Dzienniki Urzędowe - rok 2008 nr 1 poz. 24

Wypadek lotniczy, który wydarzył się w dniu 22 lipca 2003 r., na samolocie Jak 12A, pilotowanym przez mężczyznę lat 58, klasyfikuję do kategorii:

„czynnik ludzki"
w grupie przyczynowej „błędy proceduralne - H3"

1. Opis okoliczności wypadku.

(na podstawie raportu końcowego Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych z badania zdarzenia lotniczego sygn. ULC-LBL/8120/109-03/040/07).

Pilot wykonywał lotu po kręgu. Do kolejnego lotu wystartował mając na pokładzie, według zeznań świadków, troje pasażerów (według słów pilota nie było nikogo). Po starcie, krążył w rejonie lotniska, a po zauważeniu chmury burzowej, podjął decyzję o lądowaniu. W fazie przyziemienia nastąpił silny podmuch wiatru uniemożliwiający lądowanie. Pilot zdecydował o przejściu na drugi krąg, lecz mimo wykorzystania pełnej mocy silnika, samolot nie rozpędzał się do prędkości wystarczającej na wznoszenie. Po przeleceniu około 100 m na wysokości około 2 m, statek powietrzny zaczepił lewym skrzydłem o krzewy, co spowodowało ruch obrotowy samolotu w lewo o około 21 i zderzenie z ziemią. W wyniku uderzenia samolot został uszkodzony. Pilot nie odniósł obrażeń. Żadna z osób trzecich nie zgłosiła urazów.

Wykonywanie lądowania podczas burzy wiąże się z dużym ryzykiem, ponieważ burza to cumulonimbus, chmura o pionowej budowie, wypiętrzona od 800-1000 m do 10 000-12 000 m o szerokości podstawy od kilku do kilkudziesięciu kilometrów. Taka chmura zasysa z wielką siłą masy powietrza od powierzchni ziemi. Dlatego, podczas podchodzenia do lądowania w burzy, gwałtownie może zmienić się kierunek wiatru, a jego prędkość może raptownie wzrosnąć, nawet do kilkudziesięciu metrów na sekundę. Mogą również wystąpić pionowe ruchy powietrza, zarówno do góry, jak i do dołu. W takich warunkach bezpieczne wykonanie startu lub lądowania na lekkim statku powietrznym może być niemożliwe.

Samolot Jak 12Ajest górnopłatem z prostokątno-trapezowym płacie skrzydła o dość dużej powierzchni nośnej i obszernym, skrzyniowym kadłubie. Taki samolot jest wyjątkowo czuły na podmuchy tylno-bocznego wiatru tak, że w pewnych warunkach może być nie sterowny - tzn. wychylenia sterów nie zapewniają kontroli pilota nad lotem samolotu.

Pilot samolotu źle ocenił warunki meteorologiczne, gdyż na pytanie PKBWL: „dlaczego zdecydował się na wykonanie lotu w warunkach zbliżającej się burzy „ odpowiedział, że według jego oceny, w rejonie lotniska warunki w pełni zapewniały wykonanie lotu po kręgu. Znacznie większym rozsądkiem wykazali się piloci motolotniowi, podejmując decyzję o przerwaniu lotów. Pilot niepotrzebnie naraził siebie i pasażerów na niebezpieczeństwo związane z trudnymi warunkami atmosferycznymi.

2. Przyczyna wypadku.

(na podstawie uchwały podjętej przez Państwową Komisję Badania Wypadków Lotniczych)

Przyczyną wypadku było wykonywanie lotu w nieodpowiednich warunkach meteorologicznych (przy zbliżającej się burzy) przekraczających możliwości samolotu i umiejętności pilota, co spowodowało utratę kontroli nad samolotem w fazie przejścia na drugi krąg i w efekcie rozbicie samolotu.

Okolicznościami sprzyjającymi zaistnieniu wypadku było:

- dążenie do wykonywania lotu pasażerskiego przed nadejściem burzy;

- zła ocena warunków meteorologicznych przez pilota;

- zbytnie zawierzenie pilota we własne umiejętności.

3. Nie stwierdza się naruszenia przepisów lotniczych.

(na podstawie przeprowadzonej przez Urząd Lotnictwa Cywilnego analizy dokumentacji zdarzenia lotniczego)

4. Zalecenia profilaktyczne:

(na podstawie uchwały podjętej przez Państwową Komisję Badania Wypadków Lotniczych)

4.1 Dyrektorzy aeroklubów, dyrektorzy ośrodków szkolenia, organizatorzy lotów, właściciele statków powietrznych - zapoznać pilotów z okolicznościami i przyczynami wypadku lotniczego.

4.2 Piloci - właściwie oceniać warunki meteorologiczne pod kątem możliwości wykonywania lotów przy minimalnych warunkach meteorologicznych dla danego typu statku powietrznego.

Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego: Grzegorz Kruszyński