Dziennik Ustaw - rok 1993 nr 61 poz. 284

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 4 listopada 1950 r. została sporządzona w Rzymie Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, w następującym brzmieniu:

Przekład*

KONWENCJA O OCHRONIE PRAW CZŁOWIEKA I PODSTAWOWYCH WOLNOŚCI

Rządy Państw-Sygnatariuszy niniejszej konwencji, członkowie Rady Europy,

zważywszy na Powszechną Deklarację Praw Człowieka, uchwaloną 10 grudnia 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych;

zważywszy, że owa Deklaracja zmierza do zapewnienia powszechnego i efektywnego stosowania zawartych w niej praw;

zważywszy, że celem Rady Europy jest osiągnięcie większej jedności jej członków i że jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu jest ochrona oraz rozwój praw człowieka i podstawowych wolności;

potwierdzając swoją głęboką wiarę w te podstawowe wolności, które są fundamentem sprawiedliwości i pokoju na świecie i których zachowanie opiera się głównie z jednej strony na rzeczywiście demokratycznym ustroju politycznym, a z drugiej – na jednolitym pojmowaniu i wspólnym poszanowaniu praw człowieka, do których się one odwołują;

zdecydowane jako Rządy państw europejskich, działających w tym samym duchu i posiadających wspólne dziedzictwo ideałów i tradycji politycznych, poszanowania wolności i rządów prawa, podjąć pierwsze kroki w celu zbiorowego zagwarantowania niektórych praw wymienionych w Powszechnej Deklaracji,

uzgodniły, co następuje:

Wysokie Układające się Strony zapewniają każdemu człowiekowi, podlegającemu ich jurysdykcji, prawa i wolności określone w rozdziale I niniejszej konwencji.

1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego, skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.

2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnie koniecznego użycia siły:

a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;

b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem,

c) w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania.

Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

1. Nikt nie może być trzymany w niewoli lub w poddaństwie.

2. Nikt nie może być zmuszony do świadczenia pracy przymusowej lub obowiązkowej.

3. W rozumieniu tego artykułu pojęcie „praca przymusowa lub obowiązkowa” nie obejmuje:

a) żadnej pracy, jakiej wymaga się zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia wolności orzeczonej zgodnie z postanowieniami artykułu 5 niniejszej konwencji lub w okresie warunkowego zwolnienia;

b) żadnej służby o charakterze wojskowym bądź służby wymaganej zamiast obowiązkowej służby wojskowej w tych krajach, które uznają odmowę służby wojskowej ze względu na przekonania;

c) żadnych świadczeń wymaganych w stanach nadzwyczajnych lub klęsk zagrażających życiu lub dobru społeczeństwa;

d) żadnej pracy ani świadczeń stanowiących część zwykłych obowiązków obywatelskich.

1. Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Nikt nie może być pozbawiony wolności, z wyjątkiem następujących przypadków i w trybie ustalonym przez prawo:

a) zgodnego z prawem pozbawienia wolności w wyniku skazania przez właściwy sąd;

b) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w przypadku niepodporządkowania się wydanemu zgodnie z prawem orzeczeniu sądu lub w celu zapewnienia wykonania określonego w ustawie obowiązku;

c) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w celu postawienia przed właściwym organem, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zagrożonego karą, lub, jeśli jest to konieczne, w celu zapobieżenia popełnieniu takiego czynu lub uniemożliwienia ucieczki po jego dokonaniu;

d) pozbawienia nieletniego wolności na podstawie zgodnego z prawem orzeczenia w celu ustanowienia nadzoru wychowawczego lub zgodnego z prawem pozbawienia nieletniego wolności w celu postawienia go przed właściwym organem;

e) zgodnego z prawem pozbawienia wolności osoby w celu zapobieżenia szerzeniu przez nią choroby zakaźnej, osoby umysłowo chorej, alkoholika, narkomana lub włóczęgi;

f) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania osoby, w celu zapobieżenia jej nielegalnemu wkroczeniu na terytorium państwa, lub osoby, przeciwko której toczy się postępowanie o wydalenie lub ekstradycję.

2. Każdy, kto został zatrzymany, powinien zostać niezwłocznie i w zrozumiałym dla niego języku poinformowany o przyczynach zatrzymania i o stawianych mu zarzutach.

3. Każdy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustępu 1 lit. c) niniejszego artykułu powinien zostać niezwłocznie postawiony przed sędzią lub innym urzędnikiem uprawnionym przez ustawę do wykonywania władzy sądowej i ma prawo być sądzony w rozsądnym terminie albo zwolniony na czas postępowania. Zwolnienie może zostać uzależnione od udzielenia gwarancji zapewniających stawienie się na rozprawę.

4. Każdy, kto został pozbawiony wolności przez zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności i zarządzenia zwolnienia, jeżeli pozbawienie wolności jest niezgodne z prawem.

5. Każdy, kto został pokrzywdzony przez niezgodne z treścią tego artykułu zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo do odszkodowania.

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.

2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.

3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do:

a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia;

b) posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony;

c) bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony – do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości;

d) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia;

e) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie.

1. Nikt nie może być uznany za winnego popełnienia czynu polegającego na działaniu lub zaniechaniu działania, który według prawa wewnętrznego lub międzynarodowego nie stanowił czynu zagrożonego karą w czasie jego popełnienia. Nie będzie również wymierzona kara surowsza od tej, którą można było wymierzyć w czasie, gdy czyn zagrożony karą został popełniony.

2. Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniu osoby winnej działania lub zaniechania, które w czasie popełnienia stanowiły czyn zagrożony karą według ogólnych zasad uznanych przez narody cywilizowane.

1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.

2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.

1. Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje wolność zmiany wyznania lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonań przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności rytualne.

2. Wolność uzewnętrzniania wyznania lub przekonań może podlegać jedynie takim ograniczeniom, które są przewidziane przez ustawę i konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa publicznego, ochronę porządku publicznego, zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.

1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.

2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.

1. Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się oraz do swobodnego stowarzyszania się, włącznie z prawem tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów.

2. Wykonywanie tych praw nie może podlegać innym ograniczeniom niż te, które określa ustawa i które są konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwu, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nakładaniu zgodnych z prawem ograniczeń w korzystaniu z tych praw przez członków sił zbrojnych, policji lub administracji państwowej.

Mężczyźni i kobiety w wieku małżeńskim mają prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny, zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa.

Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe.

Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn.

1. W przypadku wojny lub innego niebezpieczeństwa publicznego zagrażającego życiu narodu, każda z Wysokich Układających się Stron może podjąć środki uchylające stosowanie zobowiązań wynikających z niniejszej konwencji w zakresie ściśle odpowiadającym wymogom sytuacji, pod warunkiem że środki te nie są sprzeczne z innymi zobowiązaniami wynikającymi z prawa międzynarodowego.

2. Na podstawie powyższego przepisu nie można uchylić zobowiązań wynikających z artykułu 2, z wyjątkiem przypadków śmierci będących wynikiem zgodnych z prawem działań wojennych, oraz zobowiązań zawartych w artykułach 3, 4 (ustęp 1) i 7.

3. Każda z Wysokich Układających się Stron, korzystając z prawa do uchylenia zobowiązań, poinformuje wyczerpująco Sekretarza Generalnego Rady Europy o środkach, które podjęła, oraz powodach ich zastosowania. Informować będzie również Sekretarza Generalnego Rady Europy, kiedy podjęte środki przestaną działać, a przepisy konwencji będą ponownie w pełni stosowane.

Żadnego z postanowień artykułów 10, 11 i 14 nie można uznać za wyłączające prawo Wysokiej Układającej się Strony do ograniczenia działalności politycznej cudzoziemców.

Żadne z postanowień niniejszej konwencji nie może być interpretowane jako przyznanie jakiemukolwiek państwu, grupie lub osobie prawa do podjęcia działań lub dokonania aktu zmierzającego do zniweczenia praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji albo ich ograniczenia w większym stopniu, niż to przewiduje konwencja.

Ograniczenia praw i wolności, na które zezwala niniejsza konwencja, nie będą stosowane w innych celach niż te, dla których je wprowadzono.

W celu zapewnienia przestrzegania zobowiązań wynikających dla Wysokich Układających się Stron z niniejszej konwencji tworzy się:

a) Europejską Komisję Praw Człowieka, zwaną dalej „Komisją”;

b) Europejski Trybunał Praw Człowieka, zwany dalej „Trybunałem”.

1. Komisja składa się z członków, których liczba równa jest liczbie Wysokich Układających się Stron. W Komisji nie może zasiadać więcej niż jeden obywatel tego samego państwa.

2. Komisja obraduje na posiedzeniu plenarnym. Może jednak utworzyć izby składające się co najmniej z 7 członków. Izby mogą badać skargi wniesione na podstawie artykułu 25 niniejszej konwencji, które nadają się do rozpatrzenia na podstawie ustalonego orzecznictwa lub które nie wywołują poważnych wątpliwości co do wykładni bądź stosowania konwencji. Z uwzględnieniem tego zastrzeżenia oraz postanowień zawartych w ustępie 5 niniejszego artykułu, izby wykonują wszystkie kompetencje przyznane Komisji na podstawie konwencji.

Członek Komisji wybrany w imieniu Wysokiej Układającej się Strony, przeciwko której wniesiono skargę, ma prawo do zasiadania w izbie, do której ta skarga została skierowana.

3. Komisja może powoływać komitety złożone co najmniej z trzech członków każdy, działające na zasadzie jednomyślności i wyposażone w kompetencje uznawania za niedopuszczalną lub skreśloną z listy spraw skargę wniesioną na podstawie artykułu 25, jeśli taka decyzja może zostać podjęta bez dalszego postępowania dowodowego.

4. Izba lub komitet mogą w każdym stadium postępowania przekazać sprawę do rozpatrzenia Komisji w pełnym składzie, która może także przejąć do rozpoznania każdą skargę skierowaną do izby lub komitetu.

5. Tylko Komisja w pełnym składzie może wykonywać następujące kompetencje:

a) badanie skarg wniesionych na podstawie artykułu 24;

b) wnoszenie spraw do Trybunału zgodnie z artykułem 48 lit. a);

c) ustalanie regulaminu wewnętrznego zgodnie z artykułem 36.

1. Członkowie Komisji są wybierani przez Komitet Ministrów bezwzględną większością głosów z listy sporządzonej przez Biuro Zgromadzenia Konsultacyjnego³⁾; każda z grup przedstawicieli Wysokich Układających się Stron w Zgromadzeniu Konsultacyjnym przedstawia trzech kandydatów, z których co najmniej dwóch musi być obywatelami Państwa, które ta grupa reprezentuje.

2. Jeśli jest to możliwe, tę samą procedurę stosuje się odpowiednio dla uzupełnienia składu Komisji w przypadku, gdy następne Państwa staną się Stronami niniejszej konwencji oraz w celu obsadzenia miejsc wakujących.

3. Kandydaci powinni posiadać najwyższe kwalifikacje moralne i spełniać warunki wymagane do sprawowania wysokiego urzędu sędziowskiego albo być osobami o uznanych kompetencjach w zakresie prawa wewnętrznego lub międzynarodowego.

1. Członkowie Komisji są wybierani na okres sześciu lat. Mogą oni być wybierani ponownie. Jednakże kadencja siedmiu członków wybranych w pierwszych wyborach wygasa z upływem trzech lat.

2. Członkowie, których kadencja ma upłynąć z końcem początkowego okresu trzech lat, są wyznaczani przez Sekretarza Generalnego Rady Europy w drodze losowania po zakończeniu pierwszych wyborów.

3. Celem zapewnienia, na ile jest to możliwe, odnowienia połowy składu Komisji co trzy lata Komitet Ministrów może przed rozpoczęciem procedury każdych kolejnych wyborów postanowić, że kadencja lub kadencje członków, którzy mają zostać wybrani, będzie inna niż sześcioletnia, ale nie dłuższa niż dziewięć lat i nie krótsza niż trzy lata.

4. W przypadkach gdy chodzi o więcej niż jeden mandat, a Komitet Ministrów zastosuje ustęp poprzedni, przydział mandatów zostanie dokonany w drodze losowania przez Sekretarza Generalnego Rady Europy bezpośrednio po zakończeniu wyborów.

5. Członek Komisji wybrany na miejsce członka, którego kadencja jeszcze nie upłynęła, sprawuje swój urząd przez okres pozostający do zakończenia kadencji poprzednika.

6. Członkowie Komisji sprawują swój urząd do czasu ich zastąpienia. Po zastąpieniu sprawują nadal swój urząd w odniesieniu do spraw, które zaczęli rozpatrywać.

Członkowie Komisji zasiadają w niej we własnym imieniu. W okresie sprawowania urzędu nie mogą oni pełnić żadnej funkcji, która nie daje się pogodzić z niezawisłością i bezstronnością członka Komisji oraz wymogami tego urzędu.

Każda z Wysokich Układających się Stron może wnieść skargę do Komisji za pośrednictwem Sekretarza Generalnego Rady Europy, jeśli uważa, ze inna Wysoka Układająca się Strona naruszyła postanowienia niniejszej konwencji.

1. Komisja może przyjmować skargi skierowane do Sekretarza Generalnego Rady Europy przez każdą osobę, organizację pozarządową lub grupę jednostek, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia przez jedną z Wysokich Układających się Stron praw zawartych w niniejszej konwencji, jeśli Wysoka Układająca się Strona, przeciwko której skarga jest skierowana, oświadczyła, że uznaje kompetencje Komisji w tym zakresie. Wysokie Układające się Strony, które złożyły taką deklarację, zobowiązują się nie przeszkadzać w żaden sposób skutecznemu wykonywaniu tego prawa.

2. Powyższe deklaracje mogą być składane na czas określony.

3. Deklaracje składa się Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, który ich kopie przesyła Wysokim Układającym się Stronom i zarządza ich publikację.

4. Komisja uzyska kompetencję przewidzianą w niniejszym artykule dopiero wówczas, gdy co najmniej sześć Wysokich Układających się Stron złoży deklaracje zgodnie z ustępami poprzedzającymi.

Komisja może rozpatrywać sprawę dopiero po wykorzystaniu wszystkich środków odwoławczych, przewidzianych prawem wewnętrznym, zgodnie z powszechnie uznanymi zasadami prawa międzynarodowego, jeśli sprawa została wniesiona w ciągu sześciu miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji.

1. Komisja nie rozpatruje żadnej skargi wniesionej w trybie artykułu 25, która:

a) jest anonimowa lub

b) jest co do istoty identyczna ze sprawą rozpatrzoną już przez Komisję lub ze sprawą, która została poddana innej międzynarodowej procedurze dochodzenia lub rozstrzygnięcia, i jeśli skarga nie zawiera nowych, istotnych informacji.

2. Komisja uważa za niedopuszczalną każdą skargę wniesioną w trybie artykułu 25, jeśli uzna, że skarga nie daje się pogodzić z postanowieniami niniejszej konwencji, jest w sposób oczywisty nieuzasadniona lub stanowi nadużycie prawa do skargi.

3. Komisja odrzuca każdą skargę, którą uzna za niedopuszczalną w myśl artykułu 26.

1. W przypadku przyjęcia przez Komisję wniesionej do niej skargi:

a) w celu ustalenia faktów rozpatruje ona skargę z udziałem przedstawicieli stron i, jeżeli zachodzi potrzeba, podejmuje dochodzenie, a zainteresowane Państwa udzielą dla jego skutecznego przeprowadzenia wszelkich niezbędnych ułatwień, po wymianie opinii z Komisją;

b) pozostaje ona zarazem do dyspozycji zainteresowanych stron celem polubownego załatwienia sprawy na zasadach poszanowania praw człowieka w rozumieniu niniejszej konwencji.

2. Jeżeli Komisja zdoła doprowadzić do polubownego załatwienia sprawy, sporządza sprawozdanie, które jest przesyłane zainteresowanym Państwom, Komitetowi Ministrów oraz Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy w celu opublikowania. Sprawozdanie to ogranicza się do krótkiego przedstawienia faktów i przyjętego rozwiązania.

Nawet po przyjęciu skargi opartej na artykule 25 Komisja może większością dwóch trzecich ogólnej liczby członków zdecydować o jej odrzuceniu, jeśli w trakcie postępowania stwierdzi, że zachodzi jedna z przyczyn niedopuszczalności określonych w artykule 27. W takim przypadku strony informowane są o decyzji Komisji.

1. Komisja może w każdej fazie postępowania zdecydować o skreśleniu skargi z listy spraw, jeżeli okoliczności prowadzą do wniosku, że:

a) wnoszący nie podtrzymuje swej skargi lub

b) spór został już rozstrzygnięty, lub

c) z jakiejkolwiek innej przyczyny ustalonej przez Komisję nie jest uzasadnione dalsze rozpatrywanie skargi.

Jednakże Komisja kontynuuje rozpatrywanie skargi, jeśli wymaga tego poszanowanie praw człowieka w rozumieniu niniejszej konwencji.

2. Jeżeli Komisja zdecyduje o skreśleniu z listy spraw skargi uprzednio przyjętej, sporządza sprawozdanie zawierające ustalenie faktów oraz decyzje skreślenia sprawy, wraz z uzasadnieniem. Sprawozdanie zostaje przekazane stronom oraz Komitetowi Ministrów do wiadomości. Komisja może je opublikować.

3. Komisja może podjąć decyzję o ponownym wpisaniu skargi na listę spraw, jeśli uzna, że okoliczności uzasadniają takie postępowanie.

1. Jeżeli rozpatrywanie skargi nie zostało zakończone zgodnie z artykułem 28 (ustęp 2), 29 lub 30, Komisja sporządza sprawozdanie o faktach i przedstawia swoją opinię o tym, czy stwierdzone fakty stanowią naruszenie przez zainteresowane Państwo jego zobowiązań wynikających z konwencji. Opinie poszczególnych członków Komisji w tym przedmiocie mogą być wyrażone w sprawozdaniu.

2. Sprawozdanie jest przekazywane Komitetowi Ministrów. Przekazuje się je także zainteresowanym Państwom, które nie mają prawa jego publikacji.

3. Przekazując sprawozdanie Komitetowi Ministrów, Komisja może formułować propozycje, jakie uzna za stosowne.

1. Jeżeli w terminie trzech miesięcy od daty przekazania sprawozdania Komitetowi Ministrów sprawa nie zostanie skierowana do Trybunału zgodnie z artykułem 48 niniejszej konwencji, Komitet Ministrów podejmuje decyzję większością dwóch trzecich głosów członków uprawnionych do zasiadania w Komitecie, czy miało miejsce naruszenie konwencji.

2. W przypadku odpowiedzi pozytywnej Komitet Ministrów określi termin, w którym zainteresowana Układająca się Strona powinna podjąć środki, jakie pociąga za sobą ta decyzja.

3. Jeśli w przewidzianym terminie zainteresowana Wysoka Układająca się Strona nie podejmie zadowalających środków, Komitet Ministrów zdecyduje określoną w ustępie 1 większością głosów sposób realizacji pierwotnej decyzji oraz ogłosi sprawozdanie.

4. Wysokie Układające się Strony zobowiązują się uznać za wiążące wszelkie decyzje, jakie Komitet Ministrów może podjąć na podstawie ustępów poprzedzających.

Komisja obraduje przy drzwiach zamkniętych.

Z zastrzeżeniem postanowień artykułu 20 ustęp 3 i artykułu 29, Komisja podejmuje decyzje większością głosów członków obecnych i głosujących.

Komisja zbiera się, gdy wymagają tego okoliczności. Posiedzenia Komisji zwołuje Sekretarz Generalny Rady Europy

Komisja uchwala własny regulamin.

Sekretariat Komisji organizuje Sekretarz Generalny Rady Europy.

Europejski Trybunał Praw Człowieka składa się z sędziów, których liczba jest równa liczbie Państw-Członków Rady Europy. W składzie Trybunału nie może być więcej niż jeden obywatel tego samego państwa.

1. Członków Trybunału wybiera większością głosów Zgromadzenie Konsultacyjne z listy osób przedstawionych przez Państwa-Członków Rady Europy; każde Państwo-Członek przedstawia trzech kandydatów, z których co najmniej dwóch musi być jego obywatelami.

2. Taką samą procedurę stosuje się, jeśli jest to możliwe, odpowiednio w celu uzupełnienia składu Trybunału w przypadku przystąpienia nowych Państw-Członków do Rady Europy oraz przy obsadzaniu wakujących miejsc.

3. Kandydaci powinni być ludźmi o najwyższym poziomie moralnym i muszą albo posiadać kwalifikacje do sprawowania wysokiego urzędu sędziowskiego, albo być prawnikami o uznanej kompetencji.

1. Członkowie Trybunału są wybierani na okres dziewięciu lat. Mogą oni być wybierani ponownie. Jednak kadencja czterech członków wybranych w pierwszych wyborach upływa po trzech latach, natomiast następnych czterech – po sześciu latach.

2. Członkowie, których kadencja ma upłynąć z końcem początkowego okresu trzech lub sześciu lat, są wyznaczeni w drodze losowania przez Sekretarza Generalnego Rady Europy bezpośrednio po zakończeniu pierwszych wyborów.

3. Aby zapewnić, jeśli to możliwe, odnowienie jednej trzeciej składu Trybunału co trzy lata, Zgromadzenie Konsultacyjne może przed rozpoczęciem procedury każdych kolejnych wyborów postanowić, że kadencja lub kadencje jednego lub większej liczby członków, którzy mają zostać wybrani, będzie inna niż dziewięcioletnia, jednak nie dłuższa niż dwanaście lat i nie krótsza niż sześć lat.

4. W przypadkach gdy chodzi o więcej niż jeden mandat, a Zgromadzenie Konsultacyjne zastosuje poprzedni ustęp, przydział mandatów zostanie dokonany w drodze losowania przez Sekretarza Generalnego Rady Europy bezpośrednio po zakończeniu wyborów.

5. Członek Trybunału wybrany na miejsce członka, którego kadencja jeszcze nie upłynęła, sprawuje swój urząd przez okres pozostający do zakończenia kadencji poprzednika.

6. Członkowie Trybunału sprawują swój urząd do czasu ich zastąpienia. Po zastąpieniu sprawują nadal swój urząd w odniesieniu do spraw, które zaczęli rozpatrywać.

7. Członkowie Trybunału zasiadają w nim we własnym imieniu. W okresie sprawowania urzędu nie mogą oni pełnić żadnej funkcji, która nie daje się pogodzić z niezawisłością i bezstronnością członka Trybunału oraz wymaganiami tego urzędu.

Trybunał wybiera swojego Przewodniczącego i jednego lub dwóch wiceprzewodniczących na okres trzech lat. Mogą oni być wybrani ponownie.

Członkowie Trybunału otrzymują za każdy dzień sprawowania urzędu wynagrodzenie, którego wysokość określa Komitet Ministrów.

W celu rozpatrzenia każdej wniesionej sprawy Trybunał tworzy izbę złożoną z dziewięciu sędziów. Z urzędu zasiada w niej sędzia będący obywatelem zainteresowanego państwa lub, w przypadku braku takiego sędziego, inna osoba wybrana przez zainteresowane państwo do pełnienia funkcji sędziego. Pozostałych sędziów wyznacza przed rozpoczęciem rozpoznania sprawy przewodniczący w drodze losowania.

Prawo wniesienia sprawy do Trybunału mają wyłącznie Wysokie Układające się Strony oraz Komisja.

Trybunał jest właściwy do rozpoznania wszystkich spraw, dotyczących interpretacji i stosowania niniejszej konwencji, które przedstawią mu Wysokie Układające się Strony lub Komisja na podstawie artykułu 48.

1. Każda z Wysokich Układających się Stron może w każdym czasie oświadczyć, że uznaje za obowiązkową ipso facto i bez konieczności zawierania specjalnego porozumienia właściwość Trybunału we wszystkich sprawach dotyczących interpretacji i stosowania niniejszej konwencji.

2. Takie deklaracje mogą być składane bezwarunkowo lub pod warunkiem wzajemności ze strony poszczególnych lub tylko niektórych Wysokich Układających się Stron lub na czas określony.

3. Deklaracje składane są Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, który przekazuje ich kopie Wysokim Układającym się Stronom.

Trybunał może przyjąć sprawę do rozpatrzenia tylko wówczas, gdy Komisja stwierdziła niepowodzenie próby polubownego jej załatwienia, oraz w ciągu trzymiesięcznego terminu przewidzianego w artykule 32.

Pod warunkiem że zainteresowana Wysoka Układająca się Strona, jeśli jest tylko jedna, lub zainteresowane Wysokie Układające się Strony, jeśli jest ich więcej, podlegają obowiązkowej jurysdykcji Trybunału, a w przypadku gdy jej nie podlegają, za zgodą zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony, jeśli jest tylko jedna, bądź zainteresowanych Wysokich Układających się Stron, jeśli jest ich więcej, sprawy do Trybunału mogą wnosić:

a) Komisja;

b) Wysoka Układająca się Strona, której obywatelstwo posiada ofiara ewentualnego naruszenia praw;

c) Wysoka Układająca się Strona, która wniosła sprawę do Komisji;

d) Wysoka Układająca się Strona, przeciwko której skarga jest skierowana.

Spór dotyczący kompetencji Trybunału rozstrzyga sam Trybunał.

Jeżeli Trybunał stwierdził, że decyzja lub środek zastosowany przez władzę sądową lub inną władzę Wysokiej Układającej się Strony jest częściowo lub całkowicie sprzeczny z zobowiązaniami wynikającymi z niniejszej konwencji, oraz jeśli prawo wewnętrzne tej Strony pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tej decyzji lub zastosowanego środka, Trybunał orzeka, gdy zachodzi potrzeba, odpowiednie zadośćuczynienie pokrzywdzonej stronie.

1. Wyrok Trybunału zawiera uzasadnienie.

2. Jeżeli wyrok w całości lub w części nie wyraża jednomyślnej opinii sędziów, każdy sędzia jest uprawniony do załączenia opinii odrębnej.

Wyrok Trybunału jest ostateczny.

Wysokie Układające się Strony zobowiązują się do przestrzegania decyzji Trybunału we wszystkich sprawach, w których są stronami.

Wyrok Trybunału przekazuje się Komitetowi Ministrów, który czuwa nad jego wykonaniem.

Trybunał sam uchwala własny regulamin i określa swoją procedurę.

1. Pierwsze wybory członków Trybunału odbędą się po złożeniu deklaracji przewidzianych w artykule 46 przez osiem Wysokich Układających się Stron.

2. Żadna sprawa nie może zostać wniesiona do Trybunału przed tymi wyborami.

Na żądanie Sekretarza Generalnego Rady Europy każda Wysoka Układająca się Strona złoży wyjaśnienie w sprawie sposobu, w jaki jej prawo wewnętrzne zapewnia skuteczne stosowanie wszystkich postanowień niniejszej konwencji.

Koszty działalności Komisji i Trybunału ponosi Rada Europy.

Członkowie Komisji i Trybunału są uprawnieni w czasie pełnienia swoich funkcji do korzystania z przywilejów i immunitetów przewidzianych w artykule 40 Statutu Rady Europy i w porozumieniach zawartych na jego podstawie.

Żadne z postanowień niniejszej konwencji nie będzie interpretowane jako ograniczające lub wyłączające jakiekolwiek prawa człowieka lub podstawowe wolności, które mogą być zagwarantowane przez ustawę każdej Wysokiej Układającej się Strony lub jakąkolwiek inną umowę, której państwo to jest Stroną.

Żadne z postanowień niniejszej konwencji nie narusza uprawnień przyznanych Komitetowi Ministrów na podstawie Statutu Rady Europy.

Wysokie Układające się Strony zgadzają się, że, wyjąwszy porozumienia szczególne, nie będą wykorzystywały obowiązujących między nimi traktatów, konwencji lub deklaracji dla skierowania, w drodze skargi, sporu powstałego w związku z interpretacją lub stosowaniem niniejszej konwencji do rozpatrzenia w ramach innych sposobów rozstrzygania sporów niż przewidziane w niniejszej konwencji.

1. Każde Państwo może w chwili ratyfikacji lub w jakimkolwiek późniejszym czasie oświadczyć w drodze notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, że niniejsza konwencja obowiązywać będzie na wszystkich lub niektórych terytoriach, za których stosunki międzynarodowe Państwo to odpowiada.

2. Konwencja obowiązywać będzie na terytorium lub terytoriach wymienionych w notyfikacji, począwszy od trzydziestego dnia po otrzymaniu tej notyfikacji przez Sekretarza Generalnego Rady Europy.

3. Postanowienia niniejszej konwencji będą stosowane na tych terytoriach odpowiednio do miejscowych wymogów.

4. Każde Państwo, które złożyło deklarację na podstawie ustępu 1 niniejszego artykułu, może w każdym późniejszym czasie uznać w odniesieniu do jednego lub wielu terytoriów wymienionych w tej deklaracji kompetencję Komisji do przyjmowania skarg od jednostek, organizacji pozarządowych lub grup osób, zgodnie z artykułem 25 niniejszej konwencji.

1. Każde Państwo może, przy podpisaniu niniejszej Konwencji lub przy składaniu dokumentów ratyfikacyjnych, dokonać zastrzeżenia odnośnie do każdego z przepisów konwencji w takim zakresie, w jakim ustawa obowiązująca na jego terytorium jest z tym przepisem niezgodna. Na podstawie niniejszego artykułu niedopuszczalne są zastrzeżenia o charakterze ogólnym.

2. Każde zastrzeżenie złożone na podstawie niniejszego artykułu powinno zawierać krótkie przedstawienie treści ustawy, której dotyczy.

1. Wysoka Układająca się Strona może wypowiedzieć niniejszą konwencję nie wcześniej niż po upływie pięciu lat od daty, w której stała się jej stroną, i z zachowaniem sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia zawartego w notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, który poinformuje o tym inne Wysokie Układające się Strony.

2. Powyższe wypowiedzenie nie zwalnia zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony od zobowiązań wynikających z konwencji w odniesieniu do każdego działania, które mogąc naruszać te zobowiązania byłoby podjęte przed upływem terminu, w którym wypowiedzenie stało się skuteczne.

3. Każda Wysoka Układająca się Strona, która przestaje być członkiem Rady Europy, przestaje być na tych samych warunkach stroną niniejszej konwencji.

4. Konwencja może być wypowiedziana zgodnie z przepisami poprzednich ustępów w odniesieniu do każdego terytorium, w stosunku do którego oświadczono o jej obowiązywaniu zgodnie z artykułem 63.

1. Niniejsza konwencja jest otwarta do podpisu dla Członków Rady Europy. Podlega ona ratyfikacji. Dokumenty ratyfikacyjne składa się Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.

2. Niniejsza konwencja wejdzie w życie po złożeniu dziesięciu dokumentów ratyfikacyjnych.

3. W odniesieniu do każdego sygnatariusza, który dokona ratyfikacji w dalszej kolejności, konwencja wchodzi w życie z dniem złożenia dokumentów ratyfikacyjnych.

4. Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje Członkom Rady Europy wejście w życie konwencji, nazwy Wysokich Układających się Stron, które dokonały jej ratyfikacji, oraz fakt złożenia kolejnych dokumentów ratyfikacyjnych.

Sporządzono w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. w jednym egzemplarzu, w językach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty są jednakowo autentyczne; oryginał zostanie złożony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przekaże uwierzytelnione odpisy każdemu z sygnatariuszy.

Wersja angielska

Po zaznajomieniu się z powyższą konwencją, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:

– została ona uznana za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych,

– jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona,

– będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie dnia 15 grudnia 1992 r.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: L. Wałęsa

L.S.

Minister Spraw Zagranicznych: K. Skubiszewski

*⁾ Przypisy w języku polskim pochodzą z wcześniejszego wydania tekstu angielskiego konwencji.

¹⁾ Tekst zmieniony zgodnie z artykułem 1 Protokołu nr 8 do konwencji. Pierwotny tekst obejmował jedynie pierwszy ustęp tego artykułu.

²⁾ Tekst zmieniony zgodnie z artykułem 2 Protokołu nr 8 do konwencji. Pierwotny tekst obejmował jedynie dwa pierwsze ustępy tego artykułu.

³⁾ Od czerwca 1974 r. Zgromadzenie Konsultacyjne zwyczajowo używa nazwy „Zgromadzenie Parlamentarne”.

⁴⁾ Treść zgodna z artykułem 1 Protokołu nr 5 do konwencji. Dodane zostały ustępy 3 i 4.

⁵⁾ Tekst zgodny z artykułem 3 Protokołu nr 8 do konwencji. Pierwotny tekst obejmował jedynie pierwsze zdanie tego artykułu.

⁶⁾ Tekst zgodny z artykułem 4 Protokołu nr 8 do konwencji. Pierwotny tekst obejmował jedynie obecny ustęp pierwszy artykułu 28, który uległ drobnym zmianom redakcyjnym.

⁷⁾ 1. Tekst zgodny z artykułem 1 Protokołu nr 3 do konwencji.

Pierwotne brzmienie artykułu 29 konwencji:

„1. Komisja wykonuje swoje funkcje określone w artykule 28 przy pomocy Podkomisji składającej się z siedmiu członków Komisji.

2. Każda z zainteresowanych Stron może powołać wybraną przez siebie osobę na członka tej Podkomisji.

3. Pozostali członkowie są wybierani przez losowanie, zgodnie z ustaleniami zawartymi w Zasadach proceduralnych Komisji”.

2. Zgodnie z artykułem 5 Protokołu nr 8 do konwencji w pierwszym ustępie artykułu 29 zwrot „większością dwóch trzecich członków” zastąpił określenie „jednomyślnie”.

⁸⁾ Artykuł 30 został dodany zgodnie z artykułem 6 Protokołu nr 8 do konwencji.

⁹⁾ Tekst zgodny z artykułem 2 Protokołu nr 3 do konwencji. Dokonane na podstawie artykułu 7 Protokołu nr 8 do konwencji zmiany w treści ustępu pierwszego artykułu 31 doprowadziły do jego zgodności z pozostałymi przepisami konwencji.

¹⁰⁾ Tekst zgodny z artykułem 3 Protokołu nr 3 oraz artykułem 8 Protokołu nr 8 do konwencji. Pierwotne brzmienie artykułu 34 konwencji: „Komisja podejmuje decyzje większością obecnych i głosujących członków; Podkomisja podejmuje decyzje większością jej członków”.

¹¹⁾ Zgodnie z artykułem 3 Protokołu nr 5 do konwencji do pierwotnego tekstu dodane zostały ustępy 3 i 4, a zgodnie z artykułem 3 Protokołu nr 8 dodany został ustęp 7.

¹²⁾ Zgodnie z artykułem 10 Protokołu nr 8 do konwencji możliwy jest wybór także drugiego wiceprzewodniczącego.

¹³⁾ Zgodnie z artykułem 11 Protokołu nr 8 do konwencji liczba sędziów powiększona została z siedmiu do dziewięciu.