Dziennik Ustaw - rok 1998 nr 111 poz. 699

Na podstawie art. 249 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 i Nr 160, poz. 1083) zarządza się, co następuje:

2. Skazany jest obowiązany przekazać do depozytu dokumenty, pieniądze, przedmioty wartościowe i inne przedmioty, których nie może posiadać w celi.

2. Umieszczenia w celi przejściowej nie stosuje się do skazanego przetransportowanego z innego zakładu karnego albo aresztu śledczego, jeżeli był już poddany badaniom i zabiegom, o których mowa w ust. 1.

1) uczestniczyć w grupach organizowanych bez zgody właściwych przełożonych,

2) posługiwać się wyrazami lub zwrotami wulgarnymi, obelżywymi albo gwarą przestępców,

3) uprawiać gier hazardowych,

4) spożywać alkoholu oraz używać środków odurzających lub substancji psychotropowych,

5) odmawiać przyjmowania posiłków dostarczanych przez administrację zakładu karnego, powodować u siebie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, jak również nakłaniać lub pomagać w dokonywaniu takich czynów – w celu wymuszenia określonej decyzji lub postępowania,

6) wykonywać tatuaży i zezwalać na ich wykonywanie na sobie, jak również nakłaniać lub pomagać w dokonywaniu takich czynów,

7) porozumiewać się z osobami postronnymi oraz osadzonymi w innej celi, jeżeli naruszałoby to ustalony w zakładzie karnym porządek,

8) samowolnie zmieniać celi mieszkalnej, miejsca wyznaczonego do spania, stanowiska pracy i miejsca wykonywania zleconej czynności.

1) decyzję klasyfikacyjną,

2) konieczność oddzielenia skazanych od tymczasowo aresztowanych,

3) potrzebę zapewnienia porządku oraz bezpieczeństwa w zakładzie karnym,

4) zalecenia lekarskie, psychologiczne i rehabilitacyjne,

5) potrzebę kształtowania właściwej atmosfery wśród skazanych,

6) konieczność zapobiegania samoagresji i popełnianiu przestępstw podczas odbywania kary.

2. W obecności przełożonych oraz osób wizytujących zakład karny skazany powinien stać. Skazany, a w celi wieloosobowej – starszy celi, podaje swoje imię i nazwisko osobom wchodzącym do celi.

3. Obowiązków określonych w ust. 2 nie egzekwuje się, gdy skazany zostanie od nich zwolniony przez właściwego przełożonego, w szpitalach i izbach chorych, w czasie pracy i nauczania oraz w trakcie zajęć terapeutycznych, kulturalno-oświatowych, sportowych i wychowania fizycznego, a także zorganizowanych praktyk i posług religijnych, widzeń, posiłków, spaceru i spoczynku, których czas ustalono w porządku wewnętrznym.

2. Dyrektor zakładu karnego, zwany dalej „dyrektorem”, może zezwolić skazanemu na posiadanie w celi sprzętu audiowizualnego, komputerowego oraz innych przedmiotów, w tym także podnoszących estetykę pomieszczenia lub będących wyrazem kulturalnych zainteresowań skazanego.

3. Skazany nie może posiadać w celi albo przekazywać do depozytu w trakcie pobytu w zakładzie karnym przedmiotów, których wymiary lub ilość naruszają obowiązujący porządek albo utrudniają konwojowanie. Przedmioty te przesyła się, na koszt skazanego, do wskazanej przez niego osoby, instytucji lub organizacji. W uzasadnionym przypadku przedmioty te mogą być przesłane na koszt zakładu karnego.

4. Skazany nie może posiadać, poza depozytem, środków łączności oraz przedmiotów i dokumentów, które mogą stanowić zagrożenie dla porządku lub bezpieczeństwa w zakładzie karnym, zwanych dalej „przedmiotami niebezpiecznymi”, a w szczególności brzytew, żyletek, narzędzi do cięcia metalu, metalowych noży, łyżek i widelców, środków służących do obezwładniania, środków odurzających, substancji psychotropowych oraz alkoholu.

5. W zakładzie karnym typu półotwartego i otwartego skazani mogą posiadać sztućce metalowe.

2. Kontrola osobista polega na oględzinach ciała oraz sprawdzeniu odzieży, bielizny i obuwia, a także przedmiotów posiadanych przez skazanego. Oględziny ciała oraz sprawdzenie odzieży, bielizny i obuwia przeprowadza się w pomieszczeniu, podczas nieobecności osób postronnych oraz osób odmiennej płci.

3. Kontrola może być przeprowadzona w każdym czasie. W razie konieczności dopuszczalne jest naruszenie plomb gwarancyjnych oraz uszkodzenie kontrolowanych przedmiotów w niezbędnym zakresie.

4. Znalezione w czasie kontroli przedmioty, których skazany nie może posiadać, podlegają zatrzymaniu. Przedmioty, których właściciela ustalono, przekazuje się do depozytu albo przesyła się, na koszt skazanego, do wskazanej przez niego osoby, instytucji lub organizacji. W uzasadnionym przypadku przedmioty te mogą być przesłane na koszt zakładu karnego. Przedmioty i notatki, których właściciela nie ustalono, podlegają zniszczeniu, pieniądze zaś oraz przedmioty wartościowe przekazuje się na rzecz Skarbu Państwa albo na cele pomocy postpenitencjarnej.

5. Decyzje w sprawach, o których mowa w ust. 3 i 4, podejmuje dyrektor. Ze zniszczenia przedmiotów i notatek oraz przekazania pieniędzy i przedmiotów wartościowych sporządza się protokół.

2. Ustalając porządek wewnętrzny dyrektor określa dla zakładu karnego, a w razie potrzeby – dla poszczególnych oddziałów, w szczególności:

1) godziny oraz sposób przeprowadzania apelu porannego i wieczornego,

2) godziny przeznaczone na sen, pracę, naukę, zajęcia kulturalno-oświatowe, sportowe i wychowania fizycznego oraz zajęcia własne skazanego,

3) godziny i miejsce spożywania posiłków dostarczanych przez administrację,

4) godziny, miejsce i sposób poruszania się po terenie zakładu,

5) godziny, miejsce i sposób odbywania spacerów oraz korzystania z kąpieli,

6) godziny i miejsce, w którym dozwolone jest palenie wyrobów tytoniowych,

7) ilość i rodzaj własnej odzieży, bielizny i obuwia, które skazany może posiadać w celi,

8) ilość i wymiary przedmiotów, które skazany może posiadać w celi, oraz sposób ich przechowywania, a w razie potrzeby zasady ich używania,

9) dni, godziny i miejsce przyjmowania skazanych przez dyrektora i innych przełożonych, lekarzy oraz sposób składania pisemnych wniosków, skarg i próśb,

10) dni, godziny, miejsce i porządek przeprowadzania widzeń,

11) dni, godziny i miejsce odprawiania nabożeństw, odbywania spotkań religijnych oraz nauczania religii,

12) częstotliwość, terminy, miejsce i sposób dokonywania zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie,

13) sposób przyjmowania i wydawania paczek,

14) dni, godziny i miejsce bezpośredniego kontaktowania się z przedstawicielami podmiotów, o których mowa w art. 38 § 1 Kodeksu,

15) osoby upoważnione do przyznawania nagród i ulg oraz wymierzania kar dyscyplinarnych,

16) godziny, czas trwania i miejsce korzystania z samoinkasujących aparatów telefonicznych,

17) obowiązki skazanych funkcyjnych, o których mowa w § 12.

3. Tekst porządku wewnętrznego powinien znajdować się w każdej celi. Na prośbę skazanego udostępnia się mu Kodeks oraz wydane na jego podstawie akty wykonawcze.

2. Skazany ma prawo bezpośredniego zwracania się do przełożonych oraz osób wizytujących zakład karny ze sprawami związanymi z wykonywaniem kary pozbawienia wolności, a także ze sprawami osobistymi.

3. Cele i inne pomieszczenia w zakładzie karnym, w których skazani przebywają, są wizytowane przez dyrektora oraz inne osoby przez niego wyznaczone.

4. Administracja zakładu karnego może organizować spotkania z grupami skazanych, zwłaszcza w sprawach związanych z warunkami odbywania kary, zatrudnieniem i nauczaniem.

2. Skazany jest obowiązany informować niezwłocznie przełożonych o zagrożeniach dla jego bezpieczeństwa osobistego oraz unikać tych zagrożeń.

3. Jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia skazanemu bezpieczeństwa osobistego, osadza się go w oddzielnej celi mieszkalnej.

2. Funkcyjni mogą być wyznaczeni tylko spośród skazanych wyróżniających się wzorową postawą i zachowaniem.

2. Zasady gromadzenia środków finansowych, o których mowa w ust. 1, po zapoznaniu się z opiniami skazanych, ustala dyrektor.

3. Decyzje o wydatkowaniu zgromadzonych środków finansowych wymagają zatwierdzenia przez dyrektora.

2. Skazanemu umożliwia się dokonanie pierwszego zakupu nie później niż trzeciego dnia roboczego po przyjęciu do zakładu karnego.

2. Skazany może, za zezwoleniem dyrektora, otrzymywać paczki z niezbędną mu odzieżą, bielizną, obuwiem i innymi przedmiotami osobistego użytku oraz środkami higieny, a po pozytywnym zaopiniowaniu przez lekarza – również z lekami; wydawanie leków odbywa się na zasadach ustalonych przez lekarza.

3. Paczki podlegają kontroli w obecności skazanego. W paczkach nie mogą być dostarczane artykuły, których sprawdzenie jest niemożliwe bez naruszenia w istotny sposób ich substancji, jak też artykuły w opakowaniach utrudniających kontrolę ich zawartości.

4. Artykuły żywnościowe uznane przez lekarza lub innego upoważnionego pracownika służby zdrowia zakładu karnego za nie nadające się do spożycia podlegają zniszczeniu w obecności skazanego.

5. Przepisy § 6 ust. 3 i 4 i § 7 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

2. Czas trwania i sposób odbywania spaceru przez skazanego chorego określa lekarz.

3. W razie naruszenia przez skazanego ustalonego sposobu odbywania spaceru, spacer może być zakończony przed czasem.

2. Skazanemu, co najmniej raz w miesiącu, umożliwia się ostrzyżenie.

3. Zgolenie lub zapuszczenie przez skazanego włosów, brody lub wąsów albo zmiana ich koloru w sposób utrudniający identyfikację wymaga zgody dyrektora.

4. Skazany korzysta co najmniej raz w tygodniu z ciepłej kąpieli. Skazany zatrudniony przy pracach brudzących korzysta z odpowiednio częstszych kąpieli. Kąpiel skazanego chorego odbywa się według wskazań lekarza.

5. Skazana kobieta korzysta co najmniej raz dziennie z ciepłej wody i dwa razy w tygodniu z ciepłej kąpieli.

2. W uzasadnionych przypadkach skazanego kieruje się, w celu leczenia, do zakładów opieki zdrowotnej poza zakładem karnym.

2. Skazany otrzymuje od administracji zakładu karnego pisemne potwierdzenie odbioru wysyłanej przez niego korespondencji urzędowej.

2. Nadzór, o którym mowa w ust. 1, wykonuje się poprzez kontrolę zawartości korespondencji oraz zapoznawanie się z jej treścią.

3. Korespondencja, o której mowa w art. 8 § 3, art. 102 pkt 11 i art. 103 § 1 Kodeksu, może podlegać jedynie kontroli jej zawartości, która odbywa się w obecności skazanego.

2. Cenzura polega na usunięciu części tekstu lub uczynieniu go nieczytelnym, zatrzymanie zaś korespondencji polega na nieprzekazaniu jej adresatowi i dołączeniu do akt osobowych skazanego.

3. Decyzję o cenzurze lub o zatrzymaniu korespondencji podejmuje dyrektor, który powiadamia skazanego o przyczynach jej ocenzurowania lub zatrzymania. Dyrektor może zezwolić na przekazanie skazanemu ważnej wiadomości zawartej w zatrzymanej korespondencji.

4. Dla celów kontrolnych kopię korespondencji przed jej ocenzurowaniem załącza się do akt osobowych skazanego; w przypadku wglądu skazanego do akt osobowych, kopii korespondencji przed jej ocenzurowaniem oraz korespondencji zatrzymanej nie udostępnia się.

2. Wnioski, skargi i prośby w sprawach pilnych są rozpatrywane niezwłocznie.

3. Skazanego, którego wniosek, skarga lub prośba są adresowane do niewłaściwego organu, należy poinformować, jaki organ jest właściwy do jej rozpatrzenia.

2. W widzeniu mogą uczestniczyć nie więcej niż dwie osoby pełnoletnie. Liczba osób niepełnoletnich nie podlega ograniczeniu. Osoby do lat 15 mogą korzystać z widzeń tylko pod opieką osób pełnoletnich.

3. Widzenie z osobą nie będącą członkiem rodziny lub inną niż rodzina osobą bliską skazany może otrzymać za zezwoleniem dyrektora.

4. W uzasadnionych przypadkach dyrektor może indywidualnie zezwolić na przedłużenie czasu widzenia, zwiększenie liczby widzeń w ciągu dnia lub na udzielenie widzenia z większą liczbą osób odwiedzających.

5. Widzenia odbywają się pod dozorem funkcjonariusza, w sposób umożliwiający bezpośredni kontakt skazanego z osobą odwiedzającą, przy oddzielnym stoliku.

6. W czasie widzenia zezwala się na spożywanie artykułów żywnościowych i napojów zakupionych przez odwiedzających na terenie zakładu karnego.

7. W razie naruszenia przez skazanego lub osobę go odwiedzającą ustalonych zasad odbywania widzenia, może być ono przerwane lub zakończone przed czasem.

8. Zasady odbywania widzeń podaje się do wiadomości, w formie ogłoszenia, osobom odwiedzającym, w miejscu dostępnym dla odwiedzających.

2. W uzasadnionych przypadkach dyrektor może zezwolić skazanemu na skorzystanie z innego niż określony w ust. 1 aparatu na koszt abonenta lub skazanego, a jeżeli skazany nie posiada środków pieniężnych – na koszt zakładu karnego.

3. Rozmowa może być przerwana w razie konieczności zapewnienia ochrony społeczeństwa lub bezpieczeństwa zakładu karnego.

4. W przypadkach poważnego zagrożenia społeczeństwa albo poważnego zagrożenia dla bezpieczeństwa zakładu karnego dyrektor może, na czas określony, pozbawić skazanego uprawnienia, o którym mowa w ust. 1.

2. Jeżeli skazanego zatrudnia się na podstawie skierowania do pracy, zatrudnienie przy pracach szkodliwych dla zdrowia wymaga jego pisemnej zgody.

1) podejmuje decyzję o zatrudnieniu lub wycofaniu z zatrudnienia oraz ustala wysokość wynagrodzenia, jeżeli skazanego zatrudnia się na podstawie skierowania do pracy,

2) ustala system konwojowania poza terenem zakładu karnego,

3) podejmuje decyzję o podwyższeniu przypadającej mu części wynagrodzenia, jeżeli na skazanym ciąży obowiązek alimentacyjny, a osoba uprawniona znajduje się w trudnej sytuacji materialnej.

1) dodatkowego lub dłuższego widzenia,

2) dodatkowego zakupu artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie karnym,

3) dłuższych spacerów,

4) pierwszeństwa lub częstszego udziału w zajęciach kulturalno-oświatowych, sportowych i wychowania fizycznego.

2. Zakres uprawnień i ulg, o których mowa w ust. 1, określa dyrektor.

2. Koszty kształcenia w szkołach poza obrębem zakładu karnego ponosi skazany. Jeżeli koszty te nie są wyższe niż koszty kształcenia w zakładzie karnym, mogą być one poniesione całkowicie lub częściowo przez zakład.

3. Dyrektor może zwolnić skazanego z obowiązku nauczania, na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

2. Skazany zwolniony z zakładu karnego przed zakończeniem roku szkolnego lub szkolenia kursowego może składać w zakładzie egzaminy końcowe, a zwolniony przed okresem klasyfikacji w szkole – otrzymuje zaświadczenie o uczęszczaniu do danej szkoły.

2. Zajęcia kulturalno-oświatowe mogą polegać w szczególności na:

1) udostępnianiu audycji radiowych i telewizyjnych,

2) umożliwianiu korzystania z wypożyczanych lub dostarczanych książek, prasy i gier oraz zakupywania ich na własny koszt,

3) uczestniczeniu w zajęciach świetlicowych i kołach zainteresowań,

4) emisji filmów.

3. Zajęcia sportowe i wychowania fizycznego mogą polegać w szczególności na:

1) uczestniczeniu w zajęciach gimnastycznych i zajęciach kół sportowych,

2) uczestniczeniu w zawodach sportowych.

2. Rzecznicy reprezentują ogół skazanych przebywających w zakładzie karnym albo skazanych z poszczególnych oddziałów.

1) pochwała,

2) zezwolenie na częstsze branie udziału w zajęciach kulturalno-oświatowych, sportowych lub wychowania fizycznego,

3) zezwolenie na przekazanie osobie najbliższej upominku,

4) zezwolenie na odbywanie widzeń we własnej odzieży,

5) zezwolenie na dokonywanie dodatkowych zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie karnym,

6) zezwolenie na telefoniczne porozumienie się z rodziną i innymi osobami bliskimi na koszt zakładu karnego.

2. W czasie korzystania z nagród, o których mowa w art. 138 § 1 pkt 7 i 8 Kodeksu, oraz z zezwolenia określonego w art. 165 § 2 Kodeksu, skazany używa własnej odzieży, bielizny i obuwia. Jeżeli są one nieodpowiednie ze względu na porę roku lub zniszczone, zakład karny udziela stosownej pomocy.

2. Nagrody wymienione w art. 138 § 1 pkt 1–3 Kodeksu oraz w § 47 ust. 1 pkt 2, 4 i 5 mogą być przyznane jednorazowo lub na czas określony, nie dłużej jednak niż na trzy miesiące.

2. Skazanemu, który korzystając z nagród wymienionych w art. 138 § 1 pkt 7 i 8 Kodeksu nadużył zaufania, a w szczególności popełnił nowe przestępstwo lub nie powrócił do zakładu karnego w wyznaczonym terminie, nie udziela się tych nagród przez okres co najmniej 6 miesięcy.

2. Przed wymierzeniem oraz wykonaniem kary dyscyplinarnej, o której mowa w ust. 1, lekarz lub psycholog wydaje pisemną opinię o zdolności skazanego do odbycia tej kary.

2. W trakcie wykonywania kary, o której mowa w ust. 1, skazanego pozbawia się możliwości:

1) korzystania z widzeń i samoinkasujących aparatów telefonicznych,

2) korzystania ze sprzętu audiowizualnego i komputerowego,

3) bezpośredniego uczestniczenia, wspólnie z innymi skazanymi, w nabożeństwach, spotkaniach religijnych i nauce religii,

4) korzystania z udziału w zajęciach kulturalno-oświatowych, sportowych i wychowania fizycznego, z wyjątkiem korzystania z książek i prasy,

5) dokonywania zakupów artykułów żywnościowych,

6) otrzymywania paczek żywnościowych,

7) uczestniczenia w nauczaniu i zatrudnieniu poza celą,

8) korzystania z własnej odzieży i obuwia.

2. Decyzję o ukaraniu, uchyleniu, darowaniu, odroczeniu, zamianie, zawieszeniu lub przerwaniu kary dyscyplinarnej, a także o odstąpieniu od ukarania dyscyplinarnego sporządza się na piśmie i podaje do wiadomości skazanemu, a gdy względy wychowawcze za tym przemawiają – również innym skazanym lub innym osobom.

3. Jeżeli w okresie zawieszenia wykonania kary dyscyplinarnej skazany dopuścił się ponownie przekroczenia, zawieszona kara ulega wykonaniu, chyba że dyrektor postanowi inaczej.

2. Skazany jest obowiązany również poinformować o zmianie danych osobowych, miejsca zameldowania lub przebywania bez zameldowania i innych danych niezbędnych do prawidłowego wykonywania kary pozbawienia wolności.

1) udzielać osobom prowadzącym badania informacji o stanie zdrowia, przebytych chorobach i urazach oraz warunkach, w jakich się wychowywał,

2) wykonywać zlecone przez psychologa lub psychiatrę czynności niezbędne na potrzeby badania,

3) poddawać się lekarskim oględzinom ciała i innym niezbędnym badaniom lekarskim.

2. Skazanemu przedstawia się zamierzenia administracji zakładu karnego odnoszące się do przewidywanego dla niego indywidualnego programu oddziaływania albo indywidualnego programu terapeutycznego. Skazanego informuje się także o sposobie i terminie opracowania indywidualnego programu oddziaływania, w celu uzyskania zgody na współudział w jego opracowaniu i wykonywaniu.

1) rodzaje i formy oddziaływań wychowawczych, którym skazany zostanie poddany,

2) prace, które skazany będzie wykonywał, a w razie potrzeby szczególne warunki zatrudnienia,

3) potrzeby, zakres, kierunki i formy nauczania, jakimi skazany zostanie objęty, a także szczególne obowiązki wiążące się z nauczaniem,

4) rodzaje i formy zajęć kulturalno-oświatowych, sportowych i wychowania fizycznego, w których skazany będzie uczestniczył,

5) zakres i sposób kontaktów skazanego z rodziną i innymi osobami bliskimi, w szczególności matek sprawujących bezpośrednią opiekę nad swoimi dziećmi w domu dla matki i dziecka,

6) sposób wywiązywania się skazanego z obowiązków alimentacyjnych i obowiązków nałożonych przez sąd,

7) zasady korzystania z niektórych przysługujących skazanym uprawnień,

8) kryteria i termin najbliższej oceny wykonywania programu.

2. Przy ocenie postępów skazanego w resocjalizacji dokonuje się również oceny wykonywania indywidualnego programu oddziaływania.

2. Przepis § 60 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

2. Oceny postępów skazanego w resocjalizacji dokonuje się także przed:

1) zmianą decyzji klasyfikacyjnej,

2) wystąpieniem do sądu penitencjarnego o zmianę rodzaju lub typu zakładu karnego, jeżeli sąd penitencjarny jest wyłącznie właściwy do wydania postanowienia w tym przedmiocie,

3) wydaniem opinii, w przypadkach, o których mowa w § 81 pkt 5 i 6,

4) weryfikacją decyzji w sprawach określonych w § 81 pkt 3 i 4,

5) nabyciem przez skazanego uprawnień do warunkowego przedterminowego zwolnienia.

3. Okres pomiędzy kolejnymi ocenami postępów w resocjalizacji nie może przekraczać 6 miesięcy.

4. W trakcie dokonywania oceny skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności w systemie zwykłym proponuje się mu, w razie potrzeby, skierowanie do systemu programowanego oddziaływania.

2. Jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze, w oddziałach terapeutycznych mogą odbywać karę także inni skazani, za ich zgodą.

1) udzielać osobom prowadzącym leczenie lub rehabilitację informacji o stanie zdrowia, przebytych chorobach i urazach oraz warunkach, w jakich się wychowywał,

2) uczestniczyć w zajęciach indywidualnych i grupowych organizowanych w oddziale terapeutycznym,

3) wykonywać inne zlecone czynności niezbędne dla potrzeb leczenia i rehabilitacji.

2. O odmowie skazanego poddania się leczeniu albo rehabilitacji powiadamia się sąd penitencjarny.

2. Klasyfikacji skazanych dokonuje się niezwłocznie po rozpoczęciu wykonywania prawomocnego orzeczenia.

3. Decyzję klasyfikacyjną weryfikuje się niezwłocznie po ujawnieniu nowych okoliczności mających wpływ na klasyfikację, a w szczególności po uzyskaniu wyników badań osobopoznawczych, w tym psychologicznych i psychiatrycznych.

2. Osobę odbywającą karę orzeczoną za wykroczenie albo karę porządkową, a także osobę, wobec której stosowany jest środek przymusu skutkujący pozbawienie wolności, zwaną „ukaraną”, kieruje się do zwykłego systemu odbywania kary, chyba że szczególne okoliczności przemawiają za skierowaniem do innego systemu.

3. Jeżeli wobec skazanego wykonywana jest kolejno kara pozbawienia wolności, a następnie kara orzeczona za wykroczenie albo kara porządkowa lub środek przymusu, to w czasie wykonywania tej kary lub środka skazany pozostaje w takim systemie wykonywania kary, do jakiego został skierowany w czasie odbywania kary pozbawienia wolności.

1) rodzaje zakładów karnych oznacza się literami:

a) zakład karny dla młodocianych – M,

b) zakład karny dla odbywających karę po raz pierwszy – P,

c) zakład karny dla recydywistów penitencjarnych – R,

d) zakład karny dla odbywających karę aresztu wojskowego – W,

2) typy zakładów karnych oznacza się cyframi:

a) zakład karny typu zamkniętego – 1,

b) zakład karny typu półotwartego – 2,

c) zakład karny typu otwartego – 3,

3) system wykonywania kary oznacza się literami:

a) system programowanego oddziaływania – p,

b) system terapeutyczny – t,

c) system zwykły – z.

2. Dla celów klasyfikacji skazanych litery wymienione w ust. 1 pkt 1 oznaczają grupy klasyfikacyjne, a cyfry i litery wymienione w ust. 1 pkt 2 i 3 oznaczają podgrupy klasyfikacyjne.

3. Dla celów klasyfikacji skazanych odbywanie kar orzeczonych za wykroczenia, kar porządkowych oraz stosowanie środków przymusu skutkujących pozbawienie wolności oznacza się dodatkowo literą U.

1) skazani, którzy nie ukończyli 24 roku życia,

2) w uzasadnionych przypadkach – skazani jako młodociani, którzy ukończyli 24 rok życia, zwłaszcza jeżeli ich postawa i zachowanie za tym przemawiają, a także jeżeli jest to konieczne ze względu na kontynuację realizacji zadań określonych w indywidualnym programie oddziaływania lub indywidualnym programie terapeutycznym,

3) dorośli skazani po raz pierwszy, wyróżniający się dobrą postawą, za ich zgodą, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami oddziaływania na skazanych młodocianych, z wyłączeniem zakwalifikowanych do niebezpiecznych oraz skazanych za przestępstwa określone w art. 117–124, art. 127–130, art. 132–136, art. 140 i 141, art. 148 § 1–3, art. 151, art. 156 § 3, art. 158 § 3, art. 166 i 167, art. 170, art. 171 § 1, art. 197–204, art. 207–211, art. 223, art. 247 § 1 i 2, art. 252 § 1 i 2, art. 258 § 2 i 3 i art. 280 § 2 Kodeksu karnego.

1) pierwszy raz skazani na karę pozbawienia wolności za przestępstwa umyślne,

2) skazani odbywający zastępczą karę pozbawienia wolności po raz pierwszy lub orzeczoną w tej samej sprawie co kara pozbawienia wolności,

3) skazani na karę pozbawienia wolności za przestępstwa nieumyślne,

4) inni dorośli skazani, którzy nie zostali zaklasyfikowani do odbywania kary w zakładach karnych dla recydywistów penitencjarnych, z uwagi na szczególne względy resocjalizacyjne, zwłaszcza gdy przemawia za tym krótki okres uprzednio lub obecnie odbywanej kary albo znikomy stopień demoralizacji i zagrożenia społecznego.

1) za przestępstwo nieumyślne, a także odbywający zastępcze kary pozbawienia wolności, osoby odbywające kary aresztu oraz skazane kobiety – jeżeli przemawiają za tym ich właściwości i warunki osobiste oraz sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie po dokonaniu przestępstwa albo inne szczególne okoliczności pozwalające przypuszczać, że można wobec nich wykonywać karę w warunkach zmniejszonej izolacji i zabezpieczenia zakładu karnego,

2) przebywający w zakładzie karnym typu półotwartego wyróżniający się pozytywną postawą i zachowaniem,

3) przebywający w zakładzie karnym typu zamkniętego, wyróżniający się wzorową postawą i zachowaniem, nie wcześniej niż po odbyciu połowy kary pozbawienia wolności, po której mogą być warunkowo przedterminowo zwolnieni,

4) skazani na karę dożywotniego pozbawienia wolności wyróżniający się wzorową postawą i zachowaniem, po odbyciu co najmniej 20 lat kary.

1) stwarzający poważne zagrożenie społeczne,

2) stanowiący poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu karnego,

3) za przestępstwa popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw, chyba że szczególne okoliczności przemawiają za osadzeniem w zakładzie karnym innego typu,

4) na karę dożywotniego pozbawienia wolności – przed odbyciem 15 lat kary,

5) za przestępstwo nieumyślne, odbywający zastępcze kary pozbawienia wolności, osoby odbywające kary aresztu oraz skazane kobiety, a także inni skazani, których właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, zachowanie po dokonaniu przestępstwa, negatywna ocena postawy i zachowania w areszcie śledczym, względy bezpieczeństwa albo inne szczególne okoliczności wskazują, że należy wobec nich wykonywać karę w warunkach zwiększonej izolacji i zabezpieczenia,

6) którzy podczas pobytu w areszcie śledczym lub zakładzie karnym naruszali w poważnym stopniu dyscyplinę i porządek,

7) przebywający dotychczas w zakładzie karnym typu otwartego lub półotwartego, jeżeli negatywna ocena ich postawy i zachowania, a także względy bezpieczeństwa wskazują, że należy wobec nich wykonywać karę w warunkach zwiększonej izolacji i zabezpieczenia zakładu karnego,

8) wobec których zastosowano tymczasowe aresztowanie w związku z toczącym się postępowaniem karnym w innej sprawie,

9) którzy popełnili przestępstwa o znacznym stopniu społecznej szkodliwości, określone w art. 117–124, art. 127–130, art. 132–136, art. 140 i 141, art. 148 § 1–3, art. 154 § 2, art. 156 § 3, art. 158 § 3, art. 163 § 1 i 3, art. 166 i 167, art. 170, art. 171 § 1, art. 173 § 1 i 3, art. 197, art. 200 § 1, art. 207, art. 223, art. 242, art. 247 § 1 i 2, art. 252 § 1 i 2, art. 258, art. 280 § 2 oraz art. 339 § 1–3 Kodeksu karnego, chyba że ich postawa i zachowanie przemawiają za przebywaniem w zakładzie karnym innego typu.

2. W systemie zwykłym karę pozbawienia wolności odbywają także skazani:

1) dorośli, którzy zostali przeniesieni z systemu programowanego oddziaływania, ponieważ nie przestrzegali wymagań ustalonych w indywidualnym programie oddziaływania,

2) przeniesieni z systemu terapeutycznego po spełnieniu warunków, o których mowa w art. 97 Kodeksu, jeżeli nie wyrażają zgody na współudział w opracowaniu i wykonaniu indywidualnego programu oddziaływania.

1) młodociani,

2) dorośli, którzy po przedstawieniu im projektu programu oddziaływania wyrażą zgodę na współudział w jego opracowaniu i wykonaniu,

3) przeniesieni z systemu terapeutycznego, po spełnieniu warunków, o których mowa w art. 95 § 1 i art. 97 § 3 Kodeksu.

1) popełnił przestępstwo o znacznym stopniu społecznej szkodliwości, a w szczególności:

a) zamachu na niepodległość lub integralność państwa, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, konstytucyjny ustrój państwa lub jego naczelne organy albo na jednostkę Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,

b) ze szczególnym okrucieństwem,

c) wzięcia lub przetrzymania zakładnika albo w związku z wzięciem zakładnika,

d) uprowadzenia statku wodnego lub powietrznego,

e) z użyciem broni palnej, materiałów wybuchowych albo łatwo palnych,

2) podczas uprzedniego lub obecnego pozbawienia wolności stwarzał zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu karnego lub aresztu śledczego w ten sposób, że:

a) był organizatorem lub aktywnym uczestnikiem zbiorowego wystąpienia w areszcie śledczym lub zakładzie karnym,

b) dopuścił się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego lub inną osobę,

c) był sprawcą gwałtu albo znęcał się nad tymczasowo aresztowanym, skazanym lub ukaranym,

d) uwolnił się lub usiłował uwolnić się z aresztu śledczego lub zakładu karnego typu zamkniętego albo podczas konwojowania poza terenem takiego aresztu lub zakładu

– i którego właściwości, warunki osobiste, motywacje, sposób zachowania się przy popełnieniu przestępstwa, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, sposób zachowania się w trakcie pobytu w zakładzie karnym lub stopień demoralizacji stwarzają poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu, zwanego dalej „niebezpiecznym”, osadza się w wyznaczonym oddziale lub celi zakładu karnego typu zamkniętego, w warunkach zapewniających ochronę społeczeństwa i bezpieczeństwo tego zakładu.

2. W wyznaczonym oddziale lub celi zakładu karnego typu zamkniętego, w warunkach zapewniających ochronę społeczeństwa i bezpieczeństwo tego zakładu, osadza się również skazanego za przestępstwo popełnione w zorganizowanej grupie albo w związku mającym na celu popełnianie przestępstw, chyba że szczególne okoliczności przemawiają przeciwko takiemu osadzeniu.

1) kwalifikuje skazanych do nauczania w szkołach i na kursach,

2) kwalifikuje skazanych, o których mowa w art. 84 § 2 Kodeksu, do zakładów karnych dla młodocianych oraz skazanych, o których mowa w § 63 ust. 2, do odbywania kary w oddziałach terapeutycznych,

3) kwalifikuje skazanych jako niebezpiecznych oraz dokonuje, co najmniej raz na sześć miesięcy, weryfikacji decyzji w tym przedmiocie,

4) weryfikuje indywidualne programy oddziaływania albo indywidualne programy terapeutyczne, a także kieruje i wycofuje skazanych z oddziałów terapeutycznych,

5) wyraża opinie w sprawach przyznania skazanemu skierowanemu do odbywania kary w zakładzie karnym typu półotwartego lub otwartego przepustek, o których mowa w art. 91 pkt 7 i art. 92 pkt 9 Kodeksu, oraz nagród, o których mowa w art. 138 § 1 pkt 7 i 8 Kodeksu, wówczas gdy są one udzielane:

a) po raz pierwszy,

b) po przerwie trwającej dłużej niż sześć miesięcy,

c) po powstaniu istotnych zmian w sytuacji prawnej lub rodzinnej skazanego,

6) wyraża opinie w sprawach:

a) przyznania nagród, o których mowa w art. 138 § 1 pkt 7 i 8 Kodeksu, skazanemu skierowanemu do odbywania kary w zakładzie karnym typu zamkniętego,

b) projektu porządku wewnętrznego zakładu karnego oraz zmiany tego porządku,

c) innych przekazanych jej przez dyrektora,

7) podejmuje decyzję w sprawie korzystania przez skazanego z uprawnień określonych w art. 107 Kodeksu oraz zwalnia, na podstawie art. 121 § 4 Kodeksu, z obowiązku pracy.

1) stosunek skazanego do popełnionego przestępstwa,

2) stopień przestrzegania przez skazanego porządku i dyscypliny,

3) stosunek skazanego do pracy,

4) charakter kontaktów skazanego z rodziną i wywiązywanie się z obowiązku łożenia na jej utrzymanie,

5) zachowanie skazanego wobec innych skazanych i przełożonych,

6) zmiany w zachowaniu się skazanego w okresie od ostatniej oceny.

1) określa albo zmienia rodzaj i kierunek nauczania,

2) wycofuje z nauczania – jeśli nie uczyniła tego w indywidualnym programie oddziaływania lub indywidualnym programie terapeutycznym.

1) skazany może korzystać z dwóch widzeń w miesiącu, a za zgodą dyrektora – wykorzystać je jednorazowo,

2) funkcjonariusz sprawujący dozór nad widzeniami prowadzi również kontrolę rozmów,

3) korespondencja skazanego podlega nadzorowi administracji zakładu karnego,

4) rozmowy telefoniczne skazanego są kontrolowane.

1) skazany może korzystać z trzech widzeń w miesiącu, a za zgodą dyrektora – wykorzystać je jednorazowo,

2) funkcjonariusz sprawujący dozór nad widzeniami może kontrolować rozmowy,

3) korespondencja skazanego może podlegać nadzorowi administracji zakładu karnego,

4) rozmowy telefoniczne skazanego mogą być kontrolowane.

1) skazany może korzystać z nieograniczonej liczby widzeń,

2) dozór funkcjonariusza nad widzeniami ogranicza się do zapewnienia porządku w czasie ich trwania,

3) korespondencja skazanego nie podlega nadzorowi administracji zakładu karnego,

4) rozmowy telefoniczne skazanego nie są kontrolowane,

5) w miarę możliwości skazanym stwarza się warunki do przygotowywania dodatkowych posiłków we własnym zakresie.

1) skierowania do właściwego, ze względu na rodzaj, typ, system wykonywania kary lub odpowiednie zabezpieczenie, zakładu karnego,

2) zmiany przeznaczenia lub zlikwidowania przeludnienia zakładu karnego,

3) umożliwienia skazanemu odbywania kary najbliżej miejsca zamieszkania,

4) zatrudnienia lub nauki,

5) udzielenia świadczenia zdrowotnego oraz przeprowadzenia badań przez komisję lekarską,

6) skierowania do ośrodka diagnostycznego,

7) udziału w czynności procesowej.

2. Jeżeli skazany, który z ważnych powodów przebywa w innym zakładzie karnym niż ten, do którego został zaklasyfikowany, korzysta z uprawnień wynikających z decyzji klasyfikacyjnej. Korzystanie z tych uprawnień nie może naruszać bezpieczeństwa ani zakłócać porządku w zakładzie karnym, w którym przebywa.

1) prowadzi się w szerszym zakresie niż w innych zakładach karnych zajęcia kulturalno-oświatowe, sportowe i wychowania fizycznego,

2) organizuje się spotkania z rodzinami i innymi osobami bliskimi, w szczególności w celu poinformowania ich o postępach w resocjalizacji,

3) współpracuje się przede wszystkim z podmiotami, o których mowa w art. 38 § 1 Kodeksu.

2. W zakładach karnych dla młodocianych typu zamkniętego i półotwartego skazani mają ponadto prawo do dodatkowego widzenia w miesiącu.

2. Skazani, o których mowa w ust. 1, mają prawo do dodatkowego widzenia z dziećmi.

3. Skazani sprawujący pieczę nad dziećmi, które przebywają w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, powinni być w miarę możliwości osadzani w odpowiednich zakładach karnych, położonych najbliżej miejsca pobytu dzieci.

2. Cele mieszkalne oraz miejsca i pomieszczenia wyznaczone do: pracy, nauki, przeprowadzania spacerów, widzeń, odprawiania nabożeństw, spotkań religijnych i nauczania religii oraz zajęć kulturalno-oświatowych, sportowych i wychowania fizycznego dla skazanych niebezpiecznych wyposaża się w dodatkowe zabezpieczenia techniczno-ochronne.

3. Cele mieszkalne pozostają zamknięte całą dobę i są częściej kontrolowane niż te, w których osadzeni są skazani nie zakwalifikowani do niebezpiecznych.

4. Skazany niebezpieczny może uczyć się, pracować, bezpośrednio uczestniczyć w nabożeństwach, spotkaniach religijnych i nauce religii oraz korzystać z zajęć kulturalno-oświatowych, sportowych i wychowania fizycznego tylko w oddziale, w którym jest osadzony.

5. Poruszanie się skazanego niebezpiecznego po terenie zakładu karnego odbywa się pod wzmocnionym dozorem i jest ograniczone tylko do niezbędnych potrzeb.

6. Skazanego niebezpiecznego poddaje się kontroli osobistej przy każdorazowym wyjściu i powrocie do celi.

7. Spacer skazanego niebezpiecznego odbywa się w wyznaczonych miejscach pod wzmocnionym dozorem.

8. Sposób osobistego kontaktowania się przedstawicieli podmiotów określonych w art. 38 § 1 Kodeksu ze skazanym niebezpiecznym określa każdorazowo dyrektor.

9. Widzenia skazanego niebezpiecznego odbywają się w wyznaczonych miejscach pod wzmocnionym dozorem. W czasie korzystania z widzenia w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobą odwiedzającą, skazany ten nie może spożywać artykułów żywnościowych i napojów, o których mowa w § 33 ust. 6. Skazany niebezpieczny nie może korzystać z widzeń w obecności skazanych nie zakwalifikowanych jako niebezpiecznych.

10. Widzenia mogą być udzielane w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt, jeżeli zachodzi poważne zagrożenie bezpieczeństwa osoby odwiedzającej. Decyzję w tej sprawie podejmuje dyrektor. Nie dotyczy to osób, o których mowa w art. 8 § 3 Kodeksu. Na żądanie tych osób widzenia udziela się w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt ze skazanym niebezpiecznym.

11. Skazany niebezpieczny nie może korzystać z własnej odzieży.

1) sposób nawiązania i utrzymywania kontaktów z kuratorem sądowym oraz z przedstawicielami podmiotów wymienionych w art. 38 § 1 Kodeksu,

2) sposób wykorzystania przez skazanego zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego w celu podejmowania starań o zapewnienie sobie możliwości zamieszkania i pracy po zwolnieniu,

3) sposób dysponowania pieniędzmi poza obrębem zakładu karnego,

4) czynności, które winien podjąć skazany w celu otrzymania brakujących mu dokumentów tożsamości.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy program indywidualnego oddziaływania opracowywany jest przed przewidywanym warunkowym zwolnieniem lub przed wykonaniem kary dla skazanego odbywającego do tej pory karę pozbawienia wolności w systemie zwykłym, jak również gdy okres niezbędny na przygotowanie skazanego do życia po zwolnieniu wyznaczył sąd penitencjarny.

2. Skazanemu udziela się pomocy w przygotowaniu wniosku o zastosowanie względem skazanego dozoru sądowego kuratora zawodowego, o którym mowa w art. 167 § 1 Kodeksu.

2. W przypadku gdy działania administracji zakładu karnego, o których mowa w ust. 1, okazały się bezskuteczne, administracja zakładu karnego jest obowiązana udzielić zwalnianemu pomocy w udaniu się do miejsca zameldowania lub miejsca przebywania bez zameldowania albo publicznego zakładu opieki zdrowotnej.

2. Skazany otrzymuje ponadto świadectwo zwolnienia z zakładu karnego, zaświadczenie o zatrudnieniu, informacje o aktualnych wynikach lekarskich badań diagnostycznych oraz kartę informacyjną z przeprowadzonego leczenia szpitalnego, a wymagający leczenia – również skierowanie do specjalisty lub do szpitala, jeżeli takie są wskazania lekarskie.

3. Jako ekwiwalent pomocy pieniężnej, o której mowa w art. 166 § 3 Kodeksu, skazany może otrzymać przy zwolnieniu stosowną do pory roku odzież, bieliznę, obuwie, bilet na przejazd, a także artykuły żywnościowe na czas podróży. Decyzję w tym zakresie podejmuje dyrektor.

2. Przepis ust. 1 ma zastosowanie, jeżeli osoba zwolniona wyraża zgodę na dalsze leczenie w zakładzie karnym, co powinno być potwierdzone jej podpisem w indywidualnej dokumentacji medycznej. W razie niemożności wyrażenia tej zgody przez osobę zwolnioną, decyzję o pozostawieniu na leczeniu w zakładzie karnym podejmuje lekarz.

3. O pozostawieniu osoby zwolnionej w zakładzie karnym z powodu, o którym mowa w ust. 1, zawiadamia się niezwłocznie sędziego penitencjarnego, a w miarę możliwości – rodzinę lub osobę bliską albo osobę wskazaną przez zwolnionego.

4. Jeżeli osoba, o której mowa w ust. 1, nie wyraża zgody na dalsze leczenie w zakładzie karnym, lekarz zakładu karnego poucza ją o możliwych następstwach zdrowotnych odmowy leczenia. Fakt odmowy powinien być potwierdzony podpisem zwolnionego w indywidualnej dokumentacji medycznej, a w przypadku odmowy podpisu – notatką służbową na tę okoliczność.

2. Skazany, o którym mowa w ust. 1, nie korzysta z przepustek wymienionych w art. 91 pkt 7 i art. 92 pkt 9 Kodeksu, nagród wymienionych w art. 138 § 1 pkt 7 i 8 Kodeksu i § 47 ust. 1 pkt 6 regulaminu, a także zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego wymienionego w art. 165 § 2 Kodeksu.

3. Organ, do którego dyspozycji skazany pozostaje, może zarządzić stosowanie wobec niego również innych przepisów regulaminu wykonywania tymczasowego aresztowania.

1) osoby odbywającej karę orzeczoną za wykroczenie lub karę porządkową, a także do osoby, wobec której stosowany jest środek przymusu skutkujący pozbawienie wolności,

2) skazanego oraz osoby wymienionej w pkt 1, przebywających w zakładzie karnym przed dniem wejścia w życie regulaminu.

1) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 maja 1989 r. w sprawie regulaminu wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. Nr 31, poz. 166, z 1991 r. Nr 3, poz. 14, z 1994 r. Nr 72, poz. 320 oraz z 1995 r. Nr 153, poz. 788),

2) zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 grudnia 1995 r. w sprawie klasyfikacji skazanych oraz organizacji, zakresu działania i trybu postępowania komisji penitencjarnych (Dz. Urz. Min. Sprawiedl. z 1996 r. Nr 1, poz. 3).

Minister Sprawiedliwości: H. Suchocka