście na własność Państwa następuje zgodnie z art. 44.

Art. 9. 1. Materiały archiwalne wchodzące do nieewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego mogą być zbywane. W razie ich zbywania w drodze umowy kupna-sprzedaży, archiwom państwowym oraz archiwom państwowym wyodrębnionym przysługuje prawo pierwokupu tych materiałów, zależnie do właściwości tych archiwów. Do pierwokupu tych materiałów mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego.

2. Prawo pierwokupu, o którym mowa w ust. 1, nie ma zastosowania, jeżeli materiały archiwalne wchodzące do nieewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego są oferowane do nabycia jednostkom organizacyjnym, o których mowa w art. 22 ust. 2, jeżeli materiały te uzupełniają aktualnie posiadany archiwalny zasób historyczny tych jednostek.

Art. 10. 1. W razie przekazania nieodpłatnie materiałów archiwalnych, wchodzących do niepaństwowego zasobu archiwalnego, właściwym jednostkom państwowej sieci archiwalnej, o których mowa w art. 22, może być wypłacany odpowiedni ekwiwalent za nakłady związane z przechowywaniem, zabezpieczeniem i konserwacją tych materiałów.

2.¹¹⁾ Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb ustalania oraz wypłaty ekwiwalentu, uwzględniając koszty przechowywania, zabezpieczania przed zniszczeniem i utratą oraz konserwacji materiałów archiwalnych.

Art. 11. Jednostki organizacyjne państwowej sieci archiwalnej mogą przyjmować na przechowanie materiały archiwalne będące własnością bądź na podstawie innego tytułu pozostające w posiadaniu niepaństwowych jednostek organizacyjnych oraz osób fizycznych.

Art. 12.¹²⁾ Organy państwowe i państwowe jednostki organizacyjne, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowe jednostki organizacyjne, partie polityczne, organizacje polityczne, spółdzielcze i inne organizacje społeczne oraz inne niepaństwowe jednostki organizacyjne, a także kościoły i związki wyznaniowe, u których powstają bądź które przechowują materiały archiwalne, oraz osoby fizyczne będące właścicielami bądź posiadaczami materiałów wpisanych do rejestru są obowiązane zapewnić należyte warunki ich przechowywania, chronić je przed uszkodzeniem, zniszczeniem bądź utratą oraz zapewnić konieczną konserwację tych materiałów.

Art. 13. Sprawy, o których mowa w art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1 oraz w art. 12, w odniesieniu do partii politycznych, organizacji politycznych, spółdzielczych i innych organizacji społecznych oraz innych niepaństwowych jednostek organizacyjnych, a także kościołów i związków wyznaniowych, regulują we własnym zakresie partie polityczne, organizacje i jednostki organizacyjne oraz kościoły i związki wyznaniowe.

Art. 14. 1. Wywóz za granicę materiałów archiwalnych stanowiących narodowy zasób archiwalny jest zabroniony.

2. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych może zezwolić na czasowy wywóz za granicę materiałów archiwalnych, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawia ważny interes społeczny lub indywidualny.

3. Wywóz za granicę materiałów archiwalnych niewchodzących do narodowego zasobu archiwalnego w rozumieniu ustawy jest dopuszczalny pod warunkiem stwierdzenia jego charakteru przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

4. Przepisy ust. 1–3 nie mają zastosowania do materiałów archiwalnych przywiezionych do kraju z zastrzeżeniem ich zwrotu.

Rozdział 3

Państwowy zasób archiwalny

Art. 15. 1. Państwowy zasób archiwalny tworzą materiały archiwalne powstałe i powstające w wyniku działalności:

1) organów państwowych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych;

1a) ¹³⁾ organów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych samorządowych jednostek organizacyjnych;

2) obcych organów władzy i administracji państwowej i innych organów, jednostek organizacyjnych i organizacji, związków wyznaniowych, a także okupacyjnych jednostek wojskowych, jeżeli materiały te znajdują się w Rzeczypospolitej Polskiej¹⁴⁾.

2. Państwowy zasób archiwalny tworzą również materiały archiwalne powstałe w wyniku działalności:

1) partii politycznych oraz innych organizacji o charakterze politycznym, społecznym, zawodowym i gospodarczym,

2) kościołów i związków wyznaniowych,

3) innych niepaństwowych organizacji i jednostek organizacyjnych,

4) działaczy politycznych, społecznych i gospodarczych, twórców w dziedzinie nauki i techniki, kultury i sztuki oraz innych osób, które wniosły swój historyczny wkład do rozwoju Państwa Polskiego, życia politycznego, społecznego i gospodarczego oraz do rozwoju nauki i techniki oraz kultury i sztuki,

5) rodzin i rodów, które wywierały historyczny wpływ na sprawy państwowe, stosunki polityczne, gospodarcze i społeczne, a także dotyczące ich majątków, przedsiębiorstw i innej aktywności gospodarczej,

jeżeli materiały te stały się własnością Państwa w wyniku zakupu, darowizny lub w innej drodze.

3. Materiały archiwalne, o których mowa w ust. 1 i 2, znajdujące się poza granicami Państwa w posiadaniu obcych organów lub organizacji są uważane za państwowy zasób archiwalny, jeżeli na podstawie prawa lub zwyczajów międzynarodowych powinny być przekazane Rzeczypospolitej Polskiej¹⁴⁾.

Art. 16. 1. Materiały archiwalne udostępnia się jednostkom organizacyjnym i obywatelom dla potrzeb nauki, kultury, techniki oraz gospodarki. Udostępnianie materiałów archiwalnych dla powyższych potrzeb jest bezpłatne.¹⁵⁾

2.¹⁶⁾ Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ustala, w drodze rozporządzenia, opłaty za udostępnianie materiałów archiwalnych w celach innych niż te, o których mowa w ust. 1, uwzględniając ponoszone przez archiwum dodatkowe koszty związane z tym udostępnianiem, w szczególności:

1) koszty przygotowania materiałów do udostępniania;

2) koszty wyszukania materiałów archiwalnych;

3) koszty zabiegów konserwatorskich związanych z udostępnianiem materiałów archiwalnych;

4) koszty wykonania odpisów i kopii.

2a.¹⁷⁾ Archiwa państwowe wykonują usługi archiwalne w zakresie wyszukiwania, prowadzenia kwerend, kopiowania, fotokopiowania i konserwacji materiałów archiwalnych dla potrzeb, o których mowa w ust. 1.

2b.¹⁷⁾ Tworzy się środki specjalne w archiwach państwowych i Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, których przychodami są wpływy otrzymywane z tytułu świadczonych usług archiwalnych w zakresie:

1) wyszukiwania materiałów archiwalnych i prowadzenia kwerend;

2) kopiowania i fotokopiowania materiałów archiwalnych;

3) konserwacji materiałów archiwalnych.

2c.¹⁷⁾ Ze środków specjalnych mogą być finansowane wydatki związane z:

1) wykonywaniem usług archiwalnych (wyszukiwanie, kopiowanie i fotokopiowanie materiałów archiwalnych);

2) konserwacją materiałów archiwalnych;

3) poprawą warunków przechowywania, zabezpieczania i udostępniania materiałów archiwalnych;

4) działalnością informacyjną archiwów państwowych;

5) wyjazdami zagranicznymi dotyczącymi porozumień międzynarodowych w sprawie świadczenia usług archiwalnych.

2d.¹⁷⁾ Dysponentem środków specjalnych jest dyrektor archiwum państwowego i Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.

2e.¹⁷⁾ Dla środków specjalnych sporządza się roczny plan finansowy określający planowane przychody i rozchody.

3. Dyrektor archiwum państwowego w uzasadnionych wypadkach może odmówić udostępnienia materiału archiwalnego.

4. O udostępnieniu materiałów archiwalnych cudzoziemcom decyduje Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. Decyzja ta jest ostateczna.

Art. 17. 1. Materiały archiwalne są udostępniane po upływie 30 lat od ich wytworzenia, jeżeli nie narusza to prawnie chronionych interesów Państwa i obywateli.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego⁴⁾, w drodze rozporządzenia, może określić szczególne wypadki i tryb wcześniejszego udostępniania materiałów archiwalnych, jednakże z zachowaniem wymogu przewidzianego w ust. 1.

3.¹⁸⁾ Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zasady i tryb udostępniania materiałów archiwalnych znajdujących się w archiwach wyodrębnionych, podporządkowanych Ministrowi Obrony Narodowej oraz ministrom właściwym: do spraw wewnętrznych, do spraw zagranicznych, Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefowi Agencji Wywiadu¹⁹⁾, Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Szefom: Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu i Kancelarii Prezydenta, uwzględniając:

1) zasady postępowania z materiałami archiwalnymi zawierającymi informacje niejawne stanowiące tajemnicę państwową lub służbową albo dane osobowe podlegające ochronie;

2) szczegółowe zasady udostępniania dokumentacji dotyczącej osób fizycznych tym osobom dla celów własnych;

3) odpłatność za udostępnianie materiałów archiwalnych w przypadku ponoszenia przez archiwum dodatkowych kosztów z tego tytułu;

4) odpłatność za sporządzenie reprodukcji materiałów archiwalnych.

4.²⁰⁾ Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji ustali, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb gromadzenia, ewidencjonowania, kwalifikowania, klasyfikacji oraz udostępniania materiałów archiwalnych tworzących zasób jednostek publicznej radiofonii i telewizji, uwzględniając:

1) szczególny zakres i sposób działania radia i telewizji;

2) potrzebę szczególnej ochrony materiałów archiwalnych przed utratą lub zniszczeniem.

Art. 18. 1. Centralnym organem administracji rządowej²¹⁾ w sprawach państwowego zasobu archiwalnego jest Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.

2.²²⁾ Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

3.²²⁾ Zastępców Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

4.²³⁾ Nadzór nad Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 19. 1.²⁴⁾ Właściwymi organami administracji rządowej²¹⁾ w sprawach archiwów wyodrębnionych w zakresie określonym przepisami ustawy są odpowiednio:

1) ²⁵⁾ Minister Obrony Narodowej, minister właściwy do spraw wewnętrznych i minister właściwy do spraw zagranicznych;

1a) ²⁶⁾ Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szef Agencji Wywiadu²⁷⁾;

2) ²⁵⁾ Szefowie: Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu i Kancelarii Prezydenta.

2.²⁸⁾ Właściwym organem w sprawach archiwum wyodrębnionego Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w zakresie określonym przepisami ustawy jest Prezes Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Art. 20. 1. Przy Naczelnym Dyrektorze Archiwów Państwowych działa Rada Archiwalna jako organ doradczy i opiniodawczy.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego⁴⁾ powołuje członków Rady Archiwalnej na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, przedstawiony w porozumieniu ze Stowarzyszeniem Archiwistów Polskich.

3. Kadencja Rady Archiwalnej trwa trzy lata.

Art. 21. 1. Do zakresu działania Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych należy:

1) koordynowanie działalności archiwalnej na terenie Państwa;

2) prowadzenie centralnego rejestru niepaństwowego zasobu archiwalnego oraz kontrola rejestrów prowadzonych przez podległe mu archiwa państwowe;

3) wydawanie zezwoleń na czasowy wywóz określonych materiałów archiwalnych;

4) nadzór nad gromadzeniem, brakowaniem, ewidencją, przechowywaniem, opracowywaniem, udostępnianiem i zabezpieczaniem materiałów archiwalnych;

5) nadzór nad działalnością naukową i wydawniczą prowadzoną w archiwach państwowych;

6) prowadzenie współpracy międzynarodowej w zakresie spraw archiwalnych.

2. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych uprawniony jest do kontroli jednostek organizacyjnych wchodzących w skład państwowej sieci archiwalnej w zakresie wykonywania przepisów ustawy.

3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego⁴⁾, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowy zakres działania Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

4. Przepisów ust. 1–3 nie stosuje się do archiwów wyodrębnionych:

1) ²⁹⁾ Sejmu, Senatu i urzędu Prezydenta;

2) ³⁰⁾ jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych i ministra właściwego do spraw zagranicznych;

3) ³¹⁾ Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu²⁷⁾;

4) ³²⁾ Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Art. 22. 1. Działalność archiwalną w zakresie państwowego zasobu archiwalnego prowadzi państwowa sieć archiwalna, którą tworzą:

1) archiwa państwowe;

2) archiwa państwowe wyodrębnione;

3) archiwa zakładowe organów państwowych i innych państwowych jednostek organizacyjnych;

3a) ³³⁾ archiwa zakładowe organów jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych jednostek organizacyjnych;

4) (skreślony).³⁴⁾

2. Działalność archiwalną w zakresie państwowego zasobu archiwalnego prowadzą ponadto:

1) jednostki organizacyjne, które posiadają powierzony zasób archiwalny;

2) państwowe biblioteki i muzea, które gromadzą i przechowują materiały archiwalne wchodzące do państwowego zasobu archiwalnego.

Art. 23. Działalność archiwalna obejmuje gromadzenie, ewidencję, przechowywanie, opracowanie, zabezpieczenie i udostępnianie materiałów archiwalnych oraz prowadzenie działalności informacyjnej.

Art. 24. 1. Archiwa państwowe tworzy i likwiduje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego⁴⁾, w drodze rozporządzenia, na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

2. Archiwa państwowe podlegają Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych.

3. Działalnością archiwów państwowych kierują dyrektorzy powoływani przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

4. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych przy archiwach państwowych może powołać radę naukowo-programową jako organ doradczy i opiniodawczy. Dyrektor archiwum państwowego, w razie powołania rady naukowo-programowej, ustala jej skład osobowy.

Art. 25. 1. Archiwa państwowe o charakterze centralnym obejmują zasięgiem działania obszar całego Państwa.

2. Zasób archiwalny archiwów określonych w ust. 1 stanowią materiały archiwalne powstałe w wyniku działalności naczelnych i centralnych organów władzy i administracji rządowej²¹⁾ oraz innych centralnych jednostek organizacyjnych, a także materiały archiwalne zgromadzone przez te archiwa w przeszłości (zasób historyczny).

Art. 26. 1. Archiwa państwowe niemające charakteru centralnego obejmują zasięgiem działania obszar jednego lub kilku województw.

2. Zasób archiwalny archiwów państwowych określonych w ust. 1 stanowią materiały archiwalne powstałe na terenie ich działania, a także ich zasób historyczny, z wyłączeniem materiałów archiwalnych wchodzących do zasobu archiwalnego archiwów państwowych o charakterze centralnym.

Art. 27. 1. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych w uzasadnionych wypadkach, z uwagi na potrzeby nauki, kultury i gospodarki narodowej oraz w celu zabezpieczenia zasobów archiwalnych, może po zasięgnięciu opinii Rady Archiwalnej wprowadzić odstępstwa od zasad ich rozmieszczenia określonych w art. 25 i 26.

2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do zasobów archiwalnych archiwów wyodrębnionych.

Art. 28. Do zakresu działania archiwów państwowych należy w szczególności:

1) kształtowanie państwowego zasobu archiwalnego;

2) prowadzenie rejestru niepaństwowego zasobu archiwalnego;

3) ewidencja, przechowywanie, opracowanie, zabezpieczenie i udostępnianie materiałów archiwalnych należących do ich zasobu archiwalnego;

4) kontrola postępowania z materiałami archiwalnymi wchodzącymi do państwowego zasobu archiwalnego w archiwach zakładowych, w składnicach akt oraz jednostkach organizacyjnych z powierzonym zasobem archiwalnym;

5) wydawanie uwierzytelnionych odpisów, wypisów, wyciągów i reprodukcji przechowywanych materiałów, a także zaświadczeń na podstawie tych materiałów;

6) prowadzenie prac naukowych oraz wydawniczych w dziedzinie archiwistyki i dziedzin pokrewnych;

7) popularyzacja wiedzy o materiałach archiwalnych i archiwach oraz prowadzenie działalności informacyjnej.

Art. 29. 1. Archiwami państwowymi wyodrębnionymi są:

1) archiwum Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej¹⁴⁾

1a) ³⁵⁾ archiwum Senatu Rzeczypospolitej Polskiej¹⁴⁾;

2) ³⁶⁾ archiwum urzędu Prezydenta;

3) ³⁷⁾ archiwa jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez ministrów właściwych do spraw: obrony narodowej, spraw wewnętrznych i spraw zagranicznych – w zakresie tych działów administracji rządowej, określonych w przepisach odrębnych;

4) ³⁸⁾ archiwum Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu²⁷⁾;

5) ³⁹⁾ archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

2. Archiwa państwowe wyodrębnione obejmują zasięgiem działania obszar całego Państwa.

3.⁴⁰⁾ Minister Obrony Narodowej oraz ministrowie właściwi: do spraw wewnętrznych, do spraw zagranicznych, Szef Kancelarii Sejmu, Szef Kancelarii Senatu, Szef Kancelarii Prezydenta, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szef Agencji Wywiadu¹⁹⁾ oraz Prezes Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, określą, w drodze zarządzeń, organizację podległych im archiwów wyodrębnionych, uwzględniając w szczególności zakres ich działania.

4. Do spraw nieuregulowanych w przepisach wydanych na podstawie ust. 3 stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące archiwów państwowych.

Art. 30.⁴¹⁾ Zasób archiwalny archiwów: Sejmu, Senatu i urzędu Prezydenta stanowią materiały archiwalne powstałe i powstające w toku ich działalności, a także ich zasób historyczny.

Art. 31. 1.⁴²⁾ Zasób archiwalny archiwów wyodrębnionych, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 3, stanowią materiały archiwalne powstałe i powstające w toku działalności jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych i ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szefa Agencji Wywiadu²⁷⁾.

2.⁴³⁾ Zasób archiwalny archiwum państwowego wyodrębnionego, podległego ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych, obejmuje również dokumenty przesyłane i składane przez obce podmioty prawa międzynarodowego.

3.⁴⁴⁾ Zasób archiwalny archiwum państwowego wyodrębnionego, podległego Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, określa ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 1998 r. Nr 155, poz. 1016, z 1999 r. Nr 38, poz. 360, z 2000 r. Nr 48, poz. 553 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676).

Art. 32. Archiwa wyodrębnione przekazują do archiwów państwowych o charakterze centralnym materiały archiwalne, znajdujące się dotychczas w ich zasobie, po ustaniu okoliczności uzasadniających ich przechowywanie w archiwach wyodrębnionych, nie później jednak niż po upływie 50 lat od daty ich wytworzenia, o ile nie narusza to prawnie chronionych interesów Państwa i obywateli.

Art. 33. 1.⁴⁵⁾ Archiwa zakładowe tworzy się w państwowych jednostkach organizacyjnych oraz w jednostkach samorządu terytorialnego i innych samorządowych jednostkach organizacyjnych, w których powstają materiały archiwalne.

2.⁴⁶⁾ Jeżeli jednostką, o której mowa w ust. 1, jest ministerstwo, archiwum zakładowe tworzy się odrębnie dla każdego działu administracji rządowej, określonego w przepisach odrębnych.

3.⁴⁷⁾ Jednostki, w których tworzy się archiwa zakładowe, ustala:

1) w odniesieniu do jednostek obejmujących działalnością obszar całego Państwa – Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych;

2) w odniesieniu do innych jednostek – dyrektor właściwego archiwum państwowego.

Art. 34. 1. Kierownicy jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 33, obowiązani są zapewnić:

1) gromadzenie, przechowywanie, ewidencjonowanie i odpowiednie zabezpieczenie materiałów archiwalnych tworzących zasób archiwalny podległych im archiwów zakładowych;

2) klasyfikowanie, kwalifikowanie i brakowanie materiałów określonych w pkt 1, a także przekazywanie ich właściwym archiwom państwowym.

2. Kierownicy tych jednostek obowiązani są ponadto przed zlecaniem prac projektowych wykorzystać odpowiedni materiał archiwalny.

3.⁴⁸⁾ Jeżeli jednostką organizacyjną jest urząd administracji rządowej, kierownik jednostki wykonuje zadania określone w ust. 1 i 2 poprzez dyrektora generalnego tego urzędu, powołanego na podstawie przepisów odrębnych.

Art. 35. 1. Archiwa zakładowe obejmują zasięg działania jednostki organizacyjnej, w której zostały utworzone.

2. Zasób archiwalny archiwów zakładowych stanowią materiały archiwalne powstałe i powstające w związku z działalnością jednostek organizacyjnych, w których zostały utworzone. Archiwa zakładowe nie mogą posiadać zasobu historycznego; nie dotyczy to archiwów szkół wyższych.

3. Zasób archiwalny archiwów zakładowych służy potrzebom jednostek, w których archiwa te zostały utworzone. Do korzystania z tego zasobu przez osoby trzecie konieczne jest zezwolenie kierownika jednostki organizacyjnej, w której istnieje archiwum zakładowe.

Art. 36. 1.⁴⁹⁾ W państwowych i samorządowych jednostkach organizacyjnych innych niż określone w art. 33 powstałą w nich i powstającą dokumentację, niemającą już zastosowania w ich działalności, gromadzi się w składnicach akt.

2. Kierownicy jednostek określonych w ust. 1 obowiązani są:

1) zapewnić ochronę przed zniszczeniem lub utratą dokumentacji gromadzonej w składnicach akt;

2) umożliwić właściwemu archiwum państwowemu nadzór nad brakowaniem dokumentacji przechowywanej w składnicach akt.

3. W składnicach akt nie prowadzi się ewidencji dokumentacji i nie jest ona udostępniana innym osobom. W wyjątkowych wypadkach stosuje się odpowiednio przepis art. 35 ust. 3.

Art. 37. (skreślony).⁵⁰⁾

Art. 38. Jednostkom organizacyjnym, z uwagi na ich szczególny charakter lub zadania, na ich wniosek, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych może powierzyć na stałe lub na czas określony gromadzenie i przechowywanie materiałów archiwalnych.

Art. 39. 1. Państwowe biblioteki i muzea, które gromadzą i przechowują materiały archiwalne, w zakresie tych materiałów pełnią funkcje jednostek państwowej sieci archiwalnej.

2. Jednostki organizacyjne określone w ust. 1 w zakresie posiadanego zasobu archiwalnego podlegają przepisom ustawy.

Art. 40. 1. Do pracowników działalności podstawowej zatrudnionych w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i w archiwach państwowych mają zastosowanie przepisy o pracownikach urzędów państwowych.

2. Do pracowników naukowo-badawczych zatrudnionych w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i w archiwach państwowych mają zastosowanie przepisy o pracownikach instytutów naukowo-badawczych.

Rozdział 4

Niepaństwowy zasób archiwalny

Art. 41. 1. Niepaństwowy zasób archiwalny tworzą materiały archiwalne, które nie są własnością państwowych jednostek organizacyjnych.

2. Zasób ten jest:

1) ewidencjonowany;

2) nieewidencjonowany.

3. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych oraz archiwa państwowe, zgodnie z ich właściwością, prowadzą rejestry niepaństwowego zasobu archiwalnego w celu ochrony materiałów archiwalnych tworzących ten zasób.

Art. 42. Ewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny tworzą materiały archiwalne powstałe i powstające w wyniku działalności:

1) partii politycznych,

2) organizacji politycznych, spółdzielczych i innych organizacji społecznych,

3) kościołów i związków wyznaniowych,

4) innych niż wymienione w pkt 2 niepaństwowych jednostek organizacyjnych

oraz stanowiące ich własność.

Art. 43. 1. Własność materiałów archiwalnych, o których mowa w art. 42, nie może być przedmiotem obrotu; jest ona ponadto ograniczona przepisami art. 6 oraz art. 8.

2. Materiały określone w art. 42 mogą być, na wniosek właściciela i na podstawie decyzji dyrektora właściwego archiwum państwowego, wpisane do rejestru niepaństwowego zasobu archiwalnego, o którym mowa w art. 41 ust. 3.

3. Skreślenie materiałów z rejestru, o którym mowa w ust. 2, następuje w razie całkowitego ich zniszczenia lub utraty, na mocy decyzji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

Art. 44. 1. Z chwilą ustania działalności jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 42, ich materiały archiwalne stają się własnością Państwa i wchodzą do państwowego zasobu archiwalnego. Podlegają przekazaniu do właściwej jednostki państwowej sieci archiwalnej wskazanej decyzją Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

2. Materiały, o których mowa w art. 42, mogą stać się własnością Państwa, z następstwami określonymi w ust. 1, na mocy decyzji właściwych organów niepaństwowych jednostek organizacyjnych.

3. Materiały, o których mowa w ust. 2, mogą być przekazywane w depozyt archiwom państwowym.

Art. 45. 1. Organy niepaństwowych jednostek organizacyjnych obowiązane są do ewidencjonowania, przechowywania i zabezpieczenia materiałów archiwalnych wchodzących w skład niepaństwowego zasobu archiwalnego.

2. Organy, o których mowa w ust. 1, określają zasady i tryb udostępniania materiałów archiwalnych wchodzących w skład niepaństwowego zasobu archiwalnego.

3. Archiwa niepaństwowych jednostek organizacyjnych mogą obejmować również zasób historyczny w rozumieniu art. 25 ust. 2.

4. Współpracę archiwów niepaństwowych jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 42, z państwową siecią archiwalną określają porozumienia zawarte między ich właściwymi organami a ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego⁴⁾.

Art. 46. Nieewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny tworzą materiały powstałe i powstające w wyniku działalności osób fizycznych, stanowiące własność tych osób lub ich prawnych następców.

Art. 47. 1. Prawo własności przysługujące osobom, o których mowa w art. 46, jest ograniczone tylko przepisami art. 14.

2. Materiały archiwalne określone w art. 46 mogą być przedmiotem obrotu odpłatnie i nieodpłatnie, z zastrzeżeniem ograniczenia, o którym mowa w ust. 1 oraz w art. 9.

3. Przeniesienie własności w drodze kupna-sprzedaży materiałów, o których mowa w art. 46, na rzecz Państwa jest zwolnione od podatku od nabycia praw majątkowych oraz od opłat notarialnych.

4. Przeniesienie własności materiałów, o których mowa w art. 46, w drodze spadku lub zapisu jest zwolnione od podatku od spadków oraz od opłat notarialnych.

5. Przepis art. 44 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 48. 1. Materiały archiwalne określone w art. 46 mogą, na wniosek ich właściciela bądź posiadacza, na podstawie decyzji dyrektora właściwego archiwum państwowego zostać wpisane do rejestru niepaństwowego zasobu archiwalnego, o którym mowa w art. 41 ust. 3.

2. Przepis art. 43 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 49. Właściciel lub posiadacz materiałów archiwalnych, wpisanych do rejestru, jest obowiązany dbać o ich zachowanie, a w szczególności:

1) chronić je przed zniszczeniem lub uszkodzeniem;

2) niezwłocznie zawiadomić właściwe archiwum państwowe o wydarzeniach mogących mieć ujemny wpływ na stan i zachowanie materiałów archiwalnych;

3) zawiadomić właściwe archiwum państwowe o przejściu własności materiałów archiwalnych na inną osobę, w ciągu trzech miesięcy od dnia przeniesienia własności.

Art. 50. Właścicielowi lub posiadaczowi materiałów archiwalnych wpisanych do rejestru przysługuje prawo do konserwacji tych materiałów na koszt Państwa we właściwym archiwum państwowym.

Art. 51. Dyrektor właściwego archiwum państwowego może wydać decyzję o zabezpieczeniu materiałów archiwalnych wpisanych do rejestru przez przeniesienie ich do archiwum aż do czasu ustania zagrożenia, jeżeli istnieje uzasadniona obawa ich zniszczenia, uszkodzenia lub wywiezienia za granicę bez zezwolenia, o którym mowa w art. 14.

Rozdział 5

Przepisy karne

Art. 52. 1. Kto, posiadając szczególny obowiązek ochrony materiałów archiwalnych, uszkadza je lub niszczy,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.⁵¹⁾

Art. 53. 1. Kto bez zezwolenia wywozi materiały archiwalne za granicę lub po wywiezieniu za granicę nie sprowadza ich do kraju w terminie ustalonym w zezwoleniu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.⁵¹⁾

3. Sąd może orzec przepadek materiałów archiwalnych stanowiących przedmiot przestępstwa.

Art. 54. 1. Kto zbywa, pomaga w zbyciu lub nabyciu materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego, jeżeli wiedział, że nabywca chce je wywieźć za granicę bez zezwolenia,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

2. Jeżeli sprawca działał nieumyślnie,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.⁵¹⁾

Art. 55. Kto, będąc właścicielem lub posiadaczem materiałów archiwalnych wpisanych do rejestru:

1) nie zabezpiecza ich przed zniszczeniem lub uszkodzeniem;

2) nie zawiadamia właściwego archiwum państwowego:

a) o wydarzeniach mogących mieć ujemny wpływ na stan i zachowanie materiałów archiwalnych,

b) o przeniesieniu własności lub posiadania materiałów archiwalnych na inną osobę,

c) o zmianie miejsca, w którym znajdują się materiały archiwalne,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.⁵¹⁾

Rozdział 6

Zmiany w przepisach obowiązujących

Art. 56. (pominięty).⁵²⁾

Rozdział 7

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 57. (pominięty).⁵²⁾

Art. 58. 1. Działające dotychczas na podstawie aktów wykonawczych do dekretu z dnia 29 marca 1951 r. o archiwach państwowych (Dz. U. Nr 19, poz. 149 i z 1975 r. Nr 16, poz. 91) centralne i wojewódzkie archiwa państwowe stają się z dniem wejścia w życie ustawy archiwami państwowymi w rozumieniu ustawy,

2. (pominięty).⁵²⁾

3. (pominięty).⁵²⁾

Art. 59. Traci moc dekret z dnia 29 marca 1951 r. o archiwach państwowych (Dz. U. Nr 19, poz. 149 i z 1975 r. Nr 16, poz. 91).

Art. 60. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1984 r.

¹⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 49 pkt 1 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r, o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej – w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 668), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1999 r.

²⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 marca 2000 r. o zmianie ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. Nr 48, poz. 546), która weszła w życie z dniem 29 czerwca 2000 r.

³⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 2 ustawy, o której mowa w przypisie 1.

⁴⁾ Ze zmianami wprowadzonymi przez art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z reformą funkcjonowania gospodarki i administracji publicznej oraz o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 156, poz. 775), która weszła w życie z mocą od dnia 1 stycznia 1997 r., i art. 1 pkt 11 ustawy, o której mowa w przypisie 2.

⁵⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 19 pkt 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zmianie niektórych ustaw normujących funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej (Dz. U. Nr 106, poz. 496), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1997 r.

⁶⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 2 ustawy, o której mowa w przypisie 2.

⁷⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 161 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. Nr 74, poz. 676), która weszła w życie z dniem 29 czerwca 2002 r.

⁸⁾ Dodany przez art. 161 pkt 1 lit. b) ustawy, o której mowa w przypisie 7.

⁹⁾ Dodany przez art. 58 pkt 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr 155, poz. 1016), która weszła w życie z dniem 19 stycznia 1999 r.

¹⁰⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 49 pkt 3 ustawy, o której mowa w przypisie 1.

¹¹⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 120, poz. 1268), która weszła w życie z dniem 30 marca 2001 r.

¹²⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 49 pkt 4 ustawy, o której mowa w przypisie 1.

¹³⁾ Dodany przez art. 49 pkt 5 ustawy, o której mowa w przypisie 1.

¹⁴⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 10 ustawy, o której mowa w przypisie 2.

¹⁵⁾ Zdanie drugie dodane przez art. 23 pkt 2 lit. a) ustawy, o której mowa w przypisie 11.

¹⁶⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 23 pkt 2 lit. b) ustawy, o której mowa w przypisie 11.

¹⁷⁾ Dodany przez art. 1 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. Nr 76, poz. 806), która weszła w życie z dniem 9 sierpnia 2001 r.

¹⁸⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 23 pkt 3 lit. a) ustawy, o której mowa w przypisie 11.

¹⁹⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 161 pkt 2 ustawy, o której mowa w przypisie 7.

²⁰⁾ Dodany przez art. 23 pkt 3 lit. b) ustawy, o której mowa w przypisie 11.

²¹⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 49 pkt 6 ustawy, o której mowa w przypisie 1.

²²⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 4 lit. a) ustawy, o której mowa w przypisie 2.

²³⁾ Dodany przez art. 1 pkt 4 lit. b) ustawy, o której mowa w przypisie 2.

²⁴⁾ Oznaczenie ust. 1 nadane przez art. 58 pkt 3 ustawy, o której mowa w przypisie 9.

²⁵⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 5 ustawy, o której mowa w przypisie 2.

²⁶⁾ Dodany przez art. 2 pkt 3 ustawy wymienionej w przypisie 4 jako pierwsza.

²⁷⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art.161 pkt 3 ustawy, o której mowa w przypisie 7.

²⁸⁾ Dodany przez art. 58 pkt 3 ustawy, o której mowa w przypisie 9.

²⁹⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 14 pkt 3 ustawy z dnia 29 maja 1989 r. o przekazaniu dotychczasowych kompetencji Rady Państwa Prezydentowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i innym organom państwowym (Dz. U. Nr 34, poz. 178), która weszła w życie z dniem objęcia urzędu przez Prezydenta wybranego przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 19 lipca 1989 r.

³⁰⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 6 ustawy, o której mowa w przypisie 2.

³¹⁾ Dodany przez art. 2 pkt 4 ustawy wymienionej w przypisie 4 jako pierwsza.

³²⁾ Dodany przez art. 58 pkt 4 ustawy, o której mowa w przypisie 9.

³³⁾ Dodany przez art. 49 pkt 7 ustawy, o której mowa w przypisie 1.

³⁴⁾ Przez art. 1 pkt 7 ustawy, o której mowa w przypisie 2.

³⁵⁾ Dodany przez art. 14 pkt 4 lit. a) ustawy, o której mowa w przypisie 29.

³⁶⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 14 pkt 4 lit. b) ustawy, o której mowa w przypisie 29.

³⁷⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 47 pkt 1 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. Nr 141, poz. 943 oraz z 1998 r. Nr 162, poz. 1122), która weszła w życie z dniem 1 kwietnia 1999 r.

³⁸⁾ Dodany przez art. 19 pkt 2 lit. a) ustawy, o której mowa w przypisie 5.

³⁹⁾ Dodany przez art. 58 pkt 5 lit. a) ustawy, o której mowa w przypisie 9.

⁴⁰⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 23 pkt 4 ustawy, o której mowa w przypisie 11.

⁴¹⁾ W brzmieniu ustalonym przez art. 14 pkt 6 ustawy, o której mowa w przypisie 29.

⁴²⁾ Ze zmianami wprowadzonymi przez art. 2 pkt 5 ustawy wymienionej w przypisie 4 jako pierwsza i art.1 pkt 8 lit a) ustawy, o której mowa w przypisie 2.

⁴³⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 1 pkt 8 lit. b) ustawy, o której mowa w przypisie 2.

⁴⁴⁾ Dodany przez art. 58 pkt 6 ustawy, o której mowa w przypisie 9.

⁴⁵⁾ Oznaczenie ust. 1 nadane przez art. 47 pkt 2 lit. a) ustawy, o której mowa w przypisie 37; ze zmianą wprowadzoną przez art. 49 pkt 8 ustawy, o której mowa w przypisie 1.

⁴⁶⁾ Dodany przez art. 47 pkt 2 lit. c) ustawy, o której mowa w przypisie 37.

⁴⁷⁾ Oznaczenie ust. 3 nadane przez art. 47 pkt 2 lit. b) ustawy, o której mowa w przypisie 37.

⁴⁸⁾ Dodany przez art. 47 pkt 3 ustawy, o której mowa w przypisie 37.

⁴⁹⁾ Ze zmianą wprowadzoną przez art. 49 pkt 9 ustawy, o której mowa w przypisie 1.

⁵⁰⁾ Przez art. 1 pkt 9 ustawy, o której mowa w przypisie 2.

⁵¹⁾ Sankcja w brzmieniu ustalonym przez art. 5 § 2 pkt 16 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 554 i Nr 160, poz. 1083), która weszła w życie z dniem 1 września 1998 r.

⁵²⁾ Zamieszczony w obwieszczeniu.