Dzienniki Urzędowe - rok 1966 nr 10 poz. 44

Na podstawie art. 5 ust. 1 i art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. – prawo budowlane (Dz. U. z 1961 r. nr 7, poz. 46 i z 1965 r. nr 13, poz. 91) oraz w wykonaniu § 1 rozporządzenia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 11 czerwca 1966 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane budownictwa powszechnego (Dz. U. nr 26, poz. 157) zarządza się, co następuje:

2. Sutereną w rozumieniu zarządzenia jest każde pomieszczenie użytkowe, w którym poziom podłogi ze wszystkich stron znajduje się poniżej powierzchni przyległego terenu na głębokości nie większej niż 0,90 m.

3. Przez wysokość budynku należy rozumieć wysokość od poziomu terenu do wierzchu stropu lub stropodachu nad najwyższą kondygnacją użytkową, łącznie z ociepleniem lub pokryciem dachu. Przy spadkach terenu należy przyjmować średnią arytmetyczną wysokości, mierzonych w narożach.

4. Przez wymiar w świetle należy rozumieć wymiar zawarty między zewnętrznymi powierzchniami wykończonych elementów budowlanych łącznie z ewentualną osłoną w postaci np. tynków, okładzin, ościeżnic itp.

5. Pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi w rozumieniu zarządzenia są: izby mieszkalne, pomieszczenia do pracy i wypoczynku oraz pomieszczenia służące celom zdrowotnym, socjalnym, kulturalnym, rozrywkowym, naukowym, wychowawczym, sportowym, komunikacyjnym i kultu religijnego.

6. Pomieszczenia, o których mowa w ust. 5, dzielą się na:

1) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, złożone z czterech grup:

a) pierwszej – obejmującej izby mieszkalne oraz pokoje hotelowe jedno- i dwuosobowe,

b) drugiej – obejmującej pomieszczenia do pracy i wypoczynku, w których pracują lub przebywają najwyżej 4 osoby oraz w których wykonywane prace lub czynności nie powodują wydzielania do powietrza w pomieszczeniu szkodliwych gazów, pyłów, wyziewów, wilgoci, dźwięków, drgań albo powstawania szkodliwych temperatur,

c) trzeciej – obejmującej wszelkie pomieszczenia, nie objęte grupą pierwszą i drugą, z wyjątkiem pomieszczeń przemysłowych,

d) czwartej – obejmującej pomieszczenia przemysłowe,

2) pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, tj. pomieszczenia, w których te same osoby w ciągu doby lub w ciągu jednej zmiany pracy przebywają nieprzerwanie najwyżej cztery godziny.

7. Jeżeli łączny czas przebywania ludzi w pomieszczeniu jest krótszy niż 2 godziny w ciągu jednej zmiany pracy lub w ciągu doby, a wykonywane tam czynności mają charakter pracy dorywczej bądź też praca polega na krótkim, okresowym obsługiwaniu urządzeń, lub tylko na utrzymywaniu porządku i czystości – to pomieszczenia takiego nie uważa się za pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi.

8. Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o „pomieszczeniach przemysłowych”, należy przez to rozumieć pomieszczenia w przemysłowych zakładach pracy, przeznaczone na stały pobyt ludzi, celem wykonywania czynności związanych z produkcją albo ze śledzeniem lub badaniem procesów produkcyjnych.

9. Przez pojęcie drogi ewakuacyjnej należy rozumieć: schody, pochylnie, drabiny ewakuacyjne, halle, korytarze, galerie i przejazdy, które stanowią najkrótsze dla celów ewakuacyjnych połączenie pomieszczeń z terenem i przestrzenią otwartą. Wewnętrznych schodów i pochylni w mieszkaniach dwukondygnacyjnych nie należy uważać za drogę ewakuacyjną.

10. Za ciecze łatwo zapalne należy uważać w rozumieniu zarządzenia wszelkie ciecze mające temperaturę zapłonu poniżej 21°C, stanowiące I klasę niebezpieczeństwa pożarowego, ciecze mające temperaturę zapłonu w granicach od 21°C do 55°C włącznie, stanowiące II klasę niebezpieczeństwa pożarowego oraz ciecze mające temperaturę zapłonu w granicach od 55°C do 100°C, stanowiące III klasę niebezpieczeństwa pożarowego.

1) niepalne (sztuczne i naturalne nieorganiczne materiały, np.: kamień, ceramika, beton, stal itp.),

2) palne – tj. materiały, które nie spełniają warunków, określonych w pkt 1.

2. Palne materiały budowlane dzieli się na:

1) trudno zapalne (materiały jednorodne oraz złożone z różnych materiałów niepalnych i palnych w dowolnym układzie połączeń, np.: gips lub beton z wypełnieniem organicznym, glina ze słomą o ciężarze objętościowym nie mniejszym niż 900 kG/m³, płyty wiórkowo-cementowe, drewno poddane odpowiedniej impregnacji środkami ognioochronnymi, ugliniony wojłok itp.),

2) łatwo zapalne (materiały organiczne, np.: drewno, torf, korek, słoma, trzcina itp.).

3. Klasyfikację materiałów budowlanych odpowiednio do ustaleń ust. 1 i 2 określają odrębne przepisy.

4. Właściwość elementów konstrukcji budowlanej pod względem wymagań przeciwpożarowych należy określać odpornością ogniową oraz zapalnością materiałów, z jakich dany element wykonano.

5. Odporność ogniową poszczególnych elementów konstrukcji budowlanej określają Polskie Normy, normy branżowe i karty katalogowe typowych projektów elementów; do czasu ich ustanowienia odporność ogniową poszczególnych elementów konstrukcji budowlanej należy określać według przepisów wydanych na podstawie art. 9 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. – prawo budowlane (Dz. U. z 1961 r. nr 7, poz. 46 i z 1965 r. nr 13, poz. 91), a w stosunku do elementów nie ujętych tymi przepisami lub wykonanych w inny sposób – na podstawie atestów instytutów naukowo-badawczych bądź zakładów naukowych.

6. Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o klasie A, B, C, D, E i F odporności ogniowej elementów konstrukcji budowlanej należy przez to rozumieć dla:

1) klasy A – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 3 godziny,

2) klasy B – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 2 godziny,

3) klasy C – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 1 godzina,

4) klasy D – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 0,75 godziny (45 minut),

5) klasy E – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 0,40 godziny (24 minuty),

6) klasy F – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 0,25 godziny (15 minut).

2. Opracowanie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej jest wymagane w przypadkach, gdy sporządzenie takiej dokumentacji zostało zastrzeżone w obowiązujących przepisach, w decyzji o lokalizacji szczegółowej lub w warunkach uzgodnienia realizacji obiektu budowlanego z właściwym terytorialnie okręgowym urzędem górniczym.

3. Warunki techniczne, obowiązujące przy wznoszeniu obiektów budowlanych w obrębie obszarów górniczych, regulują odrębne przepisy.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy obiektów budowlanych tymczasowych oraz przypadków, gdzie warunki lokalne pozwalają na przeniesienie ciężaru na grunt za pomocą płytszych fundamentów, podwalin lub w inny sposób, nie powodujący w obiekcie zmian konstrukcyjnych, zagrażających bezpieczeństwu dla ludzi i mienia.

2. Założenie lub rozbiórka fundamentów w bezpośrednim sąsiedztwie istniejącego obiektu budowlanego nie powinny powodować trwałych zmian konstrukcyjnych w tym obiekcie, zagrażających bezpieczeństwu dla ludzi i mienia.

2. Ściany i filary obiektów budowlanych powinny posiadać konstrukcję nie dopuszczającą do skraplania się pary wodnej wewnątrz konstrukcji i na jej powierzchni wewnętrznej, w stopniu wpływającym szkodliwie na trwałość i wytrzymałość konstrukcji albo na bezpieczeństwo dla ludzi i mienia.

3. Przepis ust. 1 o zabezpieczeniu pomieszczeń przed szkodliwymi wpływami atmosferycznymi oraz przepis ust. 2 nie mają zastosowania do budynków inwentarskich dla chowu wolnowybiegowego.

2. Zastosowanie drewna i innych materiałów palnych do ścian i słupów jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w § 73.

3. W gospodarstwach rolnych i hodowlanych:

1) istniejące budynki gospodarskie i inwentarskie, znajdujące się w odległości mniejszej niż 25 m od istniejących szop i stodół drewnianych, lecz nie mniejszej niż 12 m, mogą być odbudowywane, przebudowywane i remontowane,

2) istniejące szopy i stodoły drewniane, znajdujące się w odległości mniejszej niż 25 m, lecz nie mniejszej niż 12 m, od innych budynków gospodarskich i inwentarskich mogą być tylko remontowane, jeżeli będą miały pokrycie wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych,

3) istniejące budynki gospodarskie, inwentarskie oraz szopy i stodoły drewniane, znajdujące się od innych budynków w odległościach równych lub większych od odległości określonych w § 20, mogą być remontowane bez ograniczeń oraz odbudowywane lub przebudowywane na warunkach ogólnie obowiązujących.

4. W uzasadnionych przypadkach w odniesieniu do istniejących budynków wojewódzki organ państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z wojewódzkim organem ochrony przeciwpożarowej może wyrazić zgodę na odstępstwo od przepisu ust. 3.

2. Przez paleniska otwarte rozumieć należy nie służące do celów ogrzewania lub przygotowywania posiłków paleniska, w których płomienie występują poza jego obudowę, jak np. paleniska w kuźniach, warsztatach mechanicznych, suszarniach, wędzarniach itp. pomieszczeniach.

3. Określony w ust. 1 obowiązek wydzielenia ścianą o odporności ogniowej klasy C pomieszczeń z paszą nie dotyczy zasobników paszy w parterze, przystosowanych do niekontrolowanego karmienia inwentarza w budynkach inwentarskich.

2. W obiektach, w których stropy, sklepienia i pomosty są przeznaczone do przenoszenia specjalnych obciążeń, np. w magazynach, składach, bibliotekach itp. pomieszczeniach, należy w miejscu dobrze widocznym umieścić trwały napis, podający wielkość dopuszczalnego obciążenia użytkowego oraz sposób składowania.

3. W uzasadnionych technologicznie przypadkach dopuszcza się za zgodą organów ochrony przeciwpożarowej stosowanie pomostów z materiałów palnych.

2. Nad garażami na samochody osobowe, nad kotłowniami niskiego ciśnienia oraz nad pomieszczeniami z transformatorami – jeżeli nad nimi są pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi – powinny być założone stropy lub sklepienia klasy C odporności ogniowej, uszczelnione materiałem niepalnym i zabezpieczającym przed przenikaniem spalin i zapachów w stopniu uciążliwym dla otoczenia.

3. Stropy i sklepienia nad ostatnią kondygnacją w budynkach posiadających więcej niż 3 kondygnacje i dach o konstrukcji z materiałów palnych, a także stropy i sklepienia nad lokalami obrotu towarowego i innymi użytku publicznego – wbudowanymi w budynki mieszkalne i administracyjne, powinny posiadać odporność ogniową co najmniej klasy C.

4. Niezależnie od wymagań ust. 2 – stropy nad wbudowanymi transformatorami powinny posiadać konstrukcję wytrzymałą na ciśnienie działające od dołu o wielkości 1.000 kG/m² powierzchni, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

2. Przepisów ust. 1 nie stosuje się do stropów:

1) nad piwnicami, z wyłączeniem piwniczki gospodarczej dostępnej bezpośrednio z pomieszczenia w jednorodzinnym budynku mieszkalnym,

2) pod pralniami, kuchniami zbiorowego żywienia, ustępami spłukiwanymi, łazienkami, natryskami, loggiami i innymi pomieszczeniami wilgotnymi lub których podłoga podlega stałemu zmywaniu.

3. W drewnianych stropach budynków przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być ułożona warstwa izolacyjna, sucha, niepalna, dźwiękochłonna, pozbawiona zanieczyszczeń organicznych lub działających szkodliwie na drewno oraz w miarę możności lekka.

4. Dopuszcza się stosowanie jako warstwy izolacyjnej polep wapiennych, gipsowych lub glinianych, zmieszanych z trocinami, sieczką lub plewami.

5. Przepisu ust. 3 nie stosuje się do budynków tymczasowych i budynków przemysłowych, w których względy technologiczne wymagają innej konstrukcji stropu.

6. Stropy z drewnianym pułapem należy od dołu osłonić tynkiem, grubości co najmniej 0,02 m, na siatce lub trzcinie albo inną równorzędną okładziną.

7. Przepisu ust. 6 nie stosuje się do budynków określonych w ust. 1, których charakter zabytkowy lub sposób użytkowania wymaga pułapu nietynkowanego oraz w przypadkach, gdy strop posiada cechy budownictwa regionalnego, stanowi wyraz architektoniczny wnętrza lub spełnia zadanie akustyczne.

2. Dachy, stropodachy i tarasy żelbetowe powinny być zabezpieczone przed ujemnym wpływem sił, wywołanych przez skurcz betonu i zmiany temperatury oraz nie powinny powodować szkodliwych odkształceń w innych elementach konstrukcyjnych budynku.

3. Stropodachy i tarasy otwarte lub w loggiach, a znajdujące się nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, powinny być wykonane w sposób zabezpieczający przed skraplaniem się pary wodnej wewnątrz konstrukcji i na jej powierzchni wewnętrznej w stopniu wpływającym szkodliwie na trwałość i wytrzymałość konstrukcji albo na bezpieczeństwo dla ludzi i mienia.

4. Dopuszcza się stropodach z elementami konstrukcyjnymi z materiałów palnych w przypadkach określonych w § 73, jeżeli:

1) występuje nad pomieszczeniami nieogrzewanymi, lub

2) wymagają tego warunki technologiczne, albo

3) stropodach jest niewentylowany, a wilgotność względna powietrza wewnątrz pomieszczenia w okresach ogrzewczych nie przekroczy 45%, bądź

4) stropodach jest wentylowany (przewietrzany).

5. Za stropodach uważać należy przekrycie najwyższej kondygnacji lub poddasza ustrojem budowlanym, w którym elementy nośne stropu i dachu:

1) są wspólne, lub

2) są od siebie konstrukcyjnie zależne albo niezależne, lecz przestrzeń między nimi zawarta jest przeznaczona wyłącznie do przewietrzania konstrukcji stropu i dachu.

2. Ukształtowanie, barwa i materiał pokrycia dachowego powinny być zharmonizowane z wyglądem ulicy, miejscowości lub krajobrazu.

3. Organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zabronić układania kolorowych lub glazurowanych materiałów pokrycia dachowego w rysunki figuralne, napisy albo cyfry i określić wymagania w tym zakresie, wynikające z lokalnych warunków.

4. Przepisy ust. 1, 2 i 3 nie mają zastosowania do budynków zabytkowych, jeżeli przemawiają za tym względy historyczne.

2. Za pokrycie trudno zapalne należy uważać papę smołową oraz słomę, trzcinę i sitowie, uodpornione gliną lub innymi odpowiednimi środkami na działanie ognia i wysokich temperatur do granicy określonej dla materiałów trudno zapalnych.

3. Za pokrycie łatwo zapalne należy uważać pokrycie słomą, trzciną, sitowiem, gontem, dranicami lub innymi materiałami drewnianymi.

2. Dla budynków zaliczonych do III, IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego i o wysokości do 5 kondygnacji w budynkach mieszkalnych o wysokości do 15 m w innych budynkach – odległości pomiędzy budynkami wolnostojącymi, nie osłoniętymi ścianą przeciwpożarową, powinny w zależności od średniego obciążenia ogniowego tych budynków wynosić co najmniej:

3. Odległość wolnostojącego budynku, zwróconego do sąsiedniego budynku ścianą przeciwpożarową, nie może być mniejsza niż 3 m.

4. Za średnie obciążenie ogniowe budynku obejmującego pomieszczenia o różnym obciążeniu ogniowym przyjmuje się średnie obciążenie ogniowe tej kondygnacji, dla której jest ono największe.

Średnie obciążenie ogniowe ustala się przy założeniu, że wszystkie materiały palne, składowane, wytwarzane, przerabiane lub transportowane w sposób ciągły oraz występujące w elementach konstrukcji budowlanej, rozmieszczone są równomiernie na powierzchni danej kondygnacji.

5. Budynki o ścianach lub stropach wykonanych z materiałów palnych należy zaliczać do budynków o średnim obciążeniu ogniowym powyżej 175 kG/m², niezależnie od ich faktycznego obciążenia ogniowego.

6. Odległość budynków o pokryciu łatwo zapalnym należy zwiększyć o 50% w stosunku od odległości podanych w ust. 2.

7. Dla wolnostojących budynków, o których mowa w ust. 2 z pokryciem co najmniej trudno zapalnym, zwróconym do sąsiedniego budynku ścianą szczytową bez otworów, wykonaną z materiałów niepalnych, odległość pomiędzy nimi może być zmniejszona do 3 m.

8. Jeżeli w ścianie jednego budynku zwróconego do sąsiedniego budynku znajdują się:

1) wyłącznie płaszczyzny z luksferów lub cegły szklanej o odporności ogniowej co najmniej klasy C, lecz o powierzchni nie przekraczającej 10% całkowitej powierzchni ściany, albo tylko drzwi o odporności ogniowej co najmniej klasy E – odległość tego budynku od budynku sąsiedniego można zmniejszyć o 50% w stosunku do odległości podanych w ust. 2, lecz odległość ta nie może być mniejsza niż 3 m,

2) wyłącznie płaszczyzny szklone szkłem zbrojonym, lecz o powierzchni nie przekraczającej 10% całkowitej powierzchni ściany – odległość tego budynku od budynku sąsiedniego można zmniejszyć o 15% w stosunku do odległości podanych w ust. 2,

3) płaszczyzny szklone szkłem zwykłym, o powierzchni łącznej obejmującej 35–70% powierzchni ściany – odległość tego budynku od budynku sąsiedniego należy zwiększyć o 50% w stosunku do odległości podanych w ust. 2,

4) płaszczyzny szklone szkłem zwykłym, o powierzchni łącznej przekraczającej 70% powierzchni ściany – odległość tego budynku od budynku sąsiedniego należy zwiększyć o 100% w stosunku do odległości podanych w ust. 2.

9. Z wyjątkiem przypadków, określonych w ust. 3 i 7 oraz w ust. 8 pkt 1 i 2, odległości pomiędzy budynkami, o których mowa w ust. 2, nie mogą być mniejsze od średniej arytmetycznej wysokości dwóch sąsiednich budynków.

10. Jeżeli wystające części budynku, np. ganki, werandy, balkony, wykusze, przybudówki, posiadają większe obciążenie ogniowe niż budynek właściwy – odległość tych części od innego budynku powinna odpowiadać temu obciążeniu ogniowemu.

11. Zabrania się łączenia sąsiednich budynków gankami lub przejazdami z obciążeniem ogniowym większym niż średnie obciążenie ogniowe budynku o mniejszym obciążeniu ogniowym, a także z pokryciem palnym, jeżeli ganki te lub przejazdy są niższe od łączonych budynków; przepis ten nie dotyczy budynków wznoszonych dla utrzymania cech budownictwa regionalnego.

12. Przepisy o odległościach między budynkami wolnostojącymi stosuje się odpowiednio do skrzydeł i innych części tego samego budynku, zwróconych do siebie pod kątem mniejszym niż 60° lub położonych równolegle.

13. W razie braku ustalenia zabudowy na sąsiedniej nieruchomości, odległość budynku w zabudowie wolnostojącej od granicy tej nieruchomości powinna wynosić co najmniej połowę odległości wymaganych dla dwóch budynków identycznych.

14. W razie gdy wymaga tego prawidłowa zabudowa sąsiadujących ze sobą nieruchomości i zachowane zostaną obowiązujące odległości pomiędzy budynkami, właściwy organ państwowego nadzoru budowlanego może zezwolić na usytuowanie budynków wymienionych w ust. 1 i 2 na granicy nieruchomości albo w odległości co najmniej 1 m od granicy.

15. Przepisy ust. 1 i 2 nie mają zastosowania:

– do budynków, związanych z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych oraz z magazynowaniem surowców, półfabrykatów i wyrobów dla potrzeb przemysłu i handlu,

– do budynków zabytkowych, gdy przemawiają za tym względy historyczne, a bezpieczeństwo przeciwpożarowe zostało zapewnione w innych sposób.

16. Przepisy ust. 1, 2, 3 i 7, ust. 8 pkt 1, 2 i 3, ust. 11, 12 i 13 nie mają zastosowania do budynków, dla których przepisy szczególne wymagają większych odległości.

2. Do oszklenia dachów należy stosować dachówkę szklaną, szkło zbrojone lub inne tworzywa o podobnych właściwościach.

3. W razie zastosowania innych materiałów niż wymienione w ust. 2, pod pokryciem należy założyć siatkę metalową o oczkach nie przekraczających wymiarów 0,04 m × 0,04 m. Wyjątek stanowią hale w szklarniach, kryte szkłem niezbrojonym.

4. Zabrania się stosowania dachów oszklonych do oświetlenia pomieszczeń, w których wytwarza się, przerabia lub przechowuje materiały wybuchowe.

5. W szklarniach stałych, przeznaczonych do przyspieszonej produkcji warzyw, dopuszcza się pokrywanie połaci dachowych oszklonymi ramami (oknami) drewnianymi, opartymi na niepalnej konstrukcji.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy:

1) pomieszczeń, w których łączna powierzchnia odciążających (przeciwwybuchowych) przepon, klap oraz otworów oszklonych szkłem zwykłym (zewnętrznych okien, świetlików, drzwi itp.) osiąga wskaźnik o wartości co najmniej 0,065 m²/m³ kubatury pomieszczenia,

2) pomieszczeń i budynków, dla których odpowiednie zabezpieczenia zostały objęte przepisami szczególnymi.

3. Lekki dach powinien być wykonany nad źródłem ewentualnego wybuchu, a powierzchnia jego może być ograniczona do powierzchni, stanowiącej uzupełnienie powierzchni odciążających przepon, klap i otworów do wartości wskaźnika, określonego w ust. 2.

4. Odciążające przepony, klapy i otwory w ścianach nie mogą być skierowane na przejścia i drogi, służące do stałej komunikacji, jeżeli:

1) nie zastosowano rozwiązań, pozwalających na łatwe samoczynne otwarcie zamknięć otworów odciążających pod działaniem ciśnienia nie większego niż 120 kG/m², bez powstania odprysków mogących razić przechodnia, lub

2) nie wykonano przed otworami odciążającymi odpowiednich ścian parawanowych osłaniających przejścia lub drogi przed odpryskami, albo

3) odległość otworów odciążających od przejść i dróg jest mniejsza niż dopuszczalna minimalna odległość danego budynku od innych budynków.

1) konstrukcja drewniana stropu powinna być zabezpieczona na poddaszu warstwą materiału niepalnego, np. cegłą ułożoną na płask, polepą itp.,

2) łączna szerokość nadbudówek dachu drewnianego wzdłuż lica budynku nie powinna przekraczać 1/3 jego długości.

2. Przepisu ust. 1 pkt 2 nie stosuje się do jednorodzinnych budynków wolnostojących, bliźniaczych, grupowych lub szeregowych oraz do budynków zabytkowych, jeżeli przemawiają za tym względy historyczne.

2. Do każdego strychu powinien być zapewniony, zamykany drzwiami lub nakrywą, dostęp z klatki schodowej, z pomieszczenia użytkowego lub komunikacyjnego, bądź za pomocą drabiny metalowej zewnętrznej z podestem przed wejściem drzwiowym na strych.

3. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do stropodachów.

4. W budynkach z klatkami schodowymi dostęp do strychu powinien być zapewniony z klatek schodowych.

5. W budynkach o wysokości do 5 kondygnacji włącznie dopuszcza się wykonanie wyjść z klatki schodowej na strych poprzez włazy i klamry zamocowane w ścianie.

6. W budownictwie rolniczym o wysokości do dwóch kondygnacji dopuszcza się wykonanie dostępu do strychu za pomocą stałych zewnętrznych drabin drewnianych i otworu w ścianie lub dachu o wymiarach nie mniejszych niż 0,6 m szerokości i 0,8 m wysokości w świetle otworu.

7. Strychy w obrębie każdej strefy pożarowej powinny być wyposażone co najmniej w dwa otwory (okna dachowe, szczeliny itp.), zapewniające wentylację.

2. Wyłazy na dachy o nachyleniu przekraczającym 60% powinny być połączone z kominami za pomocą należycie umocowanych drabin i ław kominiarskich, o odpowiedniej wytrzymałości, jeżeli organy ochrony przeciwpożarowej nie wyraziły zgody na czyszczenie kominów z przestrzeni strychowej.

3. Budynki o wysokości większej niż 2 kondygnacje, ze stropodachami, powinny być wyposażone w bezpośrednie wyjścia z klatek schodowych na dach.

4. Wyłazy i włazy, o których mowa w ust. 1 i 2 oraz w § 24, powinny posiadać wymiary w świetle otworu nie mniejsze niż 0,6 × 0,8 m lub 0,75 × 0,75 m i powinny być zakładane w części środkowej budynku w ilości co najmniej jednego na budynek; w budynkach, posiadających więcej niż trzy klatki schodowe należy zakładać co najmniej po jednym wyłazie na każde trzy klatki schodowe.

5. Wyłazy na dach powinny być zamykane szczelną nakrywą, wykonaną z materiałów co najmniej trudno zapalnych.

2. Jeżeli obiekt budowlany nie posiada rynien lub gdy nie przewiduje się połączenia rur spustowych z kanalizacją, pod okapami lub rurami spustowymi powinny być wykonane ścieki z materiałów trwałych, odprowadzające wody opadowe na odległość zapobiegającą podmyciu fundamentów.

3. Przepisy ust. 1 i 2 nie dotyczą budynków zabytkowych, budynków tymczasowych oraz innych obiektów budowlanych, których charakter lub przeznaczenie nie wymaga założenia urządzeń odwadniających.

4. Dopuszcza się odwodnienie dachów, stropodachów i tarasów wewnętrznymi rurami spustowymi, pod warunkiem wykonania wlotu szczelnego i nie podlegającego zamarzaniu oraz zastosowania rur spustowych, wytrzymałych na ciśnienie słupa wody, pod którym mogą pracować, otoczonych izolacją termiczną, a przy załamaniach również dźwiękochłonną.

2. Organy państwowego nadzoru budowlanego mogą wyrazić zgodę na odstępstwa od przepisu ust. 1 w budynkach zabytkowych oraz w przypadkach gdy wymaga tego stan istniejącej zabudowy, a warunki bezpieczeństwa przeciwpożarowego i wymagania sanitarne zostały odpowiednio zapewnione.

1) wymiary poziome nie mniejsze niż 2 m × 2 m w świetle,

2) otwory tylko z pomieszczeń nie przeznaczonych na pobyt ludzi, a w razie umieszczenia na poddaszu – zamknięte cegłą szklaną lub innym materiałem niepalnym,

3) obudowę ścianami o odporności ogniowej klasy C, wyprowadzonymi co najmniej 0,30 m ponad pokrycie dachu, albo do pokrycia dachu, jeżeli strop najwyższej kondygnacji i konstrukcja dachu są wykonane z materiałów niepalnych,

4) zapewnione przewietrzanie,

5) dno szybu odwodnione i udostępnione dla czyszczenia.

2. Przekrój poziomy szybu, oświetlającego klatkę schodową, powinien posiadać co najmniej tyle metrów kwadratowych powierzchni, ile metrów bieżących wynosi wysokość szybu, licząc od pierwszego stopnia schodów klatki schodowej.

2. Przewody dymowe i spalinowe powinny być grupowane razem z ewentualnymi przewodami wentylacyjnymi w kominach i wyprowadzane ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed zadmuchiwaniem, a ponadto co najmniej 0,60 m ponad kalenicę przy pokryciu łatwo zapalnym i co najmniej 0,30 m ponad niepalne lub trudno zapalne pokrycie dachu, przy czym odległość wylotu przewodu od powierzchni dachu, mierzona poziomo, powinna wynosić co najmniej 1 m. Przy dachach płaskich, o nachyleniu mniejszym niż 12°, wyloty tych przewodów powinny, niezależnie od rodzaju pokrycia znajdować się co najmniej 0,60 m nad poziomem kalenicy, jeżeli odległość wylotu od kalenicy nie przekracza 10 m.

3. Odchylenie przewodów dymowych i spalinowych od pionu nie powinno przekraczać 30° i wymaga na załamaniach założenia otworów do czyszczenia z hermetycznym zamknięciem niepalnym, zabezpieczonym przed nadmiernym rozgrzaniem się. O dopuszczalności ulg decydują organy państwowego nadzoru budowlanego.

2. Ściany kominowe i kominy należy wznosić na fundamentach lub na innej niepalnej i odpowiednio wytrzymałej konstrukcji o odporności ogniowej klasy B.

3. Kominy wolnostojące lub wyprowadzone ponad dach więcej niż 1,50 m powinny być zakotwione albo wykonane w inny sposób, zapewniający ich stateczność.

4. Kominy prowadzone przy ścianie sąsiedniego, wyższego budynku powinny być połączone z tym budynkiem odpowiednimi kotwami.

5. Ściany kominowe nie mogą być obciążone stropami, jeżeli wytrzymałość tych ścian nie została statycznie udowodniona oraz jeżeli zachodzi naruszenie szczelności i drożności przewodu lub zmniejszenie wytrzymałości ściany nośnej albo stropu przez szkodliwe działanie gazów i temperatury.

6. Kominy z przewodami dymowymi o przekroju przekraczającym 0,075 m² powinny być wydzielone z konstrukcji budynku.

2. Do jednego przewodu dymowego mogą być włączone najwyżej trzy paleniska w odległości nie mniejszej niż 1,5 m w pionie, a do jednego przewodu spalinowego – dwa piecyki gazowe w odległości nie mniejszej niż wysokość kondygnacji. Oddzielne przewody należy stosować:

1) do wszystkich palenisk kuchennych,

2) do pieców ogrzewczych i piecyków kąpielowych na ostatniej kondygnacji.

3. Do czasu wydania przepisów szczegółowych oraz do czasu ustanowienia odpowiednich norm państwowych, o dopuszczalności stosowania przewodów zbiorczych decydują organy państwowego nadzoru budowlanego na podstawie atestu instytutów naukowo-badawczych.

4. Poniżej połączenia przewodu z najniżej położonym paleniskiem lub piecykiem kąpielowym powinien być umieszczony w miejscu łatwo dostępnym otwór do czyszczenia z hermetycznym zamknięciem niepalnym.

2. Połączenie, o którym mowa w ust. 1, powinno być możliwie krótkie, bez ostrych załamań i przewężeń oraz nie powinno, w miejscu włączenia do przewodu, zmniejszać jego przekroju użytkowego.

3. Połączenie prowadzone przez pomieszczenie o niskiej temperaturze powinno być zabezpieczone przed oziębieniem.

2. Paleniska otwarte mogą być zakładane tylko w pomieszczeniach nie nasuwających zastrzeżeń z zakresu bezpieczeństwa przeciwpożarowego i w odległości co najmniej 0,60 m od łatwo zapalnych części budynku. W pomieszczeniach ze stropami drewnianymi paleniska otwarte powinny posiadać kominki lub kapy wystające co najmniej 0,30 m poza krawędzie paleniska.

2. Piece metalowe lub w ramach metalowych, rury dymowe i spalinowe oraz otwory do czyszczenia powinny być oddalone od łatwo zapalnych, nie osłoniętych części konstrukcyjnych obiektu budowlanego co najmniej 0,60 m, a od osłoniętych okładziną z tynku grubości 0,025 m na siatce lub trzcinie albo inną równorzędną okładziną co najmniej 0,30 m.

3. Piece z kamienia, cegły, kafli itp. materiałów niepalnych powinny być oddalone od łatwo zapalnych, nie osłoniętych części konstrukcyjnych obiektu budowlanego co najmniej 0,30 m, a od osłoniętych okładziną z tynku grubości 0,025 m na siatce lub trzcinie albo inną równorzędną okładziną – co najmniej 0,15 m.

4. W razie zastosowania cegły pełnej, wypalonej z gliny o wymiarach 0,25 × 0,12 × 0,065 m, wymiary podane w ust. 1–3 mogą ulec redukcji o 17%.

1) w domach jednorodzinnych i w mieszkaniach dwukondygnacyjnych – 0,70 m,

2) w zakładzie pracy prowadzących na przejścia nad urządzeniami, a także na podesty robocze, lub do urządzeń i maszyn – z pojedynczymi stanowiskami pracy jedno- lub kilkuosobowymi – 0,70 m,

3) prowadzących do piwnic i strychów, z wyjątkiem budynków wymienionych w pkt 1 – 0,90 m,

4) w zakładach pracy, przy ilości ludzi przypadającej na jedne schody lub pochylnię nie większej niż 50 osób – 0,90 m,

5) w zakładach przemysłowych, przy ilości ludzi przypadającej na jedne schody lub pochylnię powyżej 50 osób – 1,20 m,

6) przeznaczonych do ręcznego transportu ciężarów – 1,20 m,

7) w zakładach lecznictwa zamkniętego – 1,40, z tym że suma szerokości spocznika i szerokości biegu nie może być mniejsza niż 2,90 m, oraz

8) w przypadkach nie wymienionych w pkt 1 do 7 – 1,00 m.

2. Szerokość schodów przeznaczonych wyłącznie do obsługi dorywczej maszyn i urządzeń może być zmniejszona do 0,50 m w świetle.

3. Szerokość spoczników przed wejściami do dźwigów z drzwiami zawiasowymi nie powinna być mniejsza niż 1,60 m.

4. Szerokość biegów, spoczników i pochylni ustala się w zależności od ilości osób obsługiwanych przez dany element na poszczególnych kondygnacjach, przyjmując normę 0,60 m na każde 100 osób; wymiar ten nie może ulec zmniejszeniu w kierunku ewakuacji ludzi z danej kondygnacji.

5. Szerokość biegów i pochylni przeznaczonych do ewakuacji, nie powinna być większa niż 2,40 m w świetle pomiędzy ścianą i poręczą lub pomiędzy dwiema poręczami.

1) 0,16 m w budynkach użyteczności publicznej dla schodów ewakuacyjnych i głównych klatek schodowych,

2) 0,19 w budynkach jednorodzinnych i mieszkaniach dwukondygnacyjnych,

3) 0,20 m w schodach prowadzących do piwnic i na strych lub służących do obsługi urządzeń przemysłowych,

4) 0,175 m w pozostałych przypadkach.

2. Szerokość stopnia schodów zabiegowych w swym najwęższym miejscu nie powinna być mniejsza niż:

1) 0,05 m w schodach, prowadzących do piwnicy, na strych lub przeznaczonych do dorywczej obsługi maszyn i urządzeń,

2) 0,10 m w budynkach jednorodzinnych i w mieszkaniach dwukondygnacyjnych,

3) 0,12 m w budynkach mieszkalnych dwu- i wielorodzinnych, oraz

4) 0,16 m w pozostałych obiektach budowlanych nie wymienionych w pkt 1, 2 i 3.

3. Dopuszczalne nachylenie schodów ruchomych nie powinno przekraczać 60% a nachylenie schodów drabinowych powinno mieścić się w granicach od 100% do 370%, z tym że przy użyciu ich do ręcznego przenoszenia ciężarów przez pracownika nachylenie schodów nie może przekroczyć 170%.

4. Odstępstwa od przepisów ust. 1–3 są dopuszczalne w budynkach zabytkowych, jeżeli to jest uzasadnione względami historycznymi.

5. W budynkach mieszkalnych właściwe organy państwowego nadzoru budowlanego mogą w uzasadnionych przypadkach wyrazić zgodę na odstępstwa od przepisu ust. 1.

6. Zabronione jest wykonywanie na drogach ewakuacyjnych schodów zabiegowych i spiralnych oraz spoczników ze stopniami.

7. W uzasadnionych przypadkach Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych po zasięgnięciu opinii Komendy Głównej Straży Pożarnych może wyrazić zgodę na odstępstwo od przepisu ust. 6.

2. Schody w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi nie powinny posiadać biegów liczących więcej niż 18 stopni.

2. Jeżeli w budynku znajdują się dwie lub więcej kondygnacje piwniczne, to – poza górną kondygnacją – wszystkie pozostałe, z wyjątkiem obiektów zabytkowych i skarbców bankowych, powinny posiadać dodatkowe bezpośrednie wyjście na zewnątrz.

3. W domach jednorodzinnych oraz parterowych budynkach mieszkalnych na wsi mieszkanie może być połączone z piwnicą za pomocą schodów drabiniastych, umieszczonych w otworze podłogi, nakrytym podnoszoną do góry klapą.

2. Schody zewnętrzne, posiadające więcej niż 5 stopni, powinny być zaopatrzone w pochwyty, jeżeli nachylenie biegu przekracza 40% lub jeżeli szerokość stopnia jest mniejsza niż 0,35 m.

3. Od strony nie ograniczonej ścianą pochylnie, biegi schodów i spoczniki powinny posiadać balustradę z pochwytem. Szerokość otworów w polu balustrady nie powinna przekraczać 0,15 m, a w przedszkolach i żłobkach – 0,10 m i zakładach przemysłowych – 0,20 m.

4. Łączna wysokość balustrady z pochwytem w obiektach budowlanych powinna wynosić co najmniej:

1) 0,90 m gdy szerokość próżni lub duszy znajdującej się przy biegach lub spocznikach nie przekracza 0,20 m,

2) 1,10 m w przypadkach nie wymienionych w pkt 1 oraz we wszystkich budynkach szkolnych – niezależnie od szerokości wolnej przestrzeni między biegami schodów i pochylni, z zabezpieczeniem pochwytu przed zsuwaniem się dzieci oraz z warunkiem wykonania balustrady w sposób utrudniający wspinanie się po niej dzieci.

5. Wysokość balustrady liczy się w pionie od powierzchni podłogi lub podłużnej górnej krawędzi (noska) stopnia do wierzchu pochwytu.

6. Okna klatek schodowych, których parapety umieszczone są na wysokości mniejszej niż 0,80 m nad biegami lub podestami schodów lub pochylni, powinny być zabezpieczone balustradą do wysokości określonej w ust. 4.

7. Przepisy ust. 3–6 nie dotyczą budynków zabytkowych, jeżeli przemawiają za tym względy historyczne.

8. Dla masowego ruchu dwukierunkowego po schodach lub pochylniach organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zażądać wprowadzenia podziału schodów na pasy komunikacyjne z odpowiednio umieszczonymi pochwytami.

9. W budynkach użytku publicznego szerokość stopni w schodach zewnętrznych powinna wynosić co najmniej 0,35 m.

1) 100% – przy przenoszeniu ręcznym przez jednego pracownika skrzyń, worków, beczek lub innych przedmiotów,

2) 55% – przy przetaczaniu ręcznym beczek,

3) 45% – gdy pochylnia przeznaczona jest do stałej komunikacji i zastosowano listwy poprzeczne,

4) 20% – gdy pochylnia z karbowaną nawierzchnią prowadzi do indywidualnego garażu,

5) 18% – gdy pochylnia jest przeznaczona do stałej komunikacji dla więcej niż 15 osób lub więcej niż 15 sztuk inwentarza żywego oraz zabezpieczona przed opadami atmosferycznymi, a 10% – gdy jest nie zabezpieczona,

6) 16% – dla samochodowej pochylni prostoliniowej w budynku i 14% – dla krzywoliniowej,

7) 10% – dla samochodowej pochylni zewnętrznej oraz dla przetaczania taczek,

8) 5% – przy wtaczaniu ręcznym wózków bez szyn na odległość do 200 m, a 3% – przy wtaczaniu na odległość większą niż 200 m,

9) 4% – przy przetaczaniu ręcznym wózków na szynach.

2. Nawierzchnie pochylni i pomostów nie mogą być śliskie.

2. Temperatury obliczeniowe pomieszczeń ogrzewanych w budynkach określają Polskie Normy i normatywy techniczne projektowania, a w razie ich braku dane wyjściowe do projektowania.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy ścian pomieszczeń o stałej wilgotności względnej powietrza wewnętrznego powyżej 70% oraz ścian pomieszczeń przemysłowych, w których ilości wydzielanego ciepła przewyższają znacznie straty ciepła w pomieszczeniach, a powierzchnie wewnętrzne ścian i stropów podlegają stałemu, intensywnemu działaniu promieniowania ciepła lub suchego, gorącego powietrza, a także przypadków dla których wymagania technologiczne produkcji albo ustalenia Polskich Norm lub normatywów technicznych projektowania stanowią inaczej.

3. Wewnętrzne powierzchnie ścian pomieszczeń, o stałej wilgotności względnej powietrza wewnętrznego powyżej 70%, powinny być pokryte materiałem lub powłoką nienasiąkliwą.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy przypadków podyktowanych względami technologicznymi pod warunkiem, że wartość oporu przenikania ciepła przez podłogi powinna wynosić co najmniej 0,55 m²h°C/kcal.

2. Za naturalną wentylację, w rozumieniu zarządzenia, uważa się wymianę powietrza, spowodowaną przez różnicę temperatur wewnątrz i zewnątrz pomieszczenia lub przez różnicę ciśnień, wywołaną działaniem wiatru, a za wentylację sztuczną – wymianę powietrza uzyskiwaną za pomocą urządzeń mechanicznych lub cieplnych.

2. Przewody wentylacji naturalnej wyciągowej powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed zadmuchiwaniem i odpowiadać przepisom § 31 ust. 3–5 i § 32 ust. 3.

3. W pomieszczeniach, w których ze względu na wydzielające się ciepło, gazy, pary lub pyły nie może być osiągnięta wymagana wymiana powietrza w drodze wentylacji naturalnej lub w których konieczna jest stała, równomierna wymiana powietrza, niezależna od warunków atmosferycznych, należy stosować wentylację sztuczną.

4. Powietrze świeże, doprowadzone z zewnątrz za pomocą wentylacji, nie powinno powodować uciążliwych przeciągów oraz obniżenia temperatury wewnętrznej w pomieszczeniu, w strefie przebywania ludzi i zwierząt, poniżej temperatury właściwej dla danego pomieszczenia.

5. Wszystkie miejsca i urządzenia intensywnego wydzielania par, pyłów i gazów – tworzących w połączeniu z powietrzem mieszaniny wybuchowe, powinny być w pomieszczeniach wyposażone w odciągi miejscowe wentylacji mechanicznej, zaopatrzonej w urządzenia (filtry), oczyszczające powietrze z tych zanieczyszczeń przed odprowadzeniem na zewnątrz budynku w stopniu zabezpieczającym przed możliwością powstania mieszaniny wybuchowej albo z wyrzutniami odprowadzającymi te zanieczyszczenia, wykonanymi w odpowiedni sposób lub usytuowanymi w miejscu zabezpieczającym otoczenie przed niebezpieczeństwem wybuchu.

6. W urządzeniach wentylacji pomieszczeń I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego:

1) wentylatory wyciągowe powinny być wykonane z materiałów i w sposób zabezpieczający przed możliwością powstawania iskrzenia,

2) wszelkie elementy, jak przewody, kratki, komory, filtry itp. oraz izolacje przewodów powinny być wykonane z materiałów niepalnych,

3) wyrzutnie wentylacji wyciągowej powinny być wyprowadzone ponad dach budynku na wysokość co najmniej 0,6 m ponad kalenicę dachu,

4) odległość czerpni powietrza świeżego od wyrzutni powietrza zanieczyszczonego nie może być mniejsza niż 10 m, licząc po linii prostej, a wyloty kominów dymowych, znajdujące się w promieniu 25 m od czerpni powietrza, powinny być zaopatrzone w iskrochrony.

7. W pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, z wentylacją sztuczną nie działającą przez całą dobę, obowiązuje zastosowanie dodatkowe wentylacji naturalnej, zapewniającej co najmniej 0,5-krotną wymianę powietrza na godzinę w każdym pomieszczeniu.

8. W pomieszczeniach kuchennych, kąpielowych (łazienkach, natryskach) i w ustępach obowiązuje wykonanie przewodów wentylacji wyciągowej naturalnej.

2. W pomieszczeniach, w których w związku z charakterem ich użytkowania zachodzi bezwzględna potrzeba uniezależnienia stanu powietrza wewnętrznego od zmian stanu powietrza zewnętrznego, należy stosować urządzenia klimatyzacyjne.

2. Wentylacja, o której mowa w ust. 1, powinna być łatwa do uruchomienia zarówno od wewnątrz, jak i z wewnątrz zagrożonego pomieszczenia oraz powinna zapewnić co najmniej dziesięciokrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

2. W razie gdy połączenie z wodociągiem publicznym jest niemożliwe lub gdy właściciel nieruchomości został zwolniony z obowiązku połączenia, budynki przemysłowych zakładów pracy, budynki służby zdrowia oraz inne budynki z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, posiadające więcej niż trzy kondygnacje, a szkoły począwszy od pięciu izb powinny być zaopatrzone w lokalne urządzenia wodociągowe.

3. W przypadkach nie objętych przepisem ust. 2, nieruchomość, na której znajdują się pomieszczenia, przeznaczone na pobyt ludzi lub dla inwentarza żywego, powinna posiadać warunki umożliwiające korzystanie ze zdrojów publicznych, źródeł albo studzien, znajdujących się w odległości nie większej niż 150 m od budynku. Wybrane do tego celu warstwy wodonośne powinny zapewniać możliwość stałego poboru wody zdatnej do picia i dziennie w ilości nie mniejszej, niż przewidują odpowiednie normy państwowe lub przepisy szczególne.

4. W wyjątkowych przypadkach, a w szczególności, gdy wynika to z miejscowych warunków geologiczno-inżynierskich na terenach o niedostatecznych zasobach wodnych, właściwe organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zezwolić na odstępstwa od przepisów ust. 3.

1) ściany studni powinny być wykonane na całej wysokości z kręgów betonowych lub innego materiału nieprzepuszczalnego, nie wpływającego ujemnie na jakość wody, a ponadto obłożone z zewnątrz warstwą gliny, grubą co najmniej 0,15 m i do głębokości 1,5 m, a przy wyższym poziomie wody co najmniej 0,30 m poniżej zwierciadła wody,

2) powierzchnia terenu w promieniu 1 m dookoła studni powinna być wybrukowana lub utrwalona w inny sposób, ze spadkiem od ocembrowania studni,

3) dno studni powinno sięgać w głąb do wód gruntowych i powinno być pokryte warstwą co najmniej 0,10 m grubą ze żwirku lub gruboziarnistego piasku,

4) przekrycie studni powinno być wykonane z płyty betonowej lub innego materiału nieprzepuszczalnego, założonego szczelnie na ocembrowaniu, wystającym co najmniej 0,10 m ponad teren.

2. W okresie przejściowym, nie dłuższym jednak niż 10 lat od dnia wejścia w życie niniejszego zarządzenia, właściwe organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zezwolić na zakładanie studni bez pompy, jeżeli:

1) zachowane będą warunki określone w ust. 1 pkt 1, 2 i 3,

2) wzniesienie ocembrowania studni będzie wynosić 1 m nad terenem i kończyć się higienicznym urządzeniem do czerpania wody, według jednego z systemów uznanych za właściwy przez organy służby sanitarnej,

3) studnia będzie zaopatrzona w szczelne i przylegające do ocembrowania przykrycie z betonu lub innego materiału nieprzepuszczalnego, zapobiegające ściekaniu wody do studni, otwór zaś do czerpania wody będzie zaopatrzony w pokrywę na zawiasach, przylegającą do pokrycia studni.

3. Odległość studni, dostarczających wodę do picia, powinna wynosić co najmniej:

1) od granicy nieruchomości – 7,50 m,

2) od dołów ustępowych, gnojowników, śmietników, budynków przeznaczonych dla inwentarza żywego itp. miejsc zanieczyszczonych – 15 m, przy zabezpieczeniu studni od zalania ściekami i wodami opadowymi,

3) od urządzeń rozsączania ścieków w gruncie (drenaży, itp.) – 70 m.

4. Na granicy dwóch sąsiednich nieruchomości można umieścić studnię wspólną.

5. Odstępstwa od przepisu ust. 3 pkt 2 i 3 są dopuszczalne po uzyskaniu ugody organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w przypadkach, gdy miejscowe warunki geologiczno-inżynierskie zezwalają albo wymagają zastosowania mniejszych odległości dla uzyskania wody zdatnej do picia.

6. W razie gdy wymaga tego prawidłowa zabudowa sąsiadujących z sobą nieruchomości i zachowane zostaną odległości, określone w ust. 3 pkt 2 i 3 lub w ust. 5, właściwy organ państwowego nadzoru budowlanego może zezwolić na usytuowanie studni w odległości co najmniej 1 m od granicy nieruchomości.

7. Przepisy ust. 1–6 nie mają zastosowania do studni, dla których przepisy szczególne wymagają zachowania większych odległości.

2. Dachy, stropodachy i tarasy oraz w razie potrzeby również wszelkie nie nakryte części obiektów budowlanych, zagłębione w terenie, jak schody, pochylnie i studzienki piwniczne, powinny posiadać urządzenia do usuwania wód opadowych.

3. W razie gdy połączenie z kanałem publicznym jest niemożliwe lub gdy właściciel został zwolniony z obowiązku połączenia, budynki przemysłowych zakładów pracy, budynki służby zdrowia oraz inne budynki z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, posiadające więcej niż trzy kondygnacje, a szkoły począwszy od siedmiu pomieszczeń do nauki, powinny posiadać lokalne urządzenia kanalizacyjne dla wód zużytych i nieczystości, a w pozostałych przypadkach – co najmniej zbiorniki do gromadzenia nieczystości płynnych, jak np. doły ustępowe, gnojowniki itp. urządzenia, podlegające okresowemu opróżnianiu.

4. Zabrania się odprowadzania wód opadowych na teren sąsiada oraz wzdłuż granicy sąsiada w sposób nie zabezpieczający tego terenu lub obiektów przed zawilgoceniem.

2. Ścieki, zanieczyszczone substancjami łatwo zapalnymi nie rozpuszczającymi się w wodzie, powinny być przed połączeniem ich z innymi ściekami oczyszczone z tych substancji za pomocą odpowiednich urządzeń w stopniu zabezpieczającym przed możliwością ich wybuchu lub zapalenia się.

1) od studzien – 15 m, licząc od najbliższej krawędzi ścian zbiornika, przy zabezpieczeniu studzien przed zanieczyszczeniem ściekami i wodami opadowymi,

2) od drogi publicznej i od granicy nieruchomości – 7,5 m, licząc od najbliższej krawędzi ściany zbiornika,

3) od otworów z pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi lub do przechowywania albo przetwarzania artykułów spożywczych – 10 m, licząc od najbliższego otworu w zbiorniku, z wyjątkiem:

a) dołów ustępowych pojedynczych lub grupowych – o ilości oczek większej niż cztery, dla których obowiązuje odległość co najmniej 20 m,

b) dołów ustępowych, o czterech oczkach najwyżej, na terenach budownictwa domów jednorodzinnych w zabudowie wolnostojącej, bliźniaczej oraz w postaci małych domów mieszkalnych (4-rodzinnych); ustępy te mogą być budowane w dowolnej odległości w stosunku do pomieszczeń przeznaczonych na własny użytek budującego.

2. Doły zbiorcze, tj. zbiorniki, do których nieczystości płynne doprowadzane są za pomocą instalacji kanalizacyjnej, oraz doły ustępowe, tj. zbiorniki, na których ustawia się ustępy nie spłukiwane i do których nieczystości płynne są wlewane bezpośrednio, powinny posiadać ściany i dno nieprzepuszczalne oraz izolowane od ścian budynku, a także powinny być przesklepione lub przykryte szczelną płytą, zwentylowane z pozostawieniem otworu do czyszczenia zaopatrzonego w podwójne, szczelne zamknięcia.

3. Gnojowniki, doły kompostowe itp. zbiorniki na ścieki powinny posiadać nieprzepuszczalne dno i ściany.

4. Na terenie budownictwa domów jednorodzinnych oraz na terenach budowlanych na wsi dopuszczalne jest w przypadkach uzasadnionych zmniejszenie odległości dołów zbiorczych do 2 m od linii regulacyjnej drogi (ulicy) i do 5 m od otworów pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynkach sąsiadów i bez ograniczeń w stosunku do pomieszczeń przeznaczonych na własny użytek budującego.

5. W przypadkach gdy urządzenia do okresowego opróżniania i wywożenia nieczystości płynnych zapewniają higieniczne i nie powodujące uciążliwości dla otoczenia usuwanie ścieków, organy państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z organami państwowej inspekcji sanitarnej mogą zezwolić na odstępstwa od przepisu ust. 1 pkt 3 lit. a) oraz ust. 4.

6. W razie gdy wymaga tego prawidłowa zabudowa sąsiadujących ze sobą nieruchomości i zachowane zostaną odległości określone w ust. 1 pkt 1 i 3 lub odpowiednio w ust. 4 doły zbiorcze i doły ustępowe mogą być położone przy granicy nieruchomości, a gnojowniki, doły kompostowe itp. zbiorniki na ścieki – przy granicy nieruchomości, jeżeli będą przylegać do podobnych zbiorników po przeciwnej stronie granicy oraz co najmniej 1 m od granicy nieruchomości, jeśli mają być wolnostojące.

7. Odstępstwa od przepisu ust. 1 pkt 1 są dopuszczalne w przypadkach określonych w § 53 ust. 5.

8. Doły zbiorcze mogą być usytuowane w odległości co najmniej 2 m od linii regulacyjnej ulicy (drogi), jeżeli zachowane zostaną odległości, określone w ust. 1 pkt 1 i 3 lub odpowiednio w ust. 4, i zaprojektowany zostanie pas zieleni niskopiennej wokół zbiornika, a ponadto jeżeli przepisy szczególne nie wymagają zastosowania większych odległości.

2. Budynki z lokalami mieszkalnymi lub zbiorowego żywienia, których podłoga znajduje się powyżej piątej kondygnacji w budynkach mieszkalnych lub w innych budynkach na wysokości przekraczającej 15 m nad terenem, powinny być zaopatrzone w wewnętrzne zsypy i komory zsypowe lub spalarnie; urządzenia te powinny być wykonane w sposób zapewniający bezpieczeństwo przeciwpożarowe oraz całkowite, higieniczne i nie powodujące uciążliwości dla otoczenia usuwanie śmieci.

2. Zbiorniki stałe powinny posiadać szczelne, odwodnione dno oraz szczelne ściany, nadające się do zmywania, a także szczelne zamknięcia otworów do wsypywania i wybierania nieczystości oraz otwór wentylacyjny, zabezpieczony siatką.

3. Zbiorniki przenośne i stałe powinny być ustawiane na podłożu nieprzemakalnym i gładkim, nie podlegającym zalaniu gromadzącymi się wodami opadowymi oraz w odległościach co najmniej 10 m od otworów z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi i do przechowywania lub przetwarzania artykułów żywnościowych. Odległość tych zbiorników od studzien, dróg i granic nieruchomości powinna odpowiadać przepisom § 56 ust. 1, ust. 6 i 7.

4. W razie gdy urządzenia zbiorników przenośnych do gromadzenia nieczystości stałych zapewniają higieniczne i nie powodujące uciążliwości dla otoczenia gromadzenie śmieci, a usuwanie ich zapewnione zostało przez komunalne urządzenia do usuwania nieczystości stałych, organy państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z organami państwowej inspekcji sanitarnej mogą zezwolić na terenie budownictwa domów jednorodzinnych na zmniejszenie odległości takich zbiorników od drogi, granic nieruchomości i od otworów z pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, z tym że odległość zbiorników od otworów z pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynkach sąsiadów nie może być mniejsza niż 3.

2. Rury zsypowe powinny być prowadzone pionowo bez załamań, zwentylowane – otoczone ścianą o odporności ogniowej co najmniej klasy C. Rury te powinny być gładkie wewnątrz, wykonane z materiałów niepalnych, trwałych, nienasiąkliwych i odpornych na niszczące działanie nieczystości oraz posiadać u góry nad najwyżej położonym otworem wsypowym komorę z urządzeniem do przemywania, przeczyszczania i dezynfekcji i z kanałem wentylacyjnym wyprowadzonym ponad dach budynku.

3. Jeżeli w piwnicy nie ma spalarni śmieci, komory zsypowe powinny być zakładane na poziomie terenu, a ponadto powinny posiadać ściany i posadzkę wykonaną z materiału nadającego się do zmywania i nienasiąkliwego, przewód wentylacyjny, urządzenie do spłukiwania wodą i odprowadzania jej, a także urządzenie do ogrzewania.

2. Umywalka, o której mowa w ust. 1, może być zastąpiona miską natryskową, zaopatrzoną w przelew i zamykany spust, umieszczoną na wysokości nie mniejszej niż 0,40 m nad podłogą oraz z zainstalowaną nad nią baterią czerpalną na zimną i ciepłą wodę.

3. W pensjonatach, hotelach, domach dla samotnych, bursach itp. budynkach dopuszczalne jest urządzenie łazienek do wspólnego użytku mieszkańców.

2. Kubatura pomieszczenia z kabiną natryskową, połączoną z przestrzenią powietrzną pomieszczenia, oraz kubatura kabiny natryskowej, stanowiącej zamknięte pomieszczenie – powinna wynosić co najmniej 6,5 m³, gdy urządzenie do ogrzewania wody znajduje się poza kabiną lub pomieszczeniem, a 8,3 m³ w innych przypadkach.

3. Kabiny natryskowe, połączone z przestrzenią powietrzną pomieszczenia, nie powinny być mniejsze niż 0,90 × 0,90 m w świetle i nie powinny mieć sitek natryskowych tak umieszczonych aby strumień wody spływał na głowę osoby kąpiącej się.

4. Sufit i ściany łazienki oraz kabiny natryskowej powinny posiadać powierzchnie wykończone i możliwie gładkie, a dolna część ścian powinna być pokryta do wysokości co najmniej 1,60 m, a w kabinie natryskowej lub przy natrysku stałym w łazience – do wysokości 2,00 m materiałem odpornym na działanie wilgoci i nienasiąkliwym, np. pomalowane farbą olejną albo wyłożone glazurą lub płytami z tworzyw sztucznych.

5. Podłoga łazienki i kabiny natryskowej powinna być nieprzepuszczalna i nienasiąkliwa, a pod natryskiem zaopatrzona ponadto w urządzenia odwadniające.

6. Piecyk gazowy jednoczerpalny do ogrzewania wody w łazience powinien znajdować się nad spustem wanny. Położenie piecyków gazowych wieloczerpalnych może być dowolne, pod warunkiem zastosowania baterii nad wanną.

7. Drzwi łazienki, kabiny natryskowej oraz pomieszczenia z kabiną natryskową powinny otwierać się na zewnątrz i posiadać w dolnej części otwory do dopływu powietrza o ogólnym przekroju nie mniejszym niż 0,02 m². Jeżeli łazienka ma niezależny dostęp z dwóch stron przez dwoje drzwi, jedne z tych drzwi mogą otwierać się do wewnątrz łazienki.

2. W budynkach przeznaczonych do użytku zbiorowego ilość ustępów powinna odpowiadać ustaleniom normatywnym, przy czym jeżeli liczba korzystających przekracza 15 osób, powinny być przewidziane oddzielne ustępy dla obu płci.

3. W zakładach pracy ilość ustępów powinna odpowiadać ustaleniom przepisów szczególnych lub normatywów technicznych projektowania.

2. Ustępy wewnętrzne powinny być oddzielone od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi szczelnymi ścianami.

3. Wejścia do ustępów wewnętrznych nie powinny prowadzić bezpośrednio z klatek schodowych, z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz z lokali, w których są wyrabiane albo przechowywane produkty spożywcze. Przepis powyższy nie dotyczy ustępów w łazienkach przechodnich, pomieszczeń z szafą kuchenną w mieszkaniach jedno- i dwuosobowych oraz sal zajęć w przedszkolach.

4. Podłoga ustępu wewnętrznego powinna być gładka i wykonana z materiału nieprzepuszczalnego oraz nienasiąkliwego.

5. W mieszkaniach przeznaczonych najwyżej dla 6 osób ustęp może znajdować się w łazience.

6. Minimalne wymiary poziome kabin ustępowych w świetle powinny wynosić 0,80 m szerokości i 1,10 m głębokości.

7. Drzwi kabin ustępowych powinny być otwierane na zewnątrz, jeżeli organy państwowego nadzoru budowlanego nie wyraziły zgody na inne otwieranie.

8. W budynkach wielopiętrowych, przeznaczonych na pobyt ludzi, ustępy powinny być urządzone na każdej kondygnacji.

9. Jeżeli na danej kondygnacji pracuje mniej niż 10 osób, można odstąpić od przepisu ust. 8 pod warunkiem zapewnienia pracującym łatwego dostępu i korzystania z ustępu położonego o jedną kondygnację wyżej lub niżej.

1) posiadać wejściowe pomieszczenie izolujące (przedsionek) oraz umywalki w ilości 1 umywalka na 6 misek ustępowych lub pisuarów, lecz co najmniej jedną; umywalki mogą znajdować się w przedsionku,

2) wejścia do ustępów powinny prowadzić z pomieszczeń o charakterze komunikacji ogólnej, a drzwi prowadzące do przedsionka i z przedsionka do dalszej części ustępu posiadającego więcej niż 2 miski ustępowe powinny zamykać się samoczynnie,

3) miski ustępowe należy umieszczać w oddzielnych kabinach, ze ściankami do wysokości nie mniejszej niż 2 m od podłogi, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej oraz z pozostawieniem pod ściankami wolnej otwartej przestrzeni nad podłogą o wysokości nie mniejszej niż 0,15 m,

4) sufit i ściany powinny posiadać powierzchnie wykończone i możliwie gładkie, a dolna część ścian pomieszczeń i kabin ustępowych powinna być pokryta do wysokości co najmniej 1,60 m materiałem odpornym na działanie wilgoci i nienasiąkliwym, np. pomalowane farbą olejną albo wyłożone glazurą lub płytami z tworzyw sztucznych,

5) w pomieszczeniu ustępu należy zainstalować kurek czerpalny ze złączką do węża w celu zmywania ścian i podłogi oraz urządzenia odwadniające,

6) w porze zimowej ustępy powinny być ogrzewane.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy spłukiwanych ustępów przeznaczonych do użytku zbiorowego pojedynczych (z 1 oczkiem), a także większych (z dwoma i więcej oczkami) lecz usytuowanych w podziemiu oraz w obiektach, w których wynika to ze względów technologicznych, jednak pod warunkiem zapewnienia stałego oświetlenia sztucznego i odpowiedniej wentylacji.

3. W razie gdy to jest uzasadnione koniecznością rozwiązań technicznych lub funkcjonalnych całego obiektu budowlanego, przeznaczonego na pobyt ludzi, właściwe organy państwowego nadzoru budowlanego mogą pod warunkiem zapewnienia stałego oświetlenia sztucznego i odpowiedniej wentylacji zezwolić na oświetlenie wyłącznie światłem sztucznym ustępów spłukiwanych, przeznaczonych do użytku zbiorowego z wyjątkiem ustępów o dwóch i więcej oczkach w szkołach, bursach, internatach, przedszkolach, domach dziecka, w zakładach wychowawczych oraz w obiektach służby zdrowia.

1) 40 m³/h – w pojedynczych ustępach i natryskach,

2) 50 m³/h – w ustępach z dwoma i więcej oczkami, licząc na każde oczko oraz w pojedynczych łazienkach (z ustępem lub bez),

3) 25 m³/h – na 1 pisuar.

2. W ustępach przeznaczonych do zbiorowego użytku, nie mających okien w ścianie zewnętrznej, powinna być stosowana wentylacja sztuczna, jeżeli w ustępie tym znajdują się więcej niż dwie miski ustępowe.

2. Dół ustępowy powinien być zwentylowany za pomocą przewodu, którego otwór dolny powinien znajdować się u góry pod samym sklepieniem lub pokrywą dołu ustępowego, a otwór wylotowy powinien być wyprowadzany ponad dach możliwie w sąsiedztwie przewodu dymowego, lecz w odległości nie mniejszej niż 4 m od okien z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi.

2. Instalacje gazowe łazienek mogą być zastąpione instalacją centralną ciepłej wody.

3. Instalacje gazowe, o których mowa w ust. 1, powinny być wykonane w sposób zapewniający bezpieczeństwo dla ludzi i mienia.

2. W obrębie zelektryfikowanych nieruchomości powinny być zakładane:

1) w izbach mieszkalnych i przeznaczonych do pracy – co najmniej 1 wypust oświetleniowy i 1 gniazdo wtyczkowe albo co najmniej 2 gniazda wtyczkowe, gdy nie projektuje się wypustu oświetleniowego,

2) w pomieszczeniach użytkowych – co najmniej 1 wypust oświetleniowy, z wyjątkiem piwnic lokatorskich wystarczająco oświetlonych z korytarza.

3. Obiekty budowlane w pobliżu przewodów elektrycznych wysokiego napięcia powinny być budowane w odległościach zapewniających bezpieczeństwo dla ludzi i mienia.

4. Sztuczne oświetlenie w pomieszczeniach I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego może być tylko elektryczne.

5. Instalacje i urządzenia elektryczne w pomieszczeniach I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego powinny spełniać co najmniej następujące wymagania:

1) wszelkie instalacje i urządzenia elektryczne powinny być w wykonaniu przeciwwybuchowym, dostosowanym do rodzajów gazów, par i pyłów w danym pomieszczeniu oraz powinny być zabezpieczone przed możliwością powstawania wyładowań indukcyjnych i przed gromadzeniem się ładunków elektryczności statycznej,

2) w układach elektrycznych należy stosować wszelkiego rodzaju systemy uzależnień (blokady), zmniejszające zagrożenie pożarowe urządzeń, pomieszczeń i całego budynku,

3) cały układ zasilania w energię elektryczną, z wyjątkiem oświetlenia awaryjnego, powinien umożliwiać na wypadek pożaru szybkie centralne wyłączenie instalacji i urządzeń z miejsc łatwo dostępnych i znajdujących się w pobliżu wyjść ewakuacyjnych, poza pomieszczeniami I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego.

2. Przewody instalacji piorunochronnych powinny być założone tak, aby nie powodowały zagrożenia bezpieczeństwa dla ludzi i mienia.

2. Przepisu ust. 1 nie należy stosować do obiektów budownictwa przemysłowego, gdy wymagają tego względy technologiczne oraz do obiektów zabytkowych, gdy przemawiają za tym względy historyczne.

3. W piętrowych budynkach zakładów leczniczych, gdzie zachodzi potrzeba przewożenia chorych wózkami, dźwigi lub szyby dźwigowe powinny być zakładane bez względu na ilość pięter i posiadać kabinę odpowiedniej wielkości.

4. Powierzchnia podłogi w kabinie dźwigu osobowego w budynkach mieszkalnych powinna wynosić przy pojedynczym dźwigu co najmniej 1 m², a przy obsłudze mieszkań przez dwa dźwigi – co najmniej 0,70 m² w dźwigu mniejszym.

2. Ściany i strop szybu dźwigowego obudowanego powinny posiadać odporność ogniową co najmniej klasy C, a osłona dźwigu między biegami klatki schodowej powinna być wykonana z materiałów niepalnych w sposób zapewniający bezpieczeństwo ruchu.

3. Zabrania się umieszczania pod dźwigami pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz wszelkich dróg ewakuacyjnych. W usprawiedliwionych przypadkach organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zezwolić na odstępstwo od tego przepisu, określając jednocześnie konieczne warunki bezpieczeństwa w porozumieniu z wytwórcą dźwigu.

4. W szybach dźwigowych wolno umieszczać jedynie przewody i urządzenia, związane z pracą dźwigu.

5. Zabrania się urządzania dźwigów otwartych, a w budynkach mieszkalnych, w zakładach nauczania i wychowywania dzieci i młodzieży oraz w zakładach służby zdrowia i opieki społecznej – również dźwigów okrężnych.

6. Zabrania się umieszczenia maszynowni dźwigów bezpośrednio obok pomieszczeń mieszkalnych oraz innych pomieszczeń z miejscami do spania.

7. Dopuszcza się wykonywanie szybów i pomieszczeń urządzeń dźwigowych na zewnątrz budynku; w tych przypadkach wystarczy obudowa z materiałów niepalnych o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

8. W razie zastosowania maszynowni górnej dopuszcza się doprowadzenie dźwigu tylko do półpodestu klatki schodowej przed najwyższą kondygnacją.

9. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do budynków przemysłowych, jeżeli przepisy szczególne tego nie wymagają.

2. Budynki w poszczególnych klasach powinny spełniać co najmniej warunki, określone w poniższej tablicy:

Klasy odporności ogniowej budynków

^*) dopuszcza się stosowanie izolacji cieplnej trudno zapalnej pod warunkiem ochrony jej ze wszystkich stron niepalnymi materiałami.

^**) dopuszcza się stosowanie izolacji cieplnej łatwo zapalnej pod warunkiem ochrony jej ze wszystkich stron okładziną z tynku grubości co najmniej 1 cm lub inną równorzędną okładziną z materiałów niepalnych, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

^***) dopuszcza się stosowanie łatwo zapalnych izolacji cieplnych na niepalnym podłożu pod warunkiem zastosowania podziału tej izolacji pasami przeciwpożarowymi szerokości 50 cm i z materiałów niepalnych, na pola o powierzchni nie większej niż 1.000 m², jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej; przy zastosowaniu izolacji z materiałów trudno zapalnych nie wymaga się stosowania pasów przeciwpożarowych.

3. Klasy odporności ogniowej elementów budowlanych oraz zapalność materiałów, z jakich te elementy są wykonane, przy określaniu klasy odporności ogniowej budynku powinny odpowiadać co najmniej wymaganiom, określonym w ust. 2 dla danej klasy odporności ogniowej budynku; zwiększenie odporności ogniowej jednego lub kilku elementów konstrukcji budynku nie stanowi podstawy do zaliczenia tego budynku do wyższej klasy odporności ogniowej.

4. W budynkach I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, elementy konstrukcji, wymienione w kolumnie 3–11 tablicy podanej w ust. 2, powinny być wykonane w każdej klasie odporności ogniowej budynku wyłącznie z materiałów niepalnych.

5. W stałych budynkach, związanych z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych oraz z magazynowaniem surowców, półfabrykatów i wyrobów dla potrzeb przemysłu i handlu, a także w budynkach użytku publicznego elementy konstrukcji, wymienione w kolumnie 3–6, 9, 10 i 11 tablicy podanej w ust. 2, powinny być wykonane również w klasach C, D i E odporności ogniowej budynku z materiałów niepalnych, jeżeli wymagania użytkowe, wynikające z procesów technologicznych, nie powodują konieczności zastosowania materiałów palnych w określonych pomieszczeniach.

6. Budynek niższy wznoszony w pobliżu budynku wyższego, zwróconego do niego ścianą z otworami, powinien posiadać konstrukcję dachu i podłoża oraz stropodachu, wykonaną z materiałów niepalnych, bez względu na klasę odporności ogniowej budynku, jeżeli odległość pomiędzy tymi budynkami jest mniejsza niż:

1) 30 m, a budynek niższy posiada:

a) powierzchnię zabudowy powyżej 500 m² i średnie obciążenie ogniowe powyżej 175 kG/m², lub

b) powierzchnię zabudowy powyżej 1.000 m² i średnie obciążenie ogniowe do 175 kG/m²,

2) 20 m, a budynek niższy posiada:

a) powierzchnię zabudowy do 500 m² i średnie obciążenie ogniowe powyżej 175 kG/m², lub

b) powierzchnię zabudowy do 1.000 m² i średnie obciążenie ogniowe do 175 kG/m²,

3) 10 m, a budynek niższy posiada powierzchnię zabudowy do 500 m² i średnie obciążenie ogniowe do 25 kG/m².

7. Na budynkach znajdujących się w odległości mniejszej niż 30 m od suszarni ogniowych tytoniu, od pieców przemysłowych z otwartymi paleniskami oraz od toru kolejowego wymagane jest założenie w każdej klasie odporności ogniowej budynku pokrycia z materiałów niepalnych, jeżeli podłoże pod pokrycie jest wykonane z materiałów palnych.

8. W parterowych budynkach mieszkalnych wielorodzinnych na wsi oraz w budynkach jednorodzinnych dopuszcza się stosowanie drewna i innych materiałów łatwo zapalnych do konstrukcji stropu nad piwnicą gospodarczą, dostępną bezpośrednio z pomieszczenia, bez konieczności zachowania określonej w ust. 2 klasy odporności ogniowej przekrycia stropu.

9. Dopuszcza się stosowanie przegród podziału wewnętrznego z materiałów łatwo zapalnych:

1) w poszczególnych mieszkaniach, bez ograniczeń oraz

2) w poszczególnych mieszkaniach i lokalach z wyjątkiem pomieszczeń przemysłowych i magazynowych, jeżeli dolna część przegrody wykonana zostanie do wysokości nie większej niż 1, 2 m od poziomu podłogi z materiałów łatwo zapalnych, a część powyżej tej wysokości – ze szkła lub siatki metalowej w ramach z materiałów niepalnych.

10. Odstępstwo od określonych w ust. 2 w tablicy i w ust. 5 wymagań co do zapalności materiałów, z jakich elementy konstrukcji budynku powinny być wykonane oraz zastosowanie do konstrukcji tych elementów materiałów łatwo zapalnych – dopuszczalne jest wyłącznie w budynkach klasy D i E odporności ogniowej w następujących przypadkach:

1) w tymczasowych obiektach budowlanych III, IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego,

2) w stodołach i szopach – o powierzchni zabudowy do 600 m² i o kubaturze do 2.500 m³,

3) w budynkach dla inwentarza żywego, gdy tego wymagają względy technologiczne,

4) w budownictwie prywatnym w budynkach mieszkalnych oraz w budynkach gospodarczych, przeznaczonych dla zaspokojenia własnych potrzeb,

5) w budownictwie prywatnym w budynkach o kubaturze do 1.000 m³, przeznaczonych dla wykonywania zawodu lub działalności usługowej,

6) w budynkach parterowych obrotu towarowego o kubaturze do 1.000 m³ oraz o średnim obciążeniu ogniowym budynku do 50 kG drewna na m², nie licząc obciążenia ogniowego pochodzącego od elementów konstrukcji budynku,

7) w budynkach parterowych zakładów gastronomicznych o kubaturze do 1.500 m³,

8) w realizowanych poza granicami miast:

a) budynkach mieszkalnych, gospodarczych i administracyjnych państwowych gospodarstw leśnych,

b) budynkach mieszkalnych i administracyjnych o kubaturze do 1.000 m³,

c) budynkach o kubaturze do 1.000 m³ w ośrodkach turystyki i wczasów,

9) w przypadkach nie wymienionych w pkt 1–8 za specjalnym zezwoleniem wojewódzkiego organu państwowego nadzoru budowlanego, wydanym w porozumieniu z wojewódzkimi organami ochrony przeciwpożarowej.

11. Wszystkie elementy konstrukcji budynków, wymienionych w ust. 10 pkt 5, 6 i 7 oraz pkt 8 lit. b i c, wykonane z materiałów łatwo zapalnych powinny być uodpornione środkami ognioochronnymi, zgodnie z przepisem § 86 ust. 3.

12. Przepisy ust. 2 i 6 nie mają zastosowania:

1) przy remoncie istniejących budynków drewnianych i budynków z muru pruskiego,

2) przy odbudowie i remoncie obiektów zabytkowych, gdy przemawiają za tym względy historyczne a przeznaczenie budynku nie stoi temu na przeszkodzie, pod warunkiem uodpornienia środkami ognioochronnymi elementów konstrukcji, wykonanych z materiałów łatwo zapalnych,

3) przy budowie i remoncie drobnych obiektów architektury ogrodowej, jak estrady i muszle dla orkiestry, altanki, pergole itp.,

4) przy budowie i remoncie drobnych obiektów dla inwentarza żywego i ptactwa domowego, jak gołębniki, komórki dla królików, kurniki dla nie więcej niż 50 sztuk drobiu itp.,

5) przy budowie i remoncie kiosków i straganów,

6) przy budowie garaży motocyklowych i garaży dla samochodów osobowych.

13. Wymagania przeciwpożarowe, jakim powinny odpowiadać instalacje i urządzenia ogrzewcze, wentylacyjne oraz elektryczne w poszczególnych pomieszczeniach i budynkach, określają odrębne przepisy.

2. Za „strefę pożarową” należy uważać przestrzeń znajdującą się w budynku:

1) oddzieloną od innych części budynku ścianami i stropami przeciwpożarowymi, lub

2) oddzieloną od innych obiektów budowlanych pasami terenu nie zarośniętymi krzewami i drzewami iglastymi oraz wolnymi od materiałów palnych, zabezpieczającymi przed rozprzestrzenianiem się pożarów, o szerokości nie mniejszej niż dopuszczalna minimalna odległość danego budynku od innych obiektów budowlanych i urządzeń, albo

3) oddzieloną od innych części budynku i innych obiektów budowlanych przegrodami przeciwpożarowymi i pasami terenu, o których mowa w pkt 1 i 2.

3. Maksymalne wymiary stref pożarowych w budynkach przeznaczonych na zamknięte składy zboża (omłóconego i niemłóconego), słomy, ściółki, siana, roślin oleistych oraz włókien roślinnych, jak np. konopi i lnu nie mogą przekraczać powierzchni 600 m² i kubatury 2.500 m³.

4. W razie zastosowania materiałów łatwo zapalnych w ścianach budynków, o których mowa w ust. 3, wysokość budynku nie może być wyższa, niż jedna kondygnacja, a wielkość jego nie może przekraczać powierzchni 600 m² i kubatury 2.500 m³.

5. Maksymalne wielkości stref pożarowych w budynkach inwentarskich i dla ptactwa domowego w zależności od klasy odporności ogniowej i ilości kondygnacji budynku należy przyjmować według poniższej tablicy:

^*) dwie kondygnacje dopuszcza się wyłącznie w budynkach dla ptactwa domowego,

^**) kubatura pomiędzy przegrodami przeciwpożarowymi pomieszczeń na strychach przy konstrukcji dachów i podłoża z materiałów łatwo zapalnych nie powinna być w budynkach jednokondygnacyjnych większa niż 1.500 m³, a w budynkach wielokondygnacyjnych – większa niż 1.000 m³, przegrody przeciwpożarowe powinny posiadać odporność ogniową co najmniej klasy B oraz powinny być powiązane z pasami stropu o szerokości co najmniej 6 m, wykonanymi z materiałów niepalnych.

6. Maksymalne wielkości stref pożarowych w budynkach, nie wymienionych w ust. 3–5, w zależności od kategorii niebezpieczeństwa pożarowego i klasy odporności ogniowej budynku określają Polskie Normy; do czasu ich ustanowienia maksymalne wielkości stref pożarowych należy ustalać według przepisów wydanych na podstawie art. 9 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. – prawo budowlane (Dz. U. z 1961 r. nr 7, poz. 46 i z 1965 r. nr 13, poz. 91).

7. Przepis ust. 6 nie ma zastosowania do tymczasowych budynków (baraków), wykonanych z materiałów i elementów łatwo zapalnych.

8. Zasady zaliczania pomieszczeń w budynkach, budynków, obiektów budowlanych oraz całych zakładów do odpowiednich kategorii niebezpieczeństwa pożarowego określają odrębne przepisy.

1) zaliczonych do I, II lub III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynków, związanych z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych lub z magazynowaniem surowców, półfabrykatów i wyrobów dla potrzeb przemysłu i handlu, oraz

2) zaliczonych do I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynków, nie wymienionych w pkt 1,

– odległości ich od innych budynków wolnostojących, nie osłoniętych ścianą przeciwpożarową w zależności od średniego obciążenia ogniowego tych budynków powinny wynosić co najmniej:

2. Dla zaliczonych do IV lub V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynków, związanych z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych lub z magazynowaniem surowców, półfabrykatów i wyrobów dla potrzeb przemysłu i handlu – odległości ich od innych nie osłoniętych ścianą przeciwpożarową budynków wolnostojących, nie wymienionych w ust. 1, powinny w zależności od średniego obciążenia ogniowego tych budynków wynosić co najmniej:

3. Odległości pomiędzy wolnostojącymi budynkami średniowysokimi i wysokimi, nie osłoniętymi ścianą przeciwpożarową, niezależnie od ich przeznaczenia i od kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, powinny wynosić co najmniej 20 m.

4. Odległości pomiędzy budynkami, o których mowa w ust. 1–3, nie mogą być mniejsze od średniej arytmetycznej wysokości dwóch sąsiednich budynków, z wyjątkiem przypadków określonych w § 20 ust. 3 i 7 oraz ust. 8 pkt 1 i 2.

5. Przepisy § 20 ust. 3, 4, 7, 8, 10, 11, 12 i 13 stosuje się odpowiednio do budynków, o których mowa w ust. 1–3.

6. Dla budynków, związanych z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych, zamiast faktycznego średniego obciążenia ogniowego, dopuszcza się przyjmowanie do ustalania odległości od innych budynków wskaźnikowego obciążenia ogniowego, jeżeli:

1) budynki te zawierają urządzenia technologiczne w których przy produkcji wytwarza się, przetwarza lub stosuje palne ciecze lub gazy, a ponadto

2) łączna powierzchnia pomieszczeń mieszczących te urządzenia zajmuje co najmniej 30% użytkowej powierzchni budynku, lub

3) łączna kubatura pomieszczeń, mieszczących te urządzenia obejmuje co najmniej 10% kubatury całego budynku.

7. Wskaźnikowe obciążenie ogniowe w budynkach, o których mowa w ust. 6, przyjmuje się o wielkości:

1) do 25 kG/m² – jeżeli łączna ilość występujących w budynku cieczy i gazów palnych nie spowoduje średniego obciążenia ogniowego pomieszczeń większego niż 25 kG/m²,

2) 26–175 kG/m² – jeżeli łączna ilość występujących w budynku cieczy i gazów palnych powoduje średnie obciążenia ogniowe pomieszczeń w granicach od 25 kG/m² do 100 kG/m²,

3) powyżej 175 kG/m² – jeżeli łączna ilość występujących w budynku cieczy i gazów powoduje średnie obciążenie ogniowe pomieszczeń wyższe niż 100 kG/m².

8. Średnie obciążenie ogniowe pomieszczeń, o których mowa w ust. 7, ustala się w zależności od obciążenia ogniowego w kG drewna na m², jakie spowodować mogłaby łączna ilość występujących w budynku palnych cieczy i gazów, równomiernie rozłożona na całej powierzchni użytkowej wszystkich pomieszczeń, w których te ciecze i gazy występują.

9. Odległości pomiędzy budynkami, związanymi z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych lub z magazynowaniem surowców, półfabrykatów i wyrobów dla potrzeb przemysłu i handlu, a budynkami mieszkalnymi należy zwiększyć:

1) o 100% w stosunku do odległości podanych w ust. 1, jeżeli budynki te zaliczone zostały do I lub II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, oraz

2) o 75% w stosunku do odległości podanych w ust. 1, jeżeli budynki te zaliczone zostały do III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego.

10. Dla budynków, w których zastosowane zostały specjalne urządzenia gaśnicze, jak urządzenia tryskaczowe, zraszaczowe, zasłony wodne itp. dopuszczalne są za każdorazową zgodą organów ochrony przeciwpożarowej odstępstwa od przepisów ust. 1–5.

11. Przepisy ust. 1–5 nie mają zastosowania:

– do budynków zabytkowych, gdy przemawiają za tym względy historyczne, a bezpieczeństwo przeciwpożarowe zostało zapewnione w innych sposób,

– do budynków, dla których przepisy szczególne wymagają większych odległości.

1) w stosunku do budynków, wymienionych w § 74, ust. 3, 4 i 5, w zależności od:

a) dopuszczalnych wielkości stref pożarowych (ilości kondygnacji i powierzchni w danej klasie odporności ogniowej budynku),

b) dopuszczalnych minimalnych odległości pomiędzy budynkami;

2) w stosunku do podrzędnych budynków gospodarczych, jak altany, szopy, składziki, budki, komórki itp. budynki bez palenisk, o powierzchni zabudowy nie przekraczającej 12 m² i nie wyższych od 3 m oraz w stosunku do nie objętych przepisem pkt 1 budynków gospodarczych w prywatnych i uspołecznionych gospodarstwach rolnych, hodowlanych, leśnych oraz ogrodniczo-warzywniczych – w zależności od:

a) kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku,

b) dopuszczalnych wielkości stref pożarowych,

c) dopuszczalnych minimalnych odległości pomiędzy budynkami;

3) w stosunku do budynków nie objętych przepisem pkt 1 i 2 realizowanych przez inwestorów prywatnych oraz w stosunku do położonych na terenach poza granicami miast budynków mieszkalnych, administracyjnych i budynków ośrodków turystyki i wczasów – jeżeli kubatura ich nie przekracza 1.000 m³, a także w stosunku do budynków, o których mowa w § 75 ust. 6,

– w zależności od:

a) kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku,

b) dopuszczalnych wielkości stref pożarowych,

c) dopuszczalnych minimalnych odległości pomiędzy budynkami;

4) w stosunku do budynków, nie objętych przepisami pkt 1–3 – w zależności od:

a) średniego użytkowego obciążenia ogniowego budynku,

b) kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku,

c) dopuszczalnych wielkości stref pożarowych,

d) dopuszczalnych minimalnych odległości pomiędzy budynkami.

2. Za średnie użytkowe obciążenie ogniowe budynku przyjmuje się średnie użytkowe obciążenie tej kondygnacji, dla której jest ono największe. Średnie użytkowe obciążenie ogniowe ustala się przy założeniu, że wszystkie materiały palne – składowane, wytwarzane, przerabiane lub transportowane w sposób ciągły oraz występujące w wyposażeniu pomieszczeń na danej kondygnacji – są rozmieszczone równomiernie na powierzchni całej kondygnacji; do średniego użytkowego obciążenia ogniowego nie wlicza się obciążenia ogniowego pochodzącego od materiałów palnych występujących w elementach konstrukcji budowlanej, tj. w elementach konstrukcji i wykończenia budynku.

3. Jeżeli z warunków, o których mowa w ust. 1, wynika możliwość przyjęcia różnych klas odporności ogniowej budynku, należy w każdym przypadku przyjmować najwyższą klasę odporności ogniowej budynku, wyznaczoną tymi warunkami dla danego budynku.

4. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do budynków, w których magazynuje się materiały wybuchowe, ciecze łatwo zapalne, palne gazy techniczne i substancje stałe, które pod działaniem wody lub powietrza mogą się zapalić lub eksplodować (np. sód, potas, karbid itp.), a także palne materiały masowe o temperaturze samozapalenia powyżej 400°C, jak drewno, węgiel, cukier, bawełna, wełna itp. w ilościach stwarzających obciążenie ogniowe powyżej 250 kG/m².

5. Warunki szczegółowe, jakim powinny odpowiadać ze względu na niebezpieczeństwo przeciwpożarowe budynki, o których mowa w ust. 3, ustalać będą każdorazowo – do czasu wydania przepisów szczegółowych – organy państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z organami ochrony przeciwpożarowej, a w stosunku do typowych projektów budynków – naczelny organ państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych.

6. Dla określenia klasy odporności ogniowej budynku w zależności od średniego użytkowego obciążenia ogniowego budynku (ust. 1 pkt 4) należy przyjmować dla obciążenia ogniowego:

1) od 0 do 25 kG/m² – co najmniej klasę E odporności ogniowej budynku,

2) od 26 do 50 kG/m² – co najmniej klasę D odporności ogniowej budynku,

3) od 51 do 100 kG/m² – co najmniej klasę C odporności ogniowej budynku,

4) od 101 do 250 kG/m² – co najmniej klasę B odporności ogniowej budynku,

5) od 251 do 500 kG/m² – klasę A odporności ogniowej budynku,

6) ponad 500 kG/m² – odporność ogniową elementów budowlanych według każdorazowej decyzji wojewódzkich organów ochrony przeciwpożarowej, przy czym dla poszczególnych elementów budowlanych nie powinny być wymagane odporności ogniowe większe niż 4 godziny.

7. Przepis ust. 6 nie ma zastosowania do budynków jednokondygnacyjnych zaliczonych do III, IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego:

1) w których składuje się materiały palne o łącznej wartości przekraczającej trzykrotnie i więcej wartość wskaźnikową budynku, w ilościach stwarzających średnie obciążenie ogniowe budynku do 50 kG/m²,

2) w których składuje się materiały palne o łącznej wartości przekraczającej trzykrotnie i więcej wartość wskaźnikową budynku, w ilościach stwarzających średnie obciążenie ogniowe budynku ponad 50 kG/m² – jeżeli odległość tych budynków od innych budynków będzie większa co najmniej o 50% w stosunku do odległości, określonych w § 75 ust. 1, 2, 5 i 6.

8. Budynki, o których mowa w 7 pkt 1, powinny mieć elementy konstrukcji wykonane z materiałów niepalnych, a ponadto w III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego i przy klasie E odporności ogniowej budynku – powinny posiadać strefy pożarowe nie przekraczające 2.000 m².

9. Budynki, o których mowa w ust. 7 pkt 2 i 3, powinny mieć elementy konstrukcji wykonane z materiałów niepalnych, a ponadto przy wykonywaniu budynku:

1) w klasie E odporności ogniowej – powinny posiadać strefy pożarowe nie przekraczające:

a) dla III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku – 750 m²,

b) dla IV kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku – 1.500 m²,

2) w klasie D odporności ogniowej – powinny posiadać strefy pożarowe nie przekraczające:

a) dla III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku – 1.000 m²,

b) dla IV kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku – 2.000 m².

10. Dla budynków o średnim użytkowym obciążeniu ogniowym powyżej 100 kG/m², w których zostały zastosowane specjalne urządzenia gaśnicze, jak urządzenia tryskaczowe, zraszaczowe itp., albo w których przetwarza się lub składuje materiały palne w sposób opóźniający czas rozprzestrzeniania się pożaru i wzrostu temperatury w stosunku do warunków określonych względnym czasem trwania pożaru – dopuszczalne są za każdorazową zgodą organów ochrony przeciwpożarowej odstępstwa od przepisu ust. 5 i przyjęcie niższej klasy odporności ogniowej budynku.

2. Przeciwpożarowe przegrody budowlane powinny być wykonane z materiałów niepalnych, z wyjątkiem przypadków określonych w § 73.

3. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, przeciwpożarowe przegrody budowlane powinny odpowiadać co najmniej wymaganiom określonym w § 73.

4. Zamknięcia otworów (drzwi, wrota, pokrywy włazów, klapy i inne) w ścianach przeciwpożarowych i w stropach przeciwpożarowych powinny być wykonane z materiałów niepalnych i posiadać odporność ogniową nie mniejszą niż 1,5 godziny.

5. Zamknięcia otworów w innych przegrodach przeciwpożarowych mogą być wykonane z materiałów palnych, jeżeli przepisy szczególne nie wymagają zastosowania przeciwpożarowych drzwi i wrót lub innych zamknięć o określonej klasie odporności ogniowej i dopuszczalnej zapalności materiałów.

6. Przeciwpożarowe drzwi, wrota, włazy i klapy powinny być wyposażone w urządzenia do ich samoczynnego zamykania, blokujące w położeniu zamkniętym.

7. Przy przeprowadzaniu przewodów przez zagrody przeciwpożarowe w pomieszczeniach I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego przebicia przegród powinny być szczelnie wypełnione zaprawą lub innymi materiałami uszczelniającymi niepalnymi.

8. Przeciwpożarowe przedsionki (śluzy) powinny posiadać ściany i stropy z niepalnych materiałów o odporności ogniowej nie mniejszej niż klasy C. Otwory w takich przedsionkach powinno się zamykać przeciwpożarowymi drzwiami lub wrotami o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

9. Jeżeli średnie użytkowe obciążenie ogniowe któregokolwiek pomieszczenia przekracza co najmniej dwukrotnie wartość średniego użytkowego obciążenia ogniowego budynku, wówczas pomieszczenie to należy wydzielić ścianami i stropami o klasie odporności ogniowej, wynikającej z tego obciążenia, zgodnie z przepisem § 76 ust. 6.

10. Wszelkie nieoszklone otwory w ścianach i dachach (np. wentylacyjne) budynków przeznaczonych na zamknięte składy zboża, słomy, ściółki, ziarna, roślin oleistych, włókien roślinnych, tytoniu itp. materiałów łatwo zapalnych powinny być zabezpieczone siatką metalową dymnicową o wymiarach oczek nie większych niż 2,5 × 10 mm.

2. Ściana przeciwpożarowa powinna spoczywać bezpośrednio na fundamentach i wznosić się na całą wysokość budynku. Może być ona przesunięta na poszczególnych kondygnacjach lub odsunięta od granicy nieruchomości przy fundamentach, jeżeli jej części przesunięte łączy strop przeciwpożarowy. Może też dzielić budynek nad lub pod stropem przeciwpożarowym na części, jeżeli podział ten jest potrzebny ze względu na przeznaczenie pomieszczeń lub wielkość strefy pożarowej.

3. Jeżeli ściana przeciwpożarowa nie spoczywa bezpośrednio na fundamencie, konstrukcja podtrzymująca ścianę powinna mieć co najmniej 4-godzinną odporność ogniową.

4. Dopuszcza się wznoszenie ściany przeciwpożarowej bezpośrednio na ramowej konstrukcji żelbetowej monolitycznej, jeżeli konstrukcja ta będzie miała co najmniej 4-godzinną odporność ogniową.

5. Ściana przeciwpożarowa powinna być obliczona na stateczność w przypadku jednostronnego zwalenia się w czasie pożaru dachu i innych konstrukcji budynku i możliwego najbardziej niekorzystnego przemieszczenia się obciążeń i sił (mimośrodowego działania).

6. Dopuszcza się wspólną ścianę przeciwpożarową dla dwóch budynków, np. na granicy nieruchomości, jeżeli sposób jej wykonania pozwala na rozbiórkę jednego budynku bez uszkodzenia drugiego.

7. Ściana przeciwpożarowa z muru, jeżeli nie przylega do sąsiedniego budynku, powinna być od strony zewnętrznej otynkowana, spoinowana lub wyłożona niepalną wykładziną, niewrażliwą na działanie wilgoci atmosferycznej.

8. Ściana przeciwpożarowa może posiadać bruzdy instalacyjne, wnęki oraz gniazda dla belek, a także przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne oraz dylatacje, pod warunkiem niezmniejszenia wskutek tego jej odporności ogniowej określonej w ust. 1.

9. Ściany przeciwpożarowe powinny:

1) wystawać ponad palne pokrycie dachu na wysokość nie mniejszą niż 0,60 m, a ponad niepalne pokrycie przy konstrukcji palnej dachu lub stropodachu – na wysokość nie mniejszą niż 0,30 m,

2) wystawać poza gabaryty świetlików lub nadbudówek – o konstrukcji z materiałów palnych – na odległość nie mniejszą niż 0,60 m przy konstrukcji z materiałów łatwo zapalnych i nie mniejszą niż 0,30 m – przy konstrukcji z materiałów trudno zapalnych i niepalnych, jeżeli odległość ściany przeciwpożarowej od tych świetlików jest mniejsza niż 4 m,

3) występować w budynkach o odporności ogniowej klasy D i E z elementami konstrukcji wykonanymi z materiałów palnych, poza zewnętrzną płaszczyznę ścian budynku, jego gzymsu lub okapu dachu na odległość nie mniejszą niż 0,30 m, przy zachowaniu warunków, określonych w pkt 1 i 2.

10. Przy dachach i stropodachach o konstrukcji i podłożu z materiałów niepalnych wystarcza doprowadzenie ściany przeciwpożarowej pod niepalne podłoże lub niepalną konstrukcję stropodachu, bez względu na zapalność pokrycia.

11. Wymagane przepisem ust. 9 pkt 1 wyprowadzenie ściany przeciwpożarowej ponad dach przy pokryciu niepalnym może być zastąpione płytą żelbetową o grubości co najmniej 0,10 m i szerokości co najmniej 0,80 m, założoną w połaci dachowej bezpośrednio pod niepalnym pokryciem.

12. Wymagane przepisem ust. 9 pkt 3 wyprowadzenie ścian przeciwpożarowych poza zewnętrzne powierzchnie ścian budynku w postaci grzebienia może być zastąpione w ścianach i gzymsach przeciwpożarowymi pasami z materiałów niepalnych, o odporności ogniowej co najmniej klasy C i o szerokości w planie nie mniejszej niż 1,80 m po obydwu stronach ściany przeciwpożarowej.

13. Otwory drzwiowe i oświetlające w ścianach zewnętrznych dwóch sąsiednich stref pożarowych powinny być oddalone od siebie co najmniej o 4 m, licząc między najbliższymi krawędziami tych otworów, jeżeli kąt zawarty między tymi ścianami jest mniejszy niż 120°. Przy odległości mniejszej niż 4 m otwory takie w niepalnych ścianach powinny być zabezpieczone drzwiami lub innymi zamknięciami o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

1) ilość i powierzchnia otworów powinna być ograniczona do zaspokajania niezbędnych potrzeb ewakuacyjnych i użytkowych,

2) otwory powinny znajdować się w miejscach najmniejszego zagrożenia pożarowego,

3) otwory powinny być zaopatrzone w drzwi przeciwpożarowe lub przedsionki przeciwpożarowe albo w inne równorzędne zamknięcia.

2. W razie gdy ze względu na potrzeby technologiczne niezbędne jest wykonanie otworów w ścianie przeciwpożarowej i nie jest możliwe zastosowanie zabezpieczenia tych otworów w sposób określony w ust. 1 pkt 3 – połączenie pomieszczeń po obydwu stronach ściany przeciwpożarowej powinno być dokonane poprzez korytarze o długości co najmniej 4 m, bez drzwi, zaopatrzone na całej długości w automatycznie uruchamiające się urządzenia zraszaczowe oraz z obudową (ścianami i stropami) o odporności ogniowej co najmniej klasy C.

3. Elementy konstrukcyjne z materiałów palnych nie mogą przechodzić ani ponad, ani poprzez ścianę przeciwpożarową, elementy wykonane z materiałów niepalnych mogą w uzasadnionych przypadkach przechodzić ponad ścianą przeciwpożarową.

4. Dopuszcza się przeprowadzanie przez ścianę przeciwpożarową:

1) elementy konstrukcyjne obiektu budowlanego, jeżeli elementy te mają co najmniej 4-godzinną odporność ogniową,

2) przewodów wentylacyjnych, w których nie jest możliwy przepływ gazów, par, włókien i pyłów palnych, tworzących w połączeniu z powietrzem mieszaniny wybuchowe, pod warunkiem wykonania ich z materiałów niepalnych i zaopatrzenia w miejscach przejścia przez ścianę przeciwpożarową w urządzenia włączające się automatycznie w przypadku pożaru i całkowicie zamykające poprzeczny przekrój przewodu powietrznego.

2. Jeżeli nie stawia większych wymagań wielkość obciążenia ogniowego pomieszczeń przyległych do granicy nieruchomości:

1) dla oddzielenia budyniów przyległych nie wymagających pozwolenia na budowę wystarczy na granicy nieruchomości ściana grubości 0,06 m, wykonana z materiałów niepalnych,

2) dla oddzielenia mieszkań w budynkach przyległych o konstrukcji z cienkościennych (płytowych, deskowych) elementów z materiałów palnych, wymagana jest – przy zachowaniu przepisu ust. 1 – ściana o odporności ogniowej co najmniej klasy B, bez otworów i wpuszczonych w nią elementów z materiałów palnych, wystająca poza zewnętrzną płaszczyznę ścian budynku, jego gzymsu lub okapu dachu oraz ponad trudno zapalne i niepalne pokrycie dachu na odległość (wysokość) nie mniejszą niż 0,30 m,

3) dla oddzielenia budynków sąsiadów, nie wymienionych w pkt 1, przy zachowaniu przepisu ust. 1 wystarczy na granicy nieruchomości ściana o odporności ogniowej klasy B, bez otworów i wpuszczonych w nią belek z materiałów palnych, a na poddaszach i w piwnicach, jeżeli ściana ta jest murowana – ponadto obustronnie otynkowana lub z wyfugowanymi spoinami.

2. Otwory o stropach przeciwpożarowych są dopuszczalne wyjątkowo, pod warunkiem zakrycia ich klapami przeciwpożarowymi.

W budynkach niepodpiwniczonych powinna być założona jedna warstwa izolacji poziomej ścian, odpornej na działanie wilgoci, w połączeniu z izolacją poziomą podłogi parteru.

W budynkach podpiwniczonych w całości lub częściowo należy zapewnić ciągłość izolacji przeciwwilgociowej przez zastosowanie izolacji pionowej.

2. Na stykającej się z gruntem powierzchni ściany piwnicznej należy stosować pionową i poziomą izolację przeciwwilgociową.

3. Cokoły budynków powinny być wykonane do wysokości co najmniej 0,30 m z materiałów odpornych na działanie wilgoci.

4. Końce drewnianych belek stropowych, spoczywających na murze lub betonie, powinny być w odpowiedni sposób zabezpieczone przed wilgocią.

5. Dopuszcza się izolację poziomą i pionową ścian i podłóg z betonu przez zastosowanie w tworzywie tych ścian i podłóg odpowiedniego środka wodoszczelnego.

2. W pomieszczeniach niepodpiwniczonych, a przeznaczonych na pobyt ludzi, niezależnie od izolacji cieplnej należy stosować pod drewnianą podłogą pustkę (szczelinę) izolacyjną przewietrzaną z podporami podłogi, oddzielonymi od podłoża materiałem izolacyjnym przeciwwilgociowym, albo izolację poziomą przeciwwilgociową pod całą podłogą, założoną w miarę możności 0,10 m nad poziomem przyległego terenu.

3. Posadzki w loggiach i na tarasach oraz wszelkie posadzki narażone na działanie wilgoci, np. w pralniach, łazienkach i natryskach, powinny być wykonane z materiałów nieprzepuszczalnych, nienasiąkliwych oraz posiadać w razie potrzeby izolację przeciwwilgociową i urządzenia do odprowadzenia wody.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy budynków wolnostojących, jednorodzinnych, wznoszonych w miejscowościach lub dzielnicach nie narażonych na uciążliwe dźwięki.

3. Zakłady przemysłowe i inne obiekty budowlane, których sposób użytkowania powoduje uciążliwe dla użytkowników i dla otoczenia dźwięki, powinny być zaopatrzone w odpowiednie urządzenia dźwiękochłonne, tak by maksymalna intensywność dźwięku w pomieszczeniu odpowiadała wymaganiom normy państwowej lub przepisów szczególnych.

4. Silniki, pompy, wentylatory i inne urządzenia mechaniczne, powodujące uciążliwe dźwięki lub drgania, powinny być ustawione na fundamentach albo ramach, nie związanych z konstrukcją budynku, jeżeli potrzebnego wygłuszenia nie można osiągnąć przez stosowanie odpowiednich środków tłumiących, jak amortyzatory, izolacje korkowe lub gumowe, podłączenia elastyczne itp. środki.

5. W budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej ściany zewnętrzne, ściany między mieszkaniami lub oddzielające mieszkania od klatek schodowych i dźwigów oraz stropy między kondygnacjami należy zaopatrzyć w izolację przeciwdźwiękową, jeżeli wymienione elementy budynku nie posiadają wystarczającej wartości izolacyjnej. Rodzaj i grubość warstwy izolacyjnej powinna odpowiadać wymaganiom normy państwowej.

6. Ściany, podłogi i stropy pomieszczeń, w których w związku z ich użytkowaniem powstają uciążliwe dźwięki i drgania, np. w restauracjach, salach tanecznych, gimnastycznych, operacyjnych, porodowych itp. pomieszczeniach, powinny być osłonięte izolacją przeciwdźwiękową, chroniącą sąsiednie pomieszczenia, przeznaczone na pobyt ludzi, jeżeli konstrukcja tych ścian, podłóg lub stropów nie posiada wystarczającej wartości izolacyjnej.

2. Materiały zastępcze w postaci płyt oraz inne tworzywa sztuczne, podlegające działaniu grzyba lub owadów, powinny być w trakcie budowy chemicznie uodpornione na to działanie, jeżeli uodpornienie to nie nastąpiło w toku produkcji.

3. Drewno i inne materiały łatwo zapalne stosowane bez okładziny do konstrukcji ścian, stropów i dachów, a także materiały łatwo zapalne stosowane jako stałe okładziny i elementy dekoracyjne w obiektach użyteczności publicznej powinny być uodpornione odpowiednimi środkami na działanie ognia i wysokich temperatur do granicy określonej dla materiałów trudno zapalnych, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

2. W celu zapobieżenia gwałtownemu dopływowi chłodnego powietrza do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi przez częste otwieranie drzwi, należy urządzać sionki izolacyjne. Jeżeli względy techniczne lub technologiczne na to nie pozwalają albo gdy zachodzi konieczność zbyt częstego lub długotrwałego otwierania drzwi, należy stosować odpowiednie urządzenia zapobiegające gwałtownemu dopływowi zimnego powietrza, np. zasłony powietrzne lub drzwi samozamykające się.

3. Pomieszczenia biurowe usytuowane w oddziałach produkcyjnych powinny być zabezpieczone przed przenikaniem zanieczyszczonego powietrza i hałasu z pomieszczeń przemysłowych, pracowni, składów lub dla inwentarza żywego za pomocą korytarzy albo specjalnych pomieszczeń izolacyjnych, odpowiednich urządzeń wentylacyjnych oraz izolacji dźwiękochłonnej, a także powinny posiadać własną drogę ewakuacyjną na zewnątrz budynku.

4. Własna droga ewakuacyjna na zewnątrz budynku nie jest wymagana w stosunku do pomieszczeń biurowych, usytuowanych w oddziałach produkcyjnych i przeznaczonych dla personelu, którego praca techniczna lub administracyjna oparta jest na stałym kontakcie z produkcją, a łatwa ewakuacja tych pomieszczeń została zapewniona.

5. Stosowanie kotar w wyjściach ewakuacyjnych i na drogach ewakuacyjnych dozwolone jest pod warunkiem, że:

1) urządzenie zawieszenia zapewnia sztywność umocowania oraz pewność rozsuwania kotar,

2) po rozsunięciu kotar zostanie uzyskany pełny prześwit otworu drzwiowego,

3) przy drzwiach dwuskrzydłowych kotara ma przecięcie pionowe odpowiadające wysokości znajdujących się za nią drzwi,

4) dolny skraj kotary jest wzniesiony co najmniej 5 cm nad podłogą,

5) kotara jest uodporniona odpowiednimi środkami ognioochronnymi zgodnie z wymaganiami § 86 ust. 3.

2. Zabrania się stawiania pieców do ogrzewania, opalanych paliwem stałym lub płynnym w budynkach mieszkalnych posiadających więcej niż 5 kondygnacji oraz w zakładach lecznictwa zamkniętego, w domach rencistów, domach dziecka itp. zakładach zabezpieczenia i opieki społecznej, a także w salach przeznaczonych do zbiorowego użytku na terenie miast i osiedli.

3. Trzony kuchenne i pralnicze do paliw stałych lub płynnych dopuszczalne są w budynkach nie przekraczających 5 kondygnacji lub wysokości 15 m.

2. W wyjątkowych przypadkach właściwe organy państwowego nadzoru budowlanego mogą wyrazić zgodę na częściowe zagłębienie pomieszczeń, przeznaczonych na stały pobyt ludzi, poniżej określonej w ust. 1 głębokości, w porozumieniu z organami inspekcji pracy, państwowej inspekcji sanitarnej oraz organami ochrony przeciwpożarowej.

3. Pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi mogą być umieszczone w suterenie, jeżeli:

1) zagłębienie podłogi poniżej otaczającego terenu nie przekracza 0,90 m, albo gdy

2) dookoła tych pomieszczeń znajduje się odwodniona fosa z dnem zagłębionym 0,10 m poniżej poziomu podłogi oraz ze skarpą nachyloną najwyżej pod kątem 45° i zaczynającą się w odległości co najmniej 0,60 m od ściany, a dolna krawędź nadproża okiennego znajduje się przynajmniej na poziomie otaczającego terenu.

4. Skarpa, o której mowa w ust. 3, może być zastąpiona murem oporowym, nie przekraczającym gabarytu skarpy.

5. Pomieszczenia, o których mowa w ust. 3, powinny posiadać ściany zewnętrzne i podłogi zabezpieczone przed nadmiernymi stratami ciepła i przed wilgocią.

6. Przepisy ust. 1 i 3 nie dotyczą pomieszczeń, które ze względów technologicznych muszą być zagłębione w terenie i posiadać urządzenia zapobiegające szkodliwym dla organizmu wpływom, a łatwa ewakuacja tych pomieszczeń została zapewniona.

1) mieszkań od strony północnej, oświetlonych wyłącznie oknami w ścianach od strony północnej, które tworzą z kierunkiem N-S kąt przekraczający 22,5°,

2) mieszkań oraz stałych miejsc pracy w piwnicy lub suterenie, z wyjątkiem przypadków określonych w § 89 ust. 6,

3) mieszkań pięcio- i więcej osobowych jednostronnie wietrzonych i oświetlonych,

4) piwnic bez zapewnionej wymiany powietrza.

2. Odstępstwa od przepisu ust. 1 pkt 1 dopuszczalne są w budynkach o systemie korytarzowym, z mieszkaniami przeznaczonymi dla jednej osoby, jeżeli usytuowanie budynku tego wymaga.

2. Nad pomieszczeniami fabrycznymi i składami, nie wymienionymi w ust. 1, dopuszczalne jest urządzenie pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, z wyjątkiem mieszkań, jednak pod warunkiem, że stropy posiadają odporność ogniową co najmniej klasy C, a dojście do tych pomieszczeń prowadzi z osobnej ewakuacyjnej klatki schodowej.

2. W wyjątkowych przypadkach, w których ze względu na konieczność zachowania ciągłości procesów technologicznych usytuowanie pomieszczeń, o których mowa w ust. 1, jest niemożliwe na najwyższej kondygnacji budynków wielokondygnacyjnych – dopuszcza się urządzanie tych pomieszczeń na innych kondygnacjach nadziemnych, po uprzednim każdorazowym uzgodnieniu warunków bezpieczeństwa przeciwpożarowego z właściwą wojewódzką (miejską miasta wydzielonego z województwa) komendą straży pożarnych.

3. Pomieszczenia I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, urządzone w budynkach przemysłowych wspólnie z innymi oddziałami, powinny być oddzielone od innych pomieszczeń ścianami i stropami, wykonanymi z materiałów niepalnych o odporności ogniowej odpowiedniej do wielkości użytkowego obciążenia ogniowego pomieszczeń przylegających do siebie; pomieszczenia te nie powinny się łączyć przejściem bezpośrednim z innymi pomieszczeniami, z wyjątkiem pomieszczeń związanych ze sobą procesem produkcyjnym, jak np. pomieszczenia podręcznego składowania, przygotowywania i wykorzystywania mieszanek cieczy i substancji w jednorodnym ciągu technologicznym.

4. Do przechowywania czyściwa, niezbędnego w procesie technologicznym, należy przeznaczyć pomieszczenia, znajdujące się poza pomieszczeniami, o których mowa w ust. 3.

5. W przypadku konieczności zastosowania bezpośrednich przejść komunikacyjnych z pomieszczeń I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego do innych pomieszczeń, przejścia te powinny być zamknięte przeciwpożarowymi drzwiami i wrotami, przedsionkami przeciwpożarowymi, korytarzami określonymi w § 79 ust. 2 lub w inny sposób, zabezpieczający skutecznie przed przeniesieniem się ognia z jednego pomieszczenia do drugiego w wymaganym okresie czasu.

6. W pomieszczeniu podręcznego składowania, o którym mowa w ust. 3, dopuszcza się przechowywanie cieczy i substancji, stanowiących podstawę do zaliczania pomieszczeń do I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, w ilościach nie przekraczających zapasu dobowego zużycia.

7. W razie gdy ogólna ilość cieczy łatwo zapalnych nie przekracza 500 kg na jedną zmianę pracy, dopuszcza się wydzielenie tylko jednego pomieszczenia do przechowywania i przygotowywania tych cieczy do wykorzystania w procesie produkcyjnym.

8. Dla pompowni i innych maszynowni instalacji przemysłowych w pomieszczeniach I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego powinny być przeznaczone odrębne pomieszczenia oddzielone od innych pomieszczeń ścianami i stropami, wykonanymi z materiałów niepalnych i o odporności ogniowej odpowiadającej co najmniej wielkości użytkowego obciążenia ogniowego pomieszczeń przyległych.

9. Powierzchnie przewodów instalacji i urządzeń, o temperaturze wyższej niż temperatura otoczenia, powinny być w obrębie pomieszczeń I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego gładkie i łatwe do oczyszczenia z pyłów oraz zabezpieczone przed możliwością zanieczyszczenia cieczami łatwo zapalnymi lub ich: mieszankami z innymi substancjami, a ponadto zabezpieczone przed gromadzeniem się elektryczności statycznej.

10. Budynki, w których mieszczą się pomieszczenia I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, powinny być chronione przed bezpośrednimi i wtórnymi wyładowaniami atmosferycznymi za pomocą odpowiednich instalacji piorunochronnych.

11. Przepis ust. 3 nie ma zastosowania do pojedynczych stanowisk pracy, w których wykonywane są prace z cieczami i substancjami, stanowiącymi podstawę zaliczenia pomieszczeń do II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, jeżeli stanowiska te usytuowane są w pomieszczeniu przeznaczonym również dla innych celów produkcyjnych lub usługowych i zachowane zostaną warunki określone w przepisach przeciwpożarowych.

12. Przepisy ust. 1–5 i 8–10 nie mają zastosowania do pomieszczeń, w których wykonuje się okresowo lub doraźnie prace związane:

1) z konserwacją i remontem obiektów budowlanych i urządzeń, lub

2) z pracą nakładczą (chałupniczą), lub

3) z konserwacją eksponatów muzealnych i zabytkowych.

2. Pomieszczenia na poddaszu, o których mowa w ust. 1, przeznaczone na pobyt ludzi, powinny posiadać dostęp do klatki schodowej oraz, z wyjątkiem domów jednorodzinnych, ściany klasy B odporności ogniowej i stropy klasy C, a otwory do części strychowej z tych pomieszczeń powinny być zaopatrzone w drzwi o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

3. Na poddaszach nie mogą znajdować się pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, zaliczone do 3 i 4 grupy pomieszczeń określonych w § 2 ust. 6 oraz zaliczone do I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego.

4. Za poddasze w rozumieniu zarządzenia nie uważa się pomieszczeń znajdujących się w obrębie niepalnej konstrukcji dachu, jeżeli łączna powierzchnia użytkowa tych pomieszczeń i dróg ewakuacyjnych przekracza 50% powierzchni niżej położonej kondygnacji.

1) pomieszczenie dla inwentarza żywego będzie przeznaczone najwyżej dla 15 sztuk inwentarza, np. koni, bydła oraz trzody chlewnej,

2) wejście do pomieszczenia dla inwentarza nie będzie wspólne z wejściem do mieszkania,

3) odległość najbliższych okien i drzwi pomieszczeń dla inwentarza od otworów w lokalu mieszkalnym będzie wynosić co najmniej 6 m.

^*) Nie dotyczy pomieszczeń, w których wentylacja zapewniona została w inny sposób.

2. Pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi powinny odpowiadać co najmniej następującym warunkom:

1) wysokość pomieszczenia w świetle nie powinna być mniejsza od 2,40 m,

2) powierzchnia na osobę pracującą powinna wynosić nie mniej niż 2 m², jednak w pomieszczeniu nie mniejszym niż 4 m²,

3) powierzchnia okna w świetle w stosunku do powierzchni podłogi powinna wynosić nie mniej niż 1/12.

3. Wysokość pomieszczeń użytkowych, nie przeznaczonych na pobyt ludzi, jak np. suteren, magazynów, składów itp., nie powinna być mniejsza niż 2,20 m w świetle, wysokość piwnic w budynkach mieszkalnych nie powinna być mniejsza niż 1,90 m w świetle, a wysokość galerii, pomostów, tuneli i innych miejsc przeznaczonych do stałego ruchu pracowników oraz otwartych do większego wnętrza nisz, wnęk i antresol, a także pomieszczeń gospodarczych w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych nie powinna być mniejsza niż 2,00 m w świetle.

4. Przy stropie pochyłym miarodajna jest średnia wysokość pomieszczenia.

5. Przy oszkleniu pojedynczym niezbędna powierzchnia okna może być zmniejszona o 20%.

6. W budynkach jednorodzinnych wysokość poddasznych pomieszczeń, przeznaczonych na pobyt ludzi, może być zmniejszona do 2,20 m na powierzchni użytkowej nie mniejszej niż 3/4 powierzchni podłogi, przy czym przy stropie łamanym wysokość w najniższym miejscu powinna wynosić co najmniej 1,20 m.

7. W domach jednorodzinnych i mieszkaniach 2-kondygnacyjnych wysokość jednej kondygnacji w świetle może być w drodze wyjątku zmniejszona do 2,20 m, jeżeli wnętrze mieszkania stanowi otwartą, łatwo wentylowaną całość.

8. Jeżeli pod stropem pomieszczeń użytkowych, galerii, pomostów, tuneli i korytarzy znajdują się przewody instalacyjne lub inne urządzenia, wysokość przejścia pod nimi nie może być mniejsza niż 2,00 m w świetle, natomiast dla przejść prowadzących do piwnic wysokość ta nie może być mniejsza niż 1,90 m, a dla wejścia na strych – nie mniejsza niż 1,60 m w świetle.

9. Przepisy ust. 3 i 8 nie dotyczą piwniczek gospodarczych, dostępnych bezpośrednio z pomieszczeń w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych.

2. Ściana lub dach przeciwległego budynku nie mogą zmniejszać kąta padania światła więcej niż o 27°, to jest przekraczać swoją wysokością połowy odległości od okna, jeżeli stanowi ono jedyny dostęp powietrza i światła o niezbędnej powierzchni.

3. Jeżeli kąt padania światła został zmniejszony więcej niż o 27° przez wysokość przeciwległego budynku albo przez podcień, okap, loggie lub balkon, a także przez gęste zadrzewienie, należy niezbędną powierzchnię okien proporcjonalnie zwiększyć.

4. W zakładach pracy odległość stałego miejsca pracy od okna przy świetle bocznym nie powinna przekraczać 2-krotnej wysokości okna, mierzonej od poziomu stanowiska pracy (stoły robocze, maszyny i inne urządzenia); przy większych odległościach należy stosować oświetlenie górne lub górnoboczne, w miarę możności równomierne.

5. Sienie i korytarze, stanowiące dojście do pomieszczeń zbiorowego użytku, powinny być oświetlone światłem dziennym bezpośrednim lub pośrednim.

6. Oświetlenie światłem pośrednim za pomocą okien o powierzchni co najmniej o 50% większej niż niezbędna jest dopuszczalne:

1) w razie zastosowania oświetlenia górnego lub szkła rozpraszającego światło, np. zbrojonego, matowego, albo próżniowego,

2) z pasażów, hal fabrycznych, dworcowych itp. hal,

3) w zakładach naukowych lub innych, gdy wymagają tego potrzeby użytkowe,

4) dla należycie zwentylowanych małych kuchni roboczych (laboratoryjnych) w mieszkaniach przeznaczonych najwyżej dla czterech osób, pod warunkiem zaprojektowania w kuchni wolnej przestrzeni, niezbędnej do ustawienia lodówki o pojemności nie mniejszej niż 60 litrów, zainstalowania uziemionego gniazda tyczkowego do podłączenia lodówki oraz wykonania na wysokości powyżej 0,80 m od podłogi oszklonej ścianki wewnętrznej.

2. Pomieszczenia, oświetlone wyłącznie światłem sztucznym, mogą być zaliczone wyłącznie do III, IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego pomieszczeń, jeżeli znajdują się w budynkach budownictwa powszechnego, oraz powinny odpowiadać co najmniej następującym wymaganiom:

1) powinny posiadać urządzenia zabezpieczające przez cały okres przebywania ludzi w pomieszczeniu:

a) utrzymanie mikroklimatu wnętrza w granicach określonych normami temperatur, wilgotności i ruchu powietrza,

b) utrzymanie w każdym przypadku stopnia zanieczyszczenia powietrza substancjami szkodliwymi dla zdrowia i pyłami poniżej granic dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych w powietrzu strefy roboczej lub strefy przebywania ludzi,

c) utrzymanie sztucznego oświetlenia pomieszczeń w zależności od ich przeznaczenia, na poziomie określonym w normach oświetlenia sztucznego pomieszczeń;

2) powinny być wyposażone:

a) w automatyczne urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe na wypadek awarii wewnętrznej instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych,

b) w stałe światła bezpieczeństwa oraz w światła ewakuacyjne, zasilane ze źródła niezależnego od źródeł prądu oświetlenia normalnego i zapalane samoczynnie z chwilą zaniku napięcia tego prądu, w celu oświetlenia pomieszczeń użytkowych, dróg ewakuacyjnych, występów i przeszkód;

3) do elementów budowlanych, instalacyjnych oraz ich izolacji nie mogą być zastosowane materiały palne, a do wyposażenia stałego – materiały wytwarzające w czasie pożaru gazy lub pary działające toksycznie.

3. Oświetlenie wyłącznie światłem sztucznym pomieszczeń przeznaczonych na czasowy pobyt ludzi dopuszczalne jest w przypadkach:

1) pomieszczeń zagłębionych w terenie ze względów technologicznych, gdzie oświetlenie światłem dziennym jest nie wskazane lub niemożliwe,

2) pomieszczeń, których potrzeby użytkowe wykluczają stosowanie światła dziennego, jak ciemnie fotograficzne, zaciemniane sale zbiorowego użytku itp.,

3) zwentylowanych pomieszczeń z szafą lub wnęką kuchenną w mieszkaniach jedno- i dwuosobowych.

4. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do pomieszczeń, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 2.

5. Naczelny organ państwowego nadzoru budowlanego może na wniosek właściwego ministra (kierownika urzędu centralnego) lub zarządu właściwego centralnego związku spółdzielczego, złożony po uzgodnieniu z Głównym Inspektoratem Ochrony Pracy, z Głównym Państwowym Inspektorstwem Sanitarnym oraz z Komendą Główną Straży Pożarnych, wyrazić zgodę na oświetlenie wyłącznie światłem sztucznym innych pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, nie wymienionych w ust. 1 i 3.

2. Okna otwierane na zewnątrz mogą być stosowane tylko wyjątkowo w domach jednorodzinnych i zabytkowych, jeżeli skrzydła tych okien znajdują się nad terenem komunikacyjnym użytku publicznego, na wysokości co najmniej 2,40 m.

3. Podwójne szklenie okien należy stosować w tych pomieszczeniach, w których wilgotność względna powietrza przekracza 60%, a różnica między temperaturą wnętrza w tych pomieszczeniach a najniższą zewnętrzną temperaturą obliczeniową otoczenia określaną dla odpowiednich stref klimatycznych przekracza 35°C, a ponadto we wszystkich pomieszczeniach mieszkalnych, administracyjnych, kulturalnych i socjalnych, jeżeli w inny sposób nie są zabezpieczone przed nadmiernymi stratami ciepła.

4. Otwierane części świetlików i okien powinny być zaopatrzone w przyrządy pozwalające na łatwe ich otwieranie z poziomu podłogi lub pomostu oraz na ustawianie części otwieralnych w pożądanym położeniu.

5. Świetliki i okna powinny mieć zapewniony dogodny i bezpieczny dostęp do oczyszczania szyb od wewnętrznej i zewnętrznej ich strony.

2. Podłogi w miejscach narażonych na działanie wilgoci powinny być zabezpieczone przed nadmiernym jej wchłanianiem, a w pomieszczeniach, w których wykonywane czynności lub produkcja powodują zamoczenie podłóg – należy wykonać je z materiałów nieprzepuszczalnych i nienasiąkliwych oraz zaopatrzyć w urządzenia odwadniające i zabezpieczające pracowników przed zamoczeniem za pomocą rusztów, kratek bądź innych odpowiednich środków ochronnych.

3. Podłogi w miejscach narażonych na działanie ognia lub wysokich temperatur oraz w pomieszczeniach, w których przerabia się, stosuje lub przechowuje ciecze łatwo zapalne powinny być wykonane z materiałów trwałych i niepalnych, a w pomieszczeniach, w których może zachodzić niebezpieczeństwo wybuchu – z materiału nie dającego iskier w razie uderzenia.

4. Podłogi, ściany, sufity oraz wewnętrzne konstrukcje pomieszczeń przemysłowych, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia pracowników lub działające chemicznie na materiały budowlane, jak również pyły niebezpieczne pod względem wybuchowym – powinny mieć pokrycie, otuliny lub powłoki ochronne, zabezpieczające przed absorpcją gromadzeniem się pyłu lub korozją i przystosowane do łatwego czyszczenia lub zmywania oraz niewrażliwe na płyny stosowane do ich zmywania.

2. Balustrady pomiędzy pochwytem a krawężnikiem powinny mieć osłony zabezpieczające pracowników przed upadkiem.

3. Przepisy ust. 1 i 2 mają zastosowanie w przypadkach uzasadnionych względami technologicznymi lub użytkowymi oraz w tych wyjątkowych przypadkach, gdy roboty mają charakter przejściowy, a bezpieczeństwo ludzi zostało zabezpieczone w inny sposób.

2. Zabrania się urządzania wyjść z piwnic z drzwiami wychodzącymi bezpośrednio na ulicę.

2. Ściany oraz strop pralni i suszarni powinny posiadać odporność ogniową co najmniej klasy E. Zewnętrzne ściany, a także stropy i stropodachy w pralniach i suszarniach powinny być zabezpieczone od przemarzania i skraplania się pary wodnej.

3. Wysokość domowej pralni i suszarni powinna wynosić co najmniej 1,90 w świetle, a powierzchnia okien w świetle nie powinna być mniejsza niż 1/12 powierzchni podłogi.

4. Pralnie i suszarnie powinny być zaopatrzone we właściwą wentylację nawiewno-wyciągową, a suszarnie znajdujące się w piwnicy lub suterenie – ponadto w ogrzewanie.

5. Pralnia domowa powinna być oddzielona od suszarni i od drogi komunikacyjnej (korytarz, klatka schodowa) szczelnymi drzwiami.

6. Przepisy o suszarni nie dotyczą pomieszczeń strychowych, używanych do suszenia bielizny.

1) oprócz izolacji przeciwwilgociowej fundamentów i podłóg powinna być wykonana izolacja ścian w miejscach, w których nawóz przylega do ściany do wysokości co najmniej 0,30 m nad przewidywaną wysokość zalegania nawozu, a w pozostałych częściach pomieszczenia do wysokości 0,15 m,

2) pomieszczenia powinny być oświetlone bezpośrednim światłem dziennym za pomocą okien umieszczonych w górnej części ścian lub w stropodachu, oszklonych i otwieranych; o łącznej powierzchni w świetle określonej odpowiednimi dla danego rodzaju inwentarza normatywami technicznymi projektowania,

3) ścieki płynne ze stanowisk inwentarza żywego mogą być odprowadzane do kanałów publicznych za pomocą urządzeń zapobiegających zanieczyszczeniu tych kanałów, a w miejscowościach nieskanalizowanych powinny być odprowadzane do dołów oczyszczających, kompostowni, szczelnych gnojowników lub dołów ustępowych,

4) pomieszczenia mają być zaopatrzone w przewody wentylacyjne wyprowadzone ponad dach, o przekroju zapewniającym wymianę powietrza, właściwą ze względu na rodzaj, wiek oraz ilość sztuk inwentarza żywego, dla którego jest przeznaczone pomieszczenie.

2. Na strychach budynków inwentarskich w uspołecznionych gospodarstwach rolnych i hodowlanych dopuszcza się składowanie powszechnie stosowanych pasz (siana, słomy) i ściółki, jeżeli:

1) konstrukcja dachu wykonana jest z materiałów co najmniej trudno zapalnych,

2) zastosowano odpowiednie zabezpieczenie przewodów elektrycznych przed możliwością wywołania pożaru,

3) odgrodzono kominy ze wszystkich stron w odległości co najmniej 1 m ścianką pełną z materiałów niepalnych lub w inny sposób zabezpieczający przed zetknięciem się składowanej paszy i ściółki z ich powierzchniami oraz przed gromadzeniem się pyłów i kurzu przy ściankach komina,

4) podzielono strych na komory o kubaturze nie większej niż 1.800 m³ przegrodami przeciwpożarowymi o odporności ogniowej co najmniej klasy B, powiązanymi z pasami stropu, z materiałów niepalnych, o szerokości co najmniej 6 m.

3. Przepisy ust. 2 pkt 2 i 3 mają zastosowanie do budynków inwentarskich w prywatnych gospodarstwach rolnych i hodowlanych.

4. Przy projektowaniu kotłowni, kuchni dla przygotowywania pokarmów, oddziałów karmienia i innych pomieszczeń, wyposażonych w trzony kuchenne lub inne paleniska, wbudowanych w budynki inwentarskie lub dla ptactwa domowego – podłogi, ściany i stropy takich pomieszczeń powinny być wykonane z materiałów niepalnych i odpowiadać wymaganiom § 11.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do specjalnych ogrodzeń, połączonych z siecią elektryczną niskiego napięcia, istniejących lub budowanych na terenach wypasu inwentarza żywego.

2. Ogrodzenia boczne i tylne nie powinny przekraczać wysokości 2,40 m.

3. Przepis ust. 2 nie dotyczy ogrodzeń terenów obiektów wojskowych, obiektów zabytkowych, obiektów więziennych oraz zakładów przemysłowych.

2. Ogrodzenie drewniane może być wykonane ze sztachet lub tarcicy struganej i pomalowane farbą olejną albo inną trwałą na kolor harmonizujący z otoczeniem. Organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zezwolić na tymczasowe ogrodzenie terenów nie zabudowanych oraz na stałe ogrodzenia na terenie gromad z plecionki drzewnej, a także na ogrodzenia boczne i tylne w miastach i osiedlach z tarcicy niestruganej.

3. Szerokość otworów w polach ogrodzeń nie powinna przekraczać 0,15 m, a w ogrodzeniach przedszkoli, żłobków i ogrodów jordanowskich – 0,10 m.

4. Bramy oraz furtki ogrodzeń powinny otwierać się do wnętrza nieruchomości i posiadać urządzenia sygnalizacyjne, dostępne od zewnątrz, z wyjątkiem obiektów zabytkowych, jeżeli przemawiają za tym względy historyczne, a istniejący stan nie powoduje zagrożenia bezpieczeństwa dla ludzi lub mienia.

2. Stosowanie urządzeń, o których mowa w ust. 1, w zespole obiektów zabytkowych wymaga zgody właściwego konserwatora zabytków.

2. W razie, gdy na elewacji budynku znajdują się miejsca przeznaczone na napisy lub szyldy, zabrania się umieszczania ich w innych miejscach.

2. W wyjątkowych przypadkach organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zezwolić na inne umieszczanie plakatów, o których mowa w ust. 1.

2. Sposób dekoracji lub oświetlenia obiektów budowlanych powinien być z góry zaprojektowany, a potrzebne urządzenia pomocnicze, jak haki, maszty, uchwyty flagowe, uchwyty reflektorowe itp. urządzenia powinny być trwale umocowane.

2. Przy stosowaniu witryn i szafek reklamowych w pasażach, przejazdach, bramach itp. miejscach należy pozostawić przed witrynami wolną przestrzeń o szerokości określonej przepisami o drogach ewakuacyjnych.

3. Oświetlenie witryn i szafek reklamowych nie powinno oślepiać przechodniów.

2. Przy ilości tablic większej niż dwie należy je umieszczać w ramach specjalnie na ten cel sporządzonych i osadzonych w ścianie.

2. Markizy ruchome w stanie rozwartym nie powinny zakrywać chodnika przynajmniej na szerokości 0,60 m, licząc od brzegu krawężnika jezdni.

3. Organy państwowego nadzoru budowlanego mogą żądać, aby markizy pod względem konstrukcji, materiałów, koloru, wysokości zawieszenia i wymiarów odpowiadały określonym przez nie warunkom.

1) przy wzniesieniu nad poziom terenu (podłogi) do 22 m – 0,90 m,

2) przy wzniesieniu nad poziom terenu (podłogi) do 22 m do 30 m – 1,00 m,

3) przy wzniesieniu nad poziom terenu (podłogi) powyżej 30 m – 1,10 m.

2. W pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi portfenetry oraz okna o parapetach znajdujących się poniżej 0,80 m od poziomu podłogi powinny być zabezpieczone balustradą do wysokości określonej w ust. 1.

3. Galerie stanowiące drogę ewakuacyjną z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinny być zabezpieczone balustradami o wysokości nie mniejszej niż 1,10 m, bez względu na wysokość wzniesienia nad poziom terenu.

4. Szerokość otworów w polu balustrady nie powinna przekraczać 0,15 m, a w przedszkolach i żłobkach – 0,10 m, z zastosowaniem rozwiązania osłony w sposób utrudniający wspinanie się dzieci na balustradzie.

5. Elementy obiektów, wymienione w ust. 1, powinny znajdować się w odległości co najmniej 0,60 m od granicy nieruchomości, jeżeli nie stanowią połączenia architektonicznego budynków wzniesionych na sąsiednich nieruchomościach.

1) stopni wejściowych do budynku, prowadzących na poziom niższy,

2) otwartych studzienek do oświetlenia piwnic, wsypów i włazów,

3) odboi żelaznych, wycieraczek do obuwia itp. urządzeń.

2. Stopnie wiodące do budynków, wzniesionych bezpośrednio przy ulicy, a także portale, skarpy, filary itp. części budynku nie powinny wchodzić w chodnik więcej niż 0,30 m, z wyjątkiem budynków zabytkowych, jeżeli przemawiają za tym względy historyczne oraz z wyjątkiem przypadków, w których bezpieczeństwo ruchu zabezpieczone zostało w odpowiedni sposób.

2. Zabrania się wystawiania anten z okien lub przewieszania ich nad ulicą.

2. Wyjścia z pomieszczeń uważa się za ewakuacyjne, jeżeli prowadzą:

1) bezpośrednio na zewnątrz na otwartą przestrzeń, gdy pomieszczenia znajdują się na parterze,

2) bezpośrednio na drogę ewakuacyjną,

3) na specjalne korytarze i tunele ewakuacyjne, z których wyjścia prowadzą bezpośrednio na zewnątrz na otwartą przestrzeń, albo na drogę ewakuacyjną,

4) do sąsiednich pomieszczeń, które posiadają wyjścia ewakuacyjne określone w pkt 1, 2 i 3, a ponadto:

a) są zaliczone do IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, albo

b) są zaliczone do III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, lecz nie są pomieszczeniami laboratoryjnymi, w których stosuje się lub bada substancje łatwo zapalne, oraz nie są pomieszczeniami produkcyjnymi i magazynowymi, lub

c) w przypadkach nie objętych lit. b) i c) – jeżeli uzyskano na to specjalne zezwolenie wojewódzkich organów państwowego nadzoru budowlanego, wydane w porozumieniu z wojewódzkimi organami ochrony przeciwpożarowej.

3. Drogi ewakuacyjne powinny umożliwiać szybkie oraz bezpieczne wyjście z obiektu budowlanego na przestrzeń otwartą. Droga ewakuacyjna może prowadzić na plac (podwórze) pod warunkiem połączenia go z przestrzenią otwartą bezpośrednio lub za pośrednictwem przejść lub przejazdów obudowanych jak pionowe drogi ewakuacyjne.

4. Zabrania się stosowania mniej niż trzech stopni dla pokonania w jednym miejscu różnicy poziomów na drodze ewakuacyjnej i przejściach ewakuacyjnych.

5. Stosowanie progów w wyjściach ewakuacyjnych dopuszczalne jest wyłącznie w pomieszczeniach, w których wynika to z wymagań technologicznych lub użytkowych, pod warunkiem jednak oznaczenia progów w sposób widoczny.

6. Elementy konstrukcyjne obudowy poziomych dróg ewakuacyjnych (korytarzy, tuneli itp.), jeżeli użytkowe obciążenie ogniowe przyległych pomieszczeń nie stawia większych wymagań, powinny spełniać co najmniej następujące warunki:

1) w budynkach klasy A odporności ogniowej – powinny być wykonane z materiałów niepalnych i mieć odporność ogniową co najmniej klasy B,

2) w budynkach klasy B odporności ogniowej oraz w budynkach wysokich – powinny być wykonane z materiałów niepalnych i mieć odporność ogniową co najmniej klasy C,

3) w budynkach klasy C odporności ogniowej, z wyjątkiem budynków wysokich – powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych i mieć odporność ogniową co najmniej klasy D,

4) w budynkach klasy D i E odporności ogniowej – powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych i mieć odporność ogniową co najmniej klasy F.

7. W szkołach i w stałych budynkach administracyjnych ściany poziomych dróg ewakuacyjnych do wysokości 2 m oraz szafy wbudowane w te ściany powinny być wykonane co najmniej z materiałów trudno zapalnych.

8. Zastosowanie drewna i innych materiałów łatwo zapalnych do obudowy poziomych dróg ewakuacyjnych dopuszczalne jest tylko w przypadkach określonych dla ścian i stropów w § 73.

9. W budynkach użyteczności publicznej dopuszcza się:

1) umieszczanie w wewnętrznych ścianach korytarzy, stanowiących drogi ewakuacyjne, na wysokości powyżej 2 m od poziomu podłogi, nieotwieranych naświetli z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, zaliczonych do III, IV lub V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego i o obciążeniu ogniowym nie wyższym niż 100 kG/m²,

2) oświetlenie tych korytarzy świetlikami dachowymi.

10. Przepis ust. 6 nie ma zastosowania do tymczasowych budynków (baraków) wykonywanych z łatwo zapalnych materiałów oraz do otwartych galerii ewakuacyjnych.

2. Dopuszcza się wykonywanie jednego wyjścia ewakuacyjnego z pomieszczeń III, IV lub V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, znajdujących się w kondygnacji piwnicznej lub w suterenie, jeżeli powierzchnia ich nie przekracza 300 m², a ilość jednocześnie przebywających w nich ludzi nie jest większa niż 15 osób.

3. W zakładach pracy jako drugie wyjście ewakuacyjne dla ludzi z drugiej i wyżej położonych kondygnacji dopuszcza się wyjście prowadzące na zewnętrzne drabiny ewakuacyjne w następujących przypadkach:

1) w budynkach dwukondygnacyjnych, jeżeli liczba ludzi pracujących równocześnie na drugiej kondygnacji nie przekracza:

a) 50 osób przy III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku,

b) 100 osób przy IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku,

2) w budynkach o więcej niż dwu kondygnacjach, jeżeli na każdej kondygnacji, nie licząc parteru, pracuje jednocześnie nie więcej niż 15 osób – niezależnie od kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku.

4. Pomieszczenia I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego o powierzchni powyżej 100 m² lub przeznaczonych do jednoczesnego przebywania więcej niż 10 osób powinny posiadać co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne.

5. Pomieszczenia I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, przeznaczone na pobyt ludzi, usytuowane na parterze, niezależnie od wyjść ewakuacyjnych powinny mieć co trzecie okno, lecz nie mniej niż 1 okno, przystosowane do ewakuacji ludzi; stosowanie kotwi w oknach tych pomieszczeń jest niedopuszczalne.

6. Część otwieralna okna, o którym mowa w ust. 5, powinna:

1) być dostępna z poziomu podłogi pomieszczenia, przy czym wysokość wzniesienia parapetu nad poziom podłogi nie powinna być większa niż 0,90 m,

2) posiadać wymiary nie mniejsze niż 0,6 m szerokości i 0,80 m wysokości albo 0,75 × 0,75 m,

3) posiadać ramy pomalowane na inny kolor w sposób kontrastowy.

7. Pomieszczenia, o których mowa w ust. 4, usytuowane na drugiej lub wyższych kondygnacjach, powinny posiadać co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne prowadzące na niezależne drogi ewakuacyjne, przy czym jako drugie wyjście ewakuacyjne mogą służyć zewnętrzne drabiny ewakuacyjne, jeżeli liczba osób pracujących równocześnie w pomieszczeniu nie przekracza:

1) w budynkach dwukondygnacyjnych – 30 osób,

2) w budynkach o więcej niż dwóch kondygnacjach – 15 osób, nie licząc parteru.

8. W pomieszczeniach, o których mowa w ust. 7, czynnych w dniu wejścia w życie zarządzenia, jeżeli nie ma możliwości zapewnienia dwóch wyjść na niezależne drogi ewakuacyjne bez przebudowy budynku lub jego części, dopuszcza się zapewnienie drugiego wyjścia ewakuacyjnego poprzez okno ewakuacyjne, odpowiadające wymaganiom ust. 6 i zewnętrzną drabinę ewakuacyjną, niezależnie od liczby osób jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniu.

1) szerokość w świetle drzwi powinna wynosić co najmniej:

a) z pomieszczeń sanitarnych o jednym oczku i z kabin – 0,60 m,

b) z pomieszczeń, w których pracuje lub przebywa nie więcej niż 5 osób i z pomieszczeń sanitarnych nie wymienionych pod lit. a) – 0,70 m,

c) z pomieszczeń nie wymienionych pod lit. a) i b) – 0,80 m,

2) szerokość obliczeniowa otworu jednych drzwi wyjściowych nie może być większa niż 2,40 m, bez względu na ich rzeczywistą szerokość,

3) najmniejsza wysokość w świetle drzwi powinna wynosić co najmniej:

a) dla wejścia na strych – 1,60 m,

b) dla wejścia do maszynowni nie przeznaczonych na pobyt ludzi – 1,80 m,

c) w przejściach prowadzących do piwnic bez pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi – 1,90 m,

d) w przypadkach nie objętych lit. a) do c) – 2 m.

2. Przy obliczaniu szerokości drzwi wyjściowych nie należy brać pod uwagę drzwi obrotowych (turnikietów).

3. Na zewnątrz w kierunku wyjść ogólnych powinny się otwierać drzwi wyjściowe ewakuacyjne:

1) z pomieszczeń I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego,

2) z pomieszczeń, w których możliwe jest niespodziewane wydzielanie się lub do których możliwe jest niespodziewane przedostawanie się substancji trujących w szkodliwych ilościach lub niebezpiecznych pod względem wybuchowym,

3) z pomieszczeń, w których wytwarza się, przerabia lub przechowuje ciecze łatwo zapalne lub materiały palne, w ilościach przekraczających dopuszczalne ilości dla pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi,

4) z sal zbiorowego użytku przeznaczonych dla więcej niż 15 osób, oraz

5) znajdujące się na drodze ewakuacyjnej, obsługującej pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi,

6) z pomieszczeń składowych o powierzchni przekraczającej 200 m²,

7) z pomieszczeń, w których zachodzi konieczność ewakuacji ludzi w pozycji leżącej lub kalek (np. w szpitalach).

4. W przypadkach nie wymienionych w ust. 3, w pomieszczeniach sanitarnych, w przypadkach drzwi prowadzących na balkony i pomosty służące do ewakuacji oraz w budynkach jednorodzinnych drzwi wyjściowe ewakuacyjne z pomieszczeń mogą otwierać się do wewnątrz, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

5. Szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych powinna być równa co najmniej obowiązującej szerokości biegów, spoczników lub pochylni i nie powinna być mniejsza niż szerokość drzwi ewakuacyjnych, przy czym:

1) wymagana szerokość tej drogi nie powinna ulec zmniejszeniu przez skrzydła drzwi, otwierane na drogę ewakuacyjną,

2) szerokość dróg ewakuacyjnych w świetle powinna wynosić co najmniej:

a) dla przejść wewnątrz pomieszczeń I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego – 1,50 m, a w pomieszczeniach innych kategorii – 1 m,

b) dla korytarzy – 1,40 m,

c) dla korytarzy przed wejściami do dźwigów z drzwiami zawiasowymi – 1,60 m,

d) z sal zbiorowego użytku przeznaczonych dla więcej niż 100 osób – 2 m,

3) wysokość przejścia w świetle nie powinna być mniejsza niż wysokość drzwi wyjściowych.

6. Wejścia do sal zbiorowego użytku, w których przewiduje się bezpośrednio po sobie następujące zmiany publiczności, nie powinny równocześnie służyć jako wyjście, a drogi dla wchodzących nie powinny krzyżować się ani stykać z drogami dla wychodzących.

7. Schody ruchome i dźwigi nie powinny być brane pod uwagę jako droga ewakuacyjna.

8. Dojścia do drzwi ewakuacyjnych powinny być stale wolne (nie zastawione urządzeniami, materiałami itp.).

9. Zabrania się wykonywania na drogach ewakuacyjnych rozsuwanych lub podnoszonych drzwi wyjściowych.

1) oświetlenie normalne,

2) stałe światło bezpieczeństwa, oświetlające w okresie zbiorowego użytku wszelkie występy i przeszkody oraz wskazujące kierunek ewakuacji,

3) w obiektach o pojemności powyżej 300 miejsc na sali – zapasowe światło ewakuacyjne, zasilane ze źródła niezależnego od źródeł prądu oświetlenia normalnego i zapalane samoczynnie z chwilą zaniku tego prądu w celu oświetlenia zaciemnionych pomieszczeń, dróg ewakuacyjnych, występów i przeszkód.

2. Korytarze i halle ewakuacyjne z zaciemnionych sal zbiorowego użytku nie powinny posiadać stopni, progów w drzwiach, zwężeń, wnęk lub załamań ścian, które mogą hamować przepływ wychodzącej publiczności. W razie potrzeby obniżenia poziomu podłogi należy stosować pochylnię o nachyleniu nie większym niż 10%.

3. W zakładach lecznictwa zamkniętego i pomocy społecznej posiadających więcej niż 3 kondygnacje lub ponad 100 łóżek, na drogach ewakuacyjnych powinny być zainstalowane światła ewakuacyjne, zasilane ze źródła niezależnego od źródeł prądu oświetlenia normalnego.

2. Połączenie pośrednie schodów i pochylni ewakuacyjnych, w budynku przeznaczonym na pobyt ludzi, z przestrzenią otwartą jest dopuszczalne przez obudowany analogicznie jak schody – hall, korytarz, przedsionek lub przejazd (bramę wyjazdową).

3. Schody i pochylnie ewakuacyjne powinny być obudowane ścianami i stropami o odporności ogniowej odpowiadającej co najmniej warunkom, określonym w § 73 ust. 2 dla ścian i stropów lub stropodachów dla danej klasy odporności ogniowej budynku, jeżeli obciążenie ogniowe przyległych pomieszczeń nie wymaga zastosowania obudowy o odporności ogniowej większej, odpowiadającej obciążeniu ogniowemu tych pomieszczeń.

4. Dla ewakuacyjnych klatek schodowych, dobudowanych do budynku i usytuowanych w odległości co najmniej 4 m od najbliższych jego okien, dopuszcza się obudowę wykonaną z materiałów co najmniej trudno zapalnych, bez zachowania określonej w ust. 3 klasy odporności ogniowej elementów obudowy.

5. Schody i pochylnie ewakuacyjne powinny posiadać co najmniej konstrukcję:

1) klasy B odporności ogniowej – w budynkach klasy A odporności ogniowej,

2) klasy C odporności ogniowej – w budynkach klasy B lub C odporności ogniowej, oraz

3) wykonaną z materiałów niepalnych – w budynkach klasy D lub E odporności ogniowej.

6. Dopuszcza się stosowanie drewna i innych materiałów łatwo zapalnych w elementach konstrukcji schodów w następujących przypadkach:

1) przy remoncie istniejących drewnianych budynków o wysokości do trzech kondygnacji oraz przy odbudowie lub remoncie budynków zabytkowych, gdy przemawiają za tym względy historyczne, a przeznaczenie budynku nie stoi temu na przeszkodzie,

2) w budynkach klasy D i E odporności ogniowej:

a) realizowanych przez inwestorów prywatnych,

b) na terenach poza granicami miast i osiedli w budynkach mieszkalnych, gospodarczych i administracyjnych państwowych gospodarstw leśnych, a także w budynkach mieszkalnych i administracyjnych oraz w budynkach ośrodków turystyki i wczasów – jeżeli kubatura ich nie przekracza 1.000 m³,

3) w stodołach i szopach,

4) w obiektach tymczasowych,

5) w mieszkaniach dwukondygnacyjnych (dwupoziomowych).

7. Schody w klatkach ewakuacyjnych nie powinny posiadać spoczników i biegów ażurowych, to znaczy nie powinny posiadać żadnych otworów.

8. W schodach zewnętrznych na otwartym powietrzu oraz w schodach wewnętrznych w budynkach mieszkalnych, administracyjnych i wystawowych do 5 kondygnacji włącznie oraz w budynkach campingowych i turystyczno-wczasowych do 2 kondygnacji, dopuszcza się wykonywanie ażurowych biegów schodów ewakuacyjnych, jeżeli stopnie schodów będą posiadały w tylnej części progi o wysokości co najmniej 0,02 m.

9. W budynkach wyższych niż dwie kondygnacje klatki schodowe ewakuacyjne powinny być doprowadzone do strychu (poddasza) i powinny być wykonane wejścia na strych (poddasze).

10. Połączenie schodów ewakuacyjnych ze strychami oraz z poddaszami o konstrukcji drewnianej dopuszczalne jest tylko poprzez zaopatrzone w urządzenia do ich samoczynnego przymykania drzwi lub wyłazy o odporności ogniowej co najmniej:

1) w budynkach wyższych niż dwie kondygnacje – klasy E,

2) w budynkach do dwóch kondygnacji – klasy F.

11. W klatkach schodowych ewakuacyjnych nie dopuszcza się:

1) wykonywania w wewnętrznych ścianach jakichkolwiek otworów, poza otworami drzwiowymi oraz okienkami kontrolnymi na parterze do dyżurek,

2) umieszczanie pomieszczeń do pracy, składowych do jakichkolwiek innych, wyjść z dźwigów towarowych, przewodów z palnymi cieczami oraz przewodów z gazami technicznymi, z wyjątkiem przewodów instalacji gazowych niskoprężnych, zaliczonych do urządzeń budowlanych związanych z budynkami,

3) umieszczania do wysokości 2 m nad powierzchnią pochylni, stopni i spoczników jakichkolwiek elementów wyposażenia w sposób, który może stanowić przeszkodę w ruchu lub zwężać wymagany prześwit drogi ewakuacyjnej.

12. Dopuszcza się urządzanie w klatkach schodowych ewakuacyjnych pod biegami schodów, w pierwszej kondygnacji piwnicznej i w kondygnacji znajdującej się poniżej parteru, pomieszczeń dla węzłów centralnego ogrzewania, wodomierzy, domowych dopływów gazu niskoprężnego oraz elektrycznych tablic rozdzielczych, odgrodzonych przegrodami, wykonanymi z materiałów niepalnych.

13. Klatki schodowe ewakuacyjne oraz halle, korytarza i przedsionki – stanowiące połączenie klatek schodowych z przestrzenią otwartą, powinny być oddzielone od pomieszczeń i od innych poziomych dróg ewakuacyjnych szczelnymi drzwiami, zaopatrzonymi w urządzenia do ich samoczynnego przymykania.

14. Zastosowanie schodów ewakuacyjnych, połączonych bezpośrednio z poziomymi drogami ewakuacyjnymi bez oddzielenia określonego w ust. 13, jest dopuszczalne, jeżeli wymagają tego względy użytkowe albo architektura wnętrza, a długość dojścia ewakuacyjnego z najdalszego pomieszczenia na przestrzeń otwartą nie przekracza dopuszczalnej maksymalnej długości dojścia ewakuacyjnego dla danego budynku.

15. Jeżeli przepisy szczególne nie wymagają określonej odporności ogniowej i zapalności materiałów, drzwi i wrota na drogach ewakuacyjnych oraz prowadzące z pomieszczeń na drogę ewakuacyjną:

1) w budynkach klasy A odporności ogniowej – powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych i mieć odporność ogniową co najmniej klasy E,

2) w budynkach, nie określonych w pkt 1 – dopuszcza się wykonywanie z materiałów palnych.

16. W ścianach dróg ewakuacyjnych, z wyjątkiem przypadków określonych w § 78 ust. 3 i w przepisach szczególnych, dopuszcza się wykonywanie okien i naświetli z materiałów palnych.

17. Przepis ust. 13 nie ma zastosowania:

1) do wielokondygnacyjnych lokali handlowych, wystawowych, widowiskowych itp., oraz

2) do obiektów sportowych lub komunikacyjnych – z otwartymi schodami lub pochylniami, dla których należyte warunki ewakuacji zostały zapewnione w inny sposób w przepisach wydanych na podstawie art. 7 lub 9 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. – prawo budowlane (Dz. U. z 1961 r. Nr 7, poz. 46 i z 1965 r. Nr 13, poz. 91), a w razie ich braku – indywidualnie dla każdego przypadku w porozumieniu z wojewódzkimi organami ochrony przeciwpożarowej.

18. Przepisy ust. 1–4, ust. 9 i 10 oraz ust. 13 nie mają zastosowania do budynków jednorodzinnych oraz do tymczasowych baraków, z elementami konstrukcji wykonanymi z materiałów łatwo zapalnych.

19. Przepisy ust. 3, 5 i 7 nie mają zastosowania do drabin ewakuacyjnych, a ust. 13 – do otwartych galerii ewakuacyjnych.

2. W przypadkach określonych w § 28 i § 29 ust. 2 dopuszcza się oświetlenie klatek schodowych światłem dziennym z okien, o powierzchni nie mniejszej niż 1/10 rzutu klatki schodowej, umieszczonych w ścianie szybu świetlikowego.

3. Oświetlenie górne światłem dziennym klatek schodowych dopuszczalne jest:

1) w budynkach do trzech kondygnacji włącznie – ze świetlika dachowego lub z okien w górnej części klatki schodowej o powierzchni nie mniejszej niż 3/4 rzutu klatki schodowej, pod warunkiem utworzenia wolnej przestrzeni (szybu) o kształcie zbliżonym do kwadratu, między biegami schodów dwu- i trzybiegowych albo między ścianą a biegiem schodów jednobiegowych o powierzchni wynoszącej co najmniej 0,3 m² na każdy metr wysokości klatki schodowej, licząc od pierwszego stopnia schodów lub początku pochylni do dolnej krawędzi otworu oświetlającego,

2) w budynkach 4-kondygnacyjnych – ze świetlika dachowego lub z okien w górnej części klatki schodowej, na warunkach określonych w pkt. 1 oraz pod warunkiem doświetlenia poziomu parteru przez oszklone drzwi, naświetli lub okno w ścianie zewnętrznej, zamykającej dojście do klatki schodowej, o powierzchni oświetlającej nie mniejszej niż 1/12 rzutu klatki schodowej,

3) w budynkach 5-kondygnacyjnych – ze świetlika dachowego lub z okien w górnej części klatki schodowej o powierzchni równej co najmniej powierzchni rzutu klatki schodowej, pod warunkiem:

a) utworzenia wolnej przestrzeni (szybu) o kształcie zbliżonym do kwadratu, między biegami schodów dwu- i trzybiegowego albo między ścianą a biegiem schodów jednobiegowych o powierzchni wynoszącej co najmniej 0,5 m² na każdy metr wysokości klatki schodowej,

b) doświetlenia poziomu parteru, w sposób określony w pkt 2,

c) zastosowania ażurowych biegów schodów w budynkach, o których mowa w § 133, ust. 8,

d) zastosowanie wyprawy i barwy ścian, dających możliwie najwyższy współczynnik odbicia światła.

4. W razie zastosowania w oknach, o których mowa w ust. 3, oszklenia podwójnego, wymiary określone w ust. 1 pkt 2 i 3 należy powiększyć o 10%, a przy zastosowaniu szkła zbrojonego – o 40%.

5. Głębokość aneksów tzw. „kieszeni” spoczników klatek schodowych, z oświetleniem bocznym światłem dziennym poprzez klatkę schodową, nie może przekraczać, przy stosunku powierzchni okna do powierzchni rzutu klatki schodowej:

1) 1/12 – 0,75 szerokości aneksu,

2) 1/8 – 1,0 szerokości aneksu,

3) 1/6 – 1,25 szerokości aneksu,

4) 1/4 – 1,5 szerokości aneksu.

6. Odstępstwo od przepisu ust. 1, jeżeli zostanie zapewnione stałe oświetlenie sztuczne schodów i pochylni ewakuacyjnych przez automatyczne włączenie w razie awarii zapasowego źródła energii elektrycznej, dopuszczalne jest w następujących przypadkach:

1) gdy schody i pochylnie prowadzą do podziemi,

2) w obiektach zabytkowych, gdy przemawiają za tym względy historyczne,

3) w obiektach budowlanych przemysłowych, gdy wymagają tego względy technologiczne,

4) w przypadkach nie wymienionych w pkt 1–3, gdy przemawiają za tym postępowe rozwiązania techniczne, za zezwoleniem organów państwowego nadzoru budowlanego wydanym w porozumieniu z organami ochrony przeciwpożarowej.

7. Dopuszcza się kombinowane oświetlenie klatki schodowej w budynkach średniowysokich i wysokich polegające na oświetleniu światłem dziennym trzech górnych kondygnacji w sposób określony w ust. 3 pkt 1 oraz pozostałych – wyłącznie światłem sztucznym, stałym lub uruchamianym okresowo, przy zastosowaniu postanowień ust. 6.

8. Schody i pochylnie ewakuacyjne w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi, nie mających więcej niż 11 kondygnacji lub wysokości przekraczającej 30 m, a w budownictwie przemysłowym należących do kategorii I, II i III niebezpieczeństwa pożarowego, powinny posiadać otwory wentylacyjne w stropodachu klatki schodowej o powierzchni nie mniejszej niż 0,04 m² lub w ścianie zewnętrznej pod stropem o powierzchni nie mniejszej niż 0,08 m². Otwory w stropodachu powinny być zaopatrzone w klapę, a otwory w ścianie zewnętrznej w skrzydła, otwierane z najwyższego spocznika, bez potrzeby posługiwania się dostawianą drabiną.

9. Poziome drogi ewakuacyjne, jeżeli nie są oświetlone światłem dziennym w stopniu odpowiadającym potrzebom użytkowym, powinny być zaopatrzone w zapasowe oświetlenie ewakuacyjne, odpowiadające warunkom określonym w § 132 ust. 1 pkt 3.

10. Pozioma droga ewakuacyjna, oddzielona od klatki schodowej drzwiami, powinna posiadać wentylację naturalną, z kanałem wyprowadzonym ponad dach budynku, o wymiarach zapewniających co najmniej 0,5-krotną wymianę powietrza na godzinę, lecz o średnicy równoważnej nie mniejszej niż 19 cm.

11. Odstępstwo od przepisu ust. 10 dopuszczalne jest w przypadku zapewnienia możliwości przestrzałowego wentylowania korytarza przez okna w jego ścianach zewnętrznych

12. Świetliki dachowe, oświetlające pionowe i poziome drogi ewakuacyjne powinny być oszklone szkłem zbrojonym, cegłą szklaną lub luksferami oraz wykonane w całości z materiałów niepalnych.

1) nachylenie biegu drabiny powinno mieścić się w granicach 170%–510%, a rozstaw szczebli drabiny – nie większej niż 0,30 m,

2) szerokość biegu i spoczników oraz pomostów ewakuacyjnych drabiny powinna wynosić co najmniej 0,7 m,

3) spoczniki drabiny powinny być zakładane nie rzadziej niż co dwie kondygnacje, a przy kondygnacjach o wysokości powyżej 3,60 m – nie rzadziej niż co 3,6 m w pionie oraz powinny posiadać powierzchnię co najmniej 0,5 m²,

4) długość pomostu ewakuacyjnego drabiny, na który wychodzą drzwi lub okna ewakuacyjne, powinna być większa od szerokości wychodzących zza niego otworów o co najmniej 0,7 m,

5) pomosty ewakuacyjne drabiny powinny posiadać balustradę z pochwytem o wysokości 1,10 m i o szerokości otworów w polu balustrady nie przekraczających 0,20 m, spoczniki drabiny – balustradę z pochwytem o wysokości co najmniej 0,80 m, a biegi – tylko poręcz z pochwytem na wysokości 0,80 m.

2. Drabiny ewakuacyjne należy umieszczać w miejscach łatwodostępnych; ustawianie drabin ewakuacyjnych naprzeciw świetlików i okien jest niedopuszczalne.

3. Dopuszcza się wykonanie drabin ewakuacyjnych pionowych bez poręczy w następujących przypadkach:

1) przy schodzeniu z części wyższej budynku na część niższą, gdy różnica wysokości nie przekracza 10 m,

2) dla pojedynczych stanowisk pracy na pomostach związanych z obsługą maszyn i urządzeń, oraz

3) dla pomieszczeń przeznaczonych na czasowy pobyt ludzi, jeżeli liczba ludzi przebywających równocześnie nie przekracza 5 osób.

1) wzdłuż normalnych przejść, pod kątem prostym (nie po linii prostej), od najdalszego punktu pomieszczenia, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego, oraz

2) od drzwi wyjściowych z pomieszczenia, wychodzących na drogę ewakuacyjną.

2. W pomieszczeniach, o których mowa w ust. 1, jeżeli są I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, wyjścia ewakuacyjne:

1) prowadzące na poziomą drogę ewakuacyjną – powinny być zamknięte drzwiami lub wrotami przeciwpożarowymi o odporności ogniowej co najmniej klasy E,

2) prowadzące bezpośrednio na klatkę schodową ewakuacyjną lub do pomieszczeń sąsiednich, odpowiadających wymaganiom § 129 ust. 2 pkt 4 – powinny być zamknięte przeciwpożarowymi przedsionkami (śluzami).

3. Jeżeli w pomieszczeniach, o których mowa w ust. 1, długość przejścia od najdalszego punktu pomieszczenia, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia z pomieszczenia nie przekracza 20 m – długość dojścia ewakuacyjnego mierzy się jeden raz od drzwi wyjściowych z pomieszczenia, wychodzących na drogę ewakuacyjną.

4. W budynkach przemysłowych i magazynowych dla pomieszczeń nie wymienionych w ust. 1 długość dojścia ewakuacyjnego mierzy się od wyjścia z pomieszczenia.

5. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2 oraz w ust. 3 i 4, długość dojścia ewakuacyjnego mierzy się wzdłuż osi drogi ewakuacyjnej:

1) do pierwszych drzwi przedsionka przeciwpożarowego albo do szczelnych drzwi, odpowiadających wymaganiom § 133 ust. 13, wychodzących na ewakuacyjną klatkę schodową, albo

2) do wyjścia prowadzącego bezpośrednio na otwartą przestrzeń lub na podwórze, mające połączenie z otwartą przestrzenią, jeżeli nie zachodzi przypadek, określony w pkt 1.

6. W długość dojścia ewakuacyjnego wliczać należy również długość przejścia wzdłuż biegów schodów lub pochylni, mierzoną w ich osi, jeżeli zachodzi przypadek, o którym mowa w ust. 5 pkt 2, albo gdy w pomieszczeniu występują wewnętrzne schody, pochylnie lub drabiny ewakuacyjne z pomostów lub galerii, nie odpowiadające wymaganiom dla dróg ewakuacyjnych.

7. Ilość drabin ewakuacyjnych obsługujących pomosty wewnętrzne, galerie i antresole o powierzchni podłogi powyżej 400 m², powinna wynosić co najmniej dwie.

8. Długość dojścia ewakuacyjnego w budynkach, o których mowa w ust. 1, w zależności od kategorii niebezpieczeństwa pożarowego pomieszczeń i klasy odporności ogniowej budynku nie powinna przekraczać długości określonych w poniższej tablicy:

9. Jeżeli budynek lub pomieszczenie wyposażone jest w urządzenia tryskaczowe, długość dojścia ewakuacyjnego można zwiększyć o 50% w stosunku do długości określonych w ust. 8.

10. Specjalne ewakuacyjne tunele i korytarze powinny posiadać:

1) ściany o odporności ogniowej co najmniej klasy B, stropy co najmniej klasy C, przeciwpożarowe drzwi o odporności ogniowej co najmniej klasy D oraz dojścia poprzez otwarte schody lub pochylnie o odporności ogniowej co najmniej klasy C,

2) urządzenia zraszaczowe drzwi wejściowych, uruchamiające się samoczynnie, jeżeli budynek jest wyposażony w urządzenia tryskaczowe,

3) wentylację mechaniczną z nadciśnieniem, zapobiegającą przedostawaniu się dymu do wnętrza tunelu lub korytarza,

4) stałe światła bezpieczeństwa oraz zapasowe światła ewakuacyjne, zasilane ze źródła niezależnego od źródeł prądu oświetlenia normalnego i zapalane z chwilą zaniku napięcia tego prądu,

5) wykończenie z materiałów niepalnych,

6) długość nie przekraczającą 200 m.

11. Wymiary w świetle tunelu ewakuacyjnego nie mogą być mniejsze niż 2,40 × 2,40 m, a korytarza ewakuacyjnego – niż 2,0 × 2,0 m; szerokości tuneli i korytarzy ewakuacyjnych nie wlicza się do wyliczonej łącznej szerokości wyjść ewakuacyjnych, jeżeli nie są przeznaczone do normalnego użytkowania.

12. Wzniesienie podłogi specjalnego korytarza ewakuacyjnego pod podłogą hali nie może przekraczać 4,5 m.

13. Wymagania dla tuneli transportowych i komunikacyjnych regulują przepisy szczególne.

1) w budynkach o odporności ogniowej klasy C, w jednym pomieszczeniu lub w jednej sekcji nie może być więcej niż 200 owiec,

2) w budynkach o odporności ogniowej klasy D i E, w jednym pomieszczeniu lub w jednej sekcji nie może być więcej niż 120 owiec.

2. Dopuszcza się wykonanie jednego wyjścia ewakuacyjnego w budynkach lub pomieszczeniach inwentarskich, jeżeli pomieszczenie przeznaczone jest dla nie więcej niż 15 sztuk inwentarza żywego i 50 sztuk ptactwa domowego.

3. W budynkach inwentarskich i dla ptactwa domowego, nie wymienionych w ust. 1 i 2, niezależnie od powierzchni podłogi pomieszczeń i ilości bydła oraz ptactwa w nich znajdującego się, należy przewidywać nie mniej niż dwa wyjścia ewakuacyjne z budynku, a z pomieszczeń podzielonych na sekcje – nie mniej niż jedno wyjście z każdej sekcji.

4. Jako wyjścia ewakuacyjne dla domowego bydła, koni i owiec powinny służyć wrota, a dla trzody chlewnej i ptactwa – wrota, drzwi i wyłazy na wybiegi.

5. W indywidualnych gospodarstwach rolnych i hodowlanych dopuszcza się drzwi jako wyjścia ewakuacyjne dla domowego bydła, koni i owiec.

6. Wrota i drzwi w budynkach inwentarskich powinny otwierać się w kierunku wyjścia z pomieszczenia, sekcji lub boksu.

7. Wyjścia ewakuacyjne z budynków inwentarskich i dla ptactwa nie mogą wychodzić bezpośrednio na drogę publiczną.

8. Długość dojścia ewakuacyjnego dla inwentarza żywego i ptactwa, mierzona od najdalszego stanowiska do drzwi ewakuacyjnych, nie może być większa niż 30 m.

9. W wielokondygnacyjnych budynkach inwentarskich i dla ptactwa należy dla ewakuacji inwentarza i ptactwa przewidywać pochylnie, przy czym dla każdego budynku nie może być mniej niż dwie pochylnie ewakuacyjne.

10. Najmniejsza dopuszczalna szerokość wrót i drzwi ewakuacyjnych powinna wynosić w świetle co najmniej:

1) w budynkach dla koni oraz bydła, przy ilości do 10 sztuk włącznie – 1,20 m, a przy ilości ponad 10 sztuk – 2 m,

2) w budynkach dla owiec, przy ilości do 20 sztuk włącznie – 1,5 m, a przy ilości ponad 20 sztuk – 2,10 m,

3) w budynkach dla trzody chlewnej, przy ilości do 10 sztuk włącznie – 1 m, a przy ilości ponad 10 sztuk – 1,5 m.

11. Ilości i wymiary wyjść ewakuacyjnych w budynkach dla ptactwa ustalać należy na podstawie wymagań technologicznych.

12. Szerokość przejść, korytarzy i pochylni ewakuacyjnych w budynkach inwentarskich i dla ptactwa nie może być węższa w świetle niż szerokość wyjścia ewakuacyjnego.

13. Na 1 mb wyjścia ewakuacyjnego powinno przypadać w budynkach inwentarskich, w zależności od klasy odporności ogniowej budynku, najwyżej:

14. Ilość zwierząt na jedno wyjście ewakuacyjne w budynkach o klasie A i B odporności ogniowej ustalają normatywy techniczne projektowania, a do czasu ich ustanowienia – warunki dla wyjść i dróg ewakuacyjnych w tych budynkach określane są każdorazowo w porozumieniu z organami ochrony przeciwpożarowej.

15. W budynkach dla trzody chlewnej łączna szerokość wyłazów na wybiegi, jako wyjść ewakuacyjnych, może być zaliczone najwyżej do 50% wymaganych dla danego budynku łącznej szerokości wyjść ewakuacyjnych.

1) dla pomieszczeń I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego – według zasad określonych w § 136 ust. 1 i 3,

2) dla pomieszczeń III, IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego w budynkach do 15 m wysokości, a w budynkach mieszkalnych – do 5 kondygnacji włącznie – do najbliższego wyjścia z pomieszczenia lub, jeżeli chodzi o budynki mieszkalne – z mieszkania do spocznika schodów lub pochylni ewakuacyjnych,

3) dla pomieszczeń, nie objętych pkt 1 i 2 – od najbliższego wyjścia z pomieszczenia, a w budynkach mieszkalnych – od wyjścia z mieszkania:

a) do pierwszych drzwi przedsionka (śluzy) albo do szczelnych drzwi, odpowiadających wymaganiom § 133 ust. 13, prowadzących na ewakuacyjną klatkę schodową, albo

b) do wyjścia ewakuacyjnego prowadzącego bezpośrednio na otwartą przestrzeń lub na podwórze, mające połączenie z otwartą przestrzenią – jeżeli nie zachodzą przypadki określone pod lit. a).

2. W długość drogi dojścia ewakuacyjnego wliczać należy również długość przejścia wzdłuż spoczników, biegów schodów lub pochylni, mierzoną w ich osi, jeżeli zachodzi przypadek, o którym mowa w ust. 1 pkt 3 lit. b).

3. Długość przejścia w pomieszczeniu do drzwi wyjściowych, mierzona wzdłuż normalnych przejść, nie może przekraczać:

1) w mieszkaniach i innych pomieszczeniach, licząc od najdalszego punktu, w którym może przebywać człowiek, do drzwi wyjściowych z mieszkania (pomieszczenia) – 20 m,

2) w pomieszczeniach zbiorowego użytku z siedzeniami ustawionymi w rzędy, licząc od najdalszego rzędu siedzeń, obsługiwanych przez dane drzwi wyjściowe do tych drzwi – 20 m.

4. Maksymalną długość dojścia ewakuacyjnego dla pomieszczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 1, ustalać należy według zasad określonych w § 136 ust. 7 i 8.

5. Długość dojścia ewakuacyjnego w budynkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, w zależności od ich przeznaczenia i klasy odporności ogniowej budynku nie powinna przekraczać długości określonych w poniższej tablicy:

^*) dla kondygnacji parterowej – 45 m

^**) dla kondygnacji parterowej – 25 m

^***) dla kondygnacji parterowej – 15 m

6. Dla pomieszczeń i budynków, nie objętych przepisem ust. 5, długość dojścia ewakuacyjnego w tych budynkach należy ustalać do czasu wydania przepisów szczególnych – każdorazowo w porozumieniu z organami ochrony przeciwpożarowej.

2. Zewnętrzne schody i pochylnie ewakuacyjne z drewna są dopuszczalne tylko w budynkach zabytkowych, jeżeli przemawiają za tym względy historyczne oraz w budynkach tymczasowych. W obiektach przemysłowych schody zewnętrzne mogą być wykonywane jedynie z materiałów niepalnych.

1) z materiałów niepalnych – konstrukcji i wykończenia galerii lub pomostu oraz balustrady z poręczami,

2) szorstkiej nawierzchni,

3) drzwi prowadzących na schody ewakuacyjne bez zamknięć od strony galerii i klatki schodowej lub wahadłowych.

2. Zamknięte podwórza, oddzielone od ulicy (drogi) zwartą zabudową, jeżeli posiadają wymiary każdego boku nie mniejsze niż wysokość najwyższego budynku przylegającego do podwórza, lecz nie mniejsze niż 20 × 20 m, powinny być udostępnione za pomocą przejazdów, przy czym:

1) wysokość przejazdu w świetle powinna wynosić co najmniej 4,20 m,

2) szerokość przejazdu w świetle powinna wynosić co najmniej 3,60 m, a jezdni – co najmniej 3 m,

3) odległość między przejazdami na jedno podwórze nie powinna przekraczać 150 m.

3. W przejazdach, których jezdnie są oddzielane od chodników słupami lub ścianą, szerokość jezdni w przejeździe należy poszerzyć do 3,60 m.

4. W razie gdy przejazd wykorzystuje się do stałego przejścia osób, powinny być niezależnie od jezdni wykonane chodniki o szerokości odpowiadającej co najmniej wymaganiom § 131 ust. 5.

5. W zakładach przemysłowych i składach oraz w uspołecznionych zakładach rolnych i hodowlanych powinny być do każdego budynku otwartego składu, ujęcia wody oraz przeciwpożarowego zbiornika wodnego zapewnione dogodne dojazdy dla pojazdów straży pożarnej, co najmniej z jednej strony, a do każdego budynku – wzdłuż całej jego długości.

6. Jako dojazdy do poszczególnych obiektów przyjąć można:

1) w zakładach przemysłowych i w składach – odpowiednio wytrzymałe drogi komunikacyjne wewnątrzzakładowe o szerokości nie mniejszej niż 3 m lub place wzdłuż obiektów,

2) w zakładach rolnych i hodowlanych – drogi komunikacyjne lub podwórza, a także dojazdy wyrównane o szerokości nie mniejszej niż 6 m.

7. Dojazdy i przejazdy dla potrzeb przeciwpożarowych na terenie uspołecznionych zakładów rolnych i hodowlanych powinny być drogami pierścieniowymi (tworzącymi pętlę).

8. Odległość od bliższej krawędzi jezdni (jezdnej drogi) lub wyrównanego dojazdu przeciwpożarowego do ściany budynku lub innego obiektu powinna mieścić się w granicach 5–25 m, lecz nie powinna być mniejsza niż wymagana minimalna odległość przeciwpożarowa tego obiektu od budynku.

9. Każdy ślepy dojazd dla potrzeb przeciwpożarowych powinien być zakończony pętlicowymi objazdami lub placami o wymiarach nie mniejszych niż 12 × 12 m, lub innymi równorzędnymi rozwiązaniami; najmniejszy promień zewnętrznych łuków dojazdów nie może być mniejszy niż 11 m.

10. Dojazdy i place do ujęć wody i zbiorników przeciwpożarowych powinny posiadać utwardzoną nawierzchnię, umożliwiającą dojazdy do zbiorników samochodami pożarniczymi w każdej porze roku.

11. Odstępstwa od przepisów ust. 7–9 dopuszczalne są za zgodą organów ochrony przeciwpożarowej.

1) obudowane ścianami o odporności ogniowej co najmniej klasy C i zamknięte drzwiami o odporności ogniowej co najmniej klasy E w poziomie piwnic i w ścianie łączącej te schody z klatką schodową, albo

2) w uzasadnionych przypadkach oddzielone od tej klatki przedsionkiem, zamkniętym obustronnie drzwiami o odporności ogniowej co najmniej klasy E, a ponadto odgrodzone przy wejściu do piwnic w poziomie terenu (parteru) zamykaną ruchomą barierą, jeżeli przedsionek usytuowano w poziomie podziemia.

2. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi w budynkach wysokich, powinny być oddzielone od klatek schodowych przedsionkiem, zamykanym obustronnie szczelnymi drzwiami co najmniej klasy E odporności ogniowej, zaopatrzonymi w urządzenia do ich samoczynnego przymykania, oznaczonych wyraźnie w odmienny sposób od drzwi do pomieszczeń. Pozioma droga ewakuacyjna może być wykorzystana jako przedsionek, jeżeli otwory z wszystkich pomieszczeń, z wyjątkiem pomieszczeń sanitarnych i dźwigów, będą zamknięte drzwiami, wymaganymi dla przedsionka.

2. W budynkach wysokich, posiadających tylko jedną klatkę schodową, dojście do niej z każdego pomieszczenia, przeznaczonego na pobyt ludzi, powinno prowadzić dwiema ewakuacyjnymi drogami, przy czym zastosowanie przedsionka określonego w § 143 ust. 2 nie obowiązuje. Klatka schodowa powinna być wówczas oddzielona od dojść ewakuacyjnych drzwiami szczelnymi o odporności ogniowej co najmniej klasy E, zaopatrzonymi w urządzenia do ich samoczynnego przymykania.

3. Jeżeli warunki bezpieczeństwa określone w ust. 1 i 2 nie mogą być zachowane, powinny być – prócz zasadniczych klatek schodowych – przewidziane dodatkowe drogi ewakuacyjne, łączące każde pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi z terenem.

1) wielkość otworu wentylacyjnego w najwyżej położonym oknie powinna wynosić 2% powierzchni rzutu klatki, lecz co najmniej 0,25 m², jeżeli zaś otwór ten znajduje się w stropie, wielkość jego powinna wynosić 1% powierzchni rzutu klatki, lecz co najmniej 0,125 m²,

2) urządzenia wentylacyjne, o których mowa w pkt 2, powinny być uruchamiane z łatwością na poziomie parteru, a jeżeli klatka schodowa nie posiada otwieranych okien lub wywietrzników, przynajmniej z każdego czwartego spocznika schodów,

3) schody powinny być zaopatrzone w urządzenia gaśnicze w miejscach wskazanych i o wydajności ustalonej przez organy ochrony przeciwpożarowej, a ponadto co czwarta kondygnacja powinna posiadać krany czerpalne i zlewy do oczyszczania dróg komunikacji ogólnej.

2. W budynkach wysokich z pomieszczeń, przeznaczonych na pobyt ludzi, powinien być umożliwiony dostęp co najmniej do 2 dźwigów osobowych, obudowanych ścianami i odporności ogniowej klasy B, z których jeden w budynkach mieszkalnych i biurowych powinien nadawać się do transportu mebli. Dźwigi te, jak również zsypy śmieciowe nie powinny posiadać bezpośredniego dostępu z klatki schodowej.

3. Oświetlenie sztuczne klatek schodowych i korytarzy w budynkach wysokich oraz obsługa niezbędnych urządzeń wentylacyjnych powinna być zapewniona w razie awarii przez automatyczne włączanie zapasowego źródła energii elektrycznej.

2. Garaże motocyklowe oraz samochodowe, przeznaczone na samochody osobowe, mogą być:

1) wykonane jako budynki wolnostojące,

2) wbudowane w budynki, przeznaczone dla innych celów, z wyjątkiem budynków lecznictwa zamkniętego oraz budynków przeznaczonych dla dzieci i młodzieży,

3) dobudowane bezpośrednio do innych budynków,

4) usytuowane bezpośrednio na granicy nieruchomości, jeżeli ilość samochodów nie przekracza 6 sztuk.

3. Garaże dla samochodów osobowych:

1) powinny być budowane w sekcjach, mieszczących najwyżej 6 samochodów między przegrodami przeciwpożarowymi, ze ścianami zewnętrznymi i oddzielającymi od innych sekcji lub pomieszczeń o odporności ogniowej co najmniej klasy C,

2) powinny posiadać oddzielny wjazd z zewnątrz do każdego zespołu lub boksu, jeżeli garaż został podzielony na boksy,

3) powinny być wyposażone w urządzenia wentylacji naturalnej aeracyjnej (przestrzałowej) w odniesieniu do budynków garaży dobudowanych lub wolnostojących, a w garażach wbudowanych – kanałowej, z przewodami wentylacyjnymi wyprowadzonymi ponad dach budynku, w którym mieści się garaż.

4. Garaże dla samochodów osobowych, w przypadkach o których mowa w ust. 2 pkt 2 i 3, nie mogą być wyposażone w doły rewizyjne.

5. Garaże motocyklowe i samochodowe, wbudowane w budynki, powinny posiadać izolację dźwiękochłonną ścian i stropów, wykonaną z materiałów niepalnych, zabezpieczającą przed przenikaniem dźwięków do sąsiednich pomieszczeń w stopniu większym niż to jest dopuszczalne dla tych pomieszczeń.

6. Garaże samochodowe wbudowane w budynki powinny posiadać daszek nad wjazdami wykonany z materiałów niepalnych wystający na odległość co najmniej 0,6 m od ściany budynku i co najmniej 0,8 m na boki od najbliższej krawędzi otworu wjazdu, jeżeli nad wrotami znajdują się otwory w ścianie budynku na wysokości mniejszej niż 8 m.

7. Podłoga w garażach powinna być nienasiąkliwa, łatwozmywalna i ze spadkiem na zewnątrz garażu, a przy zagłębieniu w teren – zabezpieczona przed zalaniem wodami opadowymi.

8. W garażach zabrania się umieszczania przewodów instalacji gazowej oraz wszelkich otworów do czyszczenia przewodów dymowych, spalinowych, wentylacyjnych oraz studzienek rewizyjnych wszelkich instalacji, a przy ogrzewaniu piecowym garażu – paleniska nie mogą być dostępne z wnętrza garażu.

9. W budynkach jednorodzinnych dopuszcza się połączenie garażu z korytarzem lub klatką schodową przy zastosowaniu szczelnych drzwi o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

10. Garaże dobudowane do innych budynków o większej wysokości niż wysokość budynku garażu powinny mieć stropodachy o odporności ogniowej co najmniej klasy D, wykonane całkowicie z materiałów niepalnych, jeżeli ściana budynku wyższego posiada co najmniej klasę B odporności ogniowej i jest bez otworów, dopuszcza się wykonanie stropodachu o odporności ogniowej klasy E, z materiałów co najmniej trudno zapalnych.

11. Odległość krawędzi otworu wjazdu do garażu wolnostojącego lub dobudowanego do innego budynku od krawędzi najbliższego otworu w ścianie przyległego lub sąsiedniego budynku nie może być mniejsza niż 4 m, a dachu garażu – mniejsza niż 3 m, licząc od wierzchu stropodachu do dolnej krawędzi otworu w ścianie budynku przyległego.

12. Odległość wolnostojącego budynku garażu samochodowego od innych budynków powinna wynosić co najmniej:

1) 3 m – jeżeli garaż zwrócony jest do sąsiedniego budynku ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych,

2) 8 m – jeżeli wyjazdy (wrota) z garażu dla maximum 6 samochodów skierowane są na ścianę sąsiedniego budynku, posiadającą otwory okienne, ale wjazdy i wyjazdy samochodów z garażu mogą odbywać się bezkolizyjnie na przejazd o ruchu dwukierunkowym,

3) 10 m – w przypadkach nie wymienionych w pkt 1 i 2.

13. Przepisy ust. 2–12 nie mają zastosowania do garaży samochodowych, mieszczących więcej niż 6 samochodów osobowych w jednej sekcji pomiędzy przegrodami przeciwpożarowymi, do samochodowych zajezdni i warsztatów naprawczych oraz stacji benzynowych. Warunki dla tych obiektów ustalać będą każdorazowo – do czasu wydania przepisów szczególnych – organy państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z organami ochrony przeciwpożarowej oraz z organami państwowej inspekcji sanitarnej.

14. Przepisy ust. 11 i 12 nie mają zastosowania w budownictwie jednorodzinnym w odniesieniu do budynków usytuowanych na tej samej działce.

2. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o tymczasowych budynkach drewnianych, należy przez to rozumieć również tymczasowe budynki (baraki), wykonywane z innych palnych materiałów lub elementów budowlanych.

3. Budynki tymczasowe mogą być wykonywane w klasie E odporności ogniowej budynku.

1) dachy lub stropodachy z pokryciem trudno zapalnym,

2) widownię na poziomie terenu,

3) przejścia i korytarze prowadzące do wyjść oraz drzwi wyjściowe odpowiadające przepisom dla sal zbiorowego użytku.

2. Organy państwowego nadzoru budowlanego mogą w razie potrzeby ustalić dodatkowe warunki bezpieczeństwa lub uwzględnić odstępstwa od przepisu ust. 1, określające odpowiednie wymagania zastępcze w porozumieniu z organami ochrony przeciwpożarowej.

2. Tymczasowe budynki drewniane o długości większej niż 45 m, z paleniskami, powinny być przedzielane ścianami przeciwpożarowymi w odstępach co najwyżej 24 m.

3. Ściany przeciwpożarowe tymczasowych budynków drewnianych powinny być wyprowadzone ponad pokrycie dachu oraz powinny wystawać poza lico ścian zewnętrznych co najmniej 0,30 m.

4. Jeżeli skrzydła tymczasowego budynku drewnianego łączą się pod kątem, ściana przeciwpożarowa, znajdująca się w miejscu połączenia, powinna wystawać poza to miejsce co najmniej 3 m. Przy ścianie przeciwpożarowej odsuniętej od miejsca połączenia skrzydeł tymczasowego budynku drewnianego odległość jej od tego miejsca nie powinna być mniejsza niż 3 m.

5. W drewnianych budynkach tymczasowych dwukondygnacyjnych schody wewnętrzne powinny być otoczone ścianami, pokryte stropem i wydzielone drzwiami – o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

6. Dostęp do przestrzeni strychowej drewnianego budynku tymczasowego powinien być umożliwiony za pomocą wewnętrznego włazu lub przez drabinę i drzwi zewnętrzne w szczytowej ścianie tymczasowego budynku drewnianego.

7. Na strychu drewnianego budynku tymczasowego nie mogą być zakładane jakiekolwiek przewody elektryczne lub gazowe.

8. Zabrania się urządzenia w drewnianych budynkach tymczasowych, przeznaczonych na pobyt ludzi, okiennic lub okratowań, nie dających się otworzyć od wnętrza.

2. Przy odbudowie, przebudowie lub rozbudowie istniejącego obiektu budowlanego stosowanie przepisów zarządzenia obowiązuje:

1) w stosunku do istniejących części obiektu – wyłącznie w zakresie związanym z koniecznością usunięcia występującego zagrożenia bezpieczeństwa dla ludzi i mienia,

2) w stosunku do nowo budowanych części obiektu – w całości.

2. Przepisy rozporządzenia nie dotyczą rozwiązań projektów typowych, zatwierdzonych przed dniem wejścia w życie zarządzenia oraz obiektów budowlanych, realizowanych na podstawie takich projektów w okresie ich ważności.

3. Przepisy zarządzenia dotyczą obiektów budowlanych budownictwa prototypowego z wyjątkiem przypadków, dla których Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych na wniosek właściwego ministra wyrazi zgodę na odstępstwo w celach doświadczalnych od niektórych warunków technicznych określonych w §§ 1–146.

2. Odstępstwa, o których mowa w ust. 1, nie mogą łagodzić wymagań higieniczno-sanitarnych, wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

1) rozporządzenie Przewodniczącego Komitetu Budownictwa, Urbanistyki i Architektury z dnia 21 lipca 1961 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane budownictwa powszechnego (Dz. U. z 1961 r. nr 38, poz. 196, z 1962 r. nr 46, poz. 225 i nr 53, poz. 269, z 1963 r. nr 6, poz. 37, z 1964 r. nr 26, poz. 173 i z 1965 r. nr 28, poz. 185),

2) § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministrów Przemysłu i Handlu, Pracy i Opieki Społecznej oraz Spraw Wewnętrznych z dnia 13 kwietnia 1928 r. o przechowywaniu i magazynowaniu olejów mineralnych przez zakłady przemysłowe (Dz. U. z 1928 r. Nr 53, poz. 508 i z 1962 r. Nr 40, poz. 174) w zakresie klas niebezpieczeństwa olejów mineralnych.