Monitor Polski - rok 2023 poz. 186

Prowadzenie spływów kajakowych

Certyfikat

Certyfikat jest ważny bezterminowo

4 poziom Polskiej Ramy Kwalifikacji (PRK), 4 poziom Sektorowej Ramy Kwalifikacji w sektorze sport

Osoba posiadająca kwalifikację jest przygotowana do samodzielnego organizowania i prowadzenia spływów kajakowych na szlakach nizinnych oraz górskich o trudności do WW1. Posiada wiedzę na temat doboru i eksploatacji sprzętu kajakowego, wyposażenia oraz zjawisk występujących na naturalnych akwenach i ich wpływie na bezpieczeństwo pływania kajakiem. Dysponuje umiejętnością sprawnego posługiwania się kajakiem w niezbyt złożonych warunkach hydrologicznych (szlaki nizinne oraz najłatwiejsze górskie). Potrafi manewrować kajakiem na wodzie stojącej i płynącej, włączając w to rzeki o dzikim charakterze. Jest przygotowana do zaplanowania i poprowadzenia spływu, w tym przeprowadzenia odprawy przed zejściem na wodę, rozgrzewki i instruktażu oraz monitorowania zachowań uczestników na trasie spływu. Potrafi zorganizować pracę niewielkiego zespołu osób funkcyjnych w grupie spływowej. Osoba posiadająca kwalifikację jest odpowiedzialna za siebie i grupę na wodzie. Jest przygotowana do reagowania na występujące na spływie zagrożenia.

Zestaw 1. Charakteryzowanie sprzętu pływającego, wyposażenia oraz warunków środowiskowych (hydrometeorologia) na szlaku

Poszczególne efekty uczenia się

Kryteria weryfikacji ich osiągnięcia

Opisuje zjawiska występujące na naturalnych akwenach i ich wpływ na bezpieczeństwo pływania

- omawia układ nurtu na rzece, jego zmiany przy występowaniu przeszkód oraz przy zmianie stanu wody,

- charakteryzuje ławice wędrujące, miejsca ich występowania oraz zagrożenia i utrudnienia dla kajakarza,

- omawia zasady dotyczące wyboru drogi płynięcia, tzw. "czytanie wody",

- omawia zjawiska, w tym ich prognozowanie, zagrażające kajakarzowi na dużych, otwartych akwenach (fala, wiatr, pogoda),

- omawia zasady pływania na dużych akwenach w różnych warunkach hydrometeorologicznych,

- charakteryzuje typy odwojów i występujące tam zagrożenia dla kajakarza,

- omawia kryteria stosowane przy konstruowaniu skal w kajakarstwie rekreacyjnym (np. uciążliwości, trudności),

- charakteryzuje najczęściej spotykane na szlaku kajakowym budowle hydrotechniczne,

- omawia wpływ budowli hydrotechnicznych, w tym śluz, na bezpieczeństwo pływania kajakiem,

- omawia zagrożenia na szlaku żeglugowym,

- omawia potencjalne zagrożenia podczas pływania po zmroku oraz w warunkach zimowych,

- omawia sygnały dźwiękowe stosowane na szlaku żeglugowym oraz oznakowanie turystycznego szlaku kajakowego.

Wyjaśnia zasady doboru i eksploatacji sprzętu pływającego oraz wyposażenia

- dobiera łódkę do uczestnika i warunków na szlaku kajakowym, uwzględniając własności użytkowe różnych typów łódek,

- omawia charakterystyczne cechy łódek przeznaczonych do różnych form kajakarstwa,

- omawia rodzaje wioseł i środków asekuracyjnych oraz zasady ich doboru odpowiednio do warunków na szlaku, rodzaju spływu oraz bezpieczeństwa i komfortu uczestnika,

- omawia wyposażenie osoby prowadzącej spływ,

- omawia zagrożenia wynikające z niesprawności sprzętu i wyposażenia.

Demonstruje mocowanie sprzętu

- demonstruje metody przenoszenia kajaka,

- demonstruje sposoby mocowania sprzętu na potrzeby transportu,

- demonstruje węzły mające zastosowanie w kajakarstwie, w tym: prosty płaski, ratowniczy oraz dowolny cumowniczy.

Zestaw 2. Manewrowanie oraz eksploatacja kajaka jednoosobowego

Poszczególne efekty uczenia się

Kryteria weryfikacji ich osiągnięcia

Demonstruje pozycję w kajaku oraz umiejętność pływania po prostej do przodu i do tyłu oraz przemieszczanie bokiem

- demonstruje pozycję w kajaku, zwracając uwagę na ustawienia podnóżka, siedziska, oparcie dla kolan,

- demonstruje bezpieczne wsiadanie i wysiadanie z niskiego i wysokiego brzegu,

- demonstruje umiejętność pływania po prostej do przodu bez steru,

- demonstruje umiejętność pływania po prostej do tyłu,

- demonstruje naciąganie lub piórkowanie.

Demonstruje techniki skręcania w obie strony

- demonstruje zawiosłowanie sterujące lub kombinację zawiosłowań (szerokich zewnętrznych pociągnięć, pociągnięć do tyłu, niskich podpórek) adekwatnych do promienia i kąta skrętu,

- demonstruje kontrę sterującą,

- demonstruje sterowanie przechyłem.

Demonstruje techniki manewrowania na wodzie płynącej

- demonstruje zatrzymanie w nurcie i kontrolowane promowanie dziobem i rufą pod prąd,

- demonstruje dwa sposoby pływania na zakolu,

- demonstruje wejście i wyjście z cofek położonych po lewej i prawej burcie,

- demonstruje pływanie pod prąd,

- demonstruje co najmniej dwie indywidualne techniki zwałkowe adekwatne do warunków na rzece,

- na silnym nurcie, przy ustawieniu kajaka bokiem do przeszkody, demonstruje utrzymanie się w stanie równowagi.

Zestaw 3. Planowanie i prowadzenie spływu

Poszczególne efekty uczenia się

Kryteria weryfikacji ich osiągnięcia

Omawia elementy spływu mające wpływ na bezpieczeństwo małej grupy spływowej

- wymienia wskazania i przeciwwskazania do uczestnictwa w spływie kajakowym,

- omawia warunki stosowania, w tym demonstruje, sygnały stosowane na wodzie (z i bez wiosła),

- charakteryzuje rodzaje szyków stosowanych podczas płynięcia,

- omawia zasady zachowania uczestnika spływu w zależności od rodzaju szyku,

- omawia metody wzajemnej asekuracji osad oraz metody udzielania pomocy uczestnikom w miejscach stwarzających zagrożenie lub w miejscach uciążliwych,

- omawia zasady doboru osad w kajakach dwuosobowych.

Charakteryzuje budowanie relacji z grupą spływową

- omawia cechy grup spływowych, uwzględniając rodzaj kajakarstwa, skład osobowy oraz stopień zaangażowania uczestników w organizację spływu,

- omawia etapy rozwoju grupy spływowej, w tym zmienne oczekiwania uczestników w stosunku do prowadzącego grupę,

- omawia dobór kadry (liczba i kwalifikacje) odpowiednio do warunków spływu (uczestnicy, szlak, czas),

- omawia sposoby budowania pozytywnych relacji z grupą spływową.

Przygotowuje program spływu kajakowego

- przygotowuje plan płynięcia (pobytu na wodzie) adekwatnie do rodzaju szlaku i składu grupy, w tym uwzględnia przerwy, biwaki oraz rozwiązania alternatywne,

- uwzględnia informacje o uczestnikach spływu kajakowego,

- uwzględnia metodyczne, biologiczne i psychospołeczne podstawy planowania zajęć sportowych,

- uwzględnia zasady bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podczas spływu,

- uwzględnia organizację czasu wolnego, walory turystyczno-krajoznawcze szlaku, dobierając wiedzę przyrodniczo-krajoznawczą odpowiednio do rodzaju grupy,

- tworzy regulamin spływu, uwzględniając przepisy prawa.

Prowadzi odprawę przed zejściem na wodę

- przedstawia kadrę i osoby funkcyjne,

- informuje grupę o konieczności bezwzględnego podporządkowania się poleceniom kadry spływowej na trasie spływu, w tym o bezwzględnym wymogu pływania w prawidłowo założonej kamizelce przez dzieci i osoby niepotrafiące pływać oraz o zakazie spożywania alkoholu na wodzie i w trakcie przerw,

- przekazuje grupie informacje o ogólnym charakterze rzeki, długości etapów, miejscach postojowych, niebezpiecznych miejscach i sposobie ich pokonywania, przenoskach, ciekawostkach krajoznawczych,

- informuje uczestników o wymaganym rodzaju szyku, w tym wskazuje usytuowanie osób funkcyjnych oraz miejsce przechowywania apteczki spływowej i zasadach korzystania z niej,

- informuje uczestników o możliwości przerwania spływu przy wystąpieniu ekstremalnych warunków pogodowych, w tym omawia zachowanie się uczestników podczas burzy,

- prosi o proekologiczne zachowanie podczas spływu, w tym dotyczące postępowania ze śmieciami, załatwiania potrzeb fizjologicznych, ciche zachowanie się na wodzie,

- informuje o konieczności sklarowania i ułożenia sprzętu we wskazanym miejscu po zakończeniu etapu.

Przygotowuje uczestników do spływu

- sprawdza przygotowanie uczestników do spływu, w szczególności zwraca uwagę na strój i obuwie uczestników, problemy zdrowotne oraz aktualne samopoczucie,

- udziela porad dotyczących przedmiotów, które powinni zabrać na wodę (np. okulary przeciwsłoneczne, nakrycie głowy, woda do picia, kanapka, przekąski, krem z filtrem UV, ubiór przeciwdeszczowy) i których zaleca się nie zabierać (np. elektronika, portfel, kluczyki od auta),

- sprawdza stan techniczny sprzętu,

- dobiera uczestnikom spływu sprzęt pływający oraz wyposażenie odpowiednio do ich wieku, budowy ciała i zadeklarowanych umiejętności,

- sprawdza prawidłowość założenia kamizelek asekuracyjnych,

- organizuje grupę do płynięcia na wodzie, uwzględniając dobór załóg w kajakach dwuosobowych, oczekiwania oraz deklarowane umiejętności uczestników, liczebność grupy, ilość kadry instruktorskiej, rodzaj szlaku oraz warunki hydrometeorologiczne,

- prowadzi rozgrzewkę z grupą przed zejściem na wodę.

Prowadzi instruktaż z techniki wiosłowania i pływania kajakiem

- ustawia grupę w taki sposób, aby umożliwić wszystkim uczestnikom dobrą widoczność prezentowanych ćwiczeń,

- przedstawia zadania szlakowego i sternika oraz udziela wskazówek dotyczących miejsca i pozycji w kajaku,

- demonstruje sposoby wsiadania i wysiadania z kajaka adekwatne do rodzaju brzegu,

- demonstruje efektywne wiosłowanie,

- demonstruje sposoby sterowania kajakiem,

- demonstruje, w tym omawia z uczestnikami, sygnały wizualne służące do komunikowania się na wodzie,

- omawia z uczestnikami zasady płynięcia na trasie spływu, w tym zachowanie odległości pomiędzy kajakami, sposób asekuracji osad płynących z tyłu oraz konieczność przekazywania sygnałów,

- omawia z uczestnikami sposób postępowania po wywrotce,

- demonstruje sposób wylewania wody z kajaka,

- ostrzega uczestników przed chwytaniem się gałęzi, odchylaniem się od przeszkody oraz wyszarpywaniem zaklinowanego wiosła,

- omawia z uczestnikami sposób postępowania przy bardzo niskim stanie wody lub ugrzęźnięciu na przemiale.

Prowadzi małą grupę spływową

- nadzoruje zejście grupy na wodę,

- monitoruje tor i technikę płynięcia oraz współpracę osad na wodzie,

- przekazuje uczestnikom spływu informacje dotyczące techniki pływania, "czytania wody" oraz sposobu unikania zagrożeń,

- wykorzystuje narzędzia komunikacji i motywacji: bezpośredni kontakt wzrokowy, zasadę "komplement - korekta - komplement"; mobilizuje do wysiłku fizycznego przez zachęty słowne i pochwały oraz szyk grupy,

- przeciwdziała występowaniu sytuacji niebezpiecznych,

- organizuje oraz nadzoruje bezpieczne wyjście uczestników z wody,

- nadzoruje składowanie sprzętu na mecie etapu,

- podsumowuje etap.

Opisuje specyfikę prowadzenia dużych grup spływowych (imprezy kajakowe, imprezy integracyjne, wycieczki komercyjne)

- omawia rolę komitetu organizacyjnego imprezy kajakowej, w tym zadania poszczególnych osób funkcyjnych,

- omawia zadania przewodnika kajakowego podczas przygotowania do imprezy kajakowej,

- omawia zadania przewodnika kajakowego podczas trwania imprezy, w tym koordynację działań grupy przewodników obsługujących imprezę,

- omawia współdziałanie przewodnika kajakowego z pozostałymi osobami funkcyjnymi wchodzącymi w skład komitetu organizacyjnego,

- omawia sposoby zapewnienia łączności z organizatorem podczas prowadzenia grupy na wodzie.

Zestaw 4. Udzielanie pomocy ratowniczej podczas spływu

Poszczególne efekty uczenia się

Kryteria weryfikacji ich osiągnięcia

Demonstruje techniki autoratownictwa

- demonstruje niskie (płaskie) podpórki na obie strony,

- demonstruje wykorzystanie "dzióbka" do podniesienia się po wywrotce,

- demonstruje wejście do kajaka z wody,

- demonstruje holowanie wpław sprzętu po "kabinie",

- demonstruje technikę T-Rescue jako poszkodowany.

Omawia zagadnienia organizacji asekuracji oraz ratownictwa

- omawia kontrolowanie ryzyka podczas udzielania pomocy - reguła 5D ("Dowołaj", "Dosięgnij", "Dorzuć", "Dowiosłuj", "Dopłyń"),

- wyjaśnia elementy zasady "KLUP" (Komunikacja, Linia wzroku, Unikanie, Pozycja maksymalnej użyteczności) przy organizacji asekuracji z brzegu i z wody,

- proponuje pozycję przewodnika w stosunku do grupy w różnych sytuacjach na rzece, w szczególności: przed zakolem, na zakolu, przed progiem lub zwałką, na przeszkodzie, przed bystrzem, na bystrzu itp.; uzasadnia zaproponowane rozwiązania,

- omawia zasady ustawienia asekuracji w miejscu niebezpiecznym, w tym rozmieszczenie ratowników, łączność pomiędzy ratownikami i z uczestnikami, wymagany sprzęt,

- omawia zasady postępowania przewodnika w sytuacji kryzysowej na spływie.

Demonstruje umiejętność posługiwania się środkami ratunkowymi

- demonstruje umiejętność posługiwania się rzutką, w tym również rzutką niesklarowaną,

- demonstruje prawidłowe założenie kamizelki asekuracyjnej,

- demonstruje elementy indywidualnego wyposażenia ratowniczego przewodnika oraz omawia ich przeznaczenie i potencjalne zastosowanie,

- demonstruje przynajmniej jeden system holowania zbudowany z użyciem własnego wyposażenia ratowniczego.

Demonstruje kajakowe techniki ratownicze

- demonstruje podanie "dzióbka" jako ratownik, w wersjach "górskiej" i "morskiej",

- demonstruje technikę T-Rescue jako ratownik,

- demonstruje holowanie poszkodowanego na dziobie oraz na rufie,

- demonstruje sposoby samodzielnego wylewania wody odpowiednie do warunków na brzegu,

- demonstruje udzielanie pomocy przy wsiadaniu do kajaka z wody,

- demonstruje udzielenie pomocy wywróconemu, nieprzytomnemu kajakarzowi - "ręka Boga".

1. Etap weryfikacji

1.1. Metody

Na etapie weryfikacji dopuszczalne są następujące metody walidacji:

- obserwacja w warunkach symulowanych lub rzeczywistych,

- wywiad, rozmowa z komisją walidacyjną, zwaną dalej "komisją",

- prezentacja.

Część lub całość efektów uczenia się może być potwierdzona metodą analizy dowodów i deklaracji.

Dowodem potwierdzającym zestaw efektów uczenia się nr 1 i nr 3 jest posiadanie aktualnych kwalifikacji Przewodnika Turystyki Kajakowej Polskiego Związku Kajakowego (PZKaj), kwalifikacji Przodownika Turystyki Kajakowej Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK) stopnia minimum III lub innych kwalifikacji wewnątrzorganizacyjnych o tożsamych wymaganiach.

Dowodem potwierdzającym zestaw efektów uczenia się nr 1, nr 2 i nr 4 jest posiadanie aktualnego certyfikatu ukończenia kursu kajakowego w systemie szkoleń akademickich klubów kajakowych.

Dowodem potwierdzającym zestaw efektów uczenia się nr 1, nr 2 (w zakresie efektu uczenia się 1. "Demonstruje pozycję w kajaku oraz umiejętność pływania po prostej do przodu i do tyłu oraz przemieszczanie bokiem" i 2. "Demonstruje techniki skręcania w obie strony"), nr 3 (w zakresie efektów uczenia się: 1. "Omawia elementy spływu mające wpływ na bezpieczeństwo małej grupy spływowej", 2. "Charakteryzuje budowanie relacji z grupą spływową", 3. "Przygotowuje program spływu kajakowego", 4. "Prowadzi odprawę przed zejściem na wodę", 5. "Przygotowuje uczestników do spływu" i 6. "Prowadzi instruktaż z techniki wiosłowania i pływania kajakiem") jest dyplom ukończenia Akademii Wychowania Fizycznego (AWF) na kierunku turystyka i rekreacja lub podobnym, o zbliżonym profilu kształcenia.

Dowodem potwierdzającym wszystkie efekty uczenia się jest posiadanie aktualnych kwalifikacji Instruktora Turystyki Kajakowej PZKaj lub Starszego Instruktora Turystyki Kajakowej PZKaj lub innych kwalifikacji wewnątrzorganizacyjnych o tożsamych wymaganiach.

1.2. Zasoby kadrowe

Komisja składa się z 3 osób. Każdy z członków komisji musi spełniać następujące wymagania:

- posiadać pełną kwalifikację z co najmniej 6 poziomem PRK,

- posiadać kwalifikację rynkową z poziomem 4 PRK "Prowadzenie spływów kajakowych",

- być aktywnym Starszym Instruktorem Turystyki Kajakowej PZKaj lub osobą o tożsamych kwalifikacjach kajakowych,

- posiadać poświadczone doświadczenie w zakresie szkolenia kajakowego oraz egzaminowania z umiejętności kajakowych.

Ponadto co najmniej 1 z członków komisji posiada doświadczenie w zakresie działań związanych z wdrażaniem Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.

1.3. Sposób organizacji walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne

Weryfikacja efektów uczenia się będzie przebiegać w dwóch częściach: praktycznej i teoretycznej, przy czym ich kolejność nie ma znaczenia. Weryfikacja wszystkich efektów uczenia się powinna odbyć się w okresie nie dłuższym niż 2 lata.

W części teoretycznej, za pomocą metody wywiadu i prezentacji, weryfikacji podlegają efekty uczenia się:

- 1. "Opisuje zjawiska występujące na naturalnych akwenach i ich wpływ na bezpieczeństwo pływania" i 2. "Wyjaśnia zasady doboru i eksploatacji sprzętu pływającego oraz wyposażenia" z zestawu nr 1,

- 1. "Omawia elementy spływu mające wpływ na bezpieczeństwo małej grupy spływowej", 2. "Charakteryzuje budowanie relacji z grupą spływową" i 8. "Opisuje specyfikę prowadzenia dużych grup spływowych (imprezy kajakowe, imprezy integracyjne, wycieczki komercyjne)" z zestawu nr 3,

- 2. "Omawia zagadnienia organizacji asekuracji oraz ratownictwa" z zestawu nr 4.

W części drugiej, za pomocą metody obserwacji w warunkach symulowanych (w tym techniką zadania praktycznego) lub rzeczywistych (obserwacja towarzysząca - na rzece osoba walidująca w kajaku), weryfikacji podlegają efekty uczenia się:

- 3. "Demonstruje mocowanie sprzętu" z zestawu nr 1,

- wszystkie efekty uczenia się z zestawu nr 2,

- 3. "Przygotowuje program spływu kajakowego", 4. "Prowadzi odprawę przed zejściem na wodę", 5. "Przygotowuje uczestników do spływu", 6. "Prowadzi instruktaż z techniki wiosłowania i pływania kajakiem", 7. "Prowadzi małą grupę spływową" z zestawu nr 3 oraz

- 1. "Demonstruje techniki autoratownictwa", 3. "Demonstruje umiejętność posługiwania się środkami ratunkowymi", 4. "Demonstruje kajakowe techniki ratownicze" z zestawu nr 4.

Instytucja certyfikująca musi zapewnić:

- dostęp do naturalnego akwenu z wodą stojącą,

- dostęp do minimum kilometrowego odcinka rzeki o prędkości przepływu minimum 1 m/s mierzonej w nurcie, na którym występują bystrza, cofki i zwałki oraz drzewa, umożliwiające demonstrację różnych technik zwałkowych,

- miejsce i sprzęt multimedialny - niezbędne do przeprowadzenia prezentacji,

- grupę uczestników spływu (minimum 5 osób), którą mogą stanowić inni kandydaci podchodzący do walidacji.

Osoba przystępująca do walidacji powinna posiadać w pełni wyposażony kajak jednoosobowy, wiosło, kamizelkę asekuracyjną lub ratunkową, kask, obuwie pozwalające na wchodzenie do wody przy każdym rodzaju dna, odzież chroniącą przed wyziębieniem organizmu podczas kontaktu z wodą oraz indywidualne wyposażenie ratownicze, w tym co najmniej rzutkę, patent, taśmę z karabinkiem.

2. Etapy identyfikowania i dokumentowania

Nie określa się warunków dla etapów identyfikowania i dokumentowania.

Warunkiem przystąpienia do walidacji jest przedstawienie dokumentów poświadczających:

- ukończenie kursu udzielania pierwszej pomocy w wymiarze nie mniejszym niż 8 godzin, nie wcześniej niż na 3 lata przed przystąpieniem do walidacji, zawierającego następujące treści:

- ocena sytuacji i zabezpieczenie miejsca wypadku,

- ocena stanu poszkodowanego,

- podstawowe zabiegi resuscytacyjne (BLS),

- stany nagłe (urazy, krwotoki zewnętrzne, omdlenia, wstrząs),

- rozpoznawanie oraz postępowanie przy objawach udaru cieplnego oraz hipotermii,

- pisemne oświadczenie osoby przystępującej do walidacji o braku przeciwwskazań zdrowotnych do uprawiania kajakarstwa rekreacyjnego,

- pisemne oświadczenie osoby przystępującej do walidacji o umiejętności pływania wpław,

- ukończone 18 lat.

Osoba przystępująca do walidacji musi posiadać: w pełni wyposażony kajak jednoosobowy, wiosło, kamizelkę asekuracyjną lub ratunkową, kask, obuwie pozwalające na wchodzenie do wody przy każdym rodzaju dna, odzież chroniącą przed wyziębieniem organizmu podczas kontaktu z wodą oraz indywidualne wyposażenie ratownicze, w tym co najmniej rzutkę, patent, taśmę z karabinkiem.

Nie rzadziej niż raz na 10 lat