Dziennik Ustaw - rok 1985 nr 22 poz. 99

1) gospodarowania gruntami zabudowanymi i gruntami przeznaczonymi w planach zagospodarowania przestrzennego na cele zabudowy, zwanymi dalej „gruntami”; zabudowę w rozumieniu ustawy stanowią budowle i urządzenia służące do funkcjonowania miast i wsi oraz inne budowle i urządzenia o znaczeniu krajowym lub regionalnym,

2) wywłaszczania nieruchomości.

2. Zasady gospodarowania gruntami określone w ustawie nie obejmują gruntów zabudowanych, wchodzących w skład gospodarstw rolnych oraz związanych z państwowym gospodarstwem leśnym i położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego wyłącznie na Cele gospodarki rolnej i leśnej.

1) tworzeniu zasobów gruntów państwowych na cele zabudowy miast i wsi, zwanych dalej „zasobami gruntów”,

2) udostępnianiu gruntów państwowych państwowym jednostkom organizacyjnym, jednostkom gospodarki uspołecznionej, organizacjom społecznym i innym osobom prawnym lub osobom fizycznym na warunkach przewidzianych w ustawie,

3) gospodarowaniu środkami przeznaczonymi na nabywanie i wyposażanie gruntów w urządzenia niezbędne do wykorzystania tych gruntów zgodnie z przeznaczeniem.

2. Wywłaszczanie nieruchomości polega na odjęciu lub ograniczeniu w drodze decyzji prawa własności lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o radach narodowych lub terenowych organach administracji państwowej bez bliższego określenia, rozumie się przez to rady stopnia podstawowego lub organy o właściwości szczególnej do spraw gospodarki gruntami i wywłaszczania nieruchomości stopnia podstawowego.

1) państwowym jednostkom organizacyjnym w zarząd,

2) organizacjom społecznym w użytkowanie;

2. Grunty państwowe niezbędne na cele obronności i bezpieczeństwa Państwa są oddawane w zarząd nieodpłatnie, chyba że nabycie gruntu następuje, w drodze wywłaszczenia.

3. Grunty państwowe są oddawane w użytkowania wieczyste:

1) spółdzielniom mieszkaniowym.

2) osobom fizycznym oraz osobom prawnym nie wymienionym w ust. 1,

3) obcym przedstawicielstwom, dyplomatycznym lub urzędom konsularnym oraz innym przedstawicielstwom zagranicznym uprawnionym do działania w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jeżeli uprawnienia do nabycia gruntów państwowych przysługują polskim przedstawicielstwom dyplomatycznym lub urzędom konsularnym oraz innym przedstawicielstwom w danym kraju,

4) organizacjom międzynarodowym.

4. Wojewódzka rada narodowa może, na wniosek właściwej gminnej rady narodowej lub rady narodowej miasta i gminy, uchwalić, że na terenach wiejskich tych gmin bądź miast i gmin grunty państwowe mogą być sprzedawane spółdzielniom mieszkaniowym dla realizacji ich zadań statutowych oraz osobom fizycznym na cele zabudowy określonej w art. 23 ust 1.

2. Organizacjami społecznymi w rozumieniu ustawy są organizacje polityczne, związki zawodowe i organizacje spółdzielcze, z wyjątkiem spółdzielni mieszkaniowych.

1) portów morskich i morskich pasów nadbrzeżnych – wymaga porozumienia z właściwym terenowym organem administracji morskiej,

2) górniczych – wymaga porozumienia z właściwym okręgowym urzędem górniczym,

3) złóż kopalin podlegających prawu, górniczemu, dla których nie utworzono obszaru górniczego, oraz złóż kopalin surowców nie podlegających prawu górniczemu – wymaga porozumienia z terenowym organem administracji geologicznej.

2. Rada narodowa stopnia wojewódzkiego może ustalać dla poszczególnych miejscowości maksymalne ceny nabywanych nieruchomości przez organy i jednostki wymienione w ust. 1, uwzględniając zasady stosowane, przy ustalaniu cen nieruchomości państwowych.

3. Nieruchomości nabyte przez państwowe jednostki organizacyjne w drodze umowy pozostają w ich zarządzie.

2. Przepis ust. 1 stosuje się do udziału we współwłasności gruntu zabudowanego małym domem mieszkalnym lub domem wielomieszkaniowym, w którym wyodrębniono własność poszczególnych lokali.

2. Dochodami Funduszu są wpływy z tytułu zarządu, użytkowania, użytkowania wieczystego, sprzedaży i dzierżawy nieruchomości państwowych, udziału w kosztach wyposażenia gruntów, w szczególności w urządzenia komunalne, a także inne wpływy z tytułu gospodarki gruntami oraz dotacje.

3. Środki Funduszu przeznacza się na nabywanie nieruchomości w celu tworzenia zasobów gruntów, wyposażenia gruntów w urządzenia wymienione w ust. 2 oraz na pokrycie kosztów opracowań geodezyjnych i studialno-projektowych oraz innych wydatków wiązanych z budownictwem mieszkaniowym i gospodarką mieszkaniową.

4. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa zasady i tryb gromadzenia oraz wykorzystywania i środków Funduszu.

2. Niezależnie od ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podział nieruchomości może nastąpić w celu:

1) zniesienia współwłasności nieruchomości zabudowanej dwoma lub więcej domami jednorodzinnymi bądź małymi domami mieszkalnymi albo domami mieszkalnymi wraz z budynkami gospodarczymi związanymi z indywidualnym gospodarstwem rolnym, jeżeli podział ten ma polegać na wydzieleniu poszczególnym współwłaścicielom domów wraz z gruntem niezbędnym do prawidłowego korzystania z tych domów,

2) wydzielenia gruntu niezbędnego do prawidłowego korzystania z domu lub budynku wzniesionego przez samoistnego posiadacza w dobrej wierze,

3) wydzielenia gruntu nabytego w drodze zasiedzenia.

3. Podział nieruchomości następuje na podstawią decyzji terenowego organu administracji państwowej, zatwierdzającej projekt podziału.

4. Przepis ust. 3 nie dotyczy podziału, o którym orzeka sąd. Jeżeli dopuszczalność podziału jest uzależniona od ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (ust. 1), sąd zasięga w tej sprawie opinii terenowego organu administracji państwowej.

5. Grunty wydzielone pod budowę ulic z nieruchomości objętej podziałem przechodzą na własność Państwa z dniem, w którym decyzja lub orzeczenie o podziale stały się ostateczne lub prawomocne, za odszkodowaniem ustalonym według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

2. Terenowe organy administracji państwowej tworzą zasoby, o których mowa w ust. 1, z gruntów stanowiących własność Państwa i z gruntów nabywanych w tymi celu na własność Państwa oraz zarządzają tymi zasobami do czasu oddania ich w zarząd lub użytkowanie albo w użytkowanie wieczyste bądź sprzedaży.

2. W razie sporu co do przebiegu linii granicznych, jeżeli stanu prawnego nie można stwierdzić, przyjmuje się granice według stanu określonego w ewidencji gruntów. Spór nie wstrzymuje czynności związanych z nabyciem nieruchomości, a osoby zainteresowane mogą dochodzie w drodze sądowej wyłącznie odszkodowania pieniężnego.

2. Przez skoncentrowane budownictwo jednorodzinne rozumie się budowę na gruntach, o których mowa w ust, 1, w formie zorganizowanej przestrzennie co najmniej 10 domów jednorodzinnych lub małych domów mieszkalnych albo domów mieszkalnych wraz z budynkami gospodarczymi związanymi z indywidualnym gospodarstwem rolnym.

3. Terenowy organ administracji państwowej może udzielić zezwolenia jednostkom geodezyjnym na wstęp na nieruchomości, które mają być objęte skoncentrowanym budownictwem jednorodzinnym, w celu dokonania ich podziału na działki.

4. Uchwala, o której mowa w ust. 1, oraz podział gruntu na działki zgodnie z art. 12 ust. 3 stanowi podstawę nabycia przez Państwo własności oraz użytkowania wieczystego objętych nią nieruchomości w drodze umów lub wywłaszczenia. Nie podlegają, bez zgody właścicieli (użytkowników wieczystych), nabyciu działki, na których znajdują się domy, o których mowa w art. 23 ust. 1, oraz te, które mają być w taki sposób zabudowane na podstawie posiadanego pozwolenia budowlanego,

2. Jeżeli podlegająca nabyciu – nieruchomość jest przedmiotem współwłasności lub współużytkowania wieczystego w częściach ułamkowych, prawo zachowania (otrzymania) odrębnej działki przysługuje każdemu współuprawnionemu, z tym że powierzchnia wszystkich zachowanych (otrzymanych), działek, nie może przekraczać powierzchni ich nieruchomości objętej granicami skoncentrowanego budownictwa jednorodzinnego. Prawo zachowania (otrzymania) kilku działek osobom współuprawnionym nie przysługuje, jeżeli współwłasność lub współużytkowanie wieczyste powstało po zawiadomieniu dotychczasowego właściciela lub użytkownika wieczystego o wszczęciu postępowania zmierzającego do określenia granic skoncentrowanego budownictwa jednorodzinnego, chyba że współwłasność powstała na skutek otwarcia spadku lub orzeczenia rozwodu współuprawnionych małżonków.

3. Jeżeli liczba działek jest mniejsza od liczby współuprawnionych, działki mogą zachować (otrzymać) osoby wskazane przez wszystkich współuprawnionych w razie sporu między współuprawnionymi, terenowy organ administracji państwowej przyznaje dopuszczalną liczbą działek na współwłasność (współużytkowanie wieczyste) wszystkich współuprawnionych, a o rozdzieleniu tych działek między nich orzeka sąd na zasadach i w trybie zniesienia współwłasności.

4. Jeżeli powierzchnia nieruchomości objętej granicami skoncentrowanego budownictwa jednorodzinnego jest mniejsza od działki uzyskanej na podstawie ust. 1, osoba otrzymująca własność lub użytkowanie wieczyste tej działki jest obowiązana dopłacić różnicę wartości lub różnicę w opłacie należnej za użytkowanie wieczyste. Wartość nieruchomości ustala się według zasad stosowanych przy wywłaszczaniu nieruchomości. Przepis ten stosuje się również do jednej z działek zachowywanych (otrzymywanych) przez współwłaścicieli lub współużytkowników wieczystych.

5. Zachowanie (otrzymanie) własności lub użytkowania wieczystego działek wymienionych w ust. 1 i 2 następuje, na wniosek osób zainteresowanych, na podstawie decyzji terenowego organu administracji państwowej. Wniosek powinien być zgłoszony w toku postępowania o nabycie własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości.

2. Postanowienia umowy, określające sposób korzystania z gruntów przez użytkownika wieczystego, podlegają ujawnieniu w księdze wieczystej.

3. Zakładanie i prowadzenie ksiąg wieczystych dla nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste regulują przepisy o księgach wieczystych i hipotece.

2. W razie ustanowienia użytkowania wieczystego na gruncie zabudowanym, położone na tym gruncie budynki i inne urządzenia mogą być – w zależności od zadań ustawowych lub statutowych osób wymienionych w ust. 1 – sprzedane lub oddane w użytkowanie, wieczyste.

1) działki pod budowę:

a) domów jednorodzinnych i małych domów mieszkalnych,

b) domów mieszkalno-pensjonatowych,

c) domów mieszkalnych wraz z budynkami gospodarczymi związanymi z indywidualnym gospodarstwem rolnym (budownictwo zagrodowe),

d) domów letniskowych,

e) budynków przeznaczonych na pomieszczenia do prowadzenia działalności handlowej, usługowej i innej działalności z zakresu drobnej wytwórczości,

2) działki pod budowę domów wielomieszkaniowych,

3) działki zabudowane domami i budynkami wymienionymi w pkt 1 i 2.

2. Działka pod budowę małego domu mieszkalnego lub domu wielomieszkaniowego może być oddana w użytkowanie wieczyste na rzecz wszystkich osób, które mają podjąć budowę domu.

2. Części domów, o których mowa w ust. 1, oraz inne urządzenia, które nie służą, wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali, stanowią współwłasność właścicieli lokali w częściach ułamkowych, odpowiadających stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni użytkowej domu; w tym samym stosunku określa się ułamkową część gruntu oddawanego we współużytkowanie wieczyste.

3. Do czasu sprzedaży przez Państwo wszystkich lokali mieszczących się w domu wielomieszkaniowym o przebudowie polegającej na powiększeniu ilości lokali decyduje terenowy organ administracji państwowej; w takim wypadku organ ten zmienia odpowiednio wielkość udziałów, o których mowa w ust. 2.

4. Sprzedaż lokalu zajmowanego przez najemcę w domu wielomieszkaniowym może nastąpić tylko na rzecz tego najemcy lub wskazanej przez niego osoby bliskiej stale z nim zamieszkującej.

5. Uprawnienie do wskazania osoby bliskiej nie przysługuje najemcy zajmującemu lokal na podstawie przepisów o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych.

6. Rady narodowe mogą określać zasady przeznaczania do sprzedaży lokali w domach wielomieszkaniowych.

7. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa, jakie domy jednorodzinne, lokale w małych domach mieszkalnych i w domach wielomieszkaniowych mogą być sprzedawane, pomimo iż ich powierzchnia i ilość izb przekracza normy przewidziane dla tych domów i lokali w odrębnych przepisach.

2. Osoba fizyczna, niezależnie od nabycia nieruchomości na cele mieszkalne stosownie do ust. 1, może nabyć od Państwa działkę zabudowaną budynkiem przeznaczonym no pomieszczenia do wykonywania działalności handlowej, usługowej i innej działalności z zakresu drobnej wytwórczości, na pracownię do prowadzenia działalności twórczej lub działkę zabudowaną domem letniskowym albo nabyć jedną działkę pod tego rodzaju zabudowę.

3. Rozwiązanie umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste stwarza możliwość nabycia od Państwa innej nieruchomości.

2. Pierwszeństwo, o którym mowa w ust. 1, dotyczy nabycia tylko jednej działki.

2. W wypadkach uzasadnionych szczególną sytuacją użytkownika wieczystego terenowy organ administracji państwowej może udzielić zezwolenia na zbycie nabytej od Państwa nieruchomości przed upływem okresu ustalonego w ust. 1. Zezwolenie może być udzielone pod warunkiem spłacenia całej ceny sprzedaży położonych na gruncie budynków i innych urządzeń bez uwzględnienia przyznanych ulg. Wniesione na Fundusz opłaty za użytkowanie wieczyste nie podlegają zwrotowi.

2. Terminy wskazane w ust. 1 podlegają na wniosek użytkownika wieczystego przedłużeniu, jeżeli opóźnienie w rozpoczęciu lub zakończeniu budowy jest następstwem okoliczności niezależnych od użytkownika wieczystego.

3. Terminy określone w ustępach poprzedzających wiążą również następców prawnych osoby, o której mowa w ust. 1.

2. Terenowy organ administracji państwowej może wydać decyzję o rozwiązaniu umowy i zarządzić odebranie gruntów stosownie do art. 240 Kodeksu cywilnego.

3. Rozwiązanie umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste i zarządzenie odebrania gruntu może nastąpić również w razie nieutrzymywania w należytym stanie budynków i urządzeń oddanych w użytkowanie wieczyste łącznie z gruntem.

4. Prawo użytkowania wieczystego może być wywłaszczone.

2. Osoby, którym przysługiwały ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomości, mogą w terminie roku, licząc od dnia zawiadomienia ich o zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, zgłosić terenowemu organowi administracji państwowej roszczenia o odszkodowanie według zasad właściwych dla wywłaszczania nieruchomości.

3. Kwotę przypadającą do zapłaty dwu lub więcej osobom składa się – w braku zgody na proponowany sposób wypłaty – do depozytu sądowego w celu podziału jej między osoby uprawnione.

4. Wykreślenie z ksiąg wieczystych długów i ciężarów, o których mowa w ust. 1, następuje na wniosek nabywcy lub właściwego terenowego organu administracji państwowej.

2. Organ, o którym mowa w ust. 1, może upoważnić właściwy bank do zawierania umów o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste lub umów sprzedaży nieruchomości państwowych oraz dokonywania czynności związanych z zawieraniem tych umów.

2. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Finansów, w drodze rozporządzenia, ustala ulgowe stawki opłat za czynności notarialne i sądowe dokonywane w związku z oddawaniem gruntów w użytkowanie wieczyste i sprzedażą nieruchomości państwowych.

2. Państwowe jednostki organizacyjne uzyskują grunty państwowe w zarząd na podstawie decyzji terenowego organu administracji państwowej albo na podstawie zawartej, za zezwoleniem tego organu, umowy o przekazaniu nieruchomości między państwowymi jednostkami organizacyjnymi bądź umowy o nabyciu nieruchomości.

3. Państwowe jednostki organizacyjne korzystają z zarządzanej nieruchomości zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki. W tym zakresie mogą zgodnie z przepisami szczególnymi dokonywać zmian, dotychczasowej zabudowy oraz wznosić nowe budowle.

2. Użytkowanie gruntu państwowego przez organizację społeczną polega na korzystaniu, z nieruchomości w zakresie i na warunkach określonych w decyzji o oddaniu gruntu w użytkowanie.

2. Terenowy organ administracji państwowej może orzec o wygaśnięciu prawa użytkowania ustanowionego na okres nie oznaczony lub przed upływem okresu, na który zostało ustanowione:

1) w razie stwierdzenia, że użytkowana nieruchomość jest w całości lub w części zbędna użytkownikowi bądź jest wykorzystywana niezgodnie z jej przeznaczeniem,

2) jeżeli sposób korzystania z nieruchomości pogarsza stan środowiska w stopniu zagrażającym życiu, zdrowiu lub mieniu,

3) jeżeli w planie zagospodarowania przestrzennego zajdą takie zmiany, które nie pozwolą na dalsze użytkowanie nieruchomości lub jej czyści w dotychczasowy sposób, a użytkownik nie wyraził zgody na zmianę sposobu użytkowania.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do zarządu.

4. Decyzja o odebraniu zarządu przysługującego jednostkom organizacyjnym:

1) resortu obrony narodowej – wymaga zgody Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej, wydanej w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej,

2) resortu spraw wewnętrznych – wymaga zgody Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej, wydanej w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych.

2. Przedsiębiorstwa państwowe, objęte przepisami ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. Nr 24, poz. 122, z 1982 r. Nr 45, poz. 289, z 1983 r. Nr 36, poz. 165 i Nr 39, poz. 176 oraz z 1984 r. Nr 45, poz. 242), zbywają zbędne im grunty na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

2. Ceny ustalane na podstawie ust. 1 mogą być aktualizowane w okresach nie krótszych niż 5 lat.

3. Ceny ustalone po raz pierwszy na podstawie przepisów niniejszej ustawy, w wypadku konieczności ich podwyższenia dla osób fizycznych i spółdzielni mieszkaniowych, nie mogą przekraczać trzykrotnej wysokości cen dotychczasowych.

1) gruntu – według zasad określonych przez właściwą radę narodową stopnia wojewódzkiego,

2) sprzedaży domu i innych budynków oraz lokalu i urządzeń – według kosztów ich odtworzenia pomniejszonych o stopień zużycia.

2. Budynki oraz inne części składowe nieruchomości przeznaczone do rozbiórki lub likwidacji, znajdujące się na gruntach przeznaczonych pod spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe, sprzedaje się spółdzielniom mieszkaniowym za cenę odpowiadającą wartości materiałów porozbiórkowych, pomniejszoną o koszt rozbiórki lub likwidacji.

3. W razie sprzedaży gruntów w trybie art. 4 ust. 4 terenowy organ administracji państwowej stosuje ceny ustalone zgodnie z ust. 1 pkt 1.

2. Wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste gruntu przeznaczonego pod budownictwo mieszkaniowe oraz gruntu zabudowanego domami i budynkami wymienionymi w art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. a), c) oraz pkt 2 i 3, z wyjątkiem określonych w pkt 1 lit. b), d), e), nie może przekraczać 1% ceny ustalanej, na podstawie art. 44.

3. Przepis ust. 2 stosuje się do spółdzielni mieszkaniowych i osób fizycznych.

2. Terenowy organ administracji państwowej może ustalać podwyższone opłaty za zarząd lub użytkowanie gruntów przeznaczonych do realizacji określonych kategorii inwestycji.

3. Emeryci i renciści, których wyłącznym źródłem utrzymania jest emerytura lub renta, korzystają jeżeli są użytkownikami wieczystymi, z 50% obniżki w opłatach.

4. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa zasady i tryb stosowania obniżki, o której mowa w ust. 3, w odniesieniu do członków spółdzielni mieszkaniowych.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do użytkowników wieczystych, którzy korzystają z działki bez obowiązku uiszczania opłat za użytkowanie wieczyste lub wnieśli jednorazową opłatę za cały okres użytkowania wieczystego.

3. Na poczet opłat, o których mowa w ust. 1, zalicza się wartość świadczeń wniesionych w czynie społecznym na rzecz realizacji określonego urządzenia.

4. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe zasady ustalania wysokości udziału w kosztach wymienionych w ust. 1, sposób ich pokrywania oraz zasady stosowania obniżek.

2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa zasady i tryb ustalania opłat, o których mowa w ust. 1.

1) obronności i bezpieczeństwa Państwa,

2) uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego,

3) skoncentrowanego budownictwa jednorodzinnego,

4) użyteczności publicznej,

5) utworzenia stref ochronnych,

6) wykonania innych szczególnie ważnych zadań państwowych, określonych w planach społeczno-gospodarczych.

2. Wywłaszczenie nie może nastąpić na cele produkcji rolniczej, z wyjątkiem gruntów przeznaczonych na cele budowy domów i budynków wymienionych w art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. c).

3. Wywłaszczeniem może być: objęta cała nieruchomość lub jej część.

4. W wypadku gdy na cele, o których mowa w ust. 1, jest niezbędna część nieruchomości, na żądanie właściciela wywłaszczeniem obejmuje się całą nieruchomość, jeżeli w wyniku wywłaszczenia pozostała część nieruchomości nie nadawałaby się do racjonalnego wykorzystania na dotychczasowe cele.

5. Nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na inny cel niż cel uzasadniający wywłaszczenie, chyba że nie mogła być zwrócona w trybie określonym w art. 74 z braku zgody poprzedniego właściciela albo jego następcy prawnego.

2. W postępowaniu wywłaszczeniowym nie stosuję się przepisów o ugodzie administracyjnej.

2. Terenowy organ administracji państwowej może przystąpić do dalszych czynności związanych z wywłaszczeniem po bezskutecznym upływie terminu, jaki organ ten wyznaczy zainteresowanemu na piśmie do zawarcia umowy.

1) nieruchomość z oznaczeniem księgi wieczystej lub zbioru dokumentów, jeżeli dla nieruchomości jest prowadzona księga wieczysta lub zbiór dokumentów,

2) cel wywłaszczenia, z uzasadnieniem konieczności nabycia nieruchomości na ten cel,

3) powierzchnię nieruchomości, a jeżeli wywłaszczeniem ma być objęta część nieruchomości – powierzchnią zarówno części, jak i całości,

4) dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości i opis jej części składowych,

5) lokale, jakie powinny być dostarczone osobom, które korzystają dotychczas z budynków i lokali przewidzianych do wywłaszczenia, oraz sposób, w jaki lokale zamienne będą dostarczone,

6) osobę właściciela lub posiadacza nieruchomości, jeżeli nie jest nim właściciel,

7) wyniki rokowań prowadzonych przez wnioskodawcę o odstąpienie nieruchomości, a także inne okoliczności uniemożliwiające zawarcie umowy.

2. Do wniosku należy dołączyć:

1) decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji,

2) mapę obszaru wywłaszczanego ze wskazaniem powierzchni i oznaczeniem granic nieruchomości lub ich części wchodzących w skład tego obszaru; jeżeli wnioskiem o wywłaszczenie jest objęta część nieruchomości o powierzchni przekraczającej 50% powierzchni całej nieruchomości, należy na mapie wykazać pozostałą część nieruchomości,

3) poświadczony odpis z księgi wieczystej, stwierdzający prawo własności nieruchomości oraz istniejące na nieruchomości obciążenia albo, jeżeli nieruchomość nie ma urządzonej księgi wieczystej, poświadczony odpis dokumentu ze zbioru dokumentów, stwierdzający prawo własności nieruchomości oraz istniejące obciążenia, lub

4) zaświadczenie właściwego państwowego biura notarialnego stwierdzającego, że nieruchomość nie ma urządzonej księgi wieczystej i nie jest dla niej prowadzony zbiór dokumentów, oraz wyciąg z ewidencji gruntów i budynków stwierdzający, w czyim posiadaniu znajduje się nieruchomość.

2. Zmiany stanu prawnego nieruchomości, dokonane po wniesieniu do księgi wieczystej wpisu o wszczęciu postępowania lub po złożeniu do zbioru dokumentów odpisu zawiadomienia o wszczęciu postępowania, nie mają wpływ/u na formę i wysokość odszkodowania.

3. W razie oddalenia wniosku o wywłaszczenie, organ orzekający jest obowiązany spowodować wykreślenie wpisu o wszczęciu postępowania,

1) ustalenie przedmiotu wywłaszczenia oraz ustalenie, jakie prawa rzeczowe obciążające wywłaszczoną nieruchomość zostają utrzymane,

2) określenie położenia i obszaru nieruchomości oraz wskazanie osoby właściciela nieruchomości według zasad obowiązujących przy dokonywaniu wpisów do księgi wieczystej oraz oznaczenie istniejącej księgi wieczystej,

3) wskazanie, na czyj wniosek i na jakie cele następuje wywłaszczenie,

4) ustalenie odszkodowania,

5) wymienienie osób (imię, nazwisko i adres) uprawnionych do otrzymania odszkodowania,

6) szczegółowe uzasadnienie faktyczne i prawne,

7) pouczenie o środkach odwoławczych.

2. W razie wywłaszczenia części nieruchomości decyzja o wywłaszczeniu zastępuje decyzję o podziale nieruchomości.

3. Organ orzekający o wywłaszczeniu może za zgodą dotychczasowego właściciela nieruchomości odroczyć ustalenie odszkodowania na okres 3 miesięcy od dnia wydania decyzji o wywłaszczeniu i wydać odrębną decyzję o odszkodowaniu. W takim wypadku ustalenie odszkodowania następuje według cen obowiązujących w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu.

2. Za straty powstałe wskutek wywłaszczenia na gruntach sąsiednich po wydaniu decyzji o wywłaszczeniu osobom uprawnionym przysługuje odszkodowanie.

2. Odszkodowanie wypłaca się w ratach rocznych. Wysokość raty rocznej nie powinna przekraczać 50% przeciętnych kosztów wzniesienia domu jednorodzinnego, Ustalonych w trybie określonym w art. 64, z tym że okres spłaty odszkodowania nie może przekraczać 10 lat. Pierwsza rata jest płatna w ciągu 30 dni, licząc od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna.

3. Odszkodowanie wypłaca się jednorazowo, jeżeli ma być użyte na budowę domu lub budynku określonych w art. 23 ust. 1 albo na nabycie wymienionych w tym przepisie nieruchomości lub gruntu w celu prowadzenia produkcji rolniczej.

4. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe zasady oprocentowania odszkodowania oraz warunki przedterminowej jego wypłaty.

5. Do odsetek za zwłokę stosuje się przepisy ogólne.

2. Przy ustalaniu zasad odszkodowania za grunty rolne lub leśne uwzględnia się ich położenie, wartość bonitacyjną, stopień wyposażenia w urządzenia techniczne służące produkcji rolniczej lub leśnej oraz melioracje.

3. Przy ustalaniu zasad odszkodowania za grunty nie wymienione w ust, 2 uwzględnia się ich położenie i stopień wyposażenia w urządzenia komunalne.

4. Odszkodowanie powinno uwzględniać aktualnie kształtujące się ceny w obrocie gruntami.

2. Jeżeli ograniczenie prawa własności nie powoduje zmniejszenia wartości nieruchomości, a jedynie utratę pożytków, odszkodowanie nie powinno przekraczać 10-krotnej rocznej wartości utraconych pożytków.

3. Odszkodowanie za wywłaszczone służebności gruntowe powinno odpowiadać 30-krotnej rocznej, wartości korzyści służebnościowych.

4. Odszkodowanie za odjęcie lub ograniczenie innego niż własność prawa rzeczowego na nieruchomości nie może przekraczać wysokości odszkodowania, jakie przysługiwałoby za odjęcie prawa własności.

2. Odszkodowanie za plantację kultur wieloletnich powinno obejmować koszty związane z jej założeniem, koszty pielęgnacji do czasu pierwszych zbiorów oraz wartość korzyści utraconych, obliczoną za lata pozostałe do końca pełnego plonowania. Odszkodowanie zmniejsza się o sumę rocznych odpisów amortyzacyjnych, wynikającą z okresu wykorzystania plantacji od pierwszego roku plonowania do dnia wywłaszczenia.

3. Odszkodowanie za drzewostan leśny ustala się według wartości drewna określonej w cenach zbytu, a w braku materiałów użytkowych – według kosztów zalesienia i pielęgnacji, poniesionych przez właściciela.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do odszkodowania za domy jednorodzinne, lokale w małych domach mieszkalnych i w domach wielomieszkaniowych stanowiące odrębną własność, za domy mieszkalno-pensjonatowe, domy letniskowe i budynki przeznaczone do wykonywania działalności handlowej, usługowej i urządzenia z nimi związane, a także nie wchodzące w skład gospodarstw rolnych budowle i urządzenia służące produkcji rolnej.

3. Odszkodowanie za inne niż wymienione w ust. 1 i 2 budowle i urządzenia powinno odpowiadać przeciętnym kosztom wzniesienia domu jednorodzinnego. Odszkodowanie to nie może przekraczać kosztów budowy wywłaszczonego budynku i urządzeń po uwzględnieniu stopnia ich zużycia. Jeżeli na wywłaszczonym gruncie znajduje się kilka takich budowli, łączne odszkodowanie za wszystkie budowle powinno odpowiadać kosztom wzniesienia domu jednorodzinnego.

4. Odszkodowanie za budowle i urządzenia trwale związane z gruntem, stanowiące własność niepaństwowych jednostek gospodarki uspołecznionej i organizacji społecznych, przeznaczone do wykonywania ich zadań ustawowych lub statutowych, a także stanowiące własność związków wyznaniowych i wykorzystywane do wykonywania kultu religijnego, powinno odpowiadać kosztom ich odtworzenia, pomniejszonym o stopień zużycia.

2. Wartość nieruchomości zamiennej powinna odpowiadać wartości nieruchomości wywłaszczonej. Różnicę wartości nieruchomości wyrównuje się przez dopłatę pieniężną. Dopłata należna Państwu może być rozłożona na raty.

2. Jeżeli przeniesienie budynków w dotychczasowej postaci nie jest dopuszczalne albo nie jest możliwe z uwagi na ich stan techniczny lub z innych względów, na wniosek właściciela koszty budowy nowych budynków pokrywa się z Funduszu. Przepis art. 65 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

3. Jeżeli wywłaszczeniu podlegają grunty rolne wchodzące w skład nieruchomości rolnej, a jej właścicielowi pozostaje 5 lub mniej lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, właściciel może zgłosić wniosek o przekazanie pozostałej części nieruchomości na rzecz następcy lub Państwa w trybie i na zasadach określonych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. W takim wypadku świadczenie emerytalne, do czasu osiągnięcia przez właściciela wieku emerytalnego, wypłaca się z Funduszu.

2. Należności Państwa i banków w części przekraczającej wartość wywłaszczonej nieruchomości umarza się.

2. Sumę odszkodowania przypadającą do wypłaty należy również złożyć do depozytu sądowego, jeżeli osoba uprawniona odmawia przyjęcia odszkodowania albo jeżeli wypłata odszkodowania osobie uprawnionej natrafia na przeszkody.

2. Wykonanie decyzji o wywłaszczeniu nie może nastąpić przed wydaniem wywłaszczonemu nieruchomości zamiennej przyznanej stosownie do art. 65 ust. 1. Przejście prawa własności nieruchomości zamiennej następuje z dniem, w którym decyzja nadająca własność nieruchomości zamiennej stała się ostateczna.

2. Z ujawnieniem w księdze wieczystej prawa własności nieruchomości podlegają wykreśleniu ciążące na niej prawa rzeczowe, z wyjątkiem tych, których pozostawienie na nieruchomości uznano w decyzji o wywłaszczeniu za niezbędne.

3. Obowiązek zwolnienia nieruchomości, zamiennej od obciążeń spoczywa na terenowym organie administracji państwowej.

2. Decyzja o zwrocie nieruchomości powinna zawierać rozliczenie między terenowym organem administracji państwowej a osobą, na której rzecz następuje zwrot.

3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa zasady i tryb rozliczeń w razie zwrotu wywłaszczonych nieruchomości.

2. Jednostkom i osobom zobowiązanym do wykonywania czynności związanych z eksploatacją i konserwacją przewodów i urządzeń przysługuje prawo wstępu na nieruchomości oraz dostępu do tych przewodów i urządzeń.

3. Jeżeli założenie i przeprowadzenie przewodów i urządzeń uniemożliwia dalsze racjonalne korzystanie z nieruchomości przez właściciela na cele dotychczasowe, nieruchomość podlega wywłaszczeniu w trybie i na zasadach przewidzianych w ustawie.

2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, powinno określać zakres i warunki korzystania z udzielonego prawa.

3. Jeżeli wskutek działań określonych w ust. 1 nieruchomość staje się nieużytkiem, podlega wywłaszczeniu na wniosek osoby, której nieruchomość została czasowo zajęta.

2. Po upływie 2 lat zajęcie ustaje z mocy prawa i nie może być przedłużone.

2. Odszkodowanie ustala w braku porozumienia stron, terenowy organ administracji państwowej z zastosowaniem zasad przewidzianych przy wywłaszczaniu nieruchomości.

3. Odszkodowanie za straty w zasiewach, uprawach i zbiorach powinno być ustalone i wypłacone w ciągu 2 miesięcy od powstania straty, a za inne straty – nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ustaniu zajęcia. Jeżeli ustalenie odszkodowania następuje w drodze decyzji, termin do wypłaty odszkodowania biegnie od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna.

1) nie zabudowanej nieruchomości, położonej na terenie przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod budownictwo mieszkaniowe,

2) nieruchomości nabytej uprzednio od Państwa,

3) nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste.

2. Prawa pierwokupu nie stosuję się, jeżeli sprzedaż następuje na rzecz osób uprawnionych do dziedziczenia ustawowego po osobie dokonującej sprzedaży.

2. Obowiązek zawiadomienia ciąży na państwowym biurze notarialnym, w którym została sporządzona umowa sprzedaży.

3. Oświadczenie terenowego organu administracji państwowej o wykonaniu prawa pierwokupu powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Z chwilą dojścia tego oświadczenia do wiadomości sprzedawcy nieruchomość staje się własnością Państwa.

2. Zaliczenie wartości mienia nieruchomego, o którym mowa, w ust. 1, następuje na rzecz właściciela tego mienia lub wskazanej przez niego jednej osoby uprawnionej do dziedziczenia ustawowego.

3. W razie śmierci właściciela mienia nieruchomego pozostawionego za granicą uprawnienia wynikające z list. 1 przysługują łącznie wszystkim jego spadkobiercom lub jednemu z nich, wskazanemu przez osoby uprawnione.

4. Z przepisów ust. 1–3 osoby uprawnione mogą korzystać do dnia 31 grudnia 1988 r.; po upływie tego terminu prawa ich wygasają.

5. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa sposób zaliczania na poczet opłat za użytkowanie wieczyste lub na pokrycie ceny sprzedaży działki budowlanej i ceny sprzedaży położonych na niej domów, budynków lub lokali wartości mienia nieruchomego pozostawionego na terenach nie wchodzących w skład obszaru Państwa oraz sposób ustalania wartości tego mienia.

2. Poprzedni właściciele działek zabudowanych domami jednorodzinnymi, małymi domami mieszkalnymi i domami, w których liczba izb nie przekracza 20, a także domami, w których przed dniem 21 listopada 1945 r. została wyodrębniona własność poszczególnych lokali, oraz domami, które stanowiły przed tym dniem własność spółdzielni mieszkaniowych, lub ich następcy prawni mogą zgłosić w terminie do dnia 31 grudnia 1988 r. wnioski o oddanie wymienionych gruntów w użytkowanie wieczyste. O przyznaniu prawa użytkowania wieczystego wymienionych gruntów i o zwrocie budynków orzeka terenowy organ administracji państwowej stopnia podstawowego.

3. Na rzecz osoby fizycznej może być dokonany zwrot tylko jednej nieruchomości.

4. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do obiektów sakralnych, klasztorów, domów zakonnych i innych obiektów kościelnych, użytkowanych w całości przez byłych właścicieli lub ich następców prawnych. Jeżeli obiekty te użytkowane są tylko w części, przepis ust. 2 może mieć zastosowanie wyłącznie w granicach faktycznego władania.

5. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste osobom innym niż byli właściciele oraz do gruntów oddanych w użytkowanie.

2. Przepisy ustawy dotyczące odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości stosuje się odpowiednio do domu jednorodzinnego, jeżeli przeszedł on na własność Państwa po dniu 5 kwietnia 1958 r., oraz do działki, która przed dniem wejścia w życie dekretu wymienionego w ust. 1 mogła być przeznaczona pod budownictwo jednorodzinne, jeżeli poprzedni właściciel bądź jego następcy prawni zostali pozbawieni faktycznej możliwości władania nią po dniu 5 kwietnia 1958 r.

2. Opłaty z tytułu użytkowania i użytkowania wieczystego gruntów, o których mowa w ust. 1, z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stanowią dochody Państwowego Funduszu Ziemi.

2. Termin, o którym mowa w ust. 1, może być przedłużony. W razie niezachowania terminów do rozpoczęcia i zakończenia budowy stosuje się art. 33 i 49.

2. Decyzje ostateczne o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste, podjęte przed dniem wejścia w życie ustawy, stanowią podstawę do zawarcia umowy użytkowania wieczystego.

2. Decyzje w sprawie wydzielania obiektów, o których mowa w ust. 1, lub ich części w celu przekazania związkom wyznaniowym wydaje terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego po porozumieniu z Ministrem – Kierownikiem Urzędu do Spraw Wyznań.

3. Przepis ust. 1 stosuje się, jeżeli wniosek o przekazanie obiektu lub jego części zostanie złożony właściwemu terenowemu organowi administracji państwowej w terminie do dnia 31 grudnia 1988 r.

1) w art. 231 w § 3 po wyrazach „w użytkowanie wieczyste” dodaje się wyrazy „lub przenieść własność nieruchomości za wynagrodzeniem”,

2) w art. 232 w § 1 skreśla się zamieszczone w nawiasach wyrazy „tereny państwowe”,

3) w tytule II księgi drugiej wyraz „teren” użyty w odpowiedniej liczbie i przypadku zastępuje się wyrazem „grunt” użytym w odpowiedniej liczbie i przypadku,

4) dotychczasową treść art. 283 oznaczą się jako § 1 i dodaje się § 2 w brzmieniu:

„§ 2. Rozporządzenie Rady Ministrów określi zasady i tryb przekazywania między jednostkami gospodarki uspołecznionej państwowych nieruchomości rolnych i leśnych oraz niektórych, innych nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele gospodarki rolniczej i leśnej, a także właściwość organów w tych sprawach.”

1) dekret z dnia 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich (Dz. U. Nr 13, poz. 87 i Nr 72, poz. 395, z 1947 r. Nr 19, poz. 77 i Nr 66, poz. 402, z 1948 r. Nr 57, poz. 454 i z 1969 r; Nr 13, poz. 95),

2) dekret z dnia 21 września 1950 r. o rozgraniczeniu nieruchomości Skarbu Państwa lub nieruchomości nabywanych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz. U. Nr 44, poz. 398),

3) ustawa z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64 i z 1982 r. Nr 11, poz. 79),

4) ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o terenach budowlanych na obszarach wsi (Dz. U. z 1969 r. Nr 27, poz. 216 i z 1972 r. Nr 49, poz. 312),

5) ustawa z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz. U. z.1969 r. Nr. 22, poz. 159, z 1972 r. Nr 27, poz. 193 i z 1974 r. Nr 14, poz. 84),

6) ustawa z dnia 6 lipca 1972 r. o terenach budownictwa jednorodzinnego i zagrodowego oraz o podziale nieruchomości w miastach i osiedlach (Dz. U. Nr 27, poz. 192 i z 1973 r. Nr 48, poz. 282).

Przewodniczący Rady Państwa: H. Jabłoński

Sekretarz Rady Państwa: J. Szymanek