Dziennik Ustaw - rok 1998 nr 137 poz. 887

1) ubezpieczenie emerytalne,

2) ubezpieczenia rentowe,

3) ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej „ubezpieczeniem chorobowym”,

4) ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane dalej „ubezpieczeniem wypadkowym”.

1) zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym,

2) zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wymiaru,

3) zasady, tryb i terminy:

a) zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych,

b) prowadzenia ewidencji ubezpieczonych i płatników składek,

c) rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłków z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego,

d) opłacania składek na ubezpieczenia społeczne,

4) zasady prowadzenia kont ubezpieczonych oraz kont płatników składek,

5) zasady działania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej „FUS”,

6) organizację, zasady działania i finansowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej „Zakładem”,

7) zasady działania Funduszu Rezerwy Demograficznej, zwanego dalej „FRD”, oraz zasady zarządzania tym funduszem,

8) zasady kontroli wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.

2. Rodzaje świadczeń z ubezpieczeń społecznych, warunki nabywania prawa do nich oraz zasady i tryb ich przyznawania określają odrębne przepisy.

3. Wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych gwarantowana jest przez państwo.

2. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności:

1) warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych,

2) obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne,

3) obliczania wysokości świadczeń,

4) okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.

3. Ubezpieczony, który uważa, że nie zastosowano wobec niego zasady równego traktowania, ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu ubezpieczeń z ubezpieczenia społecznego przed sądem. Przepis art. 83 stosuje się odpowiednio.

1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

2) otwarte fundusze emerytalne, określone w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

3) zakłady emerytalne, określone w przepisach o zakładach emerytalnych,

4) płatnicy składek.

2. Za wykonywanie zadań związanych z ustalaniem prawa do świadczeń i ich wysokości oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego płatnicy składek mają prawo do wynagrodzenia. Wynagrodzenia płatników składek określa się jako procent kwoty tych świadczeń. Wysokość stopy procentowej oraz tryb rozliczenia tego wynagrodzenia określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Pozostałe zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych płatnicy składek są zobowiązani wykonywać nieodpłatnie.

3. Zakres zadań z ubezpieczeń społecznych wykonywanych przez otwarte fundusze emerytalne i zakłady emerytalne określają przepisy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz o zakładach emerytalnych.

1) ubezpieczeni — osoby fizyczne podlegające chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych, o których mowa w art. 1,

2) płatnik składek:

a) [1] pracodawca — w stosunku do pracowników oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi,

b) jednostka wypłacająca świadczenia socjalne i zasiłki socjalne — w stosunku do osób pobierających świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osób pobierających zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia,

c) [2] podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania — w stosunku do osób, które ją wykonują, na podstawie skierowania do pracy,

d) ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne,

e) Kancelaria Sejmu i Kancelaria Senatu — w stosunku do posłów i senatorów,

f) duchowny nie będący członkiem zakonu albo przełożony domu zakonnego lub klasztoru w stosunku do członków swych zakonów lub, za zgodą Zakładu, inna zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna w stosunku do duchownych objętych tą zgodą,

g) jednostka organizacyjna podległa ministrowi właściwemu do spraw obrony narodowej w stosunku do:

- żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej lub osób odbywających zastępcze formy służby wojskowej,

- żołnierzy zawodowych,

h) jednostka organizacyjna podległa Komendzie Głównej Policji — w stosunku do funkcjonariuszy Policji,

i) jednostka organizacyjna podległa ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych — w stosunku do funkcjonariuszy oraz żołnierzy,

j) jednostka organizacyjna podległa ministrowi właściwemu do spraw sprawiedliwości — w stosunku do funkcjonariuszy Służby Więziennej,

k) ośrodek pomocy społecznej — w stosunku do osób pobierających zasiłki stałe lub gwarantowane zasiłki okresowe z pomocy społecznej,

l) Urząd Ochrony Państwa — w stosunku do funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa,

ł) powiatowy urząd pracy — w stosunku do osób pobierających zasiłek dla bezrobotnych lub stypendium,

m) [3] Zakład — w stosunku do osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński,

n) podmiot wypłacający stypendium sportowe — w stosunku do osób pobierających te stypendia,

o) jednostka organizacyjna podległa Prezesowi Głównego Urzędu Ceł oraz Główny Urząd Ceł – w stosunku do funkcjonariuszy celnych,

p) Krajowa Szkoła Administracji Publicznej – w stosunku do słuchaczy pobierających stypendium,

r) osoba prowadząca pozarolniczą działalność – w stosunku do osób współpracujących przy prowadzeniu tej działalności,

s) [4] jednostka organizacyjna właściwa w sprawach zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu – w stosunku do osób, których świadczenia pracownicze finansowane są ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, jeżeli świadczenia te wypłacane są bezpośrednio przez tę jednostkę,

3) składki — składki na ubezpieczenia społeczne osób wymienionych w pkt 1,

4) zasiłki — zasiłki i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego oraz ubezpieczenia wypadkowego,

5) deklaracja rozliczeniowa — zestawienie informacji o należnych składkach na fundusze, na które składki pobiera Zakład, kwot rozliczanych w ciężar składek oraz kwot należnych do zapłaty,

6) imienny raport miesięczny — informacje o osobie podlegającej ubezpieczeniom społecznym przedkładane Zakładowi przez płatnika składek za dany miesiąc kalendarzowy,

7) konto ubezpieczonego — konto, na którym ewidencjonowane są składki oraz informacje dotyczące przebiegu ubezpieczeń społecznych danego ubezpieczonego,

8) konto płatnika — konto, na którym ewidencjonowana jest kwota zobowiązań z tytułu składek oraz innych składek danego płatnika zbieranych przez Zakład, kwoty zapłaconych składek, stan rozliczeń oraz inne informacje dotyczące płatnika składek,

9) przychód — przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy,

10) przychód z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych — przychody z tytułu pracy w spółdzielni i z tytułu wytwarzania na jej rzecz produktów rolnych,

11) otwarty fundusz emerytalny — fundusz wybrany przez ubezpieczonego spośród funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

12) zakład emerytalny — wybrany przez ubezpieczonego zakład emerytalny, wypłacający emeryturę dożywotnią, działający na podstawie przepisów o zakładach emerytalnych,

13) międzybankowy system elektroniczny — system ELIXIR w Krajowej Izbie Rozliczeniowej S.A.,

14) [5] numer NUSP – numer ubezpieczenia społecznego płatnika nadany przez Zakład,

15) [6] numer NIP – numer identyfikacji podatkowej nadany przez urząd skarbowy,

16) [7] rachunek bankowy – rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej przedsiębiorcy będącego jej członkiem.

2. Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów,

2) osobami wykonującymi pracę nakładczą,

3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej „członkami spółdzielni”,

4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4,

5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi,

6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie, zwanymi dalej „posłami i senatorami”,

7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej „stypendystami sportowymi”,

7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych oraz absolwentami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu, na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej „bezrobotnymi”,

10) duchownymi,

11) żołnierzami niezawodowymi w służbie czynnej,

12) osobami odbywającymi zastępcze formy służby wojskowej,

13) żołnierzami zawodowymi,

14) funkcjonariuszami Policji,

15) funkcjonariuszami Urzędu Ochrony Państwa,

16) funkcjonariuszami Straży Granicznej,

17) funkcjonariuszami Państwowej Straży Pożarnej,

18) funkcjonariuszami Służby Więziennej,

18a) funkcjonariuszami Służby Celnej,

19) osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

20) osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy.

2. Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób pobierających zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej regulują odrębne przepisy.

3.Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby wymienione w ust. 1 pkt 13—18, które nie pozostawały w służbie w dniu wejścia w życie ustawy.

4. Osoby określone w ust. 1 pkt 4 nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat.

5. (skreślony).

6. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, osoby spośród wymienionych w ust. 1 pkt 13–16, wobec których nie stosuje się przepisów ustawy, uwzględniając konieczność zapewnienia form i metod realizacji zadań służb specjalnych stanowiących tajemnicę państwową.

1) małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą,

2) osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 i 2,

3) obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa,

4) studentom oraz uczestnikom dziennych studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,

5) alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25 roku życia.

2. Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 — dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca.

2a. Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

3. Za osobę wykonującą pracę nakładczą uważa się osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę nakładczą.

4. Za członka spółdzielni uważa się członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną oraz spółdzielni kółek rolniczych, zajmujących się produkcją rolną, działających zgodnie z art. 138—178 oraz art. 180 § 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. — Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 i Nr 133, poz. 654, z 1996 r. Nr 5, poz. 32, Nr 24, poz. 110 i Nr 43, poz. 189 oraz z 1997 r. Nr 32, poz. 183, Nr 111, poz. 723 i Nr 121, poz. 769 i 770), który wykonuje pracę na rzecz spółdzielni na innej podstawie niż stosunek pracy lub wytwarza na jej rzecz produkty rolne w prowadzonym przez siebie gospodarstwie.

5. Na równi z członkiem spółdzielni, o którym mowa w ust. 4, traktuje się inne osoby, które wykonują pracę w spółdzielni lub w gospodarstwie rolnym spółdzielni na innej podstawie niż stosunek pracy, nie będące jej członkami i wynagradzane według zasad obowiązujących członków spółdzielni, w tym kandydatów na członka spółdzielni.

6. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,

2) twórcę i artystę,

3) osobę wykonującą wolny zawód w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

7. Za twórcę, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, uważa się osobę, która tworzy dzieła w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego oraz sztuki ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego.

8. Za artystę, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, uważa się osobę wykonującą zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, a także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów.

9. Uznanie działalności za twórczą lub artystyczną i ustalenie daty jej rozpoczęcia następuje w formie decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającej przy ministrze właściwym do spraw kultury.

10. Minister właściwy do spraw kultury w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego powołuje, w drodze rozporządzenia, komisję, o której mowa w ust. 9, oraz szczegółowo określa jej zadania, a także skład i tryb działania.

11. Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

12. Za stypendystę sportowego uważa się osobę pobierającą stypendium sportowe, z wyjątkiem osób uczących się lub studiujących, jeśli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu.

13. Za osobę duchowną uważa się duchownego oraz członków zakonów męskich i żeńskich Kościoła Katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych, z wyjątkiem alumnów seminariów duchownych, nowicjuszów, postulantów i juniorystów, którzy nie ukończyli 25 roku życia.

14. Na równi z zatrudnieniem na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej uważa się zatrudnienie obywateli polskich za granicą w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych misjach lub misjach specjalnych, a także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

15. Za osobę w stosunku służby uważa się żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy:

1) Policji,

2) Urzędu Ochrony Państwa,

3) Straży Granicznej,

4) Państwowej Straży Pożarnej,

5) Służby Więziennej,

6) Służby Celnej.

1a. Ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

1b. Jeżeli ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1a, spełniają jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z więcej niż jednego innego tytułu, stosuje się do nich odpowiednio ust. 2.

2. Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4—6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7.

3. Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności.

4. [8] Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 13—18a, mające ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

4a. [9] Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 4b.

4b. [10] Osoby, o których mowa w ust. 4a, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, została zawarta z pracodawcą, z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy.

5. Osoby, o których mowa w art. 6, nie wymienione w ust. 4, mające ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

6. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8 i 19, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

7. Duchowni spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej podlegają ubezpieczeniom z tytułu tej działalności.

8. Osoby pozostające w stosunku służby, które podjęły służbę przed dniem 1 stycznia 1999 r., spełniające jednocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4–6 i 10, obejmowane są tymi ubezpieczeniami dobrowolnie na swój wniosek.

2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.

2. [11] Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych oraz osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 11 i 13–20 oraz art. 7 i 10.

3. Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, jeżeli wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy.

1) pracownicy — od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku,

2) osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy — od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy,

2a) (skreślony),

3) członkowie spółdzielni — od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy na rzecz spółdzielni do dnia zakończenia jej wykonywania,

4) osoby prowadzące działalność pozarolniczą — od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności,

5) osoby współpracujące — od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej albo umowy zlecenia do dnia zakończenia tej współpracy,

6) posłowie i senatorowie — od dnia nabycia prawa do uposażenia do dnia utraty tego prawa,

7) stypendyści sportowi — od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 8 ust. 12, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków,

8) osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania — od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia zakończenia wykonywania tej pracy,

9) bezrobotni — od dnia nabycia prawa do zasiłku lub stypendium do dnia utraty prawa do nich,

10) duchowni — od dnia przyjęcia do stanu duchownego do dnia wystąpienia z tego stanu, a w przypadku alumnów seminariów duchownych, nowicjuszów, postulantów i juniorystów – od dnia ukończenia 25 lat,

11) żołnierze niezawodowi w służbie czynnej oraz osoby odbywające zastępcze formy służby wojskowej — od dnia powołania lub skierowania do tej służby do dnia zwolnienia z tej służby,

12) osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 13—18a — od dnia nawiązania stosunku służbowego do dnia zwolnienia ze służby,

13) osoby pozostające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego [12] — od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 9 ust. 6, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków,

14) osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 20 — od dnia nabycia prawa do świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego do dnia utraty tego prawa.

15) pobierający stypendium słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej – od dnia uzyskania statusu słuchacza do dnia utraty tego statusu.

2. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają:

1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony,

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7 i 10; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a,

3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

2a. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, jeżeli za część miesiąca został pobrany zasiłek, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następującego po dniu, za który zasiłek ten przysługuje.

3. Za okres opłacania składek uważa się także okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków.

2. Stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń.

1) pracowników,

2) osób wykonujących pracę nakładczą,

3) członków spółdzielni,

4) zleceniobiorców,

5) posłów i senatorów,

6) stypendystów sportowych,

6a) pobierających stypendium słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

7) osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

8) osób współpracujących ze zleceniobiorcami,

9) żołnierzy zawodowych,

10) funkcjonariuszy Policji,

11) funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa,

12) funkcjonariuszy Straży Granicznej,

13) funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej,

14) funkcjonariuszy Służby Więziennej,

15) funkcjonariuszy Służby Celnej,

finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek, z zastrzeżeniem ust.7.

2. Składki na ubezpieczenie chorobowe podlegających temu ubezpieczeniu osób wymienionych w ust. 1 pkt 1—4, 7 i 8 finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni.

3. Składki na ubezpieczenie wypadkowe osób wymienionych w ust. 1 pkt 1 i 3—8, osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz bezrobotnych pobierających stypendium finansują w całości, z własnych środków, płatnicy składek.

4. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe:

1) osób prowadzących pozarolniczą działalność,

2) osób, o których mowa w art. 7 i 10,

finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni.

5. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej oraz osób odbywających zastępcze formy służby wojskowej oraz składki na ubezpieczenie wypadkowe osób odbywających zastępcze formy służby wojskowej finansuje w całości minister właściwy do spraw obrony narodowej, ze środków będących w jego dyspozycji.

5a. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe osób współpracujących finansuje w całości z własnych środków osoba prowadząca pozarolniczą działalność.

6. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej finansują w całości ośrodki pomocy społecznej.

7. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej oraz Państwowej Straży Pożarnej, pełniących służbę kandydacką, finansują w całości właściwe komendy główne ze środków będących w ich dyspozycji.

7a. Osobom, o których mowa w art. 6 ust. 6, osiągającym przychody z tytułu służby, płatnik świadczeń pieniężnych z tego tytułu wypłaca je wraz z równowartością składek na ubezpieczenia społeczne celem umożliwienia tym osobom ubezpieczenia się poza systemem ubezpieczeń społecznych.

8. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego [13] finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu.

9. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bezrobotnych finansują w całości powiatowe urzędy pracy z Funduszu Pracy.

10. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10 podlegających obowiązkowo tym ubezpieczeniom finansują:

1) duchowni — w wysokości 20% składki oraz Fundusz Kościelny — w wysokości 80% składki,

2) Fundusz Kościelny — w wysokości 100% składki za członków zakonów kontemplacyjnych klauzurowych, misjonarzy w okresach pracy na terenach misyjnych.

10a. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe duchownych, o których mowa w art. 9 ust. 1a, finansuje Fundusz Kościelny, zgodnie z ust. 10 pkt 1, w części obliczonej od różnicy podstawy wymiaru składek określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5 i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy.

11. Składki na ubezpieczenia chorobowe, emerytalne i rentowe duchownych podlegających dobrowolnie tym ubezpieczeniom finansują w całości, z własnych środków, ubezpieczeni.

12. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 20 i ust. 2, finansuje w całości budżet państwa.

13. Składki na ubezpieczenia społeczne niektórych zatrudnionych osób niepełnosprawnych finansowane są zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 i Nr 160 poz. 1082 oraz z 1998 r. Nr 99, poz. 628 i Nr 106, poz. 668).

14. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budżetu określi, w drodze rozporządzenia, rodzaj dokumentacji będącej podstawą rozliczeń finansowania składek, o którym mowa w ust. 13.

2. Płatnicy składek, o których mowa w ust. 1, obliczają części składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe finansowane przez ubezpieczonych i po potrąceniu ich ze środków ubezpieczonych przekazują do Zakładu.

3. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe ubezpieczeni nie wymienieni w ust. 1 sami obliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu.

1a. W przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

2. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1—3, nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków.

3. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

4. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:

1) posłów i senatorów — stanowi kwota uposażenia,

2) stypendystów sportowych — stanowi kwota stypendium,

2a) słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej – stanowi kwota stypendium,

3) bezrobotnych — stanowi kwota zasiłku lub stypendium,

4) osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 20 — stanowi kwota świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego,

5) żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej, z zastrzeżeniem pkt 6, i ubezpieczonych odbywających zastępcze formy służby wojskowej, a także pozostających w służbie kandydackiej funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej oraz duchownych — stanowi kwota najniższego wynagrodzenia, ustalana przez ministra właściwego do spraw pracy na podstawie art. 77⁴ Kodeksu pracy, zwana dalej „kwotą najniższego wynagrodzenia”, z zastrzeżeniem ust. 9 i 10,

6) żołnierzy odbywających nadterminową służbę wojskową — stanowi kwota uposażenia

— łącznie z kosztami uzyskania i kwotą podatku, o których mowa w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych.

4a. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8, stanowi przysługujące im wynagrodzenie za pracę.

4b. Przepis ust. 4a stosuje się odpowiednio do ubezpieczonych wykonujących w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania pracę w ramach stosunku pracy.

4c. [16] Podstawę wymiaru składek dla duchownych będących ubezpieczonymi, o których mowa w art. 9 ust. 1a, stanowi różnica pomiędzy kwotą najniższego wynagrodzenia a kwotą podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni lub służby.

5. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej oraz osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota najniższego wynagrodzenia z zastrzeżeniem ust. 9.

6. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego [17] stanowi kwota tego zasiłku.

7. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, oraz ubezpieczonych podlegających dobrowolnie tym ubezpieczeniom, o których mowa w art. 7 i 10, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota najniższego wynagrodzenia, z zastrzeżeniem ust. 3, 9 i 10.

8. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, z zastrzeżeniem ust. 9 i 10. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału.

9. Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.

10. Zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek, o których mowa w ust. 9, stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku.

11. Na wniosek ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10, podstawa wymiaru może być wyższa niż określona w ust. 4 pkt 5 i ust. 4c [18] . Składkę od podstawy wymiaru w części przewyższającej kwotę najniższego wynagrodzenia finansują duchowni, instytucje diecezjalne lub zakonne.

12. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe pracowników skierowanych do pracy lub służby w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych misjach specjalnych za granicą stanowi kwota odpowiadająca kwocie ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, przysługującego na podstawie odrębnych przepisów.

13. Za przychód, o którym mowa w ust. 1, w przypadku pracowników, których wynagrodzenie finansowane jest ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, rozumie się wynagrodzenie należne pracownikowi za okres, którego dotyczy to finansowanie.

2. Jeżeli brak jest podstaw, o których mowa w ust. 1, dla ustalenia przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej, wynagrodzenie to ustala się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z trzeciego kwartału roku poprzedniego.

3. Do osiągnięcia kwoty, o której mowa w ust. 1, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oblicza się i przekazuje do Zakładu od podstawy wymiaru ustalonej zgodnie z art. 18. Od nadwyżki ponad kwotę, o której mowa w ust. 1, nie pobiera się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

4. [19] (skreślony).

5. W przypadku gdy do opłacania składek za osobę, o której mowa w ust. 1, zobowiązany jest więcej niż jeden płatnik składek, ubezpieczony po przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek może złożyć oświadczenie o zaprzestaniu potrącania składek, zawiadamiając o tym Zakład za pośrednictwem płatnika. Za skutki błędnego oświadczenia odpowiada ubezpieczony.

6. Zakład dokonuje na bieżąco sprawdzenia wysokości rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe , z zastrzeżeniem ust. 6a [20] .

6a. [21] W przypadku gdy osoba, o której mowa w ust. 1, jest objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, sprawdzenia wysokości rocznej podstawy wymiaru składek Zakład dokonuje nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia otrzymania imiennych raportów miesięcznych lub deklaracji rozliczeniowej.

6b. [22] Jeżeli w wyniku sprawdzenia wysokości rocznej podstawy wymiaru składek Zakład stwierdzi opłacenie składek od nadwyżki ponad kwotę określoną w ust. 1, informuje o tym niezwłocznie płatników składek i ubezpieczonego za pośrednictwem płatników składek.

7. Okres nieopłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, traktuje się jak okres ubezpieczenia w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS.

8. Przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio do osób, których podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w myśl art. 13 i art. 14 ust. 2 w danym roku kalendarzowym ustało po opłaceniu składek od rocznej podstawy wymiaru, o której mowa w ust. 1.

9. Przepisu ust. 8 nie stosuje się przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu.

10. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” do końca poprzedniego roku kalendarzowego, w drodze obwieszczenia, kwotę ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składki, o której mowa w ust. 1.

2. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1.

3. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Kwotę tę ustala się miesięcznie poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego na okres 3 miesięcy na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych.

1) 19,52% podstawy wymiaru — na ubezpieczenie emerytalne, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4,

2) 13,00% podstawy wymiaru — na ubezpieczenia rentowe,

3) 2,45% podstawy wymiaru — na ubezpieczenie chorobowe,

4) od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru — na ubezpieczenie wypadkowe.

2. Wysokość stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe, dla każdego płatnika składek, określa, z zastrzeżeniem art. 121, na okres nie dłuższy niż trzy lata w formie decyzji Zakład. Zasady różnicowania stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe określają przepisy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

3. Część składki na ubezpieczenie emerytalne pochodząca ze składki ubezpieczonego, wynosząca 7,3% podstawy wymiaru składki, odprowadzana jest przez Zakład do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego, z uwzględnieniem art. 111.

4. Część składki na ubezpieczenie emerytalne, wynosząca 1% podstawy wymiaru składki, odprowadzana jest przez Zakład do FRD, z uwzględnieniem art. 112 ust. 2.

2. Wyegzekwowane odsetki od części składki na ubezpieczenie emerytalne, o której mowa w art. 22 ust. 3, są odprowadzane do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego na jego konto.

3. Składki ściągnięte w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej oraz składki wpłacone w ramach układu ratalnego, z należnymi waloryzacjami, są ewidencjonowane na koncie ubezpieczonego, jeżeli konto to nie zostało wcześniej uzupełnione w trybie art. 40.

4. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do składek opłacanych ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

2. Składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, dodatkowa opłata i opłata prolongacyjna, zwane dalej „należnościami z tytułu składek”, nie opłacone w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.

3. Należności z tytułu składek podlegają zaspokojeniu w drodze postępowania egzekucyjnego w administracji przed innymi wierzytelnościami, z wyjątkiem kosztów egzekucyjnych, należności za pracę, należności alimentacyjnych oraz rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, jak również kosztów ostatniej choroby i kosztów pogrzebu dłużnika, w wysokości odpowiadającej miejscowym zwyczajom.

4. Należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, o którym mowa w ust. 5, po upływie 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne.

5. Bieg przedawnienia przerywa odroczenie terminu opłacenia należności z tytułu składek, rozłożenie spłaty tych należności na raty i każda inna czynność zmierzająca do ściągnięcia tych należności, jeżeli o czynności tej został zawiadomiony dłużnik.

6. Bieg przedawnienia terminów określonych w ust. 4 i 5 ulega zawieszeniu od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy.

6a. Nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez Zakład z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku – na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek, z zastrzeżeniem ust. 6c i 8d.

6b. Zakład zawiadamia płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, które zgodnie z ust. 6a mogą być zwrócone, chyba że nie stanowią więcej niż 5% najniższego wynagrodzenia.

6c. Wniosek o zwrot nienależnie opłaconych składek płatnik składek może złożyć po stwierdzeniu, że składki zostały nienależnie opłacone, jednak nie później niż w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 6b.

7. Zwrotu od Zakładu nienależnie opłaconych składek nie można dochodzić, jeżeli od daty ich opłacenia upłynęło 5 lat.

8. Nienależnie opłacone składki odprowadzone do otwartego funduszu emerytalnego podlegają zwrotowi, chyba że ubezpieczony złoży wniosek o zaliczenie ich na poczet przyszłych składek, z zastrzeżeniem ust. 8a i 8d.

8a. Z wnioskiem o zaliczenie nienależnie opłaconych składek odprowadzonych do otwartego funduszu emerytalnego, na poczet przyszłych składek, nie może wystąpić ubezpieczony, który nie sfinansował tych składek.

8b. Zakład zawiadamia ubezpieczonego o kwocie nienależnie opłaconych składek odprowadzonych do otwartego funduszu emerytalnego, które zgodnie z ust. 8a mogą być zwrócone, chyba że nie przekraczają 5% najniższego wynagrodzenia.

8c. Wniosek o zwrot nienależnie opłaconych składek, odprowadzonych do otwartego funduszu emerytalnego, ubezpieczony może złożyć po stwierdzeniu, że składki zostały nienależnie opłacone, jednak nie później niż w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 8b.

8d. W przypadku gdy w wyniku błędu instytucji obsługującej wpłaty składek nienależnie opłacone składki zostały sfinansowane ze środków tej instytucji, kwota nienależnie wpłacona jest zwracana tej instytucji.

9. Odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne oraz dodatkowa opłata finansowane są w całości z własnych środków przez płatnika składek.

2. Wystawione przez Zakład dokumenty stwierdzające istnienie należności z tytułu składek oraz jej wysokość są podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości stanowiącej własność zobowiązanego. Jeżeli nieruchomość nie posiada księgi wieczystej, zabezpieczenie jest dokonywane przez złożenie tych dokumentów do zbioru dokumentów.

3. Należności z tytułu składek są zabezpieczane hipoteką ustawową na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Hipoteka powstaje z dniem wydania przez Zakład decyzji określającej wysokość należności z tytułu składek.

4. Do hipoteki, o której mowa w ust. 3, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy — Ordynacja podatkowa, dotyczące hipoteki ustawowej.

2. Do zastawu, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy — Ordynacja podatkowa, dotyczące zastawów skarbowych.

2a. Zastaw, o którym mowa w ust. 1, wpisuje się do rejestru zastawów skarbowych prowadzonego na podstawie art. 43 ustawy – Ordynacja podatkowa.

3. Wypis z rejestru zastawów, o którym mowa w art. 46 § 1 ustawy — Ordynacja podatkowa, wydawany jest na wniosek Zakładu nieodpłatnie.

2. Należności z tytułu składek mogą być umarzane tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności.

3. Całkowita nieściągalność, o której mowa w ust. 2, zachodzi, gdy:

1) dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości nie podlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie,

2) sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe z przyczyn, o których mowa w art. 13 oraz w art. 218 § 1 pkt 1 i § 2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. — Prawo upadłościowe (Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512, z 1994 r. Nr 1, poz. 1, z 1995 r. Nr 85, poz. 426, z 1996 r. Nr 6, poz. 43, Nr 43, poz. 189, Nr 106 poz. 496 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 54, poz. 349, Nr 117, poz. 751, Nr 121, poz. 770 i Nr 140, poz. 940 oraz z 1998 r. Nr 117, poz. 756),

3) w przypadku dłużników — osób prawnych nastąpiło wykreślenie dłużnika z właściwego rejestru osób prawnych, przy jednoczesnym braku majątku, z którego można by egzekwować należność, i jednocześnie nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie,

4) nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym,

5) całkowitą nieściągalność stwierdził urząd skarbowy, właściwy do prowadzenia postępowania egzekucyjnego,

6) jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających koszty egzekucji.

4. Umorzenie składek powoduje także umorzenie odsetek za zwłokę, dodatkowej opłaty i należnych Zakładowi kosztów egzekucyjnych oraz opłaty prolongacyjnej.

1a. [23] Odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie należności na raty następuje w formie umowy.

2. Od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę począwszy od daty wpływu wniosku o udzielenie tych ulg.

3. Jeżeli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez Zakład rat, pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na zasadach określonych w ustawie — Ordynacja podatkowa.

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, Zakład ustala opłatę prolongacyjną na zasadach i w wysokości przewidzianej w ustawie — Ordynacja podatkowa dla podatków stanowiących dochód budżetu państwa.

1) konta ubezpieczonych, z których każde jest oznaczone numerem ewidencyjnym nadanym osobie ubezpieczonej przez Rządowe Centrum Informatyczne Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (RCI PESEL),

2) [24] konta płatników składek, oznaczone numerem NUSP, z zastrzeżeniem ust. 3,

3) Centralny Rejestr Ubezpieczonych,

4) Centralny Rejestr Płatników Składek,

5) Centralny Rejestr Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych,

6) Centralny Rejestr Otrzymujących Emerytury z Zakładów Emerytalnych,

7) inne rejestry niezbędne do realizacji zadań określonych odrębnymi przepisami.

1a. [25] Numer NUSP nie może mieć ukrytego lub jawnego charakteru znaczącego, pozwalającego na określenie cech płatnika składek.

2. Jeżeli osoba ubezpieczona, o której mowa w ust.1 pkt 1, nie posiada numeru PESEL, nie podała go lub podany numer budzi wątpliwości co do jego prawidłowości, konto ubezpieczonego oznacza się numerem NIP, a jeżeli nie posiada również tego numeru – serią i numerem dowodu osobistego albo paszportu.

3. [26] Do czasu nadania numeru NUSP konto płatnika składek oznacza się numerem NIP, a w przypadku gdy płatnik składek nie posiada numeru NIP, do czasu jego uzyskania – numerem z krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej REGON, a jeżeli nie posiada również tego numeru – numerem PESEL lub serią i numerem dowodu osobistego albo paszportem.

4. Zakład jest uprawniony do nieodpłatnego korzystania z:

1) Centralnej Bazy Danych RCI PESEL,

2) danych zgromadzonych w Krajowej Ewidencji Podatników na zasadach przewidzianych w przepisach o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników,

3) danych zgromadzonych w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON), prowadzonym przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

5. Szczegółowy zakres danych zawartych w rejestrach, o których mowa w ust. 1 pkt 3—7, określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, uwzględniając w nich również dane dotyczące wykształcenia oraz wykonywanego zawodu.

2. Informacje zawarte na koncie ubezpieczonego i koncie płatnika składek prowadzonych w formie elektronicznej, które przekazane zostały w postaci dokumentu pisemnego albo elektronicznego, są środkiem dowodowym w postępowaniu administracyjnym i sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych.

3. Do informacji zawartych na kontach ubezpieczonych i kontach płatników składek oraz danych źródłowych będących podstawą zapisów na tych kontach stosuje się przepisy o ochronie danych osobowych.

4. Wykorzystywanie danych osobowych i innych informacji zgromadzonych na kontach ubezpieczonych dopuszczalne jest jedynie w przypadkach określonych w ustawie.

1) w przypadku ubezpieczonych – numery PESEL i NIP, a w razie gdy ubezpieczonemu nie nadano tych numerów lub jednego z nich – serię i numer dowodu osobistego lub paszportu,

2) w przypadku płatników składek – numery NUSP i NIP, z uwzględnieniem art. 43 ust. 7.

2. W dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi dane identyfikacyjne płatnika składek w części dotyczącej numerów, o których mowa w ust. 1 pkt 2, uważa się za wystarczające, jeżeli poprawny jest co najmniej numer NUSP.

3. Zakład może zwolnić płatników składek z obowiązku podawania numeru NIP w dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi.

2. [29] Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1—4, 6—9, 11—18a, 20 i ust. 2, duchownych będących członkami zakonów lub klasztorów oraz osób współpracujących, o których mowa w art. 8 ust. 11, należy do płatnika składek.

3. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 10 [30] , z zastrzeżeniem ust. 2, należy do tych osób.

4. Zgłoszeń, o których mowa w ust. 2 i 3, dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia, z zastrzeżeniem ust. 4a, 5, 5a i 9a [31] .

4a. Zgłoszeń, o których mowa w ust. 3, twórcy i artyści dokonują w ciągu 7 dni od dnia otrzymania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców ustalającej datę rozpoczęcia wykonywania działalności twórczej lub artystycznej.

5. Osoby, które obejmowane są ubezpieczeniami społecznymi na zasadach dobrowolności, z wyłączeniem osób, które zamierzają kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgłaszają wniosek o objęcie ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

5a. [32] Pracownicy, o których mowa w art. 18 ust. 12, zgłaszani są do ubezpieczeń społecznych nie później niż w terminie rozliczania i opłacania składek za miesiąc, w którym powstał obowiązek ubezpieczeń społecznych.

6. Osoby, które zamierzają kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgłaszają wniosek o objęcie tymi ubezpieczeniami w terminie 30 dni od ustania ubezpieczeń społecznych.

7. [33] Prawdziwość danych zawartych w zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych osoba zgłaszana potwierdza własnoręcznym podpisem.

8. W przypadku przekazywania do Zakładu zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych w postaci dokumentu elektronicznego, zgłoszenie w postaci dokumentu pisemnego z własnoręcznym podpisem osoby zgłaszanej płatnik przechowuje przez okres 5 lat.

9. [34] Zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych według ustalonego wzoru albo w formie dokumentu elektronicznego z programu informatycznego udostępnianego przez Zakład płatnikom składek, albo w formie wydruku z tego programu dokonuje się w jednostce organizacyjnej Zakładu. Na podstawie pierwszego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych zakładane jest konto, o którym mowa w art. 33 ust. 1 pkt 1.

10. Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych zawiera w szczególności następujące dane dotyczące osoby zgłaszanej: dane, o których mowa w art. 35 pkt 1,nazwisko, imię pierwsze i drugie, datę urodzenia, nazwisko rodowe, obywatelstwo i płeć, w przypadku cudzoziemca — posiadanie karty stałego lub czasowego pobytu wydanej w związku z udzieleniem statusu uchodźcy, tytuł ubezpieczenia, wymiar czasu pracy, stopień pokrewieństwa lub powinowactwa oraz pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym z pracodawcą, zleceniodawcą, osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, stopień niepełnosprawności, stopień niezdolności do pracy, wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, posiadanie ustalonego prawa do emerytury lub renty, adres zameldowania na stałe miejsce pobytu, adres zamieszkania, jeżeli jest inny niż adres zameldowania na stałe miejsce pobytu, adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres zameldowania na stałe miejsce pobytu i adres zamieszkania.

11. Każda osoba, w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu , z zastrzeżeniem ust. 12 [35] . Przepisy ust. 2, 3 i 9 stosuje się odpowiednio.

12. [36] W przypadku pracowników, o których mowa w ust. 5a, zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 30 dni od dnia ustania stosunku pracy.

2. Organy właściwe do wydawania uprawnień na prowadzenie działalności pozarolniczej, o której mowa w art. 8 ust. 6, przekazują jednostce organizacyjnej Zakładu kopie uprawnień udzielonych osobom fizycznym i jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej, jak również kopie decyzji cofających te uprawnienia, jeżeli nie mają one obowiązku uzyskiwania wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON).

2. Zakład wydaje również decyzję o objęciu ubezpieczeniami społecznymi, w razie gdy zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych nastąpiło przez Zakład.

2. [37] W przypadku gdy ubezpieczony nie dopełni obowiązku określonego w ust. 1, Zakład wzywa go na piśmie do zawarcia umowy z otwartym funduszem emerytalnym w terminie do dnia 10 stycznia. Jeżeli od daty otrzymania wezwania do dnia losowania jest mniej niż 30 dni, termin ten mija 10 stycznia następnego roku kalendarzowego. Jeżeli ubezpieczony nie dopełni obowiązku zawarcia umowy w tych terminach, Zakład wyznacza otwarty fundusz emerytalny w drodze losowania.

3. [38] Zakład przeprowadza losowanie, o którym mowa w ust. 2, w ostatnim dniu roboczym stycznia, przy czym liczba ubezpieczonych uzyskujących członkostwo w poszczególnych otwartych funduszach, wyznaczonych w wyniku losowania, powinna być proporcjonalna do liczby członków tych funduszy na koniec grudnia poprzedniego roku.

4. [39] Zakład przekazuje na rachunek ubezpieczonego w wylosowanym otwartym funduszu emerytalnym nominalną wartość składek, o których mowa w art. 22 ust. 3, podlegających odprowadzeniu do funduszu, w terminie wynikającym z art. 47 ust. 9, liczonym od następnego dnia roboczego po dniu przeprowadzenia losowania.

5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady przeprowadzania przez Zakład losowania, o którym mowa w ust. 2 i 3.

2. Na koncie ubezpieczonego ewidencjonuje się informacje:

1) wymienione w drukach: zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, imiennym raporcie miesięcznym i w deklaracji rozliczeniowej,

2) o członkostwie w otwartym funduszu emerytalnym i o terminach przekazania składek do tego funduszu,

3) o członkostwie w kasie chorych i o terminach przekazania składek do tej kasy,

4) o wysokości należnych i wpłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne oraz o wysokości należnej i odprowadzonej składki na otwarty fundusz emerytalny,

5) o faktach pozaubezpieczeniowych, mających wpływ na prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i na ich wysokość,

6) o wysokości emerytury dożywotniej wypłacanej przez zakład emerytalny,

7) niezbędne do przyznania i wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a także świadczeń finansowanych z budżetu państwa oraz o dokonanych wypłatach,

8) niezbędne do ustalenia, ponownego ustalenia lub przeliczenia kapitału początkowego,

9) o kapitale początkowym oraz zwaloryzowanym kapitale początkowym,

10) niezbędne do realizacji przez Zakład zadań zleconych na podstawie odrębnych przepisów.

3. Ubezpieczony wymieniony w art. 16 ust. 1, który w ciągu 3 miesięcy od upływu terminu opłacenia składki na ubezpieczenie emerytalne stwierdził, że płatnik składek nie opłacił tej składki lub opłacił ją w wysokości niższej niż należna, może wystąpić z wnioskiem o uzupełnienie tej składki.

4. Zakład na wniosek ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 3, dokonuje na koncie ubezpieczonego uzupełnienia kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne do wysokości składek należnych wraz z waloryzacją.

5. W przypadku gdy Zakład stwierdzi, że od 6 miesięcy nie jest opłacana składka na ubezpieczenie emerytalne ubezpieczonego, o którym mowa w art. 16 ust. 1, lub jest opłacana w wysokości niższej niż należna, powinien niezwłocznie zawiadomić o tym fakcie ubezpieczonego.

6. Ubezpieczony w terminie 2 miesięcy od otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 5, powinien wystąpić z wnioskiem o uzupełnienie składki.

7. Zakład na wniosek ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 6, dokonuje na koncie ubezpieczonego uzupełnienia kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne do wysokości składek należnych od ubezpieczonego i płatnika [40] wraz z waloryzacją.

8. Zakład może odmówić uzupełnienia kwoty składki lub anulować uzupełnienie składki, o której mowa w ust. 4 i 7, w razie współdziałania ubezpieczonego z płatnikiem składek w celu uniknięcia obowiązku opłacania składek.

9. Zakład uzupełnia konto ubezpieczonego z urzędu, jeżeli nieopłacenie składki na ubezpieczenie emerytalne było wynikiem umorzenia należności, o którym mowa w art. 28, z uwzględnieniem art. 30, lub przedawnienia, o którym mowa w art. 24, jeżeli konto ubezpieczonego nie zostało wcześniej uzupełnione. Uzupełnienie składek na ubezpieczenie emerytalne następuje do wysokości należnych składek wraz z waloryzacją.

10. (skreślony).

2. Jeżeli obowiązek ubezpieczeń społecznych wygasł w ciągu miesiąca kalendarzowego, płatnik składek przekazuje do Zakładu raport, o którym mowa w ust. 1, za okres ubezpieczenia w danym miesiącu, w terminie i na zasadach określonych w art. 47 ust. 1 i 2.

3. Imienny raport miesięczny zawiera informacje dotyczące płatnika składek określone w art. 43 ust. 4 i 5, miesiąc i rok, których raport dotyczy, oraz:

1) numery identyfikacyjne ubezpieczonego z danymi, o których mowa w art. 35 pkt 1,

2) nazwisko i imię,

3) wymiar czasu pracy,

4) zestawienie należnych składek na ubezpieczenia społeczne w podziale na ubezpieczenie: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zawierające dane o:

a) tytule ubezpieczenia,

b) podstawie wymiaru składek,

c) kwocie składki w podziale na należną od ubezpieczonego i płatnika składek oraz z innych źródeł finansowania,

d) kwocie obniżenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, wynikającego z ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz.U. Nr 139, poz. 932 i z 1998 r. Nr 98, poz. 610),

5) podstawę wymiaru i kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne , z uwzględnieniem podziału na podmioty, które finansują składki [41] ,

6) informacje niezbędne do uznania okresów pracy za okresy pracy górniczej,

7) rodzaje i okresy przerw w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne,

8) informacje o wypłaconych zasiłkach oraz wynagrodzeniach z tytułu niezdolności do pracy wypłaconych na podstawie Kodeksu pracy oraz o zasiłkach finansowanych z budżetu państwa,

9) oświadczenie płatnika składek, że dane zawarte w raporcie są zgodne ze stanem faktycznym, potwierdzone podpisem płatnika składek lub osoby przez niego upoważnionej.

4. Imienny raport miesięczny zawiera również datę sporządzenia raportu miesięcznego, podpis płatnika składek lub osoby przez niego upoważnionej.

5. Imienne raporty miesięczne mogą zawierać informacje o złożeniu przez ubezpieczonego zawiadomienia o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o którym mowa w art. 19 ust. 5.

6. Płatnik składek zobowiązany jest do złożenia imiennego raportu miesięcznego korygującego, w formie nowego dokumentu zawierającego wszystkie dane określone w ust. 3—5, z uwzględnieniem zaistniałych zmian, w każdym przypadku, gdy po złożeniu imiennego raportu miesięcznego:

1) występuje konieczność korekty danych wykazanych w imiennym raporcie miesięcznym w związku z wydaniem decyzji, o której mowa w art. 38,

2) zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 42,

3) nieprawidłowości w opłacaniu składek ustalił w drodze kontroli Zakład.

7. Imienny raport miesięczny korygujący w przypadkach, o których mowa w ust. 6 pkt 1 i 2, płatnik przekazuje w terminie 7 dni odpowiednio od daty wystąpienia tych okoliczności lub otrzymania decyzji; w przypadku, o którym mowa w ust. 6 pkt 3 — w terminie 30 dni od otrzymania ustaleń kontroli.

8. Informacje zawarte w raportach, o których mowa w ust. 1—6, płatnik składek przekazuje ubezpieczonemu na piśmie lub w przypadku osób, o których mowa w art. 18 ust. 12, za zgodą ubezpieczonego w formie elektronicznej [42] w celu ich weryfikacji.

9. Przepisy ust. 1—8 stosuje się odpowiednio do składek na ubezpieczenie zdrowotne, z zastrzeżeniem ust. 9a i 10 [43] .

9a. [44] Informacja przekazywana ubezpieczonemu obejmuje także symbol kasy chorych, do której przekazywana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne.

10. W przypadku pobierania składek na ubezpieczenie zdrowotne z emerytur i rent, płatnik składek przekazuje co miesiąc emerytowi lub renciście informację o pobranej składce oraz symbol kasy chorych, do której jest przekazywana składka, [45] na dowodzie potwierdzającym kwotę przekazanej emerytury lub renty.

11. Ubezpieczony zgłasza na piśmie lub do protokołu do płatnika składek wniosek o sprostowanie informacji zawartych w imiennym raporcie miesięcznym w terminie 3 miesięcy od otrzymania informacji, o których mowa w ust. 8, jeżeli, jego zdaniem, nie są one zgodne ze stanem faktycznym. O fakcie tym informuje Zakład. W razie nieuwzględnienia przez płatnika składek reklamacji w terminie jednego miesiąca od daty jej wpływu, na wniosek ubezpieczonego, Zakład po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego wydaje decyzję.

12. Jeżeli ubezpieczony nie zakwestionuje informacji zawartych w imiennym raporcie miesięcznym w terminie określonym w ust. 11, to informacje te uznaje się za zgodne ze stanem faktycznym, chyba że informacje dotyczące okresu objętego raportem zakwestionuje Zakład, wydając decyzję.

13. Jeżeli Zakład zakwestionuje i zmieni informacje przekazane przez płatnika składek, zawiadamia o tym ubezpieczonego i płatnika składek. Jeżeli w terminie określonym w ust. 11 osoba ubezpieczona i płatnik składek nie złożą wniosku o zmianę stanowiska Zakładu, informacje uznane przez Zakład traktuje się jako prawdziwe. W razie złożenia takiego wniosku, Zakład po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego wydaje decyzję.

14. Przepisy ust. 11—13 mają zastosowanie do raportów, o których mowa w ust. 6.

1) daty zatrudnienia pierwszego pracownika lub powstania stosunku prawnego uzasadniającego objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi pierwszej osoby,

2) daty powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych dla ubezpieczonych wyłącznie zobowiązanych do płacenia składek na własne ubezpieczenie albo składek na ubezpieczenie osób z nimi współpracujących.

2. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10, oraz osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 5, wyłącznie zobowiązane do opłacania składek na własne ubezpieczenia, dokonują zgłoszenia płatnika składek łącznie ze zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych.

3. Zgłoszenia według ustalonego wzoru płatnicy składek dokonują w jednostce organizacyjnej Zakładu.

4. Zgłoszenie płatnika składek — osoby fizycznej zawiera w szczególności następujące dane: numer NUSP, jeżeli płatnikowi składek nadano ten numer, oraz numery NIP i REGON, a w razie gdy płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub jednego z nich – numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu, [46] nazwisko, imię pierwsze i drugie, datę i miejsce urodzenia, obywatelstwo, rodzaj i numer uprawnienia, na podstawie którego prowadzona jest pozarolnicza działalność, nazwę organu wydającego uprawnienie oraz datę jego wydania, datę rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności, nazwę skróconą firmy, pod którą prowadzona jest pozarolnicza działalność, datę powstania obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, wykaz rachunków bankowych, posiadanie statusu zakładu pracy chronionej lub aktywności zawodowej, adres siedziby, adres zamieszkania, jeżeli jest inny niż adres siedziby, adres do korespondencji, adres prowadzenia działalności.

5. Zgłoszenie płatnika składek — osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej zawiera w szczególności następujące dane: numer NUSP, jeżeli płatnikowi składek nadano ten numer, oraz numery NIP i REGON [47] , nazwę skróconą płatnika, nazwę zgodną z aktem prawnym konstytuującym płatnika, nazwę organu założycielskiego płatnika, występowanie obowiązku wpisu do rejestru lub ewidencji, nazwę organu rejestrowego lub ewidencyjnego, datę i numer wpisu do rejestru lub ewidencji, datę rozpoczęcia wykonywania działalności, z którą łączy się obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, datę powstania obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, wykaz rachunków bankowych, posiadanie statusu zakładu pracy chronionej lub aktywności zawodowej, adres siedziby i adres do korespondencji, adres prowadzenia działalności.

6. [48] Zakład nadaje płatnikowi składek numer NUSP w drodze decyzji.

7. [49] Do czasu otrzymania decyzji, o której mowa w ust. 6, we wszystkich dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi płatnik składek podaje numery NIP i REGON, a jeżeli płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub jednego z nich – numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu.

8. [50] Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb nadawania przez Zakład płatnikom składek numeru NUSP, w tym w razie sukcesji, mając na względzie zapewnienie prawidłowej identyfikacji płatników składek.

1) ewidencjonuje się dane identyfikacyjne, numery NUSP, NIP i REGON, a jeżeli płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub jednego z nich – numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu [51] , nazwy i numery rachunków bankowych płatnika, dane informacyjne płatnika składek, w tym szczególną formę prawną według krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON), numer według Europejskiej Klasyfikacji Działalności (EKD), numer według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) oraz wszelkie inne dane konieczne dla obsługi konta, a w szczególności dla celów rozliczania należności z tytułu składek oraz dla celów prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w tym informacje dotyczące wspólników spółek cywilnych, jawnych i komandytowych, w zakresie rejestrowanym w Krajowej Ewidencji Podatników,

2) prowadzone są rozliczenia należnych składek, wypłacanych przez płatnika zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych podlegających zaliczeniu na poczet składek oraz innych składek pobieranych przez Zakład,

3) ewidencjonuje się dane niezbędne do realizacji przez Zakład zadań zleconych odrębnymi przepisami.

2. Rozliczenie składek, o których mowa w ust. 1, oraz wypłaconych przez płatnika w tym samym miesiącu zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych podlegających rozliczeniu na poczet składek następuje w deklaracji rozliczeniowej według ustalonego wzoru. Nie podlegają rozliczeniu w deklaracji rozliczeniowej zasiłki wypłacone przez płatnika bezpodstawnie.

3. Deklarację rozliczeniową oraz imienne raporty miesięczne płatnik składek przekazuje bezpośrednio do wskazanej przez Zakład jednostki organizacyjnej.

4. Deklaracja rozliczeniowa zawiera:

1) dane identyfikacyjne płatnika składek, a w szczególności dane, o których mowa w art. 35 pkt 2, nazwę skróconą firmy, a w przypadku płatników składek — osób fizycznych — nazwisko i imię,

2) informacje o liczbie ubezpieczonych,

2a) informacje o uprawnieniu płatnika składek do wypłaty zasiłków,

3) zestawienie należnych składek na poszczególne rodzaje ubezpieczeń społecznych, z uwzględnieniem podziału na składki finansowane przez ubezpieczonego i przez płatnika oraz budżet państwa i Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,

4) kwoty wypłaconych zasiłków oraz zasiłków finansowanych z budżetu państwa, podlegających rozliczeniu w ciężar składek na ubezpieczenia społeczne oraz kwoty wynagrodzeń z tytułu niezdolności do pracy [52] ,

5) kwoty przysługujących płatnikowi wynagrodzeń w myśl art. 3 ust. 2 ustawy oraz art. 25a ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. Nr 23, poz. 153 i Nr 75, poz. 468 oraz z 1998 r. Nr 117, poz. 756),

6) zestawienie należnych składek na:

a) ubezpieczenie zdrowotne uwzględniając podział na podmioty, które finansują składki [53] ,

b) Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

7) zestawienie zbiorcze i wynikowe należnych składek i składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz kwot do zapłaty,

8) dla osób, które w całości opłacają składki na ubezpieczenia z własnych środków — tytuł ubezpieczenia, podstawę wymiaru i ewentualne pomniejszenia wynikające z art. 19 ust. 1,

9) oświadczenie płatnika składek, że dane zawarte w deklaracji są zgodne ze stanem faktycznym, potwierdzone podpisem płatnika składek lub osoby przez niego upoważnionej albo podpisem elektronicznym.

5. [54] Płatnicy składek zobowiązani do wykazywania w dokumentach ubezpieczeniowych zasiłków oraz finansowanych z budżetu państwa zasiłków i innych świadczeń, podlegających rozliczeniu w ciężar składek lub wynagrodzeń z tytułu niezdolności do pracy, przekazują do Zakładu:

1) w terminie do dnia 28 lutego 2001 r. informację zawierającą dane identyfikacyjne oraz dane o tych zasiłkach, świadczeniach lub wynagrodzeniach wypłaconych w okresie od dnia 1 grudnia 1999 r. do dnia 30 listopada 2000 r.,

2) w terminie do dnia 31 stycznia 2002 r. informację zawierającą dane identyfikacyjne oraz dane o tych zasiłkach, świadczeniach lub wynagrodzeniach wypłaconych w okresie od dnia 1 grudnia 2000 r. do dnia 30 listopada 2001 r.

6. [55] Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, wzór informacji, o której mowa w ust. 5, oraz sposób jej sporządzenia, przekazywania, a także korygowania, kierując się potrzebą zapewnienia prawidłowości i kompletności danych gromadzonych na kontach płatników składek i kontach ubezpieczonych.

1) do 10 dnia następnego miesiąca — dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie,

2) do 5 dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych w rozumieniu art. 18 ust. 1, art. 19 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 oraz z 1999 r. Nr 38, poz. 360, Nr 49, poz. 485, Nr 70, poz. 778 i Nr 110, poz. 1255),

3) do 15 dnia następnego miesiąca — dla pozostałych płatników.

1a. Twórcy i artyści przesyłają deklaracje rozliczeniowe i imienne raporty miesięczne oraz opłacają składki za okres wykonywania działalności twórczej lub artystycznej przed dniem wydania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców w terminie opłacania składek za miesiąc, w którym otrzymali decyzję.

2. Płatnik składek, który opłaca składki wyłącznie za siebie, przysyła jedynie deklarację rozliczeniową.

3. Płatnik składek zobowiązany jest złożyć deklarację rozliczeniową korygującą, w której zmiana danych następuje w formie całego dokumentu zawierającego nowe, skorygowane dane, w każdym przypadku, o którym mowa w art. 41 ust. 6, łącznie z raportem miesięcznym korygującym. W przypadku gdy korekta dotyczy danych wykazanych wyłącznie w deklaracji rozliczeniowej, deklarację rozliczeniową korygującą składa się w ciągu 7 dni od stwierdzenia nieprawidłowości. W takim wypadku raportów, o których mowa w art. 41 ust. 6, nie składa się.

4. Składki opłaca się na wskazane przez Zakład rachunki bankowe odrębnymi wpłatami, w podziale na:

1) ubezpieczenia społeczne,

2) ubezpieczenie zdrowotne,

3) Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

4) (skreślony).

4a. Składki, o których mowa w ust. 4, płatnik składek opłaca przy użyciu:

1) bankowych dokumentów płatniczych składanych za pośrednictwem banku według wzorów, o których mowa w art. 49 u st. 3,

2) dokumentu elektronicznego z programu informatycznego udostępnianego przez Zakład płatnikom składek lub wydruku z tego programu,

3) dokumentu elektronicznego z programu informatycznego udostępnianego płatnikom składek przez bank,

4) dokumentu w postaci uzgodnionej z instytucją obsługującą wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne

— zwanych dalej „dokumentami płatniczymi”.

5. [57] Informacje zawarte w dokumentach płatniczych przekazywane są poprzez międzybankowy system elektroniczny jako zlecenie płatnicze dla Zakładu lub poprzez system elektronicznych rozrachunków międzyoddziałowych Narodowego Banku Polskiego. Zlecenie to powinno w szczególności zawierać informacje o danych, o których mowa w art. 35 pkt 2, a także o tytule wpłaty i okresie, za jaki jest dokonywana, oraz datę obciążenia rachunku bankowego płatnika, jeżeli wpłata dokonana jest w formie polecenia przelewu, lub datę dokonania wpłaty, jeżeli wpłata dokonana jest w formie gotówkowej.

6. Dokument płatniczy musi zawierać w szczególności informacje o danych, o których mowa w art. 35 pkt 2, a także o tytule wpłaty oraz okresie, za jaki jest dokonywana.

7. Brak możliwości zidentyfikowania wpłaty nie obciąża Zakładu.

8. Instytucje obsługujące wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne są zobowiązane do niezwłocznego transferu za pośrednictwem międzybankowego systemu rozliczeń elektronicznych.

8a. [58] Instytucje obsługujące wpłaty składek są zobowiązane do zawiadamiania Zakładu o błędach stwierdzonych w zleceniu płatniczym, o którym mowa w ust. 5, w formie elektronicznej lub pisemnej.

9. [59] Przekazanie składki do otwartego funduszu emerytalnego przez Zakład następuje niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 10 dni roboczych, licząc od otrzymania składki opłaconej przy użyciu dokumentów płatniczych, raportów miesięcznych i deklaracji.

10. (skreślony).

10a. [60] W przypadku nieprzekazania składki do otwartego funduszu emerytalnego w terminie z przyczyn leżących po stronie Zakładu należne są od Zakładu odsetki określone przepisami Kodeksu cywilnego.

10b. Odsetki, o których mowa w ust. 10a, nalicza Zakład i przekazuje do otwartego funduszu emerytalnego.

10c. [61] W przypadku nieprzekazania lub przekazania błędnego imiennego raportu miesięcznego, deklaracji rozliczeniowej, dokumentu płatniczego lub zlecenia płatniczego, Zakład wymierza płatnikowi składek lub instytucji obsługującej wpłaty składek dodatkową opłatę.

10d. [62] Dodatkową opłatę, o której mowa w ust. 10c, Zakład ustala w wysokości nie wyższej niż iloczyn stawki odsetek określonej przepisami Kodeksu cywilnego ustalonej w stosunku rocznym i kwoty składek wynikającej ze złożonego po terminie lub błędnego dokumentu płatniczego, imiennego raportu miesięcznego lub deklaracji rozliczeniowej albo kwoty określonej w złożonym po terminie lub błędnym zleceniu płatniczym.

10e. Dodatkową opłatę, o której mowa w ust.10c, określa Zakład w drodze decyzji.

10f. Instytucje obsługujące wpłaty składek i płatnicy składek wpłacają dodatkową opłatę w najbliższym terminie opłacania składek po uprawomocnieniu się decyzji, o której mowa w ust.10e.

10g. Dodatkowa opłata nie opłacona w terminie, o którym mowa w ust.10f, podlega ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

10h. [63] Jeżeli ubezpieczony, którego dotyczą dokumenty wymienione w ust. 10c, jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, Zakład przekazuje na rachunek ubezpieczonego w funduszu część pobranej dodatkowej opłaty w wysokości iloczynu stawki odsetek określonej przepisami Kodeksu cywilnego ustalonej w stosunku rocznym i kwoty odprowadzanych składek.

11. [64] (skreślony).

12. [65] (skreślony).

13. [66] (skreślony).

14. Przepisy niniejszego artykułu stosuje się odpowiednio do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i ubezpieczenie zdrowotne.

15. (skreślony).

2. Płatnicy składek rozliczający składki nie więcej niż za 20 osób mogą przekazywać dokumenty, o których mowa w ust. 1, w formie dokumentu pisemnego według ustalonego wzoru albo w formie wydruku z aktualnego programu informatycznego udostępnionego przez Zakład.

3. Zakład może upoważnić płatnika składek rozliczającego składki lub składki na ubezpieczenie zdrowotne więcej niż za 1000 osób do przekazywania dokumentów, o których mowa w ust. 1, poprzez nośniki elektroniczne w formie dokumentu elektronicznego z aktualnego programu informatycznego udostępnionego przez Zakład.

4. Dokumenty przekazywane w sposób niezgodny z wymogami określonymi w ust. 1 i 2 nie są przez Zakład przyjmowane, co jest równoznaczne z nieprzekazaniem dokumentów.

5. Zakład nie przyjmuje dokumentów, o których mowa w ust. 1 i 2, które nie mogą być przetworzone przy użyciu technologii automatycznego odczytu stosowanej przez Zakład, co traktuje się jak nieprzekazanie dokumentów.

6. Płatnikom składek, o których mowa w ust. 1, Zakład ma prawo przekazywać informacje w formie dokumentu elektronicznego poprzez teletransmisję danych.

7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, warunki, jakie muszą spełnić płatnicy składek przekazujący dokumenty, o których mowa w ust. 1, w formie dokumentu elektronicznego poprzez teletransmisję danych, uwzględniając potrzebę zapewnienia warunków niezbędnych dla prawidłowego przekazywania dokumentów.

2. Jeżeli po wymierzeniu składek z urzędu płatnik składek złoży deklarację rozliczeniową, Zakład koryguje wymiar składek do wysokości wynikającej ze złożonej deklaracji rozliczeniowej, z uwzględnieniem wykazanych w deklaracji zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych.

1) kolejność zaliczania wpłat składek na FUS oraz innych należności, do których poboru jest zobowiązany Zakład, jeżeli płatnik opłaca je i przekazuje niezgodnie z przepisami ustawy,

2) szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach rozliczania składek i wypłaconych zasiłków, zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz kolejność zaliczania wpłat składek na poszczególne fundusze, z uwzględnieniem pierwszeństwa zaspokojenia należności funduszu emerytalnego.

2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w drodze rozporządzenia, określa wzory:

1) zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych,

2) imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących,

3) zgłoszeń płatnika składek,

4) deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących,

5) innych dokumentów niezbędnych do prowadzenia kont płatników składek i kont ubezpieczonych.

3. Minister właściwy do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego określi, po zaopiniowaniu przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego, w drodze rozporządzenia, wzory bankowych dokumentów płatniczych stosowanych przez płatników składających dyspozycje płatności składek na ubezpieczenia społeczne w postaci dokumentu pisemnego.

3a. [70] Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Banku Polskiego, kierując się potrzebą zapewnienia prawidłowości ewidencjonowania składek, określi w drodze rozporządzenia:

1) szczegółowe informacje przekazywane w zleceniu płatniczym, o którym mowa w art. 47 ust. 5, oraz format elektronicznego zlecenia płatniczego,

2) informacje przekazywane przez instytucje obsługujące wpłaty składek, niezbędne do dokonania korekty zlecenia płatniczego, oraz format zawiadomienia o korekcie zlecenia płatniczego przekazywanego w formie elektronicznej.

4. Przepisy ust. 2–3a [71] stosuje się odpowiednio do innych należności, do których poboru jest zobowiązany Zakład.

2. W celu oszacowania hipotetycznej emerytury, o której mowa w ust. 1, zaewidencjonowane na koncie ubezpieczonego na dzień 31 grudnia poprzedniego roku zwaloryzowane składki i kapitał początkowy dzieli się przez średnie dalsze trwanie życia w wieku emerytalnym, określonym w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustalone dla ubezpieczonego na dzień 31 grudnia poprzedniego roku. Kwotę tę dzieli się również przez średnie dalsze trwanie życia w wieku przekraczającym wiek emerytalny o rok, a także dwa, trzy i cztery lata. W przypadku gdy ubezpieczony przekroczył wiek emerytalny, hipotetyczną emeryturę oblicza się dla jego faktycznego wieku oraz dla kolejnych pięciu lat.

3. Dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego, o których mowa w art. 40, i na koncie płatnika składek, o których mowa w art. 45, mogą być udostępniane sądom, prokuratorom, organom kontroli skarbowej oraz Urzędowi Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, z uwzględnieniem przepisów dotyczących ochrony danych osobowych.

4. Dane, o których mowa w ust. 3, udostępnia się także na wniosek osób fizycznych i płatników składek, których dotyczą informacje zawarte na kontach , z zastrzeżeniem ust. 5 i 6 [73] .

5. [74] Do czasu otrzymania przez ubezpieczonego pierwszej informacji, o której mowa w ust. 1, dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego udostępnia się ustnie na ustny wniosek zgłoszony osobiście przez ubezpieczonego, którego dotyczą informacje zawarte na koncie, w jednostce organizacyjnej Zakładu.

6. [75] Dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego, udostępnione ustnie, na wniosek ubezpieczonego Zakład potwierdza pisemnie.

2. Dysponentem FUS jest Zakład.

1) ze składek na ubezpieczenia społeczne, nie podlegających przekazaniu na rzecz otwartych funduszy emerytalnych,

2) (skreślony),

3) z wpłat z budżetu państwa oraz z innych instytucji, przekazanych na świadczenia, których wypłatę zlecono Zakładowi, z wyjątkiem świadczeń finansowanych z odrębnych rozdziałów budżetowych oraz [76] wpłat z instytucji zagranicznych,

4) z oprocentowania rachunków bankowych FUS,

5) z odsetek od nieterminowo regulowanych zobowiązań wobec FUS,

6) ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, wraz z odsetkami,

7) z dodatkowej opłaty, o której mowa w art. 24 ust. 1, i z opłaty prolongacyjnej,

8) z dotacji z budżetu państwa,

9) ze środków FRD, o których mowa w art. 59.

2. Składkę na ubezpieczenia społeczne zalicza się do przychodów FUS w miesiącu następującym po miesiącu, za który składka jest należna.

3. [77] (skreślony).

2. Dotacje i pożyczki, o których mowa w ust. 1, mogą być przeznaczone wyłącznie na uzupełnienie środków na wypłaty świadczeń gwarantowanych przez państwo, jeśli przychody przekazywane na rachunki funduszy określonych w art. 55 pkt 1—4 oraz środki zgromadzone na funduszach rezerwowych nie zapewniają pełnej i terminowej wypłaty świadczeń finansowanych z przychodów FUS.

3. Za zgodą ministra właściwego do spraw finansów publicznych FUS może zaciągać kredyty i pożyczki.

1) wypłaty świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego,

2) wydatki na prewencję rentową,

3) płaty kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, zaciąganych w celu wypłaty świadczeń z FUS,

4) odsetki za nieterminowe wypłaty świadczeń,

5) należności dla płatników składek, o których mowa w art. 3 ust. 2,

6) wydatki związane z realizacją zadań, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 3,

7) (skreślony),

8) odpisy stanowiące przychody Zakładu, o których mowa w art. 76 ust. 1 pkt 1.

1) emerytalny, z którego finansowane są wypłaty emerytur,

2) rentowy, z którego finansowane są wypłaty rent z tytułu niezdolności do pracy, rent szkoleniowych, rent rodzinnych, dodatków do rent rodzinnych dla sierot zupełnych, dodatków pielęgnacyjnych, zasiłków pogrzebowych oraz świadczenia zlecone Zakładowi do wypłaty podlegające finansowaniu z budżetu państwa, a także wydatki na prewencję rentową [78] ,

3) chorobowy, z którego finansowane są świadczenia określone w odrębnych przepisach,

4) wypadkowy, z którego finansowane są świadczenia określone w odrębnych przepisach,

5) rezerwowe dla:

a) ubezpieczeń rentowych oraz chorobowego,

b) ubezpieczenia wypadkowego.

1) dla ubezpieczeń rentowych oraz chorobowego ze środków pozostających w dniu 31 grudnia każdego roku na rachunkach funduszy, o których mowa w art. 55 pkt 2 i 3, pomniejszonych o kwoty niezbędne do zapewnienia wypłat świadczeń przypadających na pierwszy miesiąc kolejnego roku,

2) dla ubezpieczenia wypadkowego ze środków pozostających w dniu 31 grudnia każdego roku na rachunku funduszu wypadkowego, pomniejszonych o kwoty niezbędne do zapewnienia wypłat świadczeń przypadających na pierwszy miesiąc kolejnego roku,

3) z odsetek od ulokowanych środków funduszy rezerwowych.

2. Środki funduszy rezerwowych mogą być wykorzystane jedynie na uzupełnienie niedoborów funduszy: rentowego, chorobowego i wypadkowego.

3. Środki funduszy rezerwowych mogą być lokowane jedynie na lokatach bankowych oraz w papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa, chyba że Rada Ministrów, na wniosek Prezesa Zakładu, zezwoli na ulokowanie środków w inny sposób.

4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady gospodarki finansowej oraz zasady lokowania środków FUS.

2. FRD zasilany jest także:

1) ze środków, o których mowa w art. 22 ust. 4,

2) ze środków z prywatyzacji mienia Skarbu Państwa, na podstawie odrębnych przepisów,

3) z przychodów od środków FRD ulokowanych zgodnie z art. 63 ust. 2 i art. 65 ust. 2 i 4,

4) z odsetek uzyskanych z lokat na rachunkach prowadzonych przez Zakład, a nie stanowiących przychodów FUS i Zakładu,

5) innych źródeł.

2. Rada Ministrów na wniosek Zakładu, w drodze rozporządzenia, zarządza wykorzystanie środków FRD.

3. [81] Koszty bieżącego zarządzania środkami FRD finansowane są z jego środków. Wysokość środków na zarządzanie określana jest corocznie w planie finansowym FRD.

2. Statut FRD nadaje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w drodze rozporządzenia.

3. Organem FRD jest Zakład.

4. Środkami FRD dysponuje Zakład, z zastrzeżeniem art. 59 i 64.

5. Zakład reprezentuje FRD w sposób określony dla reprezentacji Zakładu w jego statucie.

6. Siedzibą FRD jest siedziba Zakładu.

7. Nazwa FRD jest prawnie chroniona.

2. Podstawą prognozy, o której mowa w ust. 1, są w szczególności założenia dotyczące sytuacji demograficznej i społeczno-ekonomicznej kraju, a zwłaszcza założenia dotyczące płodności, umieralności, wzrostu gospodarczego, wysokości zarobków, migracji, inflacji, stopy bezrobocia, struktury populacji w podziale na poszczególne grupy zawodowe oraz grupy znajdujące się poza siłą roboczą, oraz wskaźniki waloryzacji składek i świadczeń wypłacanych z ubezpieczeń społecznych.

3. [82] Prognoza, o której mowa w ust. 1, sporządzana jest przez Zarząd Zakładu.

4. [83] Prognoza, o której mowa w ust. 3, jest przedstawiana Radzie Ministrów corocznie do dnia 31 marca wraz z opinią licencjonowanego aktuariusza działającego na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej. Wyboru aktuariusza dokonuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w drodze konkursu.

5. Prognoza publikowana jest corocznie w Biuletynie Informacyjnym. Zakres publikacji określi minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w drodze rozporządzenia.

2. Do dnia 31 grudnia 2001 r. FRD lokuje swoje środki w bonach i obligacjach skarbowych oraz innych papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa.

2. Wybór zarządzającego środkami FRD odbywa się w trybie przetargu dwustopniowego lub negocjacji z zachowaniem konkurencji. Przepisy o zamówieniach publicznych stosuje się odpowiednio.

2. Zarządzający jest obowiązany, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, lokować środki FRD tylko w kraju i wyłącznie w:

1) bonach, obligacjach skarbowych i innych papierach wartościowych Skarbu Państwa,

2) papierach wartościowych emitowanych przez gminy, związki gmin i miasto stołeczne Warszawa,

3) dłużnych papierach wartościowych gwarantowanych przez Skarb Państwa,

4) akcjach dopuszczonych do publicznego obrotu,

5) zabezpieczonych całkowicie obligacjach dopuszczonych do publicznego obrotu,

6) zabezpieczonych całkowicie obligacjach emitowanych przez spółki, których akcje zostały dopuszczone do publicznego obrotu.

3. [84] Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określa, w drodze rozporządzenia, wzór umowy o zarządzanie, dopuszczalne proporcje udziału poszczególnych lokat oraz szczegółowe zasady i tryb ustalania kosztów, o których mowa w art. 59 ust. 3, a także może określić inne dopuszczalne formy lokowania środków FRD, z uwzględnieniem ryzyka inwestycyjnego oraz celów powołania FRD.

4. Środki FRD mogą być lokowane przez Zakład także bezpośrednio w jednostkach uczestnictwa funduszy inwestycyjnych wybranych w trybie, o którym mowa w art. 64, jeżeli ich polityka inwestycyjna określona w statucie i faktycznie realizowana nie jest sprzeczna z wymogami określonymi w ust. 2 i 3.

2. Nadzór nad zgodnością działań Zakładu z obowiązującymi przepisami sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.

3. Zakład działa na podstawie niniejszej ustawy oraz innych ustaw regulujących poszczególne zakresy jego działalności.

4. W zakresie prowadzonej działalności, o której mowa w art. 68—71, Zakładowi przysługują środki prawne właściwe organom administracji państwowej.

1) centrala,

2) terenowe jednostki organizacyjne.

2. W skład centrali Zakładu wchodzi także Biuro Rent Zagranicznych powołane do realizacji umów międzynarodowych w zakresie ubezpieczeń społecznych.

1) realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:

a) stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,

b) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,

c) wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

d) prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,

e) prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,

f) orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,

2) realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych,

3) dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego,

4) opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych,

5) kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy,

6) kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi,

7) wydawanie Biuletynu Informacyjnego,

8) popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.

1) rehabilitację leczniczą ubezpieczonych [85] zagrożonych całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy albo osób pobierających rentę okresową,

2) badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy,

3) inne działania prewencyjne.

2. [86] W ramach prewencji rentowej Zakład:

1) kieruje ubezpieczonych i osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1, do ośrodków rehabilitacyjnych,

2) może tworzyć i prowadzić własne ośrodki rehabilitacyjne,

3) udziela zamówień na usługi rehabilitacyjne w innych ośrodkach,

4) prowadzi we własnym zakresie badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy,

5) może zamawiać przeprowadzanie przez inne podmioty badań naukowych dotyczących przyczyn niezdolności do pracy oraz metod i rozwiązań zapobiegających niezdolności do pracy,

6) może finansować inne działania dotyczące prewencji rentowej.

3. Do zamówień, o których mowa w ust. 2 pkt 3, nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych.

4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb:

1) kierowania na rehabilitację leczniczą,

2) [87] (skreślony),

3) [88] udzielania zamówień na usługi rehabilitacyjne.

2. Dla kolejnych 5 lat obrotowych Zakład sporządza dla każdego z funduszy uproszczony rachunek ubezpieczeń. Przepis art. 61 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

2. Zakład może wykonywać inne zlecone zadania z dziedziny ubezpieczeń lub zabezpieczenia społecznego.

3. Zadania, o których mowa w ust. 1 i 2, Zakład wykonuje odpłatnie, na zasadach określonych w przepisach lub w umowach albo w porozumieniach zawartych z jednostką zlecającą.

2. W razie sporu ciężar dowodu doręczenia pisma lub decyzji, o których mowa w ust. 1, spoczywa na Zakładzie.

1) Prezes Zakładu,

2) Zarząd, którego przewodniczącym jest z urzędu Prezes Zakładu,

3) Rada Nadzorcza Zakładu.

2. Prezesa Zakładu powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego złożony po zasięgnięciu opinii Rady Nadzorczej Zakładu, a także określa jego wynagrodzenie.

3. Do zakresu działania Prezesa Zakładu należy w szczególności:

1) kierowanie pracami Zarządu,

2) koordynowanie współpracy Zakładu z urzędami administracji rządowej, w tym w szczególności z Urzędem Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, Państwowym Urzędem Nadzoru Ubezpieczeniowego, a także z innymi organami rentowymi,

3) tworzenie, przekształcanie i znoszenie terenowych jednostek organizacyjnych oraz określanie ich siedziby, właściwości terytorialnej i rzeczowej,

4) powoływanie i odwoływanie kierowników jednostek organizacyjnych Zakładu, ich zastępców oraz głównych księgowych,

5) zwierzchni nadzór nad orzecznictwem lekarskim dla celów ubezpieczeń społecznych,

6) przyznawanie świadczeń w drodze wyjątku,

7) spełnianie funkcji pracodawcy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy,

8) zatwierdzanie projektów dotyczących administrowania środkami FRD.

2. Zarząd kieruje działaniami Zakładu w zakresie nie zastrzeżonym dla Prezesa Zakładu.

3. Do zadań Zarządu należy w szczególności:

1) bieżące zarządzanie funduszami, których dysponentem jest Zakład,

2) przygotowywanie projektów dotyczących administrowania środkami FRD,

3) prowadzenie gospodarki finansowej Zakładu,

4) opracowywanie projektu rocznego planu finansowego FUS i FRD oraz przekazywanie go w trybie określonym w przepisach dotyczących prac nad projektem budżetu państwa — po zaopiniowaniu przez dwóch niezależnych aktuariuszy nie będących pracownikami Zakładu, a następnie przez Radę Nadzorczą Zakładu — ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego,

5) sporządzanie rocznych sprawozdań finansowych FUS i FRD i przedkładanie ich — po zaopiniowaniu przez biegłego rewidenta nie będącego pracownikiem Zakładu — ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego,

6) przedstawianie Radzie Nadzorczej Zakładu informacji o pracy Zakładu — w formie, zakresie i terminach określonych przez Radę Nadzorczą Zakładu,

7) przedstawianie Radzie Nadzorczej Zakładu wniosków w sprawie ustalenia i zmian systemu wynagradzania i premiowania pracowników Zakładu,

8) sporządzanie planu finansowego Zakładu i sprawozdań z jego wykonania oraz przedkładanie ich — po zatwierdzeniu przez Radę Nadzorczą Zakładu — ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego,

9) opracowywanie rocznych sprawozdań z działalności Zakładu i przedkładanie ich — po zatwierdzeniu przez Radę Nadzorczą Zakładu — ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego,

10) [90] sporządzanie wieloletniej prognozy kroczącej dochodów i wydatków funduszu emerytalnego, o której mowa w art. 61 ust. 3.

4. Tryb pracy Zarządu określa regulamin uchwalany przez Radę Nadzorczą Zakładu.

5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, na wniosek Prezesa Zakładu, po zaopiniowaniu przez Radę Nadzorczą Zakładu, nadaje, w drodze rozporządzenia, statut Zakładu, w którym określa w szczególności:

1) strukturę organizacyjną Zakładu oraz zakres rzeczowy działania centrali i terenowych jednostek organizacyjnych Zakładu,

2) tryb funkcjonowania i kompetencje organów Zakładu.

6. Projekty i sprawozdania, o których mowa w ust. 3 pkt 4, 5 i 9, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego kieruje do publikacji w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w formie komunikatu oraz w dwóch dziennikach o zasięgu ogólnokrajowym.

1) 5 członków, w tym przewodniczący Rady, powoływanych jest na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, złożony w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych,

2) 5 członków powoływanych jest na wniosek ogólnokrajowych organizacji pracodawców,

3) 5 członków powoływanych jest na wniosek ogólnokrajowej organizacji międzyzwiązkowej i ogólnokrajowego związku zawodowego reprezentatywnych dla pracowników większości pracodawców oraz ogólnokrajowej organizacji emerytów i rencistów.

2. Do zadań Rady Nadzorczej Zakładu należy w szczególności:

1) uchwalanie regulaminu działania Zarządu Zakładu,

2) ustalanie wynagrodzenia członków Zarządu, z wyłączeniem Prezesa Zakładu,

3) okresowa ocena — w przyjętym przez siebie trybie — pracy Zarządu,

4) zatwierdzanie projektu rocznego planu finansowego Zakładu i sprawozdania z jego wykonania, a także rocznego sprawozdania z działalności Zakładu,

5) opiniowanie projektów planów finansowych FUS i FRD oraz sprawozdań z ich wykonania,

6) opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz zgłaszanie inicjatyw w tym zakresie kierowanych do ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego,

7) opiniowanie zasad wynagradzania i premiowania pracowników Zakładu,

8) wybór biegłego rewidenta wykonującego badanie rocznego sprawozdania finansowego Zakładu,

9) opiniowanie kandydata na Prezesa Zakładu,

10) opiniowanie projektu statutu Zakładu.

3. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb zgłaszania kandydatów na członków Rady Nadzorczej Zakładu,

2) regulamin i zasady wynagradzania członków Rady Nadzorczej Zakładu.

1) odpisów z funduszy, o których mowa w art. 55; wysokość odpisu ustala się corocznie w ustawie budżetowej na podstawie planu finansowego FUS, zatwierdzonego, przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budżetu,

2) należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na:

a) ubezpieczenie zdrowotne od Kas Chorych,

b) Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

c) (skreślona),

d) Fundusz Pracy

— których wysokość określają odrębne przepisy,

3) należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na otwarte fundusze emerytalne w wysokości nie wyższej niż 0,8 % przypisu składek na to ubezpieczenie, z tym że wysokość należności ustala się corocznie w ustawie budżetowej,

4) wpływów z tytułu wykonywania innych zadań zlecanych Zakładowi,

5) dotacji z budżetu państwa,

6) należności z tytułu poniesionych kosztów bieżącej działalności Zakładu związanych z:

a) działalnością Funduszu Alimentacyjnego,

b) obsługą świadczeń wypłacanych z FUS, podlegających finansowaniu ze środków budżetu państwa,

6a) [91] dodatkowej opłaty, o której mowa w art. 47 ust. 10c, w części nieprzekazanej na rachunek ubezpieczonego w otwartym funduszu emerytalnym,

6b) [92] oprocentowania środków Zakładu na rachunkach bankowych,

7) innych dochodów.

2. Należności z tytułu poniesionych kosztów, o których mowa w ust. 1 pkt 6, podlegają refundacji z Funduszu Alimentacyjnego i budżetu państwa w części proporcjonalnej do liczby świadczeń finansowanych z tych źródeł.

3. Koszty działalności Zakładu w zakresie weryfikacji błędów związanych z przekazywaniem składki do otwartych funduszy emerytalnych pokrywają podmioty odpowiedzialne za prawidłowość przekazanych informacji, w wysokości określonej ryczałtowo w tabeli opłat. Tabelę opłat określa, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, na wniosek Rady Nadzorczej Zakładu.

4. Koszty związane z teletransmisją, obsługą bankową, zakupami licencji oraz amortyzacją ustalane są w każdym roku odrębnie na podstawie aktualnych potrzeb i cen.

2. Z przychodów, o których mowa w art. 76, pokrywa się w szczególności:

1) wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń,

2) wydatki na zakup towarów i usług,

3) koszty bieżącej działalności Rady Nadzorczej Zakładu,

4) pozostałe koszty bieżącej działalności Zakładu,

5) wydatki na inwestycje,

6) wydatki na działalność szkoleniową i popularyzatorską w zakresie ubezpieczeń społecznych,

7) koszty obsługi świadczeń finansowanych z FUS, a realizowanych przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,

8) koszty wypłaty świadczeń, w tym realizowanych na mocy umów międzynarodowych.

3. Zakład dysponuje środkami finansowymi w walutach obcych pochodzących z wpłat instytucji zagranicznych przekazywanych na pokrycie wypłat świadczeń zagranicznych osobom uprawnionym zamieszkałym w Polsce.

1) pracownicy Zakładu,

2) członkowie Rady Nadzorczej Zakładu.

1) przedstawiania stanów faktycznych mających wpływ na prawo lub wysokość świadczeń,

2) informowania o wszelkich zmianach mających wpływ na świadczenie,

3) przedkładania na żądanie środków dowodowych,

4) osobistego stawiennictwa, jeżeli okoliczności sprawy tego wymagają,

5) poddania się badaniom lekarskim, a także leczeniu lub rehabilitacji, jeżeli oczekuje się, że leczenie lub rehabilitacja przywróci zdolność do pracy lub spowoduje, że zdolność do pracy zostanie zachowana.

1) Zakład ma możliwości mniejszym nakładem niż ubezpieczony ustalić okoliczności niezbędne do przyznania i wypłaty świadczenia,

2) badanie mogłoby narazić ubezpieczonego na pogorszenie stanu zdrowia lub zagrażać jego życiu.

1) zgłaszania do ubezpieczeń społecznych,

2) przebiegu ubezpieczeń,

3) ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek,

4) ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,

5) wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

2. Od decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.

3. Odwołanie do sądu przysługuje również w razie niewydania decyzji w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie lub inne roszczenia.

4. Od decyzji przyznającej świadczenie w drodze wyjątku oraz od decyzji odmownej odwołanie nie przysługuje.

5. Odwołanie wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej Zakładu, która wydała decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę.

6. Jeżeli Zakład uzna odwołanie za słuszne, zmienia lub uchyla decyzję w terminie 14 dni od wniesienia odwołania. W tym wypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu.

7. Jeżeli odwołanie nie zostało w całości lub w części uwzględnione, Zakład przekazuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od wniesienia odwołania, sprawę do sądu wraz z uzasadnieniem.

2. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

3. Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach — za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata.

4. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń, ustalone prawomocną decyzją, podlegają potrąceniu z wypłacanych świadczeń, a jeżeli prawo do świadczeń nie istnieje — ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.

5. Przepisów ust. 2—4 i 8 nie stosuje się, jeżeli przepisy szczególne określające zasady przyznawania i wypłacania świadczeń stanowią inaczej.

6. [93] Jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

7. Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej należność. Przepisy art. 24 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

8. Zakład może odstąpić od żądania zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń w całości lub części, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności.

9. Przepisy ust. 1—8 stosuje się także do pieniężnych świadczeń innych niż z ubezpieczeń społecznych, wypłacanych przez Zakład na mocy odrębnych przepisów.

10. Przepis ust. 8 stosuje się odpowiednio do świadczeń wypłaconych bezpośrednio przez pracodawcę.

11. Jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający te świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, kwoty nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych podlegają zwrotowi bez odsetek za zwłokę.

2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady wypłacania odsetek.

2a. Przepis ust. 1 stosuje się również do płatników składek zobowiązanych z mocy odrębnych przepisów do wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych.

2. Kontrola może obejmować w szczególności:

1) zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych,

2) prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do których pobierania zobowiązany jest Zakład,

3) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wypłacanie tych świadczeń oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu,

4) prawidłowość i terminowość opracowywania wniosków o świadczenia emerytalne i rentowe,

5) wystawianie zaświadczeń lub zgłaszanie danych dla celów ubezpieczeń społecznych,

6) [94] dokonywanie oględzin składników majątku płatników składek zalegających z opłatą należności z tytułu składek.

1) badać wszelkie księgi, dokumenty finansowo-księgowe i osobowe oraz inne nośniki informacji związane z zakresem kontroli,

1a) [95] dokonywać oględzin składników majątku płatników składek zalegających z opłatą należności z tytułu składek,

2) zabezpieczać zebrane dowody,

3) żądać udzielania informacji przez płatnika składek i ubezpieczonego,

4) legitymować osoby w celu ustalenia ich tożsamości, jeśli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli,

5) przesłuchiwać świadków,

6) przesłuchiwać płatnika składek i ubezpieczonego, jeżeli z powodu braku lub po wyczerpaniu innych środków dowodowych pozostały nie wyjaśnione okoliczności mające znaczenie dla postępowania kontrolnego.

2. Inspektor kontroli Zakładu wykorzystuje dla celów kontroli informacje zawarte na kontach ubezpieczonych i na kontach płatników składek.

1) udostępnić wszelkie księgi, dokumenty i inne nośniki informacji związane z zakresem kontroli, które są przechowywane u płatnika oraz u osób trzecich w związku z powierzeniem tym osobom niektórych czynności na podstawie odrębnych umów,

1a) [96] udostępniać do oględzin składniki majątku, których badanie wchodzi w zakres kontroli, jeżeli zalegają z opłatą należności z tytułu składek,

2) sporządzić i wydać kopie dokumentów związanych z zakresem kontroli i określonych przez inspektora kontroli Zakładu,

3) zapewnić niezbędne warunki do przeprowadzenia czynności kontrolnych, w tym udostępnić środki łączności, z wyjątkiem środków transportowych, oraz inne niezbędne środki techniczne do wykonania czynności kontrolnych, którymi dysponuje płatnik,

4) udzielać wyjaśnień kontrolującemu,

5) przedstawić tłumaczenie na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji finansowo-księgowej i osobowej przedłożonej przez płatnika składek.

2. Czynności określonych w ust. 1 płatnik składek jest obowiązany dokonać nieodpłatnie.

3. W sprawach objętych zakresem kontroli płatnik składek ma obowiązek, w wyznaczonym terminie, dostarczyć inspektorowi kontroli Zakładu żądane dokumenty.

2. Inspektor kontroli Zakładu ma obowiązek zapoznania płatnika składek z jego prawami i obowiązkami wynikającymi z ustawy. Płatnik składek potwierdza podpisem na zawiadomieniu o wszczęciu postępowania kontrolnego, że zapoznał się z tymi prawami i obowiązkami.

3. W przypadku nieobecności płatnika składek czynności kontrolne mogą być wszczęte po okazaniu dokumentów, o których mowa w ust. 1, osobie upoważnionej do reprezentowania lub prowadzenia spraw płatnika składek. Z czynności tych sporządza się protokół i doręcza niezwłocznie płatnikowi składek.

4. Obecny w czasie kontroli płatnik składek, a także osoba przez niego wskazana, mają prawo uczestniczyć w czynnościach kontrolnych.

5. Płatnik składek powinien być zawiadomiony o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków lub oględzin [97] , w sposób umożliwiający mu udział w przeprowadzaniu tego dowodu, nie później niż bezpośrednio przed podjęciem tych czynności.

6. Przepisu ust. 5 nie stosuje się, jeżeli okoliczności faktyczne uzasadniają natychmiastowe podjęcie czynności, a płatnik jest nieobecny. Fakt nieobecności płatnika odnotowuje się w protokole przeprowadzonej kontroli.

2. Inspektor kontroli Zakładu jest uprawniony do wstępu i poruszania się po terenie siedziby płatnika oraz miejsc prowadzenia przez niego działalności, na podstawie dokumentów, o których mowa w art. 89 ust. 1, bez potrzeby uzyskiwania przepustki oraz nie podlega rewizji osobistej przewidzianej w wewnętrznym regulaminie określonym przez płatnika składek.

3. Inspektor kontroli Zakładu podlega przepisom o bezpieczeństwie i higienie pracy obowiązującym na terenie, gdzie wykonuje czynności kontrolne.

4. Czynności kontrolne mogą być wykonywane poza miejscami określonymi w ust. 1 w razie niezapewnienia przez płatnika składek warunków, o których mowa w art. 88 ust. 1 pkt 3, a także w przypadkach, gdy charakter czynności tego wymaga.

5. W przypadkach określonych w ust. 4 płatnik składek jest obowiązany, na żądanie inspektora kontroli Zakładu, wydać określone przez niego dokumenty wymienione w art. 88 ust. 1 pkt 1 na czas niezbędny do przeprowadzenia czynności kontrolnych, nie dłuższy jednak niż 3 tygodnie. Czynności w tym zakresie są prowadzone w terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu. Z wydania dokumentów sporządza się protokół, który podpisuje również płatnik składek.

6. Zakład zapewnia płatnikowi składek, na jego żądanie, dostęp do wydanych dokumentów.

1) oznaczenie terytorialnej jednostki organizacyjnej Zakładu,

2) oznaczenie kontrolowanego płatnika składek,

3) oznaczenie inspektorów kontroli Zakładu wykonujących kontrolę,

4) określenie zakresu kontroli,

5) datę rozpoczęcia i zakończenia kontroli,

6) opis dokonanych ustaleń z podaniem podstaw prawnych,

7) przedstawienie dowodów,

8) pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń,

9) pieczęć i podpis inspektora kontroli Zakładu.

2. Protokół sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden doręcza się kontrolowanemu płatnikowi składek lub osobie upoważnionej do reprezentowania lub prowadzenia jego spraw.

3. Płatnik składek ma prawo w terminie 14 dni od daty otrzymania protokołu złożyć pisemne zastrzeżenia do jego ustaleń, wskazując równocześnie stosowne środki dowodowe.

4. Inspektor kontroli Zakładu ma obowiązek rozpatrzyć zgłoszone zastrzeżenia i w razie potrzeby podjąć dodatkowe czynności kontrolne. O sposobie rozpatrzenia zastrzeżeń płatnika składek informuje się na piśmie.

5. Protokół kontroli stanowi podstawę do wydania decyzji w zakresie i trybie określonym w art. 83.

2. Do protokołu, o którym mowa w ust. 1, stosuje się tryb określony w art. 91 ust. 1 i 2 dla protokołu kontroli.

2. Inspektor kontroli Zakładu jest obowiązany zachować w tajemnicy informacje, które uzyskał w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych. Obowiązek zachowania tajemnicy trwa również po ustaniu zatrudnienia na stanowisku inspektora kontroli Zakładu.

1) posiada wyłącznie obywatelstwo polskie i korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich,

2) ma nienaganną opinię i nie był karany za przestępstwo z winy umyślnej,

3) posiada wyższe wykształcenie,

4) jest zatrudniony w centrali lub w terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu co najmniej dwa lata,

5) złożył egzamin kwalifikacyjny na stanowisko inspektora kontroli Zakładu z wynikiem pozytywnym przed komisją powołaną przez głównego inspektora kontroli Zakładu.

2. Inspektora kontroli Zakładu powołuje Prezes Zakładu na wniosek głównego inspektora kontroli Zakładu.

3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Prezes Zakładu, na wniosek głównego inspektora kontroli Zakładu, może powołać na stanowisko inspektora kontroli Zakładu osobę nie spełniającą warunków, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4.

4. Prezes Zakładu, na wniosek głównego inspektora kontroli Zakładu, odwołuje ze stanowiska inspektora kontroli Zakładu osobę, która:

1) złożyła rezygnację ze stanowiska,

2) nie spełnia warunków określonych w ust. 1 pkt 1 i 2,

3) utraciła zdolność fizyczną lub psychiczną do pracy na zajmowanym stanowisku, stwierdzoną orzeczeniem lekarskim,

4) otrzymała ujemną ocenę kwalifikacyjną, potwierdzoną ponowną ujemną oceną dokonaną nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy i nie później niż w ciągu roku od poprzedniej oceny,

5) ma ustalone prawo do emerytury lub renty.

5. Pracownicy Zakładu uprawnieni do wykonywania czynności kontrolnych przed wejściem w życie ustawy, którzy spełniają warunki określone w ust. 1 pkt 1, 2 i 4, zachowują uprawnienia do prowadzenia kontroli płatników składek, jeżeli w okresie 18 miesięcy złożą egzamin, o którym mowa w ust. 1 pkt 5.

2. Główny inspektor kontroli Zakładu oraz upoważnieni przez niego inspektorzy kontroli Zakładu zarządzają kontrole płatników składek, a w imieniu Prezesa Zakładu nadzór nad ich przeprowadzeniem sprawuje główny inspektor kontroli Zakładu.

2. Organy kontroli, rewizji i inspekcji działające w administracji rządowej i samorządzie terytorialnym są zobowiązane do udostępniania Zakładowi, na jego wniosek, wyników kontroli przeprowadzonych przez te organy.

1) nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie,

2) nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia,

3) udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli,

4) nie dopełnia obowiązku wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i zasiłków finansowanych z budżetu państwa albo wypłaca je nienależnie,

5) nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych,

6) nie dopełnia obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych w przewidzianym terminie,

7) [99] nie dopełnia obowiązku przekazywania dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym w formie określonej w art. 47a ust. 1 i 2,

podlega karze grzywny do 5 000 złotych.

2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynów określonych w ust. 1 przy opłacaniu składek lub dokonywaniu wpłat z innych tytułów, do których poboru obowiązany jest Zakład.

1) skreśla się pkt 3,

2) pkt 4 otrzymuje brzmienie:

„4) opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne duchownych w wymiarze określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887)”.

„3. Przepis ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i na ubezpieczenie zdrowotne oraz wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.”

1) w art. 26 w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

„2) zapłaconych przez podatnika lub potrąconych przez płatnika składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,”

2) w art. 32 w ust. 2 po wyrazach „2a” dodaje się wyrazy „oraz po odliczeniu potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2”

3) w art. 33 w ust. 3 w zdaniu pierwszym kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się wyrazy „pomniejszoną o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2.”

4) w art. 35 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:

„3) organy zatrudnienia — od świadczeń wypłacanych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, pomniejszonych o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, a także od świadczeń wypłacanych z Funduszu Pracy.”

5) w art. 37 w ust. 1a po wyrazie „płatnik” dodaje się wyrazy „odlicza od dochodu potrącone w ciągu roku składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2,”

6) w art. 39 w ust. 1 po wyrazach „dochodów oraz” dodaje się wyrazy „potrąconych przez płatnika w roku podatkowym składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2,”.

„12) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887).”

1) w art. 4:

a) w ust. 1 po wyrazach „nie wypłaconego wynagrodzenia za pracę” dodaje się wyrazy „za okres nie dłuższy niż 1 miesiąc, zarządzając jednocześnie udzielenie pracodawcy pożyczki w wysokości odpowiadającej kwocie składki na ubezpieczenia społeczne od należnych pracownikom, a nie wypłaconych wynagrodzeń za ten okres.”,

b) w ust. 1a wyrazy „określa się warunki jego zwrotu przez pracodawcę” zastępuje się wyrazami „i o udzieleniu pożyczki pracodawcy, określa się warunki ich zwrotu przez pracodawcę”,

c) w ust. 2 dodaje się zdanie trzecie w brzmieniu:

„Art. 6a ust. 2a stosuje się odpowiednio.”

2) w art. 6:

a) w ust. 2 po pkt 3 dodaje się pkt 4 w brzmieniu:

„4) składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawców, o których mowa w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887).”,

b) w ust. 4 po wyrazach „lit. a)—d)” dodaje się wyrazy „oraz pkt 4”

3) w art. 6a:

a) w ust. 2 po wyrazach „art. 4 ust. 2” dodaje się wyrazy „, z zastrzeżeniem ust. 2a”,

b) po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:

„2a. W przypadku gdy wynagrodzenie należne pracownikowi przekracza kwotę, o której mowa w ust. 2, przy obliczaniu należności z tego tytułu uwzględnia się również kwotę składki na ubezpieczenia społeczne, finansowanej ze środków pracownika, od różnicy pomiędzy wynagrodzeniem należnym pracownikowi a wysokością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 2.”

4) w art. 18 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Składki na Fundusz ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.”

1) w art. 31:

a) w ust. 1 w pkt 1 skreśla się wyrazy „i pogrzebowe”,

b) skreśla się ust. 5;

2) w art. 37m:

a) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

„1a. Osobom pobierającym zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne przysługują zasiłki pogrzebowe, na zasadach przewidzianych dla pracowników.”,

b) w ust. 2 po wyrazach „o których mowa w” dodaje się wyrazy „ust. 1a oraz”

3) w art. 48 w ust. 2 skreśla się pkt 2;

4) w art. 49 w ust. 1 skreśla się pkt 2;

5) w art. 53:

a) w ust. 1 wyrazy „ubezpieczenie społeczne lub zaopatrzenie emerytalne” zastępuje się wyrazami „ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887)”,

b) w ust. 3 wyrazy „na ubezpieczenie społeczne wynosi” zastępuje się wyrazami „ustalona zgodnie z ust. 1 wynosi”

6) w art. 56 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.”

1) w art. 7:

a) w pkt 21 w zdaniu wstępnym po wyrazach „przez to” dodaje się wyrazy „, z zastrzeżeniem pkt 21a,”

b) po pkt 21 dodaje się pkt 21a w brzmieniu:

„21a) za członka rodziny uważa się także dzieci uprawnione do renty rodzinnej,”

2) w art. 8 w pkt 10 po wyrazach „lub rentę” dodaje się wyrazy „z wyjątkiem osób, o których mowa w art. 7 pkt 21a”

3) w art. 8a po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:

„3a. Członkostwo w Kasie Chorych osoby, o której mowa w ust. 2, nie wygasa w okresie pobierania przez tę osobę zasiłków, przyznanych na podstawie przepisów o ubezpieczeniu chorobowym lub wypadkowym, których nie zalicza się do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.”

4) w art. 21:

a) ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:

„1. Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 8 pkt 1 lit. a), c)—h), stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 2b, 2c i 3a.

2. Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 8 pkt 2—7, objętych ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 2b, 2c i 3a.”,

b) po ust. 2 dodaje się ust. 2a—2c w brzmieniu:

„2a. Podstawę wymiaru składek dla osób, o których mowa w art. 8 pkt 2—7, nie objętych ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, stanowi kwota odpowiadająca uposażeniu tych osób.

2b. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się wyłączeń wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887).

2c. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.”,

c) w ust. 3 w pkt 1 skreśla się przecinek i dodaje się wyrazy „pomniejszona o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych,”

5) art. 26a otrzymuje brzmienie:

„Art. 26a. Koszty poboru i ewidencjonowania składek na ubezpieczenie zdrowotne potrącane są przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 0,5 % oraz przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w wysokości 0,25 % kwoty składek przekazanych do Kas Chorych.”

6) w art. 169c dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 oraz dodaje się ust. 2 i 3 w brzmieniu:

„2. Do dnia 30 czerwca 1999 r. nie stosuje się przepisów art. 26 ust. 4. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego dokonują rozdysponowania pomiędzy Kasy Chorych środków finansowych pochodzących z pobranych składek na ubezpieczenie zdrowotne na podstawie planu finansowego sporządzonego przez Pełnomocnika.

3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przekazują środki, o których mowa w ust. 2, do właściwej Kasy Chorych, nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia wpływu składek na ubezpieczenie zdrowotne.”

1) art. 25 otrzymuje brzmienie:

„Art. 25. 1. Składki na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, zatrudnionych u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 25 osób, w przeliczeniu na pełny etat, oraz niepełnosprawnych zatrudnionych w zakładach pracy chronionej i zakładach aktywizacji zawodowej, nalicza się na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887+, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

2. W zakładach pracy zatrudniających mniej niż 25 osób, w stosunku do zatrudnionych osób niepełnosprawnych, zaliczonych do znacznego lub do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności:

1) część wynagrodzenia odpowiadającą składce należnej od zatrudnionego na ubezpieczenie emerytalne finansuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,

2) część kosztów osobowych pracodawcy, odpowiadającą należnej składce na ubezpieczenie emerytalne od pracodawcy, finansuje budżet państwa.

3. W zakładach pracy chronionej i zakładach aktywizacji zawodowej w stosunku do zatrudnionych osób niepełnosprawnych:

1) część wynagrodzenia, odpowiadającą należnej składce pracownika na ubezpieczenia emerytalne i chorobowe, finansuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,

2) część kosztów osobowych pracodawcy, odpowiadającą należnej składce na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracodawcy, finansuje budżet państwa, a w części odpowiadającej należnej składce na ubezpieczenie wypadkowe finansuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

4. Zakład Ubezpieczeń Społecznych powiadamia zakłady, o których mowa w ust. 2 i 3, o przekazaniu części wynagrodzenia pracownika odpowiadającej należnej składce na ubezpieczenia społeczne, finansowanej przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, w terminie 7 dni od daty otrzymania.

5. Przez osoby zatrudnione, o których mowa w ust. 2 i 3, rozumie się pracowników oraz osoby wykonujące pracę nakładczą.

6. Szczegółowe zasady i tryb rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem dotacji Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i budżetu państwa, określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.

7. Różnica między składką na ubezpieczenia społeczne, potrącaną osobie niepełnosprawnej pracującej w zakładach pracy, o których mowa w ust. 2 i 3, a częścią składki na ubezpieczenia społeczne odprowadzoną do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pozostaje w tych zakładach pracy.”

2) w art. 31:

a) w ust. 3 w pkt 1 lit. a) po wyrazach „w wysokości 10%” dodaje się wyrazy „z zastrzeżeniem ust. 3a,”

b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:

„3a. Prowadzący zakład pracy chronionej może uzyskać zwolnienie z wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w trybie określonym w art. 49 również w przypadku, gdy środki zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych nie wystarczają na sfinansowanie składki, o której mowa w art. 25 ust. 3 pkt 2.”

2. Zgłoszeń, o których mowa w ust. 1, zobowiązani są dokonać również płatnicy składek opłacający składki na własne ubezpieczenia społeczne za dzień 31 grudnia 1998 r. i dzień 1 stycznia 1999 r., w terminie do dnia 31 stycznia 1999 r.

3. Płatnicy składek, o których mowa w ust. 1 i 2, zobowiązani są dokonać zgłoszenia płatnika składek w terminie do dnia 31 stycznia 1999 r.

2. (skreślony).

3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, sposób przeliczania przychodu, o którym mowa w ust. 1.

4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłosi wysokość najniższego wynagrodzenia pracowników po przeliczeniu w sposób określony w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 3.

5. Ilekroć w przepisach dotyczących zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jest mowa o “przeciętnym wynagrodzeniu miesięcznym w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego” lub “planowanych rocznych środkach przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe” oznacza to:

1) przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub drugim półroczu roku poprzedniego,

2) planowane roczne środki przeznaczone na wynagrodzenia osobowe – pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe.

2. Ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1, są zobowiązani do zawarcia umowy z otwartym funduszem emerytalnym w terminie do dnia 30 września 1999 r. Przepis art. 39 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

3. Ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. z wyjątkiem osób pobierających emeryturę, mogą na swój wniosek przystąpić — poprzez zawarcie umowy — do wybranego otwartego funduszu emerytalnego.

4. Ubezpieczeni, o których mowa w ust. 3, mogą zawrzeć umowę z otwartym funduszem emerytalnym w terminie do dnia 31 grudnia 1999 r., z zastrzeżeniem ust. 6.

5. Przystąpienie przez ubezpieczonych, o których mowa w ust. 3, do otwartego funduszu emerytalnego jest nieodwołalnym oświadczeniem woli o wyborze ubezpieczenia emerytalnego na zasadach określonych dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1968 r.

6. Termin, o którym mowa w ust. 4, uważa się za zachowany, jeżeli osoba urodzona w okresie określonym w ust. 3 nie podlegała obowiązkowi ubezpieczeń społecznych w 1999 r., lecz przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego w ciągu 6 miesięcy od powstania obowiązku ubezpieczenia po dniu 31 grudnia 1999 r. oraz w dniu powstania tego obowiązku nie ukończyła 50 lat.

7. Cała składka na ubezpieczenie emerytalne ubezpieczonych, którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, przekazywana jest na FUS.

8. Składka, o której mowa w art. 22 ust. 3, podlega przekazaniu na rzecz otwartego funduszu emerytalnego, począwszy od najbliższej płatności składek na ubezpieczenie emerytalne, dokonanej po otrzymaniu przez Zakład od otwartego funduszu emerytalnego zawiadomienia o zawarciu umowy członkowskiej przez ubezpieczonego.

9. Składka ubezpieczonych, o których mowa w ust. 1, podlega przekazaniu do otwartych funduszy emerytalnych na zasadach określonych w ust. 8, jednakże w przypadku, gdyby ubezpieczony nie zawarł umowy w terminie, o którym mowa w ust. 2, składka, począwszy od składki z tytułu zatrudnienia w październiku 1999 r., przeznaczona na otwarty fundusz emerytalny podlega przekazaniu do otwartego funduszu emerytalnego niezwłocznie po nabyciu członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym. Przepis art. 39 ust. 4 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

2. Stopa procentowa, o której mowa w art. 22 ust. 1 pkt 1 i ust. 4, ulega obniżce o 1% podstawy wymiaru składki od roku kalendarzowego, o którym mowa w ust. 1.

2. Z dniem powołania Prezesa Zakładu, o którym mowa w art. 73, wygasa akt powołania Prezesa sprawującego jego funkcje.

2. Osoby, o których mowa w ust. 1, pełnią obowiązki do czasu powołania kierowników terenowych jednostek organizacyjnych Zakładu, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 2.

2. Pracownikom, o których mowa w ust. 1, nie przysługują odprawy i inne świadczenia pieniężne wypłacane na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz na podstawie przepisów o pracownikach urzędów państwowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5.

3. Zakład w terminie do dnia 31 stycznia 1999 r. zawiadamia na piśmie pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę o warunkach pracy oraz o skutkach w zakresie stosunków pracy związanych ze zmianą, o której mowa w ust. 1 oraz w art. 113b ust. 1.

4. W terminie 30 dni od zawiadomienia przewidzianego w ust. 3 pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

5. Pracownikom zatrudnionym na podstawie mianowania Zakład do dnia 31 stycznia 1999 r. przedstawi na piśmie nowe warunki pracy i płac z wynagrodzeniem nie niższym niż dotychczasowe. Pracownicy w terminie 30 dni winni złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia proponowanych warunków. W razie nieuzgodnienia warunków, dotychczasowy stosunek pracy rozwiązuje się z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, liczonego od dnia, w którym pracownik złożył oświadczenie o odmowie przyjęcia proponowanych warunków, lub od dnia, do którego winien złożyć takie oświadczenie. Rozwiązane stosunku pracy w tym trybie powoduje skutki, jakie przepisy ustawy o pracownikach urzędów państwowych wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy w związku z likwidacją urzędu.

6. Do czasu zawarcia układu zbiorowego, zasady wynagradzania pracowników Zakładu oraz wielkość środków na wynagrodzenia określa Prezes Zakładu.

2. Nabycie z mocy prawa własności nieruchomości w ramach majątku, o którym mowa w ust. 1, stwierdza w formie decyzji wojewoda.

3. Ostateczna decyzja stwierdzająca nabycie własności nieruchomości stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej.

4. W zakresie prowadzonej działalności określonej w ustawie Zakład nie ponosi opłat skarbowych i sądowych.

5. [100] Przepisy ust. 1–4 stosuje się odpowiednio do nieruchomości, w stosunku do których Zakład nabył przed dniem 1 stycznia 1999 r. prawo użytkowania wieczystego na rzecz Skarbu Państwa. W tym przypadku Zakład nabywa prawo użytkowania wieczystego gruntów oraz własność położonych na tych gruntach budynków i budowli lub innych części składowych.

2. Aktywa i pasywa w zakresie działalności bieżącej i inwestycyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, działającego na podstawie ustawy, o której mowa w ust. 1, stają się z dniem 1 stycznia 1999 r. aktywami i pasywami Zakładu.

3. Fundusz emerytalny sfinansuje przejściowo koszty Zakładu. Zwrot kosztów funduszowi emerytalnemu następuje po uzyskaniu przez fundusze, o których mowa w art. 55, przychodów ze składek na ubezpieczenia społeczne.

2. Kolejowe jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 1, dokonają wypłaty świadczeń w 1998 r. oraz przekażą dokumentację niezbędną Zakładowi do wypłaty świadczeń za okres od dnia wejścia w życie ustawy i dokumentację wymaganą do przyznania lub przeliczenia świadczeń, a także dokumentację niezbędną do dokonania rocznego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 1998.

3. Minister właściwy do spraw transportu przekaże Zakładowi prawa majątkowe i środki rzeczowe w zakresie niezbędnym do przejęcia zadań, o których mowa w ust. 1.

4. Minister właściwy do spraw transportu, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb przejęcia jednostek, o których mowa w ust. 1.

2. W okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2002 r. stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 1,62% podstawy wymiaru.

1) ustawa z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 i Nr 74, poz. 441, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 104, poz. 450 i Nr 110, poz. 474, z 1994 r. Nr 84, poz. 385, z 1995 r. Nr 4, poz. 17 i Nr 85, poz. 426, z 1997 r. Nr 121, poz. 770 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 108, poz. 684),

2) art. 1, art. 8, art. 14 ustawy z dnia 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. Nr 31, poz. 145, z 1986 r. Nr 42, poz. 202, z 1989 r. Nr 35, poz. 190, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1995 r. Nr 4, poz. 17, z 1996 r. Nr 100, poz. 461 oraz z 1997 r. Nr 28, poz. 153),

3) art. 1–5, art. 25–32, art. 34 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz.U. z 1995 r. Nr 65, poz. 333 i Nr 128, poz. 617, z 1996 r. Nr 100, poz. 461 oraz z 1997 r. Nr 28, poz. 153),

4) art. 1–4, art. 22–26, art. 28, art. 32 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 104, poz. 450 i Nr 110, poz. 474, z 1995 r. Nr 4, poz. 17, z 1996 r. Nr 100, poz. 461 i Nr 124, poz. 585, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668),

5) rozdział 8 ustawy z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz. U. Nr 23, poz. 99, z 1985 r. Nr 20, poz. 85, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1997 r. Nr 43, poz. 272 i z 1998 r. Nr 66, poz. 431),

6) art. 1–6, art. 27–32, art. 34 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych (Dz. U. Nr 29, poz. 156, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 104, poz. 450, z 1995 r. Nr 4, poz. 17, z 1996 r. Nr 100, poz. 461 i z 1997 r. Nr 28, poz. 153).

2. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie pozostają w mocy przepisy aktów wykonawczych wydane na podstawie ustawy wymienionej w ust. 1 pkt 1, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami ustawy.

3. Ilekroć przepisy:

1) odsyłają do przepisów o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, do przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub do przepisów o ubezpieczeniach społecznych pracowników — należy przez to rozumieć odesłanie do przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych,

2) określają jako organ właściwy oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Biuro Rent Zagranicznych — należy przez to rozumieć jednostkę organizacyjną Zakładu.

1) [102] art. 24—31, 33, 73 ust. 2, art. 74 ust. 1 i 5, art. 75 ust. 1, ust. 2 pkt 1, 2, 9 i 10 oraz ust. 3, art. 109, 117 ust. 2—4, art. 119 i 120, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia,

2) art. 108, który wchodzi w życie z dniem 1 grudnia 1998 r.,

3) art. 39 ust. 1—4, który wchodzi w życie z dniem 1 października 1999 r.,

4) art. 15 ust. 2, art. 22 ust. 1 pkt 4 i ust. 2, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2000 r.,

5) art. 22 ust. 4, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2002 r.