Monitor Polski - rok 2021 poz. 234

23 stycznia 1921 roku w Krakowie zmarł Władysław Żeleński - kompozytor, pianista, dyrygent i pedagog należący do najwybitniejszych polskich twórców muzycznych XIX wieku.

Władysław Żeleński urodził się w 1837 roku w Grodkowicach w Małopolsce. Naukę gry na fortepianie rozpoczął u Jana Germasza, a teorii muzyki - u Franciszka Mireckiego w Krakowie. Następnie wyjechał do Pragi, gdzie studiował grę na organach, a także uzyskał tytuł doktora filozofii na Uniwersytecie Karola. Potem uczył się kompozycji u Napoleona Henryka Rebera w konserwatorium w Paryżu. Po powrocie do kraju w 1872 roku był profesorem harmonii i kontrapunktu w Instytucie Muzycznym w Warszawie, a później - dyrektorem artystycznym Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. W 1888 roku zorganizował Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, został jego profesorem i rektorem. Sława kompozytora przysparzała prestiżu uczelni, którą kierował 33 lata.

Władysław Żeleński to artysta, którego dorobek wpisuje się w nurt twórczości narodowej, wzmacniający ducha polskości w latach niewoli. Jego dzieła to przede wszystkim opery nawiązujące do tradycji moniuszkowskiej, takie jak "Konrad Wallenrod", "Stara baśń", "Janek" czy "Goplana", inspirowane dziełami literatury narodowej, oraz utwory symfoniczne czerpiące wzory z muzyki romantycznej. Władysław Żeleński to kompozytor symfonii, uwertury "W Tatrach", kwartetów smyczkowych, tria fortepianowego oraz licznych innych utworów fortepianowych i pieśni. Wiele jego dzieł ukazało się drukiem w renomowanych wydawnictwach w Niemczech i we Włoszech.

Mimo że za życia kompozytora jego utwory cieszyły się dużym uznaniem i odnosiły sukcesy, dziś twórczość Włady-sława Żeleńskiego została w dużym stopniu zapomniana. Większość wydań jego dzieł jest obecnie trudno dostępna - wiele utworów zaginęło, a współczesne wznowienia są rzadkością.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oddaje hołd Władysławowi Żeleńskiemu w setną rocznicę śmierci, chcąc przywrócić mu należytą rangę w panteonie twórców narodowych jako wybitnemu kompozytorowi i przedstawicielowi polskiej muzyki neoromantycznej.

Marszałek Sejmu: E. Witek