Monitor Polski - rok 2014 poz. 518

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej i Rząd Węgier, zwane dalej „Umawiającymi się Stronami”,

mając na względzie kilkusetletnią tradycję przyjaźni łączącej oba narody,

spełniając wolę swoich narodów, które zawsze w czci i poszanowaniu zachowywały miejsca spoczynku poległych i pomordowanych żołnierzy i cywilnych ofiar wojen oraz pamięć o ich czynach,

dążąc do godnego upamiętniania i ochrony miejsc spoczynku żołnierzy i cywilnych ofiar wojen zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym, a zwłaszcza Konwencjami genewskimi o ochronie ofiar wojny, sporządzonymi w Genewie dnia 12 sierpnia 1949 roku oraz protokołami dodatkowymi do Konwencji genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 roku – Protokołem I dotyczącym ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych oraz Protokołem II dotyczącym ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych, sporządzonymi w Genewie dnia 8 czerwca 1977 roku,

realizując postanowienia Układu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Węgierską o przyjacielskiej i dobrosąsiedzkiej współpracy, sporządzonego w Krakowie dnia 6 października 1991 roku,

uzgodniły, co następuje:

Niniejsza Umowa reguluje wszystkie kwestie związane z ustaleniem, dokumentowaniem, rejestrowaniem, urządzaniem, zachowaniem, należytym utrzymaniem i ochroną grobów i cmentarzy wojennych polskich i węgierskich żołnierzy i cywilnych ofiar wojen oraz poświęconych im miejsc pamięci, jak również wszystkie sprawy związane z ekshumacją szczątków i ich godnym ponownym pochowaniem.

Terminy użyte w niniejszej Umowie mają następujące znaczenie:

1) polscy żołnierze i cywilne ofiary wojen członkowie polskich sił zbrojnych oraz inne osoby zrównane z nimi w świetle prawa polskiego, a także osoby posiadające obywatelstwo polskie, które poległy lub poniosły śmierć wskutek wojen na terytorium Węgier;

2) polskie groby i cmentarze wojenne – znajdujące się na terytorium Węgier indywidualne i zbiorowe miejsca spoczynku polskich żołnierzy i cywilnych ofiar wojen oraz cmentarze lub części cmentarzy istniejących, odnajdywanych lub mających powstać;

3) polskie miejsca pamięci – znajdujące się na terytorium Węgier pomniki, tablice pamiątkowe oraz inne obiekty i znaki upamiętniające polskich żołnierzy i cywilne ofiary wojen;

4) węgierscy żołnierze i cywilne ofiary wojen – członkowie węgierskich sił zbrojnych oraz inne osoby zrównane z nimi w świetle prawa węgierskiego, a także osoby posiadające obywatelstwo węgierskie, które poległy lub poniosły śmierć wskutek wojen na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

5) węgierskie groby i cmentarze wojenne – znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej indywidualne i zbiorowe miejsca spoczynku węgierskich żołnierzy i cywilnych ofiar wojen oraz cmentarze lub części cmentarzy istniejących, odnajdywanych lub mających powstać;

6) węgierskie wojenne miejsca pamięci – znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pomniki, tablice pamiątkowe oraz inne znaki i obiekty upamiętniające węgierskich żołnierzy i cywilne ofiary wojen.

1. Umawiające się Strony są zgodne, że polskie i węgierskie groby i cmentarze wojenne oraz polskie miejsca pamięci i węgierskie wojenne miejsca pamięci objęte są ochroną prawną tego państwa, na którego terytorium się znajdują.

2. Umawiające się Strony uznają, iż w zakresie o którym mowa w artykule 1, wiążące będą postanowienia niniejszej Umowny oraz przepisy prawa tego państwa, na którego terytorium znajdują się polskie i węgierskie groby i cmentarze wojenne oraz polskie miejsca pamięci i węgierskie wojenne miejsca pamięci.

1. Umawiające się Strony zapewnią ochronę już istniejących i odnajdywanych polskich i węgierskich grobów i cmentarzy wojennych oraz swobodny dostęp do nich.

2. Umawiające się Strony dołożą wszelkich starań w celu godnego użytkowania otoczenia polskich i węgierskich grobów i cmentarzy wojennych oraz polskich miejsc pamięci i węgierskich wojennych miejsc pamięci oraz zapobieżenia powstawaniu tam obiektów nie licujących z powagą tych miejsc.

3. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia na własny koszt właściwe zachowanie, pielęgnację i utrzymanie węgierskich grobów i cmentarzy wojennych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

4. Rząd Węgier zapewnia na własny koszt właściwe zachowanie, pielęgnację i utrzymanie polskich grobów i cmentarzy wojennych znajdujących się na terytorium Węgier.

5. Każda z Umawiających się Stron za zgodą drugiej Umawiającej się Strony i na własny koszt uprawniona jest do dokonywania modyfikacji, renowacji, porządkowania, pielęgnacji i przebudowy grobów i cmentarzy wojennych położonych na terytorium państwa drugiej Umawiającej się Strony.

6. Umawiające się Strony mogą, dla zapewnienia dbałości i opieki nad grobami i cmentarzami wojennymi znajdującymi się na terytorium państwa drugiej Umawiającej się Strony, delegować na swój koszt własny, przeznaczony do tego celu, personel.

1. Umawiające się Strony zapewniają sobie wzajemnie prawo nieodpłatnego użytkowania gruntów, na których znajdują się groby i cmentarze wojenne jako miejsca wiecznego spoczynku żołnierzy i cywilnych ofiar wojen. Niniejsza Umowa nie narusza istniejących praw własności.

2. Wyłącznie w przypadku jeżeli grunt lub jego część, na którym położony jest grób, cmentarz wojenny lub polskie miejsce pamięci i węgierskie wojenne miejsce pamięci okaże się niezbędny do realizacji ważnego interesu publicznego, Umawiająca się Strona na terytorium której znajduje się grób, cmentarz wojenny lub miejsce pamięci, dokona zmiany granic lub wskaże inny odpowiedni grunt oraz pokryje wszelkie koszty ekshumacji, przeniesienia i powtórnego pochówku, a także koszty urządzenia nowego cmentarza.

3. Jeżeli obie Umawiające się Strony zgodnie zdecydują, że cały obszar gruntu lub jego część, nie będzie więcej wykorzystywany jako grób lub cmentarz wojenny, wówczas dotychczasowe prawo nieodpłatnego użytkowania gruntów, o którym mowa w ustępie 1, wygaśnie.

4. Umawiające się Strony będą przeprowadzać konsultacje w celu wypracowania i uzgodnienia wspólnych decyzji w sprawach wytyczenia nowych granic gruntu lub wyboru nowego gruntu na grób, cmentarz wojenny lub polskie miejsce pamięci i węgierskie wojenne miejsce pamięci, a także w sprawach przeniesienia szczątków, sposobu urządzenia nowego cmentarza wojennego, włącznie z przeniesieniem pomników nagrobnych.

5. Wszelkie zmiany dotyczące gruntów użytkowanych jako groby i cmentarze wojenne rozstrzygane będą, w miarę możliwości, w drodze wzajemnego porozumienia między podmiotami odpowiedzialnymi za realizację niniejszej Umowy.

1. W przypadku, gdy na polskich lub węgierskich cmentarzach wojennych zostaną odnalezione groby żołnierzy lub cywilnych ofiar wojen pochodzących z państw trzecich, fakt ten Umawiające się Strony uwzględnią przy podejmowaniu decyzji o zachowaniu i pielęgnacji tych grobów.

2. Umawiająca się Strona, która utrzymuje groby wojenne, w których spoczywają również ofiary wojen pochodzące z państw trzecich, reguluje sprawy związane z ewentualnym powtórnym pochówkiem bezpośrednio z tym trzecim państwem.

1. Umawiające się Strony będą zezwalać sobie wzajemnie na scalanie grobów żołnierzy i cywilnych ofiar wojen, których przeniesienie uważane jest za niezbędne, po uprzednim uzgodnieniu planów scalania.

2. Przeniesienie szczątków żołnierzy i cywilnych ofiar wojen wykonywać będą specjaliści wskazani przez podmioty odpowiedzialne za realizację niniejszej Umowy.

3. Po zakończeniu prac związanych z przeniesieniem szczątków będzie sporządzony protokół, wskazujący dawne i nowe położenie grobu, personalia osoby ekshumowanej, treść napisu na identyfikatorze oraz wykaz wszystkich odnalezionych przedmiotów, z wyszczególnieniem tych pozwalających na identyfikację szczątków. Protokół stanowi podstawę przekazania zainteresowanej Umawiającej się Stronie przedmiotów odnalezionych przy ekshumowanych szczątkach.

4. W przypadku, gdy istniejące niegdyś polskie i węgierskie groby i cmentarze wojenne lub polskie miejsca pamięci i węgierskie wojenne miejsca pamięci przestały istnieć wskutek zmian infrastrukturalnych, a ich przeniesienie nie jest możliwe, Umawiająca się Strona, na terytorium państwa której one się znajdowały, zezwoli drugiej Umawiającej się Stronie, na jej wniosek, na urządzenie miejsca pamięci w godnej i odpowiadającej lokalnym warunkom formie. Jeżeli w tym celu niezbędne będzie udostępnienie odpowiedniego gruntu lub uzyskanie przewidzianych prawem zezwoleń, każda z Umawiających się Stron udzieli drugiej Umawiającej się Stronie pomocy w celu realizacji nowego upamiętnienia.

1. Ekshumacje i przeniesienie szczątków żołnierzy i cywilnych ofiar wojen wymagają uprzedniego uzgodnienia przez obie Umawiające się Strony. Obowiązkowym elementem uzgodnienia będzie ustalenie daty ekshumacji oraz zaproszenie, z odpowiednim wyprzedzeniem, przedstawicieli drugiej Umawiającej się Strony.

2. Wszelkie koszty i opłaty związane z ekshumacją i przeniesieniem szczątków żołnierzy i cywilnych ofiar wojen obciążają wnioskującą Umawiającą się Stronę.

3. Ekshumacja i przeniesienie szczątków żołnierzy i cywilnych ofiar wojen przeprowadzane będą przez odpowiednich specjalistów, pod nadzorem podmiotów odpowiedzialnych za realizację zadań wynikających z niniejszej Umowy, z poszanowaniem przepisów prawa państwa Umawiającej się Strony, na którego terytorium będą dokonywane te czynności.

1. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej powierza realizację zadań wynikających z niniejszej Umowy Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa z siedzibą w Warszawie.

2. Rząd Węgier powierza realizację zadań wynikających z niniejszej Umowy komórce organizacyjnej Ministerstwa Obrony Węgier, wskazanej przez Ministra Obrony Węgier.

3. Umawiająca się Strona może powierzyć realizację niniejszej Umowy innemu podmiotowi, niezwłocznie powiadamiając o tym drugą Umawiającą się Stronę.

1. Umawiające się Strony zobowiązują się do wymiany wszelkich posiadanych informacji dotyczących położenia polskich i węgierskich grobów i cmentarzy wojennych oraz polskich miejsc pamięci i węgierskich wojennych miejsc pamięci, ich liczby i wielkości oraz danych osobowych żołnierzy i cywilnych ofiar wojen, niezbędnych do przeprowadzenia ich identyfikacji.

2. Umawiające się Strony będą udzielać podmiotom odpowiedzialnym za realizację zadań wynikających z niniejszej Umowy wszelkiego możliwego wsparcia, w szczególności w dostępie do dokumentów dotyczących żołnierzy i cywilnych ofiar wojen drugiej Umawiającej się Strony, którymi dysponują lub dysponować będą władze jej państwa.

3. Umawiające się Strony będą się wzajemnie wspierać w działaniach mających na celu opiekę nad grobami i cmentarzami wojennymi oraz miejscami pamięci drugiej Umawiającej się Strony, zlokalizowanymi na terytorium państw trzecich.

1. Każda z Umawiających się Stron sporządzi wykaz zlokalizowanych na terytorium swojego państwa grobów, cmentarzy wojennych i miejsc pamięci drugiej Umawiającej się Strony.

2. Wykaz, o którym mowa w ustępie 1, będzie w miarę ujawniania, odnajdywania i urządzania nowych grobów i cmentarzy wojennych oraz miejsc pamięci na bieżąco uzupełniany i aktualizowany przez podmioty odpowiedzialne za realizację zadań wynikających z niniejszej Umowy.

1. W celu realizacji zadań wynikających z niniejszej Umowy, podmioty odpowiedzialne za jej realizację, po dokonaniu wzajemnych uzgodnień mogą delegować na terytorium państwa drugiej Umawiającej się Strony swoich przedstawicieli i specjalistów.

2. Podmioty odpowiedzialne za realizację zadań wynikających z niniejszej Umowy sporządzą i uzgodnią plany swoich prac.

3. Każda z Umawiających się Stron ma prawo na terytorium swojego państwa kontrolować działalność przedstawicieli i specjalistów drugiej Umawiającej się Strony.

1. Podmioty odpowiedzialne za realizację zadań wynikających z niniejszej Umowy są uprawnione do bezpośredniego wykonywania, po uzyskaniu zgody podmiotu drugiej Umawiającej się Strony, wszelkich prac porządkowych, pielęgnacyjnych i budowlanych na grobach i cmentarzach wojennych oraz w miejscach pamięci, wraz z budową infrastruktury odpowiedniej do ich urządzenia.

2. Podmioty odpowiedzialne za realizację zadań wynikających z niniejszej Umowy zobowiązują się do przestrzegania przepisów prawa obowiązujących na terytorium państwa drugiej Umawiającej się Strony.

Sprawy dotyczące wykładni lub stosowania postanowień niniejszej Umowy będą rozstrzygane w drodze negocjacji przez podmioty odpowiedzialne za realizację niniejszej Umowy.

1. Niniejsza Umowa podlega przyjęciu zgodnie z prawem każdej z Umawiających się Stron, co zostanie stwierdzone w drodze wymiany not. Umowa wchodzi w życie po upływie trzydziestu dni od dnia otrzymania noty późniejszej.

2. W dowolnym czasie, do niniejszej Umowy mogą być wprowadzone na piśmie zmiany za obustronną zgodą Umawiających się Stron. Zmiany wchodzą w życie zgodnie z postanowieniami ustępu 1 niniejszego artykułu.

3. Niniejsza Umowa zawarta jest na czas nieokreślony. Może być ona wypowiedziana przez każdą z Umawiających się Stron w drodze notyfikacji. Umowa utraci wówczas moc po upływie sześciu miesięcy od dnia otrzymania noty zawiadamiającej o jej wypowiedzeniu.

4. Umawiające się Strony zobowiązują się do zakończenia, zgodnie z postanowieniami niniejszej Umowy, wszelkich spraw wszczętych przed dniem otrzymania noty zawiadamiającej o jej wypowiedzeniu.

Sporządzono w Warszawie dnia 24 października 2013 roku, w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, każdy w językach polskim i węgierskim, przy czym oba teksty posiadają jednakową moc.

Wersja w języku węgierskim.