REKLAMA

Dziennik Ustaw - rok 2002 nr 83 poz. 752

Tekst pierwotny

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 15 maja 1999 r. została sporządzona w Bukareszcie umowa między Rzecząpospolitą Polską a Rumunią o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, w następującym brzmieniu:

UMOWA

między Rzecząpospolitą Polską a Rumunią o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych

Rzeczpospolita Polska i Rumunia, zwane dalej "Umawiającymi się Stronami",

kierując się pragnieniem dalszego rozwoju współpracy w zakresie pomocy prawnej i stosunków prawnych w sprawach cywilnych,

postanowiły zawrzeć niniejszą umowę i uzgodniły, co następuje:

ROZDZIAŁ l

Postanowienia ogólne

Artykuł 1

Definicja "spraw cywilnych"

W rozumieniu niniejszej umowy przez "sprawy cywilne" rozumie się sprawy z zakresu prawa cywilnego, prawa rodzinnego, prawa handlowego i prawa pracy. Postanowienia niniejszej umowy dotyczące spraw cywilnych stosuje się odpowiednio do spraw sądowo-administracyjnych.

Artykuł 2

Ochrona prawna

1. Obywatele jednej Umawiającej się Strony korzystają na terytorium drugiej Umawiającej się Strony z takiej samej ochrony prawnej w sprawach osobistych i majątkowych, jaka przysługuje obywatelom tej Umawiającej się Strony.

2. Obywatele jednej Umawiającej się Strony mają prawo swobodnego i nieskrępowanego zwracania się do sądów i innych organów drugiej Umawiającej się Strony właściwych w sprawach cywilnych, występowania przed nimi, składania wniosków, wytaczania powództw, jak również dokonywania wszelkich innych czynności procesowych na tych samych warunkach, co obywatele tej Umawiającej się Strony.

3. Postanowienia niniejszej umowy dotyczące obywateli Umawiających się Stron stosuje się odpowiednio do osób prawnych utworzonych zgodnie z prawem tej Umawiającej się Strony, na której terytorium mają swoją siedzibę.

Artykuł 3

Tryb porozumiewania się

1. W sprawach objętych niniejszą umową sądy i inne ograny Umawiających się Stron, właściwe w sprawach cywilnych, porozumiewają się między sobą bezpośrednio, chyba że niniejsza umowa stanowi inaczej.

2. Wnioski o udzielenie pomocy prawnej są przesyłane:

- z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do prezesa sądu apelacyjnego, w którego okręgu ma być wykonany wniosek,

- z terytorium Rumunii do prezesa sądu okręgowego, w którego okręgu ma być wykonany wniosek.

Artykuł 4

Język

1. W sprawach objętych niniejszą umową sądy i inne organy Umawiających się Stron właściwe w sprawach cywilnych używają we wzajemnych stosunkach języka urzędowego swego państwa, języka francuskiego albo angielskiego.

2. Jeżeli według postanowień niniejszej umowy wymagane jest dołączenie do przesyłanych pism tłumaczenia ich na język drugiej Umawiającej się Strony, tłumaczenia te powinny być sporządzone przez tłumacza przysięgłego jednej z Umawiających się Stron.

Artykuł 5

Wymiana informacji o prawie

Umawiające się Strony przekazują sobie wzajemnie, na wniosek, za pośrednictwem ministerstw sprawiedliwości, informacje o swych przepisach prawnych wraz z ich tekstem oraz informacje o praktyce sądowej.

Artykuł 6

Skuteczność dokumentów

1. Dokumenty, które zostały sporządzone przez sądy i inne właściwe organy jednej z Umawiających się Stron, opatrzone pieczęcią urzędową i podpisem osoby uprawnionej, mogą być użyte na terytorium drugiej Umawiającej się Strony bez potrzeby legalizacji. Zasada ta ma zastosowanie również do poświadczonych odpisów, wyciągów, jak również tłumaczeń takich dokumentów.

2. Dokumenty sporządzone na terytorium jednej Umawiającej się Strony przez osoby fizyczne, których podpis został poświadczony, mogą być użyte na terytorium drugiej Umawiającej się Strony bez potrzeby legalizacji.

3. Dokumenty wymienione w ustępach 1 i 2 posiadają na terytorium drugiej Umawiającej się Strony taką samą moc dowodową, jak dokumenty takiego samego rodzaju tej Umawiającej się Strony.

Artykuł 7

Przesyłanie dokumentów dotyczących stanu cywilnego

1. Właściwe organy Umawiających się Stron przesyłają sobie wzajemnie, na wniosek, bezpłatnie wypisy z aktu stanu cywilnego oraz odpisy orzeczeń sądowych dotyczące stanu cywilnego obywateli drugiej Umawiającej się Strony.

2. Organy wymienione w ustępie 1 porozumiewają się między sobą bezpośrednio.

3. Wnioski obywateli jednej Umawiającej się Strony o nadesłanie wypisów z aktów stanu cywilnego mogą być przesyłane bezpośrednio do właściwego urzędu stanu cywilnego drugiej Umawiającej się Strony. Dokumenty te wnioskodawca otrzymuje za pobraniem należnej opłaty.

ROZDZIAŁ II

Pomoc prawna

Artykuł 8

Udzielanie pomocy prawnej

Umawiające się Strony udzielają sobie wzajemnie, na wniosek, pomocy prawnej w sprawach cywilnych na warunkach określonych w niniejszej umowie.

Artykuł 9

Przedmiot pomocy prawnej

Pomoc prawna w sprawach cywilnych obejmuje dokonywanie określonych czynności postępowania, a w szczególności: sporządzanie, przesyłanie i doręczanie dokumentów sądowych i pozasądowych, przesłuchiwanie stron, świadków, biegłych i innych osób oraz sporządzanie opinii przez biegłych i oględziny.

Artykuł 10

Wniosek o udzielenie pomocy prawnej

1. Wniosek o udzielenie pomocy prawnej powinien zawierać następujące dane:

(1) oznaczenie organu wzywającego,

(2) oznaczenie organu wezwanego,

(3) oznaczenie sprawy, w której występuje się o udzielenie pomocy prawnej,

(4) imiona i nazwiska stron, określenie charakteru, w jakim występują w postępowaniu, ich obywatelstwo, miejsce stałego lub czasowego pobytu, a w odniesieniu do osób prawnych - ich nazwę i siedzibę,

(5) imiona, nazwiska i adresy przedstawicieli stron,

(6) oznaczenie przedmiotu wniosku i informacje niezbędne do jego wykonania,

(7) informację o dokumentach dołączonych do wniosku.

2. We wniosku o doręczenie pism należy wskazać adres odbiorcy oraz rodzaj pism podlegających doręczeniu. We wniosku o przeprowadzenie dowodu należy wskazać okoliczności, w związku z którymi należy przeprowadzić dowód, a w razie potrzeby - załączyć listę pytań, które należy zadać osobom przesłuchiwanym.

3. Wniosek o udzielenie pomocy prawnej i załączone do niego dokumenty powinny być podpisane i opatrzone pieczęcią organu wzywającego.

4. Wnioski o udzielenie pomocy prawnej sporządza się w języku urzędowym wzywającej Umawiającej się Strony, dołączając ich tłumaczenie na język urzędowy wezwanej Umawiającej się Strony.

5. Przy zwracaniu się o udzielenie pomocy prawnej organy Umawiających się Stron mogą korzystać z dwujęzycznych wzorów wniosków, które zostaną uzgodnione przez ministerstwa sprawiedliwości Umawiających się Stron.

Artykuł 11

Wykonywanie wniosku

1. Przy wykonywaniu wniosku o udzielenie pomocy prawnej organ wezwany stosuje przepisy prawne swego państwa. Na wniosek organu wzywającego organ wezwany stosuje jednak szczególną formę postępowania, jeżeli nie jest ona sprzeczna z prawem jego państwa.

2. Jeżeli organ wezwany nie jest właściwy do wykonania wniosku, przekazuje wniosek z urzędu organowi właściwemu, zawiadamiając o tym organ wzywający.

3. Jeżeli adres osoby, której dotyczy wniosek, nie jest znany lub jeżeli wskazany adres nie jest właściwy, organ wezwany podejmie odpowiednie czynności zmierzające do jego ustalenia. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie adresu, organ wezwany zawiadamia o tym organ wzywający.

4. Na wniosek organu wzywającego organ wezwany zawiadamia we właściwym czasie organ wzywający o miejscu i terminie wykonania wniosku o udzielenie pomocy prawnej w tym celu, aby strona zainteresowana mogła być przy tym obecna.

5. Po wykonaniu wniosku organ wezwany przesyła sporządzone dokumenty organowi wzywającemu. Jeżeli wniosek nie może być wykonany, organ wezwany zwraca wniosek organowi wzywającemu, zawiadamiając o przyczynie niewykonania wniosku.

Artykuł 12

Doręczanie pism

Organ wezwany doręcza pisma zgodnie z przepisami prawnymi obowiązującymi w jego państwie, jeżeli pisma te zostały sporządzone w języku urzędowym tego państwa albo jeżeli dołączono tłumaczenie na ten język. W przeciwnym razie organ wezwany doręcza pisma odbiorcy tylko wtedy, gdy przyjmuje on je dobrowolnie.

Artykuł 13

Dowód doręczania

1. Dowodem doręczania jest potwierdzenie odbioru opatrzone podpisem odbiorcy, datą i miejscem doręczenia, podpisem doręczającego oraz pieczęcią organu wezwanego albo potwierdzenie organu wezwanego określające datę, miejsce i sposób doręczenia.

2. Jeżeli pisma sporządzono w dwóch egzemplarzach, potwierdzenie można umieścić na jednym z tych egzemplarzy.

3. Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, należy podać przyczynę odmowy.

Artykuł 14

Uprawnienia przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych

Umawiające się Strony są uprawnione do doręczania pism własnym obywatelom i ich przesłuchiwania za pośrednictwem swych przedstawicielstw dyplomatycznych lub urzędów konsularnych, pod warunkiem niestosowania środków przymusu.

Artykuł 15

Koszty udzielania pomocy prawnej

1. Każda z Umawiających się Stron ponosi koszty powstałe na swym terytorium w związku z udzieleniem pomocy prawnej, włącznie z kosztami przeprowadzenia dowodów.

2. Postanowienie ustępu 1 nie ma zastosowania w odniesieniu do należności świadków i biegłych, o których mowa w artykule 16 ustęp 5.

Artykuł 16

Ochrona świadków i biegłych

1. Jeżeli w postępowaniu toczącym się na terytorium jednej Umawiającej się Strony zajdzie potrzeba osobistego stawiennictwa świadka lub biegłego przebywającego na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, wówczas organ Umawiającej się Strony, na której terytorium toczy się to postępowanie, może zwrócić się do właściwego organu drugiej Umawiającej się Strony o doręczenie wezwania.

2. Wezwanie nie może zawierać zagrożenia zastosowania środków przymusu na wypadek niestawiennictwa.

3. Świadek lub biegły, bez względu na posiadane obywatelstwo, który stawił się na wezwanie przed organem wzywającej Umawiającej się Strony, nie może być na terytorium tej Strony ścigany, zatrzymany lub w jakikolwiek inny sposób pozbawiony wolności w odniesieniu do czynów popełnionych lub orzeczeń skazujących wydanych przed przekroczeniem przez niego granicy wzywającej Umawiającej się Strony.

4. Ochrona, o której mowa w ustępie 3, ustaje, jeżeli świadek lub biegły nie opuścił terytorium wzywającej Umawiającej się Strony w ciągu siedmiu dni od dnia zawiadomienia go przez organ wzywający, że jego obecność nie jest już potrzebna, lub powrócił na nie po jego opuszczeniu. Do tego terminu nie wlicza się czasu, w ciągu którego świadek lub biegły nie mógł opuścić terytorium wzywającej Umawiającej się Strony z przyczyn od niego niezależnych.

5. Świadek lub biegły ma prawo do zwrotu kosztów podróży, pobytu i utraconego zarobku, a biegły - ponadto prawo do wynagrodzenia za czynności biegłego. Koszty te ponosi wzywająca Umawiająca się Strona. W wezwaniu zamieszcza się informację o rodzaju i wysokości kosztów, jakie należą się świadkowi lub biegłemu. Na wniosek świadka lub biegłego wzywająca Umawiająca się Strona udzieli zaliczki na pokrycie kosztów.

Artykuł 17

Odmowa udzielenia pomocy prawnej

Można odmówić udzielenia pomocy prawnej, jeżeli jej udzielenie mogłoby naruszyć suwerenność lub bezpieczeństwo wezwanej Umawiającej się Strony lub byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa tej Strony.

ROZDZIAŁ III

Koszty procesu i ułatwienia procesowe

Artykuł 18

Zwolnienie od złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów postępowania

Obywatelom jednej z Umawiających się Stron, którzy zamieszkują lub przebywają na terytorium którejkolwiek z tych Stron i występują przed sądami i innymi organami właściwymi w sprawach cywilnych drugiej Umawiającej się Strony, nie można nakazać złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów postępowania tylko z tego powodu, że są cudzoziemcami lub że nie mają miejsca zamieszkania lub pobytu na terytorium tej Umawiającej się Strony.

Artykuł 19

Zwolnienie od kosztów sądowych

1. Obywatele jednej Umawiającej się Strony korzystają na terytorium drugiej Umawiającej się Strony ze zwolnienia od opłat, zaliczek i innych wydatków w postępowaniu oraz z bezpłatnego zastępstwa procesowego, na tych samych warunkach i w takim samym zakresie co obywatele tej Umawiającej się Strony.

2. Zwolnienia, o których mowa w ustępie 1, dotyczą wszystkich czynności postępowania w danej sprawie, łącznie z czynnościami egzekucyjnymi.

3. Dla uzyskania zwolnienia od kosztów lub bezpłatnego zastępstwa procesowego należy złożyć oświadczenie o sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej wnioskodawcy.

4. Organ orzekający o przyznaniu ułatwień, o których mowa w ustępie 1, zachowuje w granicach swych uprawnień prawo kontrolowania przedstawionych jemu oświadczeń i wyjaśnień oraz żądania przedstawienia dodatkowych informacji i dokumentów.

Artykuł 20

Wniosek

Obywatel jednej Umawiającej się Strony występujący z wnioskiem o zwolnienie od kosztów lub bezpłatne zastępstwo przed właściwym organem drugiej Umawiającej się Strony może zgłosić taki wniosek pisemnie lub ustnie do protokołu w sądzie właściwym według swego miejsca zamieszkania lub pobytu. Sąd ten przesyła wniosek wraz z oświadczeniem wnioskodawcy i ewentualnie innymi dokumentami właściwemu organowi drugiej Umawiającej się Strony.

Terminy

Artykuł 21

Jeżeli sąd jednej Umawiającej się Strony wzywa stronę procesową lub uczestnika postępowania zamieszkałego lub przebywającego na terytorium drugiej Umawiającej się Strony do uiszczenia kosztów sądowych lub do uzupełnienia braków pozwu albo wniosku, wyznaczy równocześnie termin nie krótszy niż jeden miesiąc. Bieg terminu rozpoczyna się od daty doręczenia pisma w tym przedmiocie.

Artykuł 22

1. Jeżeli sąd jednej Umawiającej się Strony wyznaczy stronie procesowej lub uczestnikowi postępowania zamieszkałemu lub przebywającemu na terytorium drugiej Umawiającej się Strony termin do dokonania czynności procesowej, o zachowaniu terminu rozstrzyga data stempla urzędu pocztowego tej Umawiającej się Strony, z której terytorium zostało wysłane pismo stanowiące wykonanie czynności.

2. Jeżeli sąd jednej Umawiającej się Strony wyznaczy stronie procesowej lub uczestnikowi postępowania zamieszkałemu lub przebywającemu na terytorium drugiej Umawiającej się Strony termin do wniesienia opłat lub zaliczek, o zachowaniu terminu rozstrzyga data wpłacenia ich do banku tej Umawiającej się Strony, na której terytorium zamieszkuje lub przebywa ta strona procesowa lub uczestnik postępowania.

3. Do skutków uchybienia terminów, o których mowa w ustępach 1 i 2, sąd rozpoznający sprawę stosuje prawo swego państwa.

ROZDZIAŁ IV

Normy kolizyjne

Dział 1

Artykuł 23

Lis pendens i sprawy wiążące się ze sobą

1. Jeżeli postępowania dotyczące tego samego roszczenia między tymi samymi stronami zostały wszczęte przed sądami obu Umawiających się Stron, sąd, do którego pozew został wniesiony później, zawiesza swe postępowanie z urzędu do czasu ustalenia jurysdykcji sądu, do którego najpierw wniesiono pozew. Jeżeli jurysdykcja sądu, do którego najpierw został wniesiony pozew, zostanie ustalona, sąd, do którego pozew został wniesiony później, stwierdzi brak swej jurysdykcji na rzecz pierwszego sądu.

2. Jeżeli wiążące się ze sobą sprawy zostaną wniesione do sądów obu Umawiających się Stron i toczą się w pierwszej instancji, sąd, do którego pozew wpłynął później, może zawiesić swe postępowanie. Sąd, do którego pozew został wniesiony później, może także na wniosek jednej ze stron stwierdzić brak swej jurysdykcji, jeżeli prawo tego sądu pozwala na połączenie wiążących się ze sobą spraw, a sąd, do którego pozew najpierw wniesiono, ma jurysdykcję w stosunku do obu spraw.

3. W rozumieniu ustępu 2 uważa się, że sprawy wiążą się ze sobą, jeżeli pozostają one ze sobą w tak ścisłym związku, że celowe jest ich łączne rozpoznanie i orzekanie w celu zapobieżenia ryzyku wydania w oddzielnym postępowaniu wyroków niedających się ze sobą pogodzić.

4. Jeżeli sprawy należą do wyłącznej jurysdykcji sądów obu Umawiających się Stron, sąd, do którego pozew został wniesiony później, stwierdzi brak swej jurysdykcji na rzecz sądu, do którego pozew został najpierw wniesiony.

Dział 2

Sprawy z zakresu prawa osobowego

Artykuł 24

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych

1. Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej ocenia się według prawa tej Umawiającej się Strony, której osoba ta jest obywatelem.

2. Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych osoby prawnej ocenia się według prawa tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma ona swoją siedzibę.

Ubezwłasnowolnienie

Artykuł 25

Jeśli niniejsza umowa nie stanowi inaczej, do ubezwłasnowolnienia właściwy jest sąd tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba mająca być ubezwłasnowolniona. Sąd ten stosuje prawo swego państwa.

Artykuł 26

1. Jeżeli sąd jednej Umawiającej się Strony stwierdzi, że zachodzą przesłanki do ubezwłasnowolnienia obywatela drugiej Umawiającej się Strony, mającego miejsce zamieszkania lub pobytu na terytorium pierwszej Umawiającej się Strony, zawiadomi o tym właściwy sąd drugiej Umawiającej się Strony.

2. W wypadkach niecierpiących zwłoki sąd określony w ustępie 1 może wydać tymczasowe zarządzenie potrzebne dla ochrony tej osoby lub jej majątku. Odpisy tych zarządzeń przesyła się właściwemu sądowi tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest ta osoba.

3. Jeżeli sąd Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba, która ma być ubezwłasnowolniona, zawiadomiony zgodnie z ustępem 1 oznajmi, że pozostawia dalsze czynności sądowi miejsca zamieszkania lub pobytu tej osoby, albo nie wypowie się w terminie trzech miesięcy od daty otrzymania zawiadomienia, sąd miejsca zamieszkania lub pobytu tej osoby może przeprowadzić postępowanie o ubezwłasnowolnienie według prawa swego państwa, o ile taką samą przyczynę ubezwłasnowolnienia przewiduje również prawo tej Umawiającej się Strony, której dana osoba jest obywatelem. Orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu przesyła się właściwemu sądowi drugiej Umawiającej się Strony.

Artykuł 27

Postanowienia artykułów 25 i 26 stosuje się odpowiednio do uchylenia ubezwłasnowolnienia.

Artykuł 28

Uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu

1. Do uznania osoby za zmarłą i do stwierdzenia zgonu właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem była ta osoba w czasie, gdy według ostatnich wiadomości pozostawała przy życiu.

2. Do uznania osoby za zmarłą i do stwierdzenia zgonu właściwy jest sąd tej Umawiającej się Strony, której obywatelem była ta osoba w czasie, gdy według ostatnich wiadomości pozostawała przy życiu.

3. Sąd jednej Umawiającej się Strony może uznać obywatela drugiej Umawiającej się Strony za zmarłego lub stwierdzić jego zgon:

a) na wniosek osoby zamierzającej zrealizować swoje uprawnienia wynikające z dziedziczenia lub stosunków majątkowych między małżonkami - co do majątku nieruchomego osoby zaginionej lub zmarłej, znajdującego się na terytorium tej Umawiającej się Strony, której sąd ma wydać orzeczenie,

b) na wniosek małżonka osoby zaginionej lub zmarłej, zamieszkałego w czasie złożenia wniosku na terytorium tej Umawiającej się Strony, której sąd ma wydać orzeczenie.

4. Orzeczenie wydane na podstawie ustępu 3 wywiera skutki prawne wyłącznie na terytorium tej Umawiającej się Strony, której sąd wydał orzeczenie.

Dział 3

Sprawy z zakresu prawa rodzinnego

Artykuł 29

Zawarcie małżeństwa

1. Przesłanki zawarcia małżeństwa ocenia się dla każdego z przyszłych małżonków według prawa tej Umawiającej się Strony, której jest on obywatelem.

2. Forma zawarcia małżeństwa podlega prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium małżeństwo jest zawierane.

3. Forma zawarcia małżeństwa przed uprawnionym do tego przedstawicielem dyplomatycznym lub urzędnikiem konsularnym podlega prawu tej Umawiającej się Strony, w służbie której oni pozostają.

Artykuł 30

Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami

1. Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelami są małżonkowie.

2. Jeżeli jeden z małżonków jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony, drugi zaś obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, stosunki osobiste i majątkowe między nimi podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium mają oni miejsce zamieszkania. Jeżeli jeden z małżonków ma miejsce zamieszkania na terytorium jednej Umawiającej się Strony, a drugi - na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, przed której sądem toczy się postępowanie.

3. W sprawach dotyczących stosunków osobistych i majątkowych między małżonkami w wypadku przewidzianym w ustępie 1 właściwy jest sąd tej Umawiającej się Strony, której obywatelami są małżonkowie w chwili zgłoszenia wniosku. Jeżeli małżonkowie mają miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwy jest również sąd tej Umawiającej się Strony.

4. W wypadku przewidzianym w ustępie 2 właściwy jest sąd tej Umawiającej się Strony, na której terytorium małżonkowie mają miejsce zamieszkania w chwili zgłoszenia wniosku. Jeżeli jeden z małżonków ma miejsce zamieszkania na terytorium jednej Umawiającej się Strony, a drugi - na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwe są sądy obu Umawiających się Stron.

Artykuł 31

Rozwód

W sprawach dotyczących rozwodu stosuje się odpowiednio artykuł 30.

Artykuł 32

Istnienie, nieistnienie i unieważnienie małżeństwa

1. W sprawach o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa oraz o unieważnienie małżeństwa stosuje się prawo tej Umawiającej się Strony, któremu podlegało zawarcie małżeństwa.

2. W zakresie właściwości sądu stosuje się odpowiednio postanowienia artykułu 30 ustępy 3 i 4.

Artykuł 33

Stosunki prawne między rodzicami i dziećmi

1. Stosunki prawne między rodzicami i dziećmi, w tym również roszczenia alimentacyjne na rzecz dzieci, podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko.

2. Pochodzenie dziecka od określonej osoby oraz uznanie dziecka podlega prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko w chwili urodzenia. Wystarczy jednak zachowanie formy uznania dziecka przewidzianej przez prawo tej Umawiającej się Strony, na której terytorium uznanie ma być lub było dokonane.

3. W sprawach wymienionych w ustępach 1 i 2 właściwe są organy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko, jak również organy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium dziecko ma miejsce zamieszkania lub pobytu.

Artykuł 34

Inne roszczenia alimentacyjne

1. W sprawach o inne roszczenia alimentacyjne z zakresu prawa rodzinnego właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania osoba ubiegająca się o alimenty.

2. W sprawach, o których mowa w ustępie 1, właściwy jest sąd tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania lub pobytu osoba ubiegająca się o alimenty.

Artykuł 35

Przysposobienie

1. Do przysposobienia właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest przysposabiający w chwili zgłoszenia wniosku. Jeżeli przysposabiający jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony, a ma miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwe jest prawo tej Strony.

2. Do przysposobienia stosuje się prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest przysposabiany w zakresie: jego zgody, zgody jego ustawowego przedstawiciela lub zezwolenia właściwego organu państwowego oraz ograniczeń przysposobienia z powodu zmiany miejsca zamieszkania przysposabianego na miejsce zamieszkania w innym państwie.

3. Jeżeli dziecko przysposabiają małżonkowie, z których jeden jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony, drugi zaś obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, muszą być spełnione wymagania przewidziane przez prawo każdej z Umawiających się Stron.

4. Postanowienia ustępów 1-3 stosuje się odpowiednio do zmiany, rozwiązania i unieważnienia przysposobienia.

5. W sprawach o przysposobienie, zmianę, rozwiązanie i unieważnienie przysposobienia właściwy jest organ tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest przysposabiany w chwili zgłoszenia wniosku. Jeżeli przysposabiany jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony, a ma miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania także przysposabiający - właściwy jest również organ tej Strony.

Artykuł 36

Opieka i kuratela

1. Do opieki i kurateli właściwe jest, jeżeli niniejsza umowa nie stanowi inaczej, prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba, dla której jest lub ma być ustanowiona opieka lub kuratela.

2. Stosunki prawne między opiekunem lub kuratorem a osobą pozostającą pod opieką lub kuratelą podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, której organ ustanowił opiekę lub kuratelę.

3. Obowiązek przyjęcia opieki lub kurateli podlega prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba mająca zostać opiekunem lub kuratorem.

4. Dla obywatela jednej Umawiającej się Strony może być ustanowiony opiekun lub kurator, będący obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, jeżeli zamieszkuje on na terytorium tej Umawiającej się Strony, gdzie opieka lub kuratela ma być sprawowana, i jeżeli jego ustanowienie najbardziej odpowiada interesom osoby podlegającej opiece lub kurateli.

5. Do opieki i kurateli właściwy jest, jeżeli niniejsza umowa nie stanowi inaczej, organ tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba, dla której jest lub ma być ustanowiona opieka lub kuratela.

Artykuł 37

1. Jeżeli dla ochrony interesów obywatela jednej Umawiającej się Strony, której miejsce zamieszkania lub pobytu albo którego majątek znajduje się na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, zachodzi potrzeba podjęcia środków w zakresie opieki lub kurateli, organ tej Umawiającej się Strony zawiadomi o tym niezwłocznie organ właściwy wymieniony w artykule 36 ustęp 5.

2. W wypadkach niecierpiących zwłoki organ drugiej Umawiającej się Strony stosuje odpowiednie środki tymczasowe według własnego prawa i niezwłocznie zawiadomi o tym organ właściwy wymieniony w artykule 36 ustęp 5. Tymczasowe środki pozostają w mocy do czasu podjęcia przez organ właściwy innych środków. Organ właściwy powiadamia o treści wydanego orzeczenia organ drugiej Umawiającej się Strony.

Artykuł 38

1. Organ właściwy w myśl artykułu 36 ustęp 5 może przekazać ustanowienie lub sprawowanie opieki lub kurateli organowi drugiej Umawiającej się Strony, jeżeli osoba, dla której ma być albo jest ustanowiona opieka lub kuratela, ma miejsce zamieszkania lub pobytu albo majątek na terytorium tej Umawiającej się Strony. Przekazanie stanie się skuteczne, gdy organ wezwany zawiadomi organ wzywający o przejęciu ustanowienia lub sprawowania opieki lub kurateli.

2. Organ, który stosownie do ustępu 1 przejął ustanowienie lub sprawowanie opieki lub kurateli, stosuje prawo obowiązujące w jego państwie.

Dział 4

Forma czynności prawnej. Nieruchomości

Artykuł 39

Forma czynności prawnej

1. Forma czynności prawnej podlega prawu tej Umawiającej się Strony, które właściwe jest dla samej czynności. Wystarczy jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo tej Umawiającej się Strony, na której terytorium czynność zostaje dokonana.

2. Forma czynności prawnej odnoszącej się do nieruchomości podlega prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium nieruchomość jest położona.

Artykuł 40

Nieruchomości

Do stosunków prawnych dotyczących nieruchomości właściwe są prawo i organy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium nieruchomość jest położona.

Dział 5

Odpowiedzialność cywilna

Artykuł 41

Zobowiązania ze stosunków umownych

1. Zobowiązania ze stosunków umownych podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium została zawarta umowa, chyba że uczestnicy stosunku zobowiązaniowego poddadzą ten stosunek wybranemu przez siebie prawu.

2. W sprawach wymienionych w ustępie 1 właściwy jest sąd tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania lub siedzibę pozwany. Właściwy jest również sąd tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania lub siedzibę powód, jeżeli na tym terytorium znajduje się przedmiot sporu albo majątek pozwanego.

3. Właściwość określona w ustępie 2 może być zmieniona przez strony w drodze umowy.

Artykuł 42

Zobowiązania z czynów niedozwolonych (ze stosunków pozaumownych)

1. Zobowiązania z czynów niedozwolonych (ze stosunków pozaumownych) podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium nastąpiło zdarzenie będące źródłem zobowiązania. Jednakże gdy powód i pozwany są obywatelami tej samej Umawiającej się Strony, właściwe jest prawo tej Strony.

2. W sprawach wymienionych w ustępie 1 właściwy jest sąd tej Umawiającej się Strony, na której terytorium nastąpiło zdarzenie będące źródłem zobowiązania lub na której terytorium pozwany ma miejsce zamieszkania lub siedzibę. Właściwy jest również sąd tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania lub siedzibę powód, jeżeli na tym terytorium znajduje się majątek pozwanego.

Dział 6

Sprawy z zakresu prawa spadkowego

Artykuł 43

Zasada równości

1. Obywatele jednej Umawiającej się Strony mogą nabywać na terytorium drugiej Umawiającej się Strony majątek i inne prawa w drodze dziedziczenia ustawowego lub testamentowego na tych samych warunkach i w tym samy zakresie, jak obywatele tej Strony.

2. Obywatele jednej Umawiającej się Strony mogą dokonywać rozrządzeń na wypadek śmierci w stosunku do mienia znajdującego się na terytorium drugiej Umawiającej się Strony.

Artykuł 44

Prawo właściwe

1. Stosunki prawne w zakresie dziedziczenia mienia ruchomego podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci.

2. Stosunki prawne w zakresie dziedziczenia mienia nieruchomego podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium mienie to jest położone.

3. Ustalenie, czy rzecz wchodząca w skład spadku jest ruchomością czy nieruchomością, podlega prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium rzecz ta się znajduje.

Artykuł 45

Spadek bezdziedziczny

Jeżeli według prawa Umawiającej się Strony, określonego w artykule 44, nie ma spadkobierców, to mienie ruchome przypada tej Umawiającej się Stronie, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci, a mienie nieruchome przypada tej Umawiającej się Stronie, na której terytorium jest położone.

Artykuł 46

Testament

1. Zdolność do sporządzenia lub odwołania testamentu, jak również skutki prawne wad oświadczenia woli, podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili sporządzenia lub odwołania testamentu.

2. Forma sporządzenia lub odwołania testamentu podlega prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili sporządzenia lub odwołania testamentu. Wystarczy jednak zachowanie prawa tej Umawiającej się Strony, na której terytorium testament został sporządzony lub odwołany.

Artykuł 47

Właściwość organów w sprawach spadkowych

1. W sprawach spadkowych dotyczących mienia ruchomego właściwy jest organ tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci.

2. W sprawach spadkowych dotyczących mienia nieruchomego właściwy jest organ tej Umawiającej się Strony, na której terytorium mienie to jest położone.

3. W wypadku gdy całe mienie ruchome pozostałe po śmierci obywatela jednej Umawiającej się Strony znajduje się na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, to na wniosek spadkobiercy postępowanie przeprowadzi organ drugiej Umawiającej się Strony, jeżeli wyrażą na to zgodę wszyscy znani spadkobiercy.

Artykuł 48

Otwarcie i ogłoszenie testamentu

Testament otwiera i ogłasza organ tej Umawiającej się Strony, na której terytorium znajduje się testament. Odpis testamentu oraz odpis protokołu otwarcia i ogłoszenia przesyła się organowi właściwemu do przeprowadzenia postępowania spadkowego.

Dział 7

Sprawy z zakresu prawa pracy

Artykuł 49

1. Strony stosunku pracy mogą poddać ten stosunek wybranemu przez siebie prawu.

2. Jeżeli nie dokonano wyboru prawa, powstanie, zmiana i ustanie stosunku pracy oraz roszczenia z niego wynikające podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium praca jest, była lub miała być wykonywana. Jeżeli pracownik wykonuje pracę na terytorium jednej Umawiającej się Strony na podstawie stosunku pracy łączącego go z zakładem pracy, który ma siedzibę na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, powstanie, zmiana i ustanie stosunku pracy oraz roszczenia z niego wynikające podlegają prawu tej Umawiającej się Strony.

3. W sprawach, o których mowa w ustępie 2, właściwe są sądy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium praca jest, była lub miała być wykonywana. Właściwe są również sądy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania lub siedzibę pozwany, jak również na której terytorium ma miejsce zamieszkania lub siedzibę powód, jeżeli na tym terytorium znajduje się przedmiot sporu albo majątek pozwanego.

4. Właściwość określoną w ustępie 3 strony stosunku pracy mogą zmienić w drodze umowy.

ROZDZIAŁ V

Uznawanie i wykonywanie orzeczeń

Artykuł 50

Definicja "orzeczenia"

1. W rozumieniu niniejszej umowy "orzeczenie" oznacza każde orzeczenie wydane przez sąd Umawiającej się Strony niezależnie od jego nazwy, włącznie z postanowieniem w przedmiocie kosztów postępowania.

2. Postanowienia niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do ugod sądowych.

Dział l

Uznawanie orzeczeń

Artykuł 51

Tryb uznawania

1. Orzeczenia wydane na terytorium jednej z Umawiających się Stron są uznawane na terytorium drugiej Umawiającej się Strony bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania.

2. Jeżeli sporna jest kwestia uznania orzeczenia, wówczas każda ze stron, która występuje o uznanie orzeczenia, może z takim wnioskiem wystąpić w trybie postępowania, o którym mowa w dziale 2 niniejszego rozdziału.

3. Jeżeli wynik postępowania przed sądem jednej Umawiającej się Strony zależy od rozstrzygnięcia wpadkowego zagadnienia uznania orzeczenia, sąd ten ma jurysdykcję odnośnie do tego zagadnienia.

Artykuł 52

Warunki uznania

1. Orzeczenia nie uznaje się:

(1) jeżeli uznanie jest sprzeczne z porządkiem publicznym Umawiającej się Strony, na której terytorium złożono wniosek o uznanie;

(2) jeżeli pozwanemu, który nie wdał się w spór, nie doręczono w należyty sposób dokumentu wszczynającego postępowanie lub równorzędnego dokumentu w takim czasie, który umożliwiłby mu przygotowanie obrony;

(3) jeżeli orzeczenie jest sprzeczne z orzeczeniem wydanym w sporze między tymi samymi stronami na terytorium Umawiającej się Strony, gdzie wystąpiono z wnioskiem o uznanie;

(4) jeżeli orzeczenie jest sprzeczne z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w państwie trzecim, dotyczącym sporu o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami, o ile to wcześniejsze orzeczenie spełnia warunki konieczne do jego uznania na terytorium Umawiającej się Strony, gdzie wystąpiono z wnioskiem o uznanie.

2. Orzeczenia nie uznaje się nadto, jeżeli jest ono sprzeczne z przepisami o jurysdykcji zawartymi w rozdziale IV.

3. Przy badaniu podstaw jurysdykcji, o których mowa w ustępie 2, sąd, do którego zwrócono się o uznanie, jest związany ustaleniami faktycznymi, na których oparł swoją jurysdykcję sąd Umawiającej się Strony, który wydał orzeczenie.

4. Z zastrzeżeniem postanowień ustępu 2 jurysdykcja sądu Umawiającej się Strony, który wydał orzeczenie, nie może być przedmiotem ponownego badania; przepisy dotyczące jurysdykcji nie należą do porządku publicznego w rozumieniu ustępu 1 punkt 1.

Artykuł 53

Zakaz kontroli merytorycznej

Orzeczenie zagraniczne nie może być w żadnym wypadku przedmiotem kontroli merytorycznej.

Dział 2

Wykonywanie orzeczeń

Artykuł 54

Tryb wykonywania

1. Podlegające wykonaniu orzeczenia wydane przez sąd jednej z Umawiających się Stron są wykonywane na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, jeżeli ich wykonalność na tym samym terytorium zostanie stwierdzona na wniosek uprawnionego.

2. Wniosek o wykonanie składa się:

(1) w Rzeczypospolitej Polskiej - do sądu okręgowego,

(2) w Rumunii - do sądu wojewódzkiego (tribunal).

3. Właściwość miejscową określa się na podstawie miejsca zamieszkania dłużnika. Jeżeli nie ma on miejsca zamieszkania na terytorium Umawiającej się Strony, gdzie wystąpiono z wnioskiem o wykonanie, właściwy jest sąd, w którego okręgu egzekucja powinna zostać przeprowadzona.

Artykuł 55

Rozpoznawanie wniosków

1. W zakresie postępowania w sprawie składania wniosku stosuje się prawo tej Umawiającej się Strony, na której terytorium egzekucja ma być przeprowadzona.

2. Wniosek może być oddalony tylko z jednej z przyczyn wymienionych w artykule 52.

3. W żadnym wypadku orzeczenie zagraniczne nie może być poddawane kontroli merytorycznej.

Artykuł 56

Częściowe wykonanie

Jeżeli orzeczenie zagraniczne rozstrzyga o kilku roszczeniach dochodzonych w pozwie, wnioskodawca może wnosić o częściowe wykonanie orzeczenia.

Artykuł 57

Kary pieniężne

Orzeczenia zagraniczne nakazujące płatność kary pieniężnej podlegają wykonaniu na terytorium Umawiającej się Strony, gdzie egzekucja ma zostać przeprowadzona tylko wówczas, jeżeli ogólna kwota kary pieniężnej została prawomocnie określona przez sąd, który wydał orzeczenie.

Artykuł 58

Zwolnienie od kosztów sądowych

Wnioskodawca, któremu na terytorium tej Umawiającej się Strony, gdzie wydano orzeczenie, przyznano całkowite lub częściowe zwolnienie od kosztów sądowych, korzysta w postępowaniu, o którym mowa w niniejszym dziale, z najbardziej dogodnego traktowania w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, jakie przewiduje prawo tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma nastąpić wykonanie orzeczenia.

Dział 3

Postanowienia wspólne

Artykuł 59

Dokumenty

Strona, która dochodzi uznania lub wnosi o wykonanie orzeczenia, zobowiązana jest do przedłożenia:

(1) odpisu orzeczenia uwierzytelnionego w sposób umożliwiający stwierdzenie jego autentyczności;

(2) w wypadku orzeczenia zaocznego, oryginału lub uwierzytelnionego odpisu dokumentu stwierdzającego, że odpis dokumentu wszczynającego postępowanie lub dokumentu równorzędnego został doręczony stronie, która się nie stawiła.

Artykuł 60

Dodatkowe dokumenty

Strona wnosząca o wykonanie orzeczenia zobowiązana jest nadto do przedłożenia:

(1) dokumentów zaświadczających, że zgodnie z prawem Umawiającej się Strony, której sąd wydał orzeczenie, jest ono wykonalne oraz że zostało doręczone;

(2) w miarę potrzeby, dokumentu stwierdzającego, że wnioskodawca korzystał ze zwolnienia od kosztów sądowych.

Artykuł 61

Składanie dokumentów

Jeżeli dokumenty wymienione w artykułach 59 punkt 2 oraz 60 punkt 2 nie zostały przedłożone, sąd może wyznaczyć termin do ich przedłożenia, może przyjąć dokumenty równorzędne lub - jeżeli uzna, że dalsze czynności wyjaśniające nie są konieczne - zwolnić z obowiązku ich przedłożenia.

Artykuł 62

Tłumaczenia

Wniosek o uznanie lub wykonanie orzeczenia oraz załączone do niego dokumenty powinny być przedłożone wraz z ich tłumaczeniem na język urzędowy tej Umawiającej się Strony, gdzie orzeczenie ma być uznane lub wykonane.

ROZDZIAŁ VI

Przepisy końcowe

Artykuł 63

Rozbieżności

Wszelkie rozbieżności wynikające ze stosowania niniejszej umowy rozstrzygane będą na drodze dyplomatycznej.

Artykuł 64

Ratyfikacja i wejście w życie umowy

1. Niniejsza umowa podlega ratyfikacji i wejdzie w życie trzydziestego dnia, licząc od dnia wymiany dokumentów ratyfikacyjnych, która nastąpi w Warszawie.

2. W dniu wejścia w życie niniejszej umowy traci moc, z wyłączeniem art. 79, Umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Rumuńską Republiką Ludową o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych, podpisana w Bukareszcie dnia 25 stycznia 1962 r., w brzmieniu wynikającym z wejścia w życie w stosunkach polsko-rumuńskich Europejskiej konwencji o ekstradycji z dnia 13 grudnia 1957 r. i Europejskiej konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych z dnia 20 kwietnia 1959 r.

Artykuł 65

Obowiązywanie umowy

Umowa niniejsza zawarta jest na czas nieokreślony. Każda z Umawiających się Stron może ją wypowiedzieć na piśmie. Wypowiedzenie wywołuje skutki prawne po upływie sześciu miesięcy, licząc od dnia otrzymania notyfikacji przez drugą Umawiającą się Stronę.

Sporządzono w Bukareszcie dnia 15 maja 1999 r. w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim i rumuńskim, przy czym obydwa teksty mają jednakową moc.

Na dowód czego pełnomocnicy Umawiających się Stron podpisali niniejszą umowę i opatrzyli ją pieczęciami.