Sprawy rodzinne

Często zdarza się, że bądź to obdarowanym, bądź darczyńcą jest osoba będąca w związku małżeńskim. Powoduje to pewne zawirowania związane z darowizną.

Darowizna zazwyczaj kojarzy się z pieniędzmi lub określonym przedmiotem. Tymczasem w darowiźnie można przekazać określone prawa lub umorzyć zobowiązania.

Nie każde przysporzenie przekazane drugiej osobie będzie uznane za darowiznę (co ma istotne znaczenie dla podatku od spadków i darowizn).

Darowizny nie można uzależnić od warunku ani terminu. Można jednak zobowiązać obdarowanego do określonego zachowania (polecenie). Przypomina to konstrukcję polecenia testamentowego.

Sporządzenie umowy darowizny powinny poprzedzić pewne przygotowanie – takie jak zgromadzenie odpowiedniej dokumentacji, czy umówienie terminu u notariusza.

Mimo, że dopełni się wszystkich formalności, między stronami nie nieporozumień, umowa ma formę aktu notarialnego – może okazać się nieskuteczna. Mogą tego dokonać wierzyciele darczyńcy.

Regulacje kodeksu cywilnego mogą być często zaskakujące dla osób postronnych. Otóż formą właściwą dla darowizny jest… akt notarialny i to co do zasady.

Wypłacony zachowek podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn – od dnia otrzymania roszczenia, lub uprawomocnienia się wyroku sądu.

Choć brzmi to paradoksalnie zachowku mogą domagać się spadkobiercy ustawowi – jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu. Ma to miejsce wówczas kiedy spadkodawca porozdawał swój majątek przed śmiercią.

W odróżnieniu od starej emerytury, środki zgromadzone w OFE podlegają dziedziczeniu, zgodnie z dokonanym przez ubezpieczonego rozrządzeniem (może wybrać osobę, która otrzyma pieniądze z konta emerytalnego) i przepisami ustawy.

Zgoda małżeńska jest przyczyną sprawczą małżeństwa. Z tego powodu, musi zostać wyrażona przez małżonków dobrowolnie i świadomie. W prawie kościelnym wady zgody małżeńskiej stanowią jedną z przyczyną powodujących nieważność małżeństwa. Muszą one zaistnieć najpóźniej w momencie zawierania małżeństwa.

Poza testamentem istnieje drugi sposób na rozporządzenie spadkiem – a konkretnie powołaniem do dziedziczenia. Przyszły spadkodawca ze swoim spadkobiercą ustawowym podpisuje umowę o zrzeczenie się dziedziczenia.

Dzieci poczęte przez spadkodawcę przed śmiercią, a nie urodzone przed jego śmiercią mogą dziedziczyć, jest to jednak jedyny przypadek dziedziczenia warunkowego.

Mieszkanie należące do spadku, często mogą być kością niezgody pomiędzy spadkobiercami, zważywszy na ich dużą wartość i funkcjonalność. Nie zawsze jednak nieruchomości podlegają tym samym regulacjom co inne przedmioty spadku.

„Mój mąż był najemcą lokalu komunalnego. Zmarł w bieżącym roku. Czy będę musiała się wyprowadzić (on był głównym lokatorem)- czy może muszę złożyć wniosek do gminy o podpisanie nowej umowy, czy może się nie zgodzić?”
- Katarzyna M.

Dzieci przysposobione (adoptowane) w sposób pełny – dziedziczą na takich samych zasadach jak dzieci własne spadkodawcy. Inaczej rzecz się ma z przysposobieniem niepełnym.

Jakkolwiek wydaje się to niesprawiedliwe, dziadkowie spadkodawcy nie są spadkobiercami ustawowymi. Oznacza to, że nawet jeśli dziadkowie żyją – spadek może przypaść Skarbowi Państwa.

Mimo, że spadkodawcą osoba staje się z mocy samego prawa, lub woli testatora – nie jest zmuszony do przyjęcia spadku. Dotyczy to zwłaszcza spadków zadłużonych.

Po śmierci spadkodawcy, co do zasady powstaje współwłasność pomiędzy spadkobiercami. Żaden z nich nie posiada na własność żadnego z przedmiotów (z drobnymi wyjątkami na rzecz małżonka).

Najbliżsi krewni spadkobiercy dziedziczą po nim – gwarantuje im to ustawa. Nie dzieje się tak jedynie jeśli spadkodawca sporządził testament, lub spadkobiercy z różnych przyczyn nie mogą dziedziczyć.

Przyjęcie spadku to dla spadkobiercy często początek prawdziwych kłopotów. Oczywiście tylko wtedy, gdy ze spadkiem związane są długi. Nie dosyć, że spadkobierca musi znosić uszczypliwości ze strony ewentualnych wierzycieli, to jeszcze dodatkowo naraża na uszczuplenie swój własny majątek.

Testament jest oświadczeniem woli osoby fizycznej, którego skutki objawiają się dopiero po jej śmierci.

Jest to urzędowe (sądowe) potwierdzenie tego – kto i w jakim stosunku dziedziczy po zmarłym .

Kodeks operuje określonymi zbiorczymi określeniami pokrewieństwa pomiędzy osobami fizycznymi. Tak aby nie „rozdrabniać” się na poszczególne osoby.

Pojęcie prawa spadkowego oznaczające datę, z która spadkobierca obejmuje spadek – kluczowa dla całego postępowania spadkowego.

Nie tylko najbliższa rodzina spadkodawcy jest zwolniona od podatku od spadków i darowizn. Zwolnione są z podatku są niektóre przedmioty, jak i przedmioty do określonej wartości. Istnieje również specjalne zwolnienie dotyczące nieruchomości.

Niniejszy poradnik poprowadzi cię przez czynności niezbędne do zapłacenia podatku od spadków i darowizn, jeśli otwarcie spadku nastąpiło przed 01.01.2007 r. lub nie należysz do grona najbliższych zmarłego - zwolnionych od podatku. Porada dotyczy również tych, którzy powinni być od podatku zwolnieni, jednak z różnych przyczyn nie zdołali ze zwolnienia skorzystać.

Podatkowi od spadku i darowizn podlega nabycie rzeczy i praw majątkowych m.in. w drodze dziedziczenia.

Dział spadku wiąże się z wieloma zasadami, których nie ma przy zwykłym zniesieniu współwłasności. W trakcie należy pamiętać m.in. o darowiznach uczynionych na rzecz spadkobierców przez spadkodawcę.

Każdy ze spadkobierców może złożyć do sądu wniosek o dział spadku. Razem z nim, może złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku – jeśli jeszcze nie zostało przeprowadzone odpowiednie postępowanie.

Po śmierci spadkodawcy, jego spadkobiercy stają się właścicielami jego majątku – zarówno aktywów, jak i długów. Powstaje między nimi współwłasność – każdy jest po części właścicielem wszystkich przedmiotów wchodzących w skład spadku z osobna. Potrzebny jest podział majątku.

Osoba dążąca do wypłacenia zachowku może zrujnować spadkobiercę. Wiąże się to m.in. z tym, że zachowek ma formę pieniężną – spadek zaś rzadko kiedy. Jeśli np. spadkobierca otrzymał w spadku dom – może się okazać że będzie musiał go sprzedać, aby spłacić uprawnionego do zachowku. Czasem można jednak się przed tym wybronić.

Podstawą do wyliczenia zachowku jest wartość masy spadku. Jednak to nie wszystko, bardzo istotne są również darowizny poczynione przez spadkodawcę za życia. W zależności od tego kto jest obdarowany – może zarówno zwiększyć nominalną kwotę zachowku, jak również ją znacząco zmniejszyć lub nawet znieść.

Uprawniony do zachowku ma roszczenie o wypłacenie przez spadkobiercę (spadkobierców) kwoty odpowiadającej wartości zachowku. Jeśli sami nie spełnią roszczenia, sprawę można skierować na drogę sądową. To samo dotyczy uzupełnienia zachowku.

Spadkobiercy ustawowi, którzy w testamencie zostali pozbawieni jakiegokolwiek udziału w spadku, mają prawo dochodzić od spadkobierców wypłacenia zachowku. Na rzecz zachowku uprawnieni muszą jednak zaliczyć darowizny otrzymane od spadkodawcy oraz ewentualne zapisy w testamencie.

Wydziedziczenie jest niczym innym jak pozbawieniem prawa do zachowku- spadkobiercy testamentowi nie muszą go wypłacać wydziedziczonemu spadkobiercy ustawowemu. Wydziedziczenie musi jednak być podparte określonymi przesłankami i nie ma tu dużej dowolności. Niespełniające wymogów wydziedziczenie będzie bezskuteczne.

Testament jest szczególnym oświadczeniem woli, jego ważność nie może być (co jest oczywiste) weryfikowana przez autora. Co więcej w testamencie można popełnić wiele błędów- część z nich może stwierdzić sąd, część trzeba odkryć i powołać samemu (np. błędy oświadczenia woli).

Co do zasady każdy może sporządzić testament. W praktyce są jednak sytuacje w której jest to niemożliwe. Również niezachowanie formy, lub inne okoliczności faktyczne, mogą spowodować jego nieważność.

Co do zasady odwołanie testamentu jest zawsze możliwe. Zważywszy na to, że istnieje jedna kopia testamentu- jej zniszczenie powoduje automatycznie jego unieważnienie. Wobec odwołania testamentu stosuje się te same reguły dotyczące nieważności, jak przy sporządzaniu nowego.

Przyszły spadkodawca może w testamencie powołać spadkobiercę do całości, lub części spadku. Może również rozdysponować pomiędzy dowolnymi osobami konkretne przedmioty spadku- w formie zapisu. Zapisobiorcy mogą domagać się od spadkobierców wydania przedmiotów.

Oprócz powołania spadkobiercy, czy przekazania określonej osobie jakiejś rzeczy, spadkodawca może również zobowiązać spadkobiercę, lub zapisobiercę do określonego zachowania- podjęcia odpowiednich działań, lub znoszenia określonego stanu rzeczy.

Testament jest oświadczeniem woli spadkodawcy, sporządzanym na wypadek śmierci. Co do zasady testament powinien być spisany odręcznie – kodeks cywilny dopuszcza tu jednak wyjątki. W sytuacjach nadzwyczajnych dość daleko idące.

Sporządzając testament należy wziąć pod uwagę kilka istotnych rzeczy, które mogą odbić się na jego ważności. Dotyczy to zarówno formy jak i treści testamentu.

Jeśli spadkodawca sporządził testament, wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wygląda nieco inaczej, niż w przypadku gdyi spadek jest dziedziczony z ustawy. Trzeba pamiętać o załączeniu do wniosku oryginału testamentu.

W skład spadku wchodzą nie tylko aktywa, ale i długi spadkodawcy. Dziedzicząc np. atrakcyjną działkę, możemy jednocześnie stać się dłużnikami ogromnych kwot wobec wierzycieli spadkodawcy. Długi termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu, lub odrzuceniu spadku (6 miesięcy) powinien nam dać czas na zorientowaniu się w sytuacji.

Jeżeli spadkodawca nie zostawił testamentu, dziedziczenie jest ustawowe. Kodeks cywilny przewiduje, wiele różnych kombinacji – w zależności od tego ilu i jakich jest możliwych spadkobierców. Uprzywilejowane są dzieci i małżonek zmarłego.

Spadkobierca nie zawsze musi przyjmować spadek. Czasem może to wynikać z chęci przekazania spadku pozostałym spadkobiercom, czasem z próby uniknięcia spłacania długów spadkowych. Oświadczenie o odrzuceniu spadku jest analogiczne do oświadczenia o jego przyjęciu.

Darowizna a małżeństwo

Co może być przedmiotem darowizny?

Co nie jest darowizną?

Darowizna obciążona poleceniem

Jak przygotować się do dokonania darowizny?

Kiedy darowizna może okazać się bezskuteczna?

Jaka powinna być forma umowy darowizny?

Słownik

Wzory umów i formularze

Jaki podatek od zachowku

Kiedy zachowek przysługuje przy dziedziczeniu ustawowym

Jak dziedziczy się środki na OFE

Wady zgody małżeńskiej

Na czym polega zrzeczenie się dziedziczenia

Dziedziczenie dzieci poczętych (pogrobowców).

Mieszkania spółdzielcze w spadku

Co z wynajmowanym mieszkaniem po śmierci

Niezbędnik Spadki

Jak dziedziczą dzieci adoptowane

Co się należy dziadkom spadkodawcy

Przyjęcie i odrzucenie spadku

Dział spadku

Dziedziczenie ustawowe

Długi spadkowe

Testament

Stwierdzenie nabycia spadku

Wstępni i zstępni

Otwarcie spadku

Kiedy można uniknąć podatku od spadków?

Jak zapłacić podatek od spadku otwartego przed 1 stycznia 2007r.?

Podatek od spadku a dział spadku

Jak dzielić spadek?

Jak napisać wniosek o dział spadku

Jakie są zasady działu spadku

Jak bronić się przed zapłatą zachowku

Jak wylicza się zachowek

Jak dochodzić zachowku

Czym jest zachowek

Jak kogoś wydziedziczyć

Jak obalić testament

Nieważność testamentu

Odwołanie testamentu

Czym jest zapis testamentowy

Czym jest polecenie testamentowe

Jakie są rodzaje testamentów

Jak sporządzić ważny testament

Jak napisać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z testamentu

Odpowiedzialność za długi spadkowe

Kto i kiedy jest uprawniony do dziedziczenia

Kiedy można odrzucić spadek