Monitor Polski - rok 2022 poz. 276

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej i Rząd Republiki Czeskiej (zwane dalej "Stroną Polską", "Stroną Czeską" lub "Stronami"),

kierując się dążeniem do odniesienia się do skutków na terytorium Republiki Czeskiej wynikających z eksploatacji kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Turów w Rzeczypospolitej Polskiej (zwanej dalej "kopalnią Turów"),

biorąc pod uwagę potrzebę polubownego zakończenia sporu dotyczącego kopalni Turów, z poszanowaniem wymogów prawa Unii Europejskiej,

odnotowując zobowiązanie Fundacji PGE do przekazania 10 000 000 EUR na rzecz Kraju Libereckiego,

w przekonaniu, że najwłaściwszą formą rozwiązania tej kwestii i zapobieżenia przyszłym sporom jest Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Czeskiej o współpracy w zakresie odnoszenia się do skutków na terytorium Republiki Czeskiej wynikających z eksploatacji kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Turów w Rzeczypospolitej Polskiej (zwana dalej "Umową"),

uzgodniły, co następuje:

Cel Umowy

Celem Umowy jest:

a) współpraca między Stronami w zakresie wdrażania i finansowania działań wykrywających, minimalizujących i zapobiegających skutkom, w tym ich monitoring (zwana dalej "odnoszeniem się do skutków"), wynikającym z eksploatacji i późniejszych prac rekultywacyjnych w kopalni Turów w Rzeczypospolitej Polskiej, na terytorium Republiki Czeskiej,

b) polubowne rozstrzygnięcie sporu pomiędzy Stronami wniesionego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zwanego dalej "Trybunałem Sprawiedliwości") na skutek skargi w sprawie C-121/21 złożonej przez Republikę Czeską przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 26 lutego 2021 roku, dotyczącej rozszerzenia eksploatacji kopalni Turów.

Przesłanki wycofania Skargi w sprawie C-121/21

1. W terminie dziesięciu dni roboczych od wejścia w życie niniejszej Umowy, Strona Polska, reprezentowana przez ministra właściwego do spraw środowiska, przeleje:

a) na rzecz Ministerstwa Środowiska Republiki Czeskiej łączną kwotę w wysokości równoważnej 10 000 000 EUR na rachunek nr IBAN: CZ19 0710 0001 2300 0762 8001, SWIFT: CNBACZPP oraz

b) na rzecz Kraju Libereckiego łączną kwotę w wysokości równoważnej 25 000 000 EUR na rachunek nr IBAN: CZ07 0100 0001 2331 1360 0217 SWIFT: KOMBCZPP,

w celu pełnego odniesienia się do skutków na terytorium Republiki Czeskiej wynikających z eksploatacji w kopalni Turów, zgodnie z ustaleniami niniejszej Umowy.

2. Strona Czeska zobowiązuje się przeznaczyć wyżej wymienione środki zgodnie z celem niniejszej Umowy.

3. Strona Czeska dostarczy Stronie Polskiej, za pośrednictwem Pełnomocników wyznaczonych zgodnie z art. 10 ust. 1 (zwanych dalej "Pełnomocnikiem" lub "Pełnomocnikami"), roczne sprawozdania z realizacji projektów finansowanych z wyżej wymienionych środków.

4. Strona Czeska poinformuje Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej o zawarciu ugody oraz o zrzeczeniu się swoich roszczeń w sprawie C-121/21 zgodnie z artykułem 147 Regulaminu postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości w terminie trzech dni roboczych od dnia, w którym otrzyma na wyżej wskazane rachunki pełną kwotę, o której mowa w ust. 1.

5. Strony potwierdzają, że Strona Polska:

a) zezwoliła przedstawicielom Strony Czeskiej na przeprowadzenie misji oceniającej w kopalni Turów w celu określenia sytuacji wyjściowej,

b) przekazała Stronie Czeskiej wszystkie stosowne informacje na temat toczących się postępowań zgodnie z art. 3, ust. 11,

c) przekazała Stronie Czeskiej wstępny projekt budowy wału ziemnego, o którym mowa w art. 4 oraz

d) przekazała Stronie Czeskiej informacje o wodach podziemnych, określone w art. 8 ust. 1 lit. a) do lit. c) oraz ust. 2 i ust. 3.

Podstawowe zasady odnoszenia się do skutków eksploatacji

1. Strona Polska zapewni, że eksploatacja kopalni Turów nie będzie postępować poza istniejący zasięg obecnego obszaru robót górniczych w kierunku granicy z Republiką Czeską, oraz że odkrywka nie będzie pogłębiana więcej niż trzydzieści metrów poniżej poziomu morza, chyba że Strona Polska spełni wszystkie następujące warunki:

a) zakończy budowę bariery ochronnej wód podziemnych i udowodni jej funkcjonalność (art. 3 ust. 5 do 7 włącznie) oraz przekaże Stronie Czeskiej kompletną dokumentację projektową dotyczącą rzeczywistej budowy bariery ochronnej wód podziemnych (art. 8 ust. 1 lit. a) i c)),

b) ukończy budowę wału ziemnego (art. 4),

c) spełni wymagania w zakresie monitorowania wpływu eksploatacji kopalni Turów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o których mowa w art. 5 ust. 2, art. 6 ust. 3, art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 do 6 włącznie,

d) wykona otwory monitoringowe zgodnie z art. 8 ust. 7.

2. Niezależnie od spełnienia warunków określonych w poprzednim ustępie, zasięg obecnego obszaru robót górniczych może postępować w kierunku granicy z Republiką Czeską w celu prowadzenia robót mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa geotechnicznego lub usunięcie nadkładu pod warunkiem, że:

a) obszar robót nie przekroczy linii wyznaczonej punktami o następujących współrzędnych:

A1 x= 5638423.268, y= 5492302.776

A2 x= 5638149.386, y= 5492718.628

A3 x=5638476.592, y= 5493254.289

A4 x=5638967.067, y= 5493644.543 oraz

b) roboty, o których mowa w lit. a) w odniesieniu do pierwszego poziomu roboczego nie będą przebiegać niżej niż +295 m n.p.m.

3. Jeśli Strona Polska zbliży się do granicy z Republiką Czeską zgodnie z ust. 2, to wówczas uzyskany materiał, o ile to możliwe, zostanie w pierwszej kolejności użyty do budowy wału ziemnego zgodnie z art. 4 oraz wdrażania innych działań zabezpieczających wynikających z decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

4. Strona Polska, na wniosek Pełnomocnika, nie później niż w terminie czternastu dni od otrzymania wniosku, umożliwi przedstawicielom Strony Czeskiej wstęp na teren kopalni Turów oraz przeprowadzenie na miejscu misji oceniającej. Przedstawicielom Strony Czeskiej będą towarzyszyć przedstawiciele Strony Polskiej. Strona Polska zapewni pełną współpracę w zakresie misji oceniającej na miejscu. Strona Czeska sporządzi raport z misji oceniającej, który zostanie przekazany Stronie Polskiej do wiadomości. Strona Polska umożliwi przeprowadzenie misji oceniającej cztery razy w roku, jeżeli zażąda tego Strona Czeska. Strona Czeska poinformuje Stronę Polską o imionach i nazwiskach swoich przedstawicieli przynajmniej na siedem dni przed przeprowadzeniem misji.

5. Strony potwierdzają, że zakończyła się budowa dwustu otworów iniekcyjnych bariery ochronnej wód podziemnych.

6. Po zakończeniu budowy bariery ochronnej wód podziemnych Strona Polska będzie prowadzić regularne, kwartalne pomiary poziomu wód podziemnych w otworach monitoringowych HPp - 29/49,5, HPp - 27/51, HS - 350, HPp - 23/56. Na podstawie pomiarów przeprowadzonych po zakończeniu budowy bariery ochronnej wód podziemnych w okresie testowym trwającym dwanaście miesięcy (najpóźniej do 30 czerwca 2023 r.) zostanie ocenione czy bariera ochronna wód podziemnych jest w pełni funkcjonalna, w szczególności w zakresie zapobiegania odpływowi wód podziemnych z terytorium Republiki Czeskiej.

7. Bariera ochronna wód podziemnych zostanie uznana za w pełni funkcjonalną gdy współczynnik filtracji będzie równy lub mniejszy niż 0,0016 [m/d]. W celu potwierdzenia funkcjonalności zostaną przeprowadzone analizy i badania hydrodynamiczne wraz z analizą techniczną.

8. W przypadku, gdy w terminie określonym w ust. 6 poziomy wód podziemnych w międzywęglowych warstwach wodonośnych w otworach monitoringowych HPp - 29/49,5, HPp - 27/51, HS - 350, HPp - 23/56 na południe od bariery ochronnej wód podziemnych nie zaczynają się podnosić lub przynajmniej nie przestają spadać, działania górnicze nie przekroczą linii planowanej eksploatacji na rok 2023 (zgodnie z mapą stanowiącą załącznik nr 1 do niniejszej Umowy). Każda ze stron może, za pośrednictwem Pełnomocników, zwrócić się do odpowiedniego niezależnego organu lub instytucji, wymienionych na liście o której mowa w art. 11, w celu uzyskania oceny czy przyczyna sytuacji opisanej w zdaniu poprzednim może być przypisana kopalni Turów. Jeżeli ocena wskaże na przypisanie kopalni Turów obniżenia poziomu wód podziemnych, Strona Polska, po konsultacji ze Stroną Czeską, podejmie dodatkowe środki, takie jak przedłużenie bariery ochronnej wód podziemnych od odwiertu nr 1 na zachód, od odwiertu nr 200 na wschód lub uszczelnienie lub pogłębienie istniejącej bariery ochronnej wód podziemnych aby zapewnić maksymalną ochronę przed odpływem wód podziemnych z trzeciorzędowych poziomów wodonośnych z obszaru przed odkrywką kopalni, w rejonie na południowy-wschód i na wschód od wschodniego Uskoku Białopola, w celu zminimalizowania wpływu kopalni na poziom wód podziemnych na dotkniętym terenie. Dokumentacja projektowa dotycząca dodatkowych środków zostanie przyjęta przez Stronę Polską wyłącznie po konsultacji ze Stroną Czeską. Wszelkie późniejsze zmiany w dokumentacji projektowej lub konstrukcji w porównaniu z zatwierdzoną wersją powinny być konsultowane ze Stroną Czeską. Strona Polska zapewni, że dodatkowe środki zostaną sfinalizowane w ciągu dwudziestu czterech miesięcy od otrzymania ww. oceny. Okres ten zostanie wydłużony o czas pomiędzy przedłożeniem, za pośrednictwem Pełnomocników, kompletnej dokumentacji projektowej Stronie Czeskiej do konsultacji, a złożeniem uwag Stronie Polskiej przez Stronę Czeską. Okres ten zostanie dodatkowo przedłużony, jeżeli tak ustalą Pełnomocnicy.

9. W przypadku spadku poziomu wód podziemnych w otworach monitoringowych HPp - 29/49,5, HPp - 27/51, HS - 350, HPp - 23/56 o więcej niż osiem metrów w ciągu sześciu miesięcy, Strona Polska zapewni, że zasięg obecnego obszaru działań górniczych w kopalni Turów natychmiast przestanie postępować w kierunku granicy z Republiką Czeską, a wydobycie nie będzie sięgać głębiej niż trzydzieści metrów poniżej poziomu morza.

10. Strona Polska wdroży następujące środki w celu poprawy efektywności energetycznej w kopalni Turów, które między innymi ograniczą emisję światła i zminimalizują uciążliwe skutki oświetlenia zewnętrznego:

a) dokona przeglądu (audytu) obiektów kopalni Turów pod kątem emisji światła i dokona wstępnych korekt w oświetleniu, aby chronić środowisko nocne przed możliwym zanieczyszczeniem światłem i zminimalizować uciążliwe skutki oświetlenia zewnętrznego;

b) zmodernizuje oświetlenie na maszynach podstawowych i wprowadzi funkcjonalność wyłączania reflektorów na masztach gdy maszyny nie są eksploatowane, uwzględniając wyniki przeglądu, o którym mowa w lit. a);

c) wdroży najlepsze możliwe rozwiązania techniczne mające na celu ograniczenie emisji światła, uwzględniając wyniki przeglądu, o którym mowa w lit. a);

d) wymieni stare źródła światła i oprawy oświetleniowe na nowe kierunkowe (LED), uwzględniając wyniki przeglądu, o którym mowa w lit. a);

e) wdroży rozwiązania techniczne mające na celu ograniczenie zbędnego oświetlenia sprzętu i urządzeń, gdy są one wyłączone z eksploatacji, uwzględniając wyniki przeglądu, o którym mowa w lit. a);

f) przeanalizuje dostępność i tendencje rozwojowe źródeł światła w kontekście ograniczenia zanieczyszczenia świetlnego oraz najlepsze możliwe rozwiązania techniczne mające na celu podniesienie efektywności energetycznej i minimalizację męczących efektów oświetlenia zewnętrznego.

Środki, o których mowa w lit. a) zostaną wdrożone bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu dziewięciu miesięcy od wejścia w życie Umowy.

Środki, o których mowa w lit. b) do e) zostaną wdrożone bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu trzech lat od przeglądu, o którym mowa w lit. a).

Środki, o których mowa w lit. f) będą wdrażane co pięć lat od wejścia w życie Umowy. Jeżeli wynik analizy wskaże na konkretne środki, Strona Polska wdroży je o ile będzie to zasadne.

Strona Polska poinformuje Stronę Czeską, bez zbędnej zwłoki, za pośrednictwem Pełnomocników, o zakończeniu wdrażania środków, o których mowa w lit. a), łącznie o których mowa w lit. b) do e), oraz regularnie o których mowa w lit. f).

11. Strona Polska oświadcza, że decyzja Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu z dnia 21 stycznia 2020 roku (sygnatura WOOŚ.4235.1.2015.53) o środowiskowych uwarunkowaniach, decyzja Ministra Klimatu z dnia 20 marca 2020 roku (sygnatura DGK-N/1.4770.35.2019.MN.19) w sprawie przedłużenia koncesji do dnia 30 maja 2026 r. oraz decyzja Ministra Klimatu z dnia 28 kwietnia 2021 r. (sygnatura DGK-6.4771.34.2020.MN.23) w sprawie przedłużenia koncesji do dnia 27 kwietnia 2044 r. są przedmiotem kontroli. Strona Polska zapewni, że kopalnia Turów będzie przez cały czas posiadała koncesję wydaną w ramach prawnych, które zapewniają zainteresowanej społeczności prawo wszczęcia sądowej kontroli. Taka kontrola jest prowadzona zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej. Strona Polska, za pośrednictwem Pełnomocników, będzie informować Stronę Czeską o wszczęciu postępowań lub innych zmianach w postępowaniach, w tym o decyzjach organów administracyjnych i sądów, w terminie dziesięciu dni roboczych od dnia otrzymania przez Stronę Polską stosownej informacji.

12. Strona Polska poinformuje Stronę Czeską, za pośrednictwem Pełnomocników, o wszczęciu postępowania w sprawie zmiany prawomocnej koncesji lub o wszczęciu postępowania o wydanie nowej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach lub koncesji, o uchwaleniu wszelkich zmian w obowiązującej koncesji lub o wydaniu nowej koncesji lub nowej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach związanej z jakąkolwiek działalnością w kopalni Turów, nie później niż w ciągu dziesięciu dni roboczych od zaistnienia takich okoliczności.

Strona Polska przekaże również Stronie Czeskiej, za pośrednictwem Pełnomocników, wszystkie dostępne dokumenty z wyżej wymienionych postępowań, o które zawnioskuje Strona Czeska, w przeciągu dziesięciu dni od otrzymania odpowiedniego wniosku. Ponadto, Strona Polska zapewni społeczeństwu prawo zgodnie z prawem Unii Europejskiej, w szczególności prawo do wszczęcia kontroli sądowej, w każdym postępowaniu dotyczącym zmiany obowiązującej koncesji lub nowej koncesji na wydobycie węgla brunatnego w kopalni Turów.

13. Co najmniej na rok przed rozpoczęciem czynności związanych z zamknięciem kopalni Turów (takich jak prace rekultywacyjne, kształtowanie krajobrazu, zalanie odkrywki itp.), Strona Polska poinformuje Stronę Czeską umożliwiając jej podjęcie decyzji o chęci uczestniczenia w postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeśli jest to wymagane zgodnie z i na podstawie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny wpływu niektórych projektów publicznych i prywatnych na środowisko, z późniejszymi zmianami, lub Konwencji o Ocenach Oddziaływania na Środowisko w Kontekście Transgranicznym, sporządzonej w Espoo dnia 25 lutego 1991 r., z późniejszymi zmianami.

Budowa wału ziemnego

1. W terminie jednego roku od zakończenia wszelkich wymaganych formalnych procedur, Strona Polska zbuduje wał ziemny z roślinnością wzdłuż południowej granicy kopalni Turów (wzdłuż drogi Opolno-Zdrój - Sieniawka), w celu uwzględnienia obaw podnoszonych przez mieszkańców Republiki Czeskiej dotyczących oddziaływania kopalni Turów, w szczególności w kwestii hałasu, światła i zanieczyszczenia powietrza, a także charakteru krajobrazu.

2. Strona Polska w terminie pięciu miesięcy od wejścia w życie niniejszej Umowy przedłoży Stronie Czeskiej, za pośrednictwem Pełnomocników, projekt dokumentacji projektowej budowy wału ziemnego oraz, dodatkowo, studium akustyczne i studium dyspersji, przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę wału. Strona Czeska może przedstawić swoje uwagi do tego projektu, które powinny zostać należycie uwzględnione przez Stronę Polską. Brak uwag ze Strony Czeskiej w ciągu dwóch miesięcy będzie uznany za zgodę. Wszelkie późniejsze zmiany w dokumentacji projektowej lub budowie w stosunku do zatwierdzonej dokumentacji lub jakiekolwiek zmiany w dozwolonej budowie wymagają takiej samej procedury.

3. Wał ziemny będzie miał co najmniej kilometr długości i taką wysokość, że, na podstawie specjalistycznych badań, pozwoli na wystarczające zminimalizowanie odziaływania na terytorium Republiki Czeskiej wskazanego w ust. 1 i będzie pokryty warstwą gleby nadającą się do zasadzenia drzew.

Wał ziemny powinien być obsadzony tworzącymi zieloną ścianę szybko rosnącymi zimozielonymi drzewami, średniej wysokości lub wysokimi, profesjonalnie posadzonymi i licznymi.

Strona Polska zapewni późniejszą pielęgnację i ochronę posadzonych drzew.

Budowa wału ziemnego będzie prowadzona tylko w porze dziennej (w godz. od 6:00 do 22:00)

4. Strona Polska może wyciąć ścianę zieleni na wale ziemnym lub usunąć wał ziemny wyłącznie w końcowej fazie rekultywacji kopalni Turów oraz za uprzednią zgodą Strony Czeskiej.

Hałas

1. W terminie jednego miesiąca od wejścia w życie niniejszej Umowy, Strony, działając za pośrednictwem Pełnomocników, uzgodnią dokładną lokalizację technicznego punktu pomiaru hałasu (zwanego dalej "TPP") w celu lepszego odróżnienia hałasu urządzeń technologicznych kopalni Turów od innych źródeł szumu tła.

TPP będzie zlokalizowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na obrzeżu kopalni Turów, które znajduje się najbliżej granicy z Republiką Czeską, jeżeli to możliwe bezpośrednio na terenie PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. lub jej następcy prawnego lub innego przyszłego operatora kopalni Turów (dalej zwaną "PGE").

Zmiana lokalizacji TPP wymaga zgody obu Stron.

2. W ciągu roku od uzgodnienia lokalizacji TPP, Strona Polska zainstaluje i będzie obsługiwać stały TPP w lokalizacji uzgodnionej zgodnie z ust. 1. Strona Polska poinformuje Stronę Czeską, za pośrednictwem Pełnomocników, o rozpoczęciu eksploatacji stałego TPP.

Strona Polska zapewni ciągły pomiar hałasu pochodzącego z działalności górniczej w TPP, w formie sekundowych pomiarów wielkości mierzonych (poziomy L_Aeq, L_ceq, L₁, L₁₀, L₅₀, L₉₀, L₉₉, L_eq, widma częstotliwości 1/3-oktawowe) zgodnie ze standardem ISO 1996-2 - Akustyka - Opis, pomiary i ocena poziomu hałasu środowiskowego - Część 2: Określenie poziomów ciśnienia dźwięku; obowiązująca metodologia oceny jest określona w prawie polskim. Jednocześnie Strona Polska będzie prowadzić pomiary i rejestracje danych meteorologicznych w formie minutowych danych o temperaturze, ciśnieniu, wilgotności względnej, prędkości i kierunku wiatru.

Strona Polska zapewni Stronie Czeskiej dostęp do danych pomiarowych w trybie on-line, zarówno w odniesieniu do pomiarów hałasu, jak i do pomiarów meteorologicznych. Strona Polska zapewni codzienną archiwizację określonych powyżej danych i umożliwi Stronie Czeskiej pobieranie takich danych archiwalnych w trybie on-line.

3. Do czasu poinformowania o rozpoczęciu działania stałego TPP, Strona Polska umożliwi Stronie Czeskiej w ciągu jednego miesiąca od otrzymania pisemnego wniosku przekazanego za pośrednictwem Pełnomocników, ale nie wcześniej niż 15 marca 2022 r., zainstalowanie tymczasowego TPP w lokalizacji uzgodnionej zgodnie z ust. 1. Na wniosek Strony Czeskiej, Strona Polska zapewni jego bezpieczeństwo i umożliwi stałą obecność w celu przeprowadzenia indywidualnych pomiarów hałasu w okresie około jednego tygodnia.

Tymczasowy TPP będzie obsługiwany przez Stronę Czeską zgodnie ze standardem, o którym mowa w ust. 2. Strona Czeska będzie niezwłocznie przekazywać Stronie Polskiej dane pomiarowe.

4. W celu monitorowania wpływu działalności kopalni Turów i przyszłych prac rekultywacyjnych w zakresie poziomów hałasu w Republice Czeskiej, Strona Czeska przeprowadzi monitoring hałasu w Republice Czeskiej w kilku okresach monitorowania w ciągu roku, zgodnie z ISO 1996-2 - Akustyka - Opis, pomiary i ocena poziomu hałasu środowiskowego - Część 2: Określenie poziomów ciśnienia dźwięku oraz stosowną metodologią monitorowania i oceny zgodną z prawem czeskim.

Monitoring hałasu nie będzie przeprowadzany podczas trwania budowy wału ziemnego.

Strona Czeska weźmie pod uwagę wszystkie szczególne źródła hałasu włączając w to farmy wiatrowe zlokalizowane na terytorium Republiki Czeskiej wzdłuż czesko-polskiej granicy.

Po zakończeniu każdego okresu monitorowania hałasu Strona Czeska wyśle Stronie Polskiej zapis pierwotnego hałasu i dane meteorologiczne z danego okresu monitorowania.

Strona Czeska dostarczy Stronie Polskiej protokół wyników tak zebranych danych bezzwłocznie po ich przetworzeniu i ocenie zgodnie z metodologiami i przepisami prawa Republiki Czeskiej w każdym przypadku przekroczenia higienicznych wartości granicznych, które zdaniem Strony Czeskiej mogą być przypisane działalności kopalni Turów.

5. Strony będą wykorzystywać dane dotyczącego pierwotnego hałasu i dane meteorologiczne wyłącznie do celów analiz przeprowadzanych w ramach niniejszej Umowy.

6. Strona Polska zapewni, że na terytorium Republiki Czeskiej hałas pochodzący z działalności kopalni Turów nie przekroczy higienicznych wartości granicznych. Higieniczne wartości graniczne dla działek przeznaczonych na cele mieszkaniowe, rekreacyjne, pod zabudowę obiektami przedszkolnej i szkolnej działalności edukacyjnej, działalności szkoleniowej, dotyczącej opieki zdrowotnej i społecznej, jak również gruntów o podobnej funkcjonalności, oraz dla budynków przeznaczonych na cele mieszkaniowe, przedszkolne, szkolne, szkoleniowe, opieki zdrowotnej i społecznej, jak również budynków o podobnej funkcjonalności uważa się za przekroczone, jeżeli przekroczona zostanie jakakolwiek higieniczna wartość graniczna w porze dziennej poszczególnego dnia kalendarzowego L_Aeq,8h dla hałasu szerokopasmowego L_Aeq,8h = 50 dB, dla hałasu tonalnego L_Aeq,8h = 45 dB, dla hałasu impulsowego L_Aeq,8h = 38 dB lub w porze nocnej poszczególnego dnia kalendarzowego L_Aeq,1h dla hałasu szerokopasmowego L_Aeq,1h = 40 dB, dla hałasu tonalnego L_Aeq,1h = 35 dB i dla hałasu impulsowego L_Aeq,1h = 28 dB. Jeśli prawo Unii Europejskiej przewiduje ostrzejsze wartości graniczne, wartości te zostaną zastosowane w zamian.

7. W przypadku stwierdzenia jednostkowego przekroczenia, tj. przekroczenia higienicznych wartości granicznych A-ważonych równoważnych poziomów ciśnienia akustycznego L_Aeq,T jeden raz w pojedynczym okresie monitorowania, Strona Polska poinformuje Stronę Czeską na piśmie, za pośrednictwem Pełnomocników, w terminie czternastu dni od otrzymania protokołu, o którym mowa w ust. 4, o przypuszczalnej przyczynie przekroczenia i o środkach podjętych w celu zapobieżenia dalszym przekroczeniom.

8. Przekroczenie będzie mogło zostać uznane za poważne, jeżeli wystąpi więcej niż jeden raz w ciągu jednego okresu monitorowania. Dotkliwość poważnego przekroczenia ocenia się na podstawie częstotliwości przekroczenia, stopnia przekroczenia, szczególnych cech hałasu i całkowitego obciążenia hałasem w porze całonocnej.

W przypadku, gdy na terytorium Republiki Czeskiej zostanie stwierdzone poważne przekroczenie higienicznych wartości granicznych w trybie, o którym mowa w ust. 4, Strona Polska poinformuje Stronę Czeską na piśmie, za pośrednictwem Pełnomocników, w terminie czternastu dni od otrzymania protokołu, o którym mowa w ust. 4, o przypuszczalnej przyczynie przekroczenia i bez zbędnej zwłoki podejmie odpowiednie środki w celu zapobieżenia dalszym przekroczeniom oraz poinformuje Stronę Czeską o podjętych środkach.

Jeżeli w wyżej wymienionym terminie czternastu dni, Strona Polska w oparciu o argumenty ekspertów dojdzie do wniosku, że wykryte poważne przekroczenie nie ma związku z działalnością kopalni Turów i przypisze to do innego szczególnego źródła hałasu, prześle takie ustalenia Stronie Czeskiej na piśmie, za pośrednictwem Pełnomocników. W ciągu siedmiu dni od otrzymania ustaleń, Strony powołają, za pośrednictwem Pełnomocników, doraźną komisję ekspertów w celu określenia, czy przekroczenie wartości granicznych ma związek z działalnością kopalni Turów. Każda ze Stron wyznaczy po dwóch członków komisji, która będzie działać na zasadzie konsensusu. Komisja przedłoży Pełnomocnikom swój raport w terminie dwudziestu jeden dni od powołania, chyba że Strony za pośrednictwem Pełnomocników postanowią inaczej.

W przypadku nieprzedłożenia raportu w tym terminie lub braku konsensusu komisji w kwestii określenia, czy przekroczenie wartości granicznych ma związek z działalnością kopalni Turów, zastosowanie będzie mieć art. 11.

Jakość powietrza atmosferycznego

1. W terminie sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszej Umowy, Strona Polska, za pośrednictwem Pełnomocników, przedłoży Stronie Czeskiej informację o środkach przeciwpyłowych w kopalni Turów, a następnie wdroży te środki. W tym samym terminie Strona Polska przekaże Stronie Czeskiej wszystkie dane wejściowe (pliki excel, pliki shape i .m3d) z 2018 roku wykorzystane do obliczeń studium dyspersji w raporcie oceny oddziaływania na środowisko, który był podstawą wydania Decyzji Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu z dnia 21 stycznia 2020 r. (sygn. WOOŚ.4235.1.22015.53) o środowiskowych uwarunkowaniach.

2. W celu pośredniego zminimalizowania wpływu spalania węgla z kopalni Turów na jakość powietrza w Republice Czeskiej, Strona Polska najszybciej jak to możliwe:

a) zapewni, że wszyscy kwalifikujący się wnioskodawcy z województw graniczących z Republiką Czeską chcący wymienić przestarzały kocioł w ramach programu Czyste Powietrze oraz programu STOP SMOG będą niezwłocznie wspierani; oraz

b) wdroży, nie później niż do 2025 roku, wszystkie środki, właściwe w kontekście celów niniejszej Umowy, które mają być zrealizowane do 2025 roku, zgodnie z Krajowym programem ograniczania zanieczyszczenia powietrza w wersji obowiązującej w dniu wejścia w życie niniejszej Umowy. Wszelkie planowane zmiany tego programu, jak również roczne raporty z wdrażania programu będą omawiane przez Czesko-Polską Grupę Roboczą ds. Jakości Powietrza.

3. Strona Polska zapewni stały monitoring pyłu PM₁₀ i PM_2,5, prędkości i kierunku wiatru, temperatury i wilgotności w północnym i południowym sąsiedztwie kopalni Turów, ustawiając dwie stacje automatycznego pomiaru zanieczyszczenia powietrza w lokalizacjach, w których brak jest innych istotnych źródeł położonych pomiędzy kopalnią Turów i stacją monitorowania, na czas działalności kopalni Turów i w trakcie późniejszych prac rekultywacyjnych, chyba że Strony uzgodnią inaczej. Jeżeli nie jest możliwe znalezienie właściwej lokalizacji na północ od kopalni Turów, Strony rozważą inne obszary w pobliżu kopalni.

4. W celu monitorowania wpływu działalności kopalni Turów i późniejszych prac rekultywacyjnych na jakość powietrza w Republice Czeskiej, Strona Czeska zainstaluje dwie stacje automatycznego pomiaru zanieczyszczenia powietrza na terenie Republiki Czeskiej, monitorujące pył PM₁₀ i PM_2,5, prędkość i kierunek wiatru, temperaturę i wilgotność.

5. Lokalizacje stacji monitorujących o których mowa w ust. 3 i ust. 4, będą wybrane zgodnie z prawem Unii Europejskiej obowiązującym w danym momencie.

W ciągu czterdziestu pięciu dni od daty wejścia Umowy w życie, Strony wymienią się propozycjami wspominanych wyżej lokalizacji stacji monitorujących w celu ich skonsultowania tak aby zapewnić poprawnie metodologiczne gromadzenie danych. W terminie trzydziestu dni po otrzymaniu propozycji drugiej Strony, każda ze Stron zatwierdzi lub wyrazi opinię o proponowanej lokalizacji; jakiekolwiek zastrzeżenie należy odpowiednio uzasadnić argumentami eksperckimi.

Strony osiągną porozumienie w kwestii lokalizacji stacji monitorujących wymienionych w ust. 3 i ust. 4 nie później niż dziewięćdziesiąt dni po wspominanym wyżej okresie trzydziestu dni; jeśli to nie nastąpi stosuje się odpowiednio art. 11. Monitoring rozpocznie się w przeciągu dziewięciu miesięcy po obopólnej zgodzie Stron lub po ocenie niezależnego organu lub instytucji zgodnie z art. 11.

Strona czeska zastrzega sobie prawo do podjęcia ostatecznej decyzji co do lokalizacji stacji monitorujących zgodnie z ust. 4.

Ta sama procedura obowiązuje w przypadku ewentualnej relokacji ww. stacji monitoringu.

6. Pomiar i ocena danych zebranych przez stacje o których mowa w ust. 3 i ust. 4 będą przeprowadzone zgodnie z zasadami dotyczącymi jakości danych w zakresie oceny jakości powietrza, określonymi w przepisach prawa Unii Europejskiej obowiązujących w tym czasie. Parametry meteorologiczne, o których mowa w ust. 3 i ust. 4 będą mierzone następująco, chyba że Strony ustalą inaczej: prędkość wiatru na wysokości 10 m i z niepewnością nieprzekraczającą 0,5 m/s dla prędkości wiatru do 5 m/s lub 10% dla prędkości wiatru powyżej 5 m/s; kierunek wiatru na wysokości 10 m i z niepewnością nieprzekraczającą 5°; temperatura na wysokości między 3,5 a 4 m i z niepewnością nieprzekraczającą 1 K; wilgotność na wysokości od 3,5 do 4 m z niepewnością nieprzekraczającą 15% wilgotności względnej.

Strony będą przekazywać godzinowe dane operacyjne z pomiarów w trybie on-line w formacie zbliżonym do czasu rzeczywistego, zgodnym ze standardem EU Air Quality e-Reporting obowiązującej w danym czasie. Zweryfikowane dane będą następnie przekazywane drugiej Stronie regularnie, obejmując jeden rok kalendarzowy, nie później niż do dnia 31 marca następnego roku.

Przemieszczenia terenu

1. W ciągu sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszej Umowy, Strona Polska, za pośrednictwem Pełnomocników, przekaże Stronie Czeskiej wszystkie odpowiednie dane pomiarowe dotyczące przemieszczeń terenu na obszarze oddziaływania pomiędzy południową krawędzią kopalni Turów a granicą z Republiką Czeską, obejmujące okres od 2010 do kwietnia 2021 roku.

2. Raz na dwa lata, nie później niż do dnia 31 marca następnego roku, obie Strony za pośrednictwem Pełnomocników, przedłożą sobie nawzajem pomiary. Na tej podstawie Strona Polska przedłoży Stronie Czeskiej ocenę przemieszczeń terenu na dotkniętym terytorium.

3. Strony odnotowują, że roszczenia (wraz z dokumentacją uzupełniającą) dotyczące wszelkich szkód majątkowych powstałych na terytorium Republiki Czeskiej, spowodowanych przemieszczeniami terenu przypisanymi działalności kopalni Turów, przed przedłożeniem do odpowiedniego sądu będą mogły być przedstawione bezpośrednio PGE w języku czeskim, w celu polubownego rozstrzygnięcia sprawy. Strony odnotowują ponadto, że w przypadku zgłoszenia roszczenia w języku czeskim, postępowanie ugodowe będzie prowadzone w języku czeskim.

Wody podziemne

1. Strona Polska, za pośrednictwem odpowiedniego punktu kontaktowego (art. 10 ust. 2, zwanego dalej "punktem kontaktowym"):

a) przekaże Stronie Czeskiej projekt budowlany dotyczący bariery ochronnej wód podziemnych sporządzony zgodnie z przepisami prawa polskiego oraz informacje dotyczące metod zastosowanych w celu wykonania bariery ochronnej wód podziemnych, informacje na temat parametrów bariery ochronnej wód podziemnych, w tym specyfikację metody zastosowanej w celu jej zabezpieczenia i kontroli jej skuteczności, w tym badań hydrodynamicznych z każdego z odwiertów testowych, jak również współczynnik filtracji określający jej przepuszczalność oraz plan utrzymania jej funkcjonowania,

b) przekaże Stronie Czeskiej pełne dostępne dane dotyczące funkcjonalności bariery ochronnej wód podziemnych (piezometry), tj. paszporty otworów (informacje o profilach litologicznych tych otworów monitoringowych oraz o konstrukcji przedmiotowych otworów, tj. o odcinku głębokości, w którym otwory te mają perforację (odcinek otwarty), odcinku głębokości, w którym wykonane jest uszczelnienie (między trzonem otworu a wyposażeniem) oraz o lokalizacji obsypki) oraz wyniki monitorowania w terminach od stycznia 2015 do kwietnia 2021 r., z otworów zlokalizowanych wzdłuż bariery ochronnej wód podziemnych (otwory po jej północnej i południowej stronie, w szczególności HPp-29/49,5, HPp-27/49, HPp-27/51, HPp-23/53, HPp-25/50, HPp-25/49, HPp-26/53, HPp-21/53, HPp-23/56, HPp-25/51, HPz-25/58, HPz-31/53bis, HS-350, HSp-60, HSp-68),

c) przekaże Stronie Czeskiej informacje o ocenie aktualnej funkcjonalności bariery ochronnej wód podziemnych,

d) umieści wszystkie nowe otwory monitoringowe odwiercone w międzywęglowych i/albo podwęglowych warstwach wodonośnych w celu monitorowania funkcjonalności bariery ochronnej wód podziemnych na liście otworów, o których mowa w lit. b), w ciągu dwóch miesięcy od wejścia niniejszej Umowy w życie albo od zakończenia wiercenia,

e) włączy otwory monitoringowe, o których mowa w lit. b) i d) do czesko-polskiej sieci monitoringu wód podziemnych, a także

f) przekaże Stronie Czeskiej informacje na temat przeanalizowanych założeń do korekty projektu bariery ochronnej wód podziemnych, jeżeli będą konieczne.

2. Strona Polska przekaże Stronie Czeskiej szczegółowe dostępne dane dotyczące wszystkich poborów wód kopalnianych z kopalni Turów, w tym listę otworów monitoringowych, ich lokalizacje oraz wielkość poboru, na obszarze na południe od Południowego Uskoku oraz na obszarze na zachód od Uskoku Białopola w okresie od stycznia 2015 r. do kwietnia 2021 r. oraz dostępne informacje o ilościach wody wypompowanej w okresie od stycznia 2015 r. do kwietnia 2021 r. z południowej zapory hydraulicznej i w Rowie Rybarzowic.

3. Strona Polska przekaże ponadto informacje o dopływach wody do południowej części kopalni Turów w postaci łącznych samoistnych wypływów wód podziemnych oraz wód powierzchniowych, jak również wielkości tych dopływów, w tym ich lokalizację i wysokość, w okresie od stycznia 2015 do 2020 r. (ostatnie dostępne dane).

4. Strona Polska przekaże również Stronie Czeskiej, informacje o niepewnościach i możliwych odchyleniach skuteczności bariery ochronnej wód podziemnych, jeżeli wystąpią, począwszy od kwietnia 2022 r. a następnie co trzy miesiące, a także informacje o środkach technicznych, które będą musiały zostać wdrożone w celu uszczelnienia bariery, tak aby spełniała ona specyfikację projektu.

5. Strona Polska zapewni możliwość udokumentowania aktualnego stanu samoistnych wypływów wód podziemnych, w tym pomiar ich wydajności w południowej części kopalni Turów, z udziałem ekspertów z zakresu geologii i hydrogeologii z Republiki Czeskiej powołanych przez Pełnomocnika, w terminie jednego miesiąca od wejścia w życie niniejszej Umowy, następnie w terminie trzech miesięcy po zakończeniu budowy bariery ochronnej wód podziemnych oraz kolejno co dwanaście miesięcy.

6. Strona Polska będzie kontynuowała monitoring poziomu wód podziemnych w otworach monitoringowych, o których mowa w ust. 1 lit. b) i d) oraz będzie przekazywała te dane Stronie Czeskiej co trzy miesiące, począwszy od danych obejmujących okres od kwietnia 2021 do marca 2022 r., a dane o poborach wód, o których mowa w ust. 2 i ust. 3, co dwanaście miesięcy, począwszy od danych obejmujących rok 2021.

7. Strona Polska wykona cztery otwory wiertnicze w celu monitorowania wszystkich istniejących warstw wodonośnych, z których jeden zostanie wykonany do podłoża krystalicznego w celu monitorowania podwęglowych i międzywęglowych warstw wodonośnych, a pozostałe do górnej warstwy wodonośnej, w miejscach wskazanych na mapie stanowiącej załącznik nr 2 do niniejszej Umowy. Strona Polska zapewni włączenie wskazanych powyżej czterech otworów monitoringowych do czesko-polskiej sieci monitoringu wód podziemnych oraz dostarczanie danych zgodnie z wymogami określonymi powyżej.

Strona Polska deklaruje, że trzy z czterech otworów monitoringowych zostały wykonane do górnej warstwy wodonośnej.

W terminie sześciu miesięcy od zakończenia wszelkich wymaganych na mocy prawa polskiego procedur formalnych, Strona Polska wykona czwarty otwór monitoringowy do podłoża krystalicznego w celu monitorowania podwęglowych i międzywęglowych warstw wodonośnych. Strona Polska umożliwi obecność ekspertów z zakresu geologii i hydrogeologii z Republiki Czeskiej, wskazanych przez Pełnomocnika, w trakcie wykonywania otworu oraz przeprowadzania profilowania geologicznego i testów hydrodynamicznych tego otworu monitoringowego. Strona Polska poinformuje Stronę Czeską o terminie wykonania tych prac z wyprzedzeniem przynajmniej czternastu dni.

Strona Polska przedstawi informacje dotyczące wykonywania tych otworów monitoringowych sporządzonych zgodnie z przepisami prawa polskiego, przeprowadzania profilowania geologicznego i testów hydrodynamicznych takich otworów.

Strona Czeska umożliwi obecność ekspertów geologicznych i hydrogeologicznych Rzeczypospolitej Polskiej, wskazanych przez Pełnomocnika, w trakcie wykonywania otworów wiertniczych w części niecki żytawskiej obejmującej Hrádek nad Nisou.

8. W przypadku:

a) wykazania połączenia hydraulicznego między nowymi odwierconymi otworami monitoringowymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o których mowa w ust. 7, a otworami monitoringowymi na terytorium Republiki Czeskiej, oraz

b) wykazania tendencji spadkowej poziomu zwierciadła wody w międzywęglowym poziomie wodonośnym na skutek oddziaływania kopalni Turów, zarejestrowanej przez piezometry czesko-polskiej sieci monitoringu,

Strona Polska, w terminie trzech miesięcy od potwierdzenia takiego wykazania przez Strony za pośrednictwem Pełnomocników, po konsultacji ze Stroną Czeską, podejmie dodatkowe środki (takie jak rozbudowa od odwiertu nr 1 na zachód, od odwiertu nr 200 na wschód lub doszczelnienie lub pogłębienie dotychczasowej bariery ochronnej wód podziemnych, aby zapewnić maksymalną ochronę przed odpływem wód z trzeciorzędowych poziomów wodonośnych z obszaru z przodu odkrywki w obszarze na południowy wschód i wschód od wschodniego Uskoku Białopola), w celu zminimalizowania wpływu kopalni Turów na poziom głębokich (trzeciorzędowych) wód podziemnych na dotkniętym terytorium Republiki Czeskiej. Dokumentacja projektowa dla dodatkowych środków zostanie przyjęta przez Stronę Polską wyłącznie po konsultacji ze Stroną Czeską. Wszelkie późniejsze zmiany w dokumentacji projektowej lub budowie w stosunku do zatwierdzonej wersji zostaną skonsultowane ze Stroną Czeską. Strona Polska zapewni, że takie dodatkowe środki zostaną sfinalizowane w terminie dwudziestu czterech miesięcy od wykazania efektów, o których mowa w lit. a) i b). Ten okres zostanie przedłużony o czas pomiędzy przedstawieniem Stronie Czeskiej, za pośrednictwem Pełnomocników, kompletnej dokumentacji projektowej do konsultacji oraz przedstawieniem Stronie Polskiej uwag Strony Czeskiej. Okres ten zostanie dalej przedłużony, o ile Pełnomocnicy tak uzgodnią.

W przypadku kiedy Strony nie dojdą do porozumienia czy sytuacje o których mowa w lit. a) lub lit. b) zostały wykazane, każda ze Stron, za pomocą Pełnomocników, może zaproponować powołanie komisji eksperckiej ad hoc w celu oceny, czy spadek poziomu zwierciadła wody jest związany z działalnością w kopalni Turów. Komisja zostanie powołana w ciągu siedmiu dni od złożenia takiej propozycji. Każda ze Stron mianuje dwóch członków komisji, którzy działają na zasadzie konsensusu. Komisja przekaże swój raport Pełnomocnikom w ciągu trzech miesięcy od propozycji jej ustanowienia, chyba że Strony za pośrednictwem Pełnomocników postanowią inaczej. W przypadku niezłożenia raportu w ww. terminie lub nieosiągnięcia przez komisję konsensusu co do tego, czy spadek jest związany z działalnością w kopalni Turów, stosuje się odpowiednio art. 11.

9. Strona Czeska przekaże Stronie Polskiej, o ile będą dostępne:

a) dane dotyczące ilości poboru wody ze źródła Uhelná i źródeł Uhelná U-1A, jak również innych źródeł zasilających regiony Hrádek nad Nisou i Frydland, za okres od stycznia 2015 do kwietnia 2021 r., a następnie co roku,

b) ważne pozwolenie wodnoprawne na pobór wody ze źródła Uhelná wraz z całą dokumentacją hydrogeologiczną określającą operacyjne zasoby wody,

c) dane dotyczące zużycia wody w żwirowni Grabštejn, włączając w to ilości wody wpompowanej do żwirowni oraz ilości poboru wody ze źródła Grabštejn HV-11/02, za okres od stycznia 2015 do kwietnia 2021 r., a następnie co roku,

d) dokumentację dotyczącą oceny oddziaływania żwirowni Grabštejn na środowisko,

e) informacje na temat aktualnego i planowanego zasięgu żwirowni Grabštejn, w tym głębokości wyrobiska, wielkości planowanego wydobycia oraz planowanej ilości pompowanych wód do końca eksploatacji,

f) ważne pozwolenie wodnoprawne na wykorzystanie wody w żwirowni Grabštejn, w tym ilość poboru wody ze źródła Grabštejn HV-11/02, wraz z całą dokumentacją hydrogeologiczną określającą operacyjne zasoby wody,

g) pomiary dynamicznego i statycznego poziomu wód podziemnych w wyżej wskazanych źródłach, jak również specyfikację studni poboru wody, w tym współrzędne, paszporty otworów wiertniczych i współczynniki filtracji, określające ich przepuszczalność,

h) informacje na temat innych źródeł, instalacji lub obiektów mających wpływ na wody podziemne w regionie Hrádek nad Nisou, w pobliżu Grabštejn i Uhelná, jak również w pobliżu granicy pomiędzy Republiką Czeską a Rzecząpospolitą Polską, a także

i) dane na temat wyżej wskazanych obiektów, w tym nowo wykonanych piezometrów, łącznie z ich pomiarami, jak również ich lokalizacje wraz ze współrzędnymi, według Układu Współrzędnych 2000 oraz ich paszporty,

w terminie sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszej Umowy. Strona Czeska przekaże Stronie Polskiej, informacje, o których mowa w lit. a) do e) włącznie dla każdego nowego użytkownika każdej warstwy wodonośnej oraz w przypadku wystąpienia jakichkolwiek zmian.

10. W celu zagwarantowania wymaganego monitoringu wód podziemnych i wód powierzchniowych oraz przemieszczania terenu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, punkty kontaktowe powinny raz w roku zorganizować wspólną ocenę stanu wód podziemnych i wód powierzchniowych oraz przemieszczania terenu, a także regularną wymianę danych w zakresie wszystkich południowych dopływów wód do kopalni Turów.

Fundusz Małych Projektów

1. Strony zaproszą Kraj Liberecki i Województwo Dolnośląskie, w ramach Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa, do utworzenia Funduszu Małych Projektów (zwanego dalej "Funduszem") w celu wzmocnienia ochrony środowiska Republiki Czeskiej i Rzeczypospolitej Polskiej w sąsiedztwie kopalni Turów, za pośrednictwem którego finansowane będą lokalne i regionalne projekty środowiskowe.

2. W okresie funkcjonowania Umowy, ale nie dłużej niż do 31 stycznia 2044 r, następujące podmioty będą dokonywały wpłat na rzecz Funduszu, po raz pierwszy w ciągu trzech miesięcy po utworzeniu funduszu, jako wpłatę za rok utworzenia, a następnie najpóźniej do dnia 31 stycznia każdego kolejnego roku:

a) Strona Polska, reprezentowana przez ministra właściwego ds. środowiska - równowartość 250 000 EUR, oraz

b) Strona Czeska, reprezentowana przez ministra właściwego ds. środowiska - równowartość 250 000 EUR.

3. Wkład Strony Polskiej zostanie wydany wyłącznie na projekty finansowane przez Fundusz zgodnie z celami określonymi w akcie założycielskim.

4. Strony będą zachęcać Kraj Liberecki, Województwo Dolnośląskie i PGE do wnoszenia wkładów do Funduszu. Kwota wkładu Kraju Libereckiego pomniejszy wkład Strony Czeskiej określony w ust. 2, pkt b). Kwota wkładu Województwa Dolnośląskiego i PGE pomniejszy wkład Rzeczypospolitej Polskiej określony w ust. 2, pkt a).

5. Podmioty z Republiki Czeskiej i z Rzeczypospolitej Polskiej mogą ubiegać się o środki z Funduszu na finansowanie stosownych projektów.

6. Wnioski złożone do Funduszu będą oceniane przez Komisję Oceniającą, w skład której będzie wchodzić równa liczba przedstawicieli:

a) Kraju Libereckiego,

b) Województwa Dolnośląskiego.

7. Do czasu wyczerpania środków dostarczonych przez Strony zgodnie z niniejszym artykułem, Strony, za pośrednictwem Pełnomocników, będą otrzymywały roczne sprawozdania finansowe Funduszu oraz szczegółowe informacje o realizacji celów Funduszu.

8. W przypadku rozwiązania niniejszej Umowy zgodnie z art. 14, o ile Strony nie postanowią inaczej, Projekty zaakceptowane do finansowania ze środków Funduszu będą finansowane zgodnie z odpowiednimi harmonogramami. Pozostałe nieprzyznane środki zostaną zwrócone w proporcjonalnych kwotach na rachunki bankowe podmiotów, które wniosły wkład do Funduszu. Strony przekażą niezbędne dane dotyczące rachunków bankowych za pośrednictwem Pełnomocników.

Pełnomocnicy Stron i Punkty Kontaktowe

1. W terminie pięciu dni roboczych od wejścia w życie niniejszej Umowy, każda ze Stron wyznaczy w drodze dyplomatycznej Pełnomocnika odpowiedzialnego za wymianę informacji zgodnie z Umową oraz wykonywanie innych zadań powierzonych mu na mocy niniejszej Umowy i poinformuje drugą Stronę o danych kontaktowych swojego Pełnomocnika. Strony zastosują tę samą metodę w celu niezwłocznego wzajemnego informowania się o wszelkich zmianach dotyczących osoby lub danych kontaktowych Pełnomocnika.

2. W terminie jednego miesiąca od wejścia w życie niniejszej Umowy, każda ze Stron wyznaczy za pośrednictwem Pełnomocników właściwy organ państwowy do pełnienia roli punktu kontaktowego wykonującego obowiązki wskazane w art. 8, o ile nie zostało to określone inaczej. Strony zastosują tę samą metodę w celu niezwłocznego wzajemnego informowania się o wszelkich zmianach dotyczących punktów kontaktowych.

Mechanizm Niezależnych Ekspertów

1. W przypadku nieprzedłożenia raportu doraźnej komisji ekspertów w wyznaczonym terminie lub nieosiągnięcia konsensusu zgodnie z art. 5 ust. 8, art. 6 ust. 5 albo art. 8 ust. 8, każda ze Stron może, za pośrednictwem Pełnomocnika, zwrócić się do odpowiedniego niezależnego organu lub instytucji, wymienionych na liście niezależnych organów oraz instytucji (zwanej dalej "Listą").

Zwrócenie się do odpowiedniego niezależnego organu lub instytucji jest obowiązkowe przed rozpoczęciem procedury, o której mowa w art. 13 ust. 2, w każdym przypadku, w którym spór będzie dotyczył postanowień, o których mowa w pierwszym zdaniu powyżej oraz w art. 3 ust. 8.

2. Strony stwierdzają, że Lista została uzgodniona przed wejściem w życie niniejszej Umowy. Pełnomocnicy mogą zrewidować i zaktualizować Listę w drodze porozumienia. Organy lub instytucje wymienione na Liście muszą być w stanie zagwarantować sprawiedliwą i fachową ocenę danej sprawy.

3. Jeśli żaden organ lub instytucja wymieniona na Liście nie jest w stanie lub nie ma woli wydania opinii co do spornej sprawy, Pełnomocnicy porozumieją się co do innego podmiotu, organu lub instytucji. W przypadku braku porozumienia między Pełnomocnikami co do wyznaczenia innego podmiotu, organu lub instytucji obowiązek, o którym mowa w ust. 1 zdanie 2, nie ma zastosowania.

4. Strony powinny w pełni uwzględnić ocenę wyznaczonego podmiotu, organu lub instytucji i będą dalej postępowały zgodnie z odpowiednimi przepisami niniejszej Umowy.

5. Koszty działania wyznaczonego podmiotu, organu lub instytucji będzie ponosić Strona, której stanowisko nie zostało potwierdzone. Jeżeli stanowiska obu Stron zostaną potwierdzone częściowo lub jeżeli żadne z ich stanowisk nie zostanie potwierdzone, koszty ponoszone będą w równych częściach.

Komisja Wspólna

1. Strony powołają Komisję Wspólną (zwaną dalej "Komisją"). Strony zaproszą do Komisji hetmana Kraju Libereckiego, jednego wspólnego przedstawiciela miast i gmin Hrádek nad Nisou, Chrastava i Frýdlant, marszałka Województwa Dolnośląskiego, jednego wspólnego przedstawiciela miasta Bogatynia oraz powiatu zgorzeleckiego oraz Pełnomocników. Komisja będzie się spotykać w zależności od potrzeb, jednak nie rzadziej niż raz w roku.

2. Zadaniem Komisji będzie sporządzenie strategii sprawiedliwej transformacji dla regionu. Posiedzeniom Komisji będą współprzewodniczyli Pełnomocnicy.

3. Komisja może wystąpić z wnioskiem o opinię ekspercką w danej sprawie do grupy ekspertów, w której skład będą wchodzili eksperci obydwu Stron.

Rozstrzyganie sporów

1. Wszystkie spory dotyczące wykonywania lub interpretacji niniejszej Umowy będą rozstrzygane w drodze negocjacji między Pełnomocnikami.

2. W przypadku nieosiągnięcia porozumienia w drodze negocjacji, o których mowa w ust. 1, spory będą rozstrzygane przez Strony w drodze dyplomatycznej. W tym celu punkty rozbieżności zostaną przedstawione drugiej Stronie na piśmie. W przypadku braku osiągnięcia porozumienia w terminie trzech miesięcy od otrzymania informacji o rozbieżnościach, o ile strony nie uzgodnią inaczej na piśmie, każda Strona może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości.

3. Zgodnie z art. 273 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do wydawania ostatecznych decyzji we wszystkich sporach dotyczących niniejszej Umowy.

4. W przypadku stwierdzenia przez Trybunał Sprawiedliwości, że doszło do naruszenia niniejszej Umowy, wyrok jest wiążący dla Stron, które środki zapewniające wykonanie tego wyroku w terminie określonym przez Trybunał Sprawiedliwości.

5. W przypadku gdy jedna ze Stron stwierdzi, że druga Strona nie podjęła środków zapewniających wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości, o których mowa w ust. 4, może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości.

Jeżeli Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi, że Strona nie wykonała jego wyroku, może nałożyć na nią ryczałt, biorąc pod uwagę wagę naruszenia (obejmującą znaczenie naruszonego postanowienia lub postanowień niniejszej Umowy, skutki naruszenia dla interesu publicznego i prywatnego oraz postępowanie Strony naruszającej) oraz czas jego trwania. Ryczałt jest wpłacany do budżetu Unii Europejskiej.

Postanowienia końcowe

1. Umowa niniejsza wchodzi w życie z dniem podpisania.

2. Niezwłocznie po wejściu w życie niniejszej Umowy Strona Czeska zwróci się do Sekretariatu Organizacji Narodów Zjednoczonych z prośbą o zarejestrowanie niniejszej Umowy zgodnie z art. 102 Karty Narodów Zjednoczonych. Strona Polska zostanie poinformowana o rejestracji w drodze notyfikacji numeru rejestracji Organizacji Narodów Zjednoczonych, gdy tylko rejestracja zostanie potwierdzona przez Sekretariat Organizacji Narodów Zjednoczonych.

3. Niniejsza Umowa może być zmieniona za pisemną zgodą Stron.

4. Niniejsza Umowa wygasa pięć lat po wygaśnięciu koncesji na wydobycie w kopalni Turów, jeżeli w międzyczasie nie została wydana nowa koncesja na wydobycie w kopalni Turów. W takim wypadku umowa wygasa pięć lat po wygaśnięciu jakiejkolwiek nowej koncesji na wydobycie.

5. Strony mogą w każdym momencie rozwiązać Umowę za wzajemnym porozumieniem.

6. Niezależnie od powyższych postanowień, każda ze Stron może wypowiedzieć Umowę poprzez notyfikację w drodze dyplomatycznej. Umowa zostanie rozwiązana po upływie sześciu miesięcy od otrzymania notyfikacji. Takie wypowiedzenie nie może jednak zostać dokonane przez żadną ze Stron w ciągu pięciu lat od wejścia niniejszej Umowy w życie.

7. W przypadku rozwiązania Umowy w trybie, o którym mowa w ust. 6, art. 3 ust. 13, art. 5 ust. 1, 2, 4 i 5, art. 6 ust. 3, 4, 5 i 6, art. 7 ust 2 i 3, art. 8 ust. 4, 5, 6, 8, 9 i 10 oraz art. od 9 do 12 będą obowiązywać tak długo jak prowadzona jest działalność górnicza w kopalni Turów, o ile Strony nie uzgodnią inaczej. Strona Polska niezwłocznie notyfikuje Stronie Czeskiej w drodze dyplomatycznej zakończenie prowadzenia działalności górniczej w kopalni Turów.

8. Niezależnie od powyższych postanowień, Strony będą kontynuować monitoring przemieszczeń terenu oraz wymieniać odpowiednie dane do czasu zakończenia zalewania kopalni Turów, o ile będzie to miało zastosowanie.

9. Każda ze Stron będzie chronić informacje określone przez drugą Stronę jako informacje, których ujawnienie mogłoby mieć negatywny wpływ na bezpieczeństwo państwa, bezpieczeństwo publiczne, prawa własności intelektualnej, poufność informacji handlowych lub przemysłowych, lub tajemnicę zawodową, wykorzystując w pełni i w dozwolonym zakresie obowiązujące przepisy ustawowe i wykonawcze.

10. Strona Czeska nie wniesie żadnej innej sprawy naruszeniowej dotyczącej kopalni Turów, która dotyczyłaby zakresu niniejszej Umowy na podstawie art. 259 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

11. Załączniki nr 1 i 2 stanowią integralną część niniejszej Umowy.

Sporządzono w Pradze dnia 3 lutego 2022 r., w dwóch oryginalnych egzemplarzach, każdy w językach polskim, czeskim i angielskim. Wszystkie trzy teksty są jednakowo autentyczne. W przypadku jakichkolwiek rozbieżności w zakresie interpretacji, tekst w języku angielskim jest rozstrzygający.

Wersja w języku czeskim

Wersja w języku angielskim

Załącznik nr 1

(Mapa, o której mowa w art. 3 ust. 8)

Załącznik nr 2

(Mapa, o której mowa w art. 8 ust. 7)