Dziennik Ustaw - rok 2024 poz. 1243

1) w art. 95 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. W razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego, z zastrzeżeniem art. 95a.”;

2) po art. 95 dodaje się art. 95a i art. 95b w brzmieniu:

„Art. 95a. 1. Osobie uprawnionej do renty rodzinnej, o której mowa w art. 67 ust. 1 pkt 3, oraz do emerytury, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą rentę rodzinną oraz 25 % emerytury, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej, albo

2) przysługującą emeryturę, emeryturę rolniczą, emeryturę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emeryturę wojskową, emeryturę policyjną, zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne, emeryturę pomostową, nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową, rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, rentę rolniczą szkoleniową, rentę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskową rentę inwalidzką albo policyjną rentę inwalidzką, oraz 25 % renty rodzinnej.

2. Osoba uprawniona ma prawo do wypłaty świadczeń na zasadach określonych w ust. 1 w przypadku:

1) osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1;

2) pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka;

3) nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1.

3. Wypłata świadczeń na zasadach określonych w ust. 1 ustaje z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego związku małżeńskiego przez osobę uprawnioną.

4. Wysokość sumy świadczeń, o których mowa w ust. 1, nie może przekroczyć trzykrotności kwoty najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ust. 2.

5. Do limitu ustalonych świadczeń w zbiegu, o którym mowa w ust. 4, uwzględnia się świadczenia, o których mowa w ust. 1 i 10, a także świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne oraz świadczenia i dodatki o charakterze innym niż jednorazowe wypłacane na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów wraz ze świadczeniami, o których mowa w ust. 1.

6. Emerytura, o której mowa w ust. 1 pkt 1, dla osoby pobierającej okresową emeryturę kapitałową, stanowi sumę 25 % przysługującej jej emerytury z Funduszu i 25 % przysługującej jej okresowej emerytury kapitałowej.

7. W przypadku przekroczenia kwoty trzykrotności kwoty najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ust. 2, świadczenia, o których mowa w ust. 1, ulegają pomniejszeniu o kwotę przekroczenia według kolejności:

1) świadczenia finansowane z budżetu państwa:

a) świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych,

b) świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej,

c) inne świadczenia;

2) świadczenia finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

3) świadczenia finansowane z Funduszu Pracy;

4) świadczenia finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych;

5) świadczenia finansowane z Funduszu.

8. W przypadku gdy suma świadczeń w zbiegu przekracza trzykrotność kwoty najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ust. 2, decyzje o pomniejszeniu świadczeń w celu wypłaty świadczeń w zbiegu, o których mowa w art. 95a ust. 1, wydaje organ rentowy albo organ emerytalny dokonujący pomniejszenia.

9. Przepisy ust. 1-7 stosuje się do osób uprawnionych do:

1) renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2023 r. poz. 1100 oraz z 2024 r. poz. 1243), jeśli prawo do tego świadczenia wynika z okoliczności wskazanej w art. 67 ust. 1 pkt 3;

2) renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2024 r. poz. 90), jeśli prawo do tego świadczenia wynika z okoliczności wskazanej w art. 67 ust. 1 pkt 3;

3) wojskowej renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, jeśli prawo do tego świadczenia wynika z okoliczności wskazanej w art. 67 ust. 1 pkt 3;

4) policyjnej renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, jeśli prawo do tego świadczenia wynika z okoliczności wskazanej w art. 67 ust. 1 pkt 3;

5) renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jeśli prawo do tego świadczenia wynika z okoliczności wskazanej w art. 67 ust. 1 pkt 3;

6) renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. z 2020 r. poz. 984), jeśli prawo do tego świadczenia wynika z okoliczności wskazanej w art. 67 ust. 1 pkt 3;

7) świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia (Dz. U. poz. 658), jeśli prawo do tego świadczenia wynika z okoliczności wskazanej w art. 67 ust. 1 pkt 3.

10. Przepisy ust. 1 stosuje się do:

1) emerytury lub renty przyznanej przez Prezesa Rady Ministrów na podstawie art. 82, o ile z decyzji przyznającej to świadczenie wynika, że emerytura lub renta jest wypłacana niezależnie od wypłaty innych świadczeń;

2) emerytury lub renty przyznanej przez Prezesa Zakładu na podstawie art. 83;

3) świadczenia honorowego przyznanego w związku z ukończeniem wieku 100 lat.

Art. 95b. 1. Osobie uprawnionej do renty rodzinnej, o której mowa w art. 67 ust. 1 pkt 3, oraz do zbiegu świadczeń, o którym mowa w art. 26 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, wypłaca się:

1) przysługującą rentę rodzinną, 25 % emerytury i 50 % renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego albo

2) przysługującą emeryturę, 50 % renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego i 25 % renty rodzinnej, albo

3) przysługującą rentę z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego, 50 % emerytury i 25 % renty rodzinnej.

2. Do zbiegu świadczeń, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio art. 95a ust. 2-8 i art. 116b.

3. Zasady określone w ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w przypadku zbiegu renty rodzinnej oraz zbiegu świadczeń, o którym mowa w art. 54 ust. 1b i 1e ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.”;

3) w art. 104 po ust. 8 dodaje się ust. 8a i 8b w brzmieniu:

„8a. Kwota maksymalnego zmniejszenia emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, wypłacanej w 25 % pełnej wysokości świadczenia zgodnie z art. 95a ust. 1, wynosi 25 % kwoty, o której mowa w ust. 8.

8b. Kwotę maksymalnego zmniejszenia emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, wypłacanej w wysokości zmniejszonej zgodnie z art. 95a ust. 7, ustala się przez pomnożenie kwoty, o której mowa w ust. 8, przez iloraz emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, wypłacanej w wysokości zmniejszonej zgodnie z art. 95a ust. 7, do pełnej kwoty emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.”;

4) w art. 105 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:

„2a. Do ustalenia kwoty maksymalnego zmniejszenia renty rodzinnej wypłacanej w 25 % pełnej wysokości świadczenia zgodnie z art. 95a ust. 1 oraz do ustalenia kwoty maksymalnego zmniejszenia renty rodzinnej wypłacanej w wysokości zmniejszonej zgodnie z art. 95a ust. 7, stosuje się przepisy art. 104 ust. 8a i 8b.”;

5) po art. 116a dodaje się art. 116b i art. 116c w brzmieniu:

„Art. 116b. 1. Ustalenie zbiegu świadczeń, o których mowa w art. 95a ust. 1 i art. 95b, oraz ich wypłata następują na wniosek osoby uprawnionej.

2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, może zostać złożony w postaci elektronicznej. Do wniosku złożonego w tej postaci stosuje się art. 47c, art. 71ab i art. 71ac ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497, 863 i 1243).

3. Wzór wniosku, o którym mowa w ust. 1, zostanie opublikowany na stronie podmiotowej Zakładu.

Art. 116c. 1. Organ rentowy pozyskuje za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 68aa ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dane od innych organów emerytalno-rentowych, którym został udostępniony ten system, niezbędne do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalania zbiegu świadczeń.

2. Na żądanie organu rentowego złożone za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 68aa ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, każdy z organów emerytalno-rentowych, którym został udostępniony ten system, udostępnia dane niezbędne do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalenia zbiegu świadczeń.”.

1) uchyla się ust. 1a;

2) po ust. 1a dodaje się ust. 1b-1f w brzmieniu:

„1b. Osobie, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 1, uprawnionej do renty rodzinnej oraz do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo do policyjnej renty inwalidzkiej wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą rentę rodzinną oraz 25 % emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej albo

2) przysługującą emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emeryturę rolniczą, emeryturę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emeryturę wojskową, emeryturę policyjną, świadczenie przedemerytalne, emeryturę pomostową, nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, rentę rolniczą szkoleniową, rentę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskową rentę inwalidzką albo policyjną rentę inwalidzką oraz 25 % renty rodzinnej.

1c. Osoba uprawniona ma prawo do wypłaty świadczeń na zasadach określonych w ust. 1b w przypadku:

1) osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672 oraz z 2024 r. poz. 834, 858 i 1243);

2) pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka;

3) nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

1d. Wypłata świadczeń na zasadach określonych w ust. 1b ustaje z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego związku małżeńskiego przez osobę uprawnioną.

1e. Emerytura, o której mowa w ust. 1 lub 1b, dla osoby pobierającej okresową emeryturę kapitałową, stanowi sumę 25 % przysługującej jej emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i 25 % przysługującej jej okresowej emerytury kapitałowej.

1f. Do ustalenia wysokości świadczeń, o których mowa w ust. 1b i 1e, stosuje się zasady przewidziane w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.”;

3) ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. W przypadkach niewymienionych w ust. 1, 1b i 2 osobie uprawnionej do renty inwalidzkiej lub renty rodzinnej na podstawie niniejszej ustawy oraz do innych świadczeń o charakterze rentowym wypłaca się jedno świadczenie - wyższe lub przez nią wybrane.”.

1) w art. 33:

a) ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:

„1. W razie zbiegu prawa do emerytury z prawem do renty na podstawie ustawy, uprawnionemu przyznaje się jedno świadczenie - wyższe lub wybrane przez uprawnionego, z zastrzeżeniem art. 22 ust. 3 i 4 oraz art. 33a.

2. W razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przysługującej na podstawie ustawy z prawem do emerytury lub renty z innego ubezpieczenia społecznego, uprawnionemu wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez uprawnionego, z zastrzeżeniem ust. 4 oraz art. 33a.”,

b) ust. 2b otrzymuje brzmienie:

„2b. Uprawniony do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy i do emerytury na podstawie art. 24 lub art. 24a przepisów emerytalnych traci prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, chyba że zanim wystąpi z wnioskiem o prawo do emerytury na podstawie art. 24 lub art. 24a przepisów emerytalnych złoży oświadczenie, że wybiera rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku złożenia tego oświadczenia środki zgromadzone na jego rachunku w otwartym funduszu emerytalnym są przekazywane przez ten fundusz, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Oświadczenie o wyborze świadczenia jest ostateczne i nie przysługuje od niego prawo odstąpienia.”,

c) uchyla się ust. 2d;

2) po art. 33 dodaje się art. 33a w brzmieniu:

„Art. 33a. 1. Osobie uprawnionej do renty rodzinnej, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 3, oraz do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo do policyjnej renty inwalidzkiej wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą rentę rodzinną z ubezpieczenia oraz 25 % emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej, albo

2) przysługującą emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emeryturę rolniczą, emeryturę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emeryturę wojskową, emeryturę policyjną, zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne, emeryturę pomostową, nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, rentę rolniczą szkoleniową, rentę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskową rentę inwalidzką albo policyjną rentę inwalidzką, oraz 25 % renty rodzinnej z ubezpieczenia.

2. Osoba uprawniona ma prawo do wypłaty świadczeń na zasadach określonych w ust. 1 w przypadku:

1) osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 przepisów emerytalnych;

2) pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka;

3) nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 przepisów emerytalnych.

3. Wypłata świadczeń na zasadach określonych w ust. 1 ustaje z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego związku małżeńskiego przez osobę uprawnioną.

4. Wysokość sumy świadczeń, o których mowa w ust. 1, nie może przekroczyć trzykrotności kwoty najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ust. 2 przepisów emerytalnych. Przepis art. 95a ust. 8 przepisów emerytalnych stosuje się odpowiednio.

5. Do limitu ustalonych świadczeń w zbiegu, o którym mowa w ust. 4, uwzględnia się świadczenia, o których mowa w ust. 1 i 9, a także świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne właściwe do spraw emerytalno-rento-wych oraz świadczenia i dodatki o charakterze innym niż jednorazowe wypłacane na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów wraz ze świadczeniami, o których mowa w ust. 1.

6. Emerytura, o której mowa w ust. 1 pkt 1, dla osoby pobierającej okresową emeryturę kapitałową stanowi sumę 25 % przysługującej jej emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i 25 % przysługującej jej okresowej emerytury kapitałowej.

7. W przypadku przekroczenia kwoty trzykrotności kwoty najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ust. 2 przepisów emerytalnych, świadczenia, o których mowa w ust. 1, ulegają pomniejszeniu o kwotę przekroczenia według kolejności:

1) świadczenia finansowane z budżetu państwa:

a) świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych,

b) świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej,

c) inne świadczenia;

2) świadczenia finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy;

3) świadczenia finansowane z Funduszu Pracy;

4) świadczenia finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych;

5) świadczenia finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

8. Przepis ust. 1 stosuje się do osób uprawnionych do renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

9. Przepis ust. 1 stosuje się do:

1) emerytury lub renty przyznanej przez Prezesa Rady Ministrów na podstawie art. 82 przepisów emerytalnych, o ile z decyzji przyznającej to świadczenie wynika, że emerytura lub renta jest wypłacana niezależnie od wypłaty innych świadczeń;

2) emerytury lub renty przyznanej przez Prezesa Zakładu na podstawie art. 83 przepisów emerytalnych;

3) świadczenia honorowego przyznanego w związku z ukończeniem wieku 100 lat.”;

3) po art. 37 dodaje się art. 37a w brzmieniu:

„Art. 37a. 1. Kasa pozyskuje za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 68aa ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dane od innych organów emerytalno-rentowych, którym został udostępniony ten system, niezbędne do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalania zbiegu świadczeń.

2. Na żądanie Kasy złożone za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 68aa ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, każdy z organów emerytalno-rentowych, którym został udostępniony ten system, udostępnia dane niezbędne do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalenia zbiegu świadczeń.”.

1) po art. 35a dodaje się art. 35b w brzmieniu:

„Art. 35b. Organy emerytalne są uprawnione do pozyskiwania i przetwarzania danych pozyskanych od właściwych organów rentowych lub organów emerytalnych w zakresie niezbędnym do ustalania prawa do świadczeń.”;

2) w art. 40 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. W razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, emerytura lub renta inwalidzka ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w przepisach art. 104 ust. 1a-6, ust. 8 pkt 1 i 2, ust. 8a-10 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie więcej niż o 25 % wysokości tej emerytury lub renty inwalidzkiej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.”;

3) art. 42 otrzymuje brzmienie:

„Art. 42. 1. W razie zbiegu prawa do emerytury i renty przewidzianej w ustawie, osobie uprawnionej wypłaca się świadczenie wyższe lub przez nią wybrane, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Osobie uprawnionej do renty rodzinnej z tytułu bycia wdową lub wdowcem po osobie wskazanej w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 5, emerytury wojskowej, wojskowej renty inwalidzkiej wypłaca się zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą rentę rodzinną oraz 25 % emerytury wojskowej, wojskowej renty inwalidzkiej albo

2) przysługującą emeryturę wojskową, wojskową rentę inwalidzką oraz 25 % renty rodzinnej

- z uwzględnieniem zasad określonych w art. 95a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.”;

4) po art. 42 dodaje się art. 42a w brzmieniu:

„Art. 42a. 1. Organ emerytalny pozyskuje za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 68aa ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dane od innych organów emerytalno-rentowych, którym został udostępniony ten system, niezbędne do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalania zbiegu świadczeń.

2. Na żądanie organu emerytalnego złożone za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 68aa ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, każdy z organów emerytalno-rentowych, którym został udostępniony ten system, udostępnia dane niezbędne do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalenia zbiegu świadczeń.”.

1) po art. 36a dodaje się art. 36b i art. 36c w brzmieniu:

„Art. 36b. Organy emerytalne są uprawnione do otrzymywania i przetwarzania danych otrzymanych od właściwych organów rentowych lub organów emerytalnych w zakresie niezbędnym do ustalania zbiegu świadczeń, o których mowa w art. 95a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Art. 36c. 1. Organ emerytalny pozyskuje za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 68aa ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dane od innych organów emerytalno-rentowych, którym został udostępniony ten system, niezbędne do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalania zbiegu świadczeń, o którym mowa w art. 95a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

2. Na żądanie organu emerytalnego złożone za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 68aa ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, każdy z organów emerytalno-rentowych, którym został udostępniony ten system, udostępnia dane niezbędne do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalenia zbiegu świadczeń.”;

2) w art. 41:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. W razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, emerytura lub renta inwalidzka ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w przepisach art. 104 ust. 1a-6, ust. 8 pkt 1 i 2 oraz ust. 8a-10 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie więcej niż o 25 % wysokości tej emerytury lub renty inwalidzkiej, z zastrzeżeniem ust. 2-3a.”,

b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:

„3a. W przypadku wypłacania emerytury lub renty inwalidzkiej w 50 % pełnej wysokości świadczenia albo w wysokości pomniejszonej zgodnie z art. 95a ust. 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, kwota emerytury lub renty inwalidzkiej, o której mowa w ust. 1 albo 3 ulega zmniejszeniu, o kwotę nie większą niż 25 % zmniejszonej wysokości tej emerytury lub renty inwalidzkiej.”;

3) art. 43 otrzymuje brzmienie:

„Art. 43. 1. W razie zbiegu prawa do emerytury i renty przewidzianej w ustawie, osobie uprawnionej wypłaca się świadczenie wyższe lub przez nią wybrane, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Osobie uprawnionej do policyjnej renty rodzinnej, będącej osobą, o której mowa w art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, oraz do emerytury policyjnej lub policyjnej renty inwalidzkiej, wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą policyjną rentę rodzinną oraz 25 % emerytury policyjnej lub policyjnej renty inwalidzkiej, albo

2) przysługującą emeryturę policyjną lub policyjną rentę inwalidzką oraz 25 % policyjnej renty rodzinnej

- z uwzględnieniem zasad określonych w art. 95a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.”.

1) w art. 33 w ust. 1 po pkt 7 dodaje się pkt 7a w brzmieniu:

„7a) system służący do wymiany danych pomiędzy organami emerytalno-rentowymi;”;

2) po art. 68a dodaje się art. 68aa i art. 68ab w brzmieniu:

„Art. 68aa. 1. Do zakresu działania Zakładu należy prowadzenie systemu teleinformatycznego służącego do wymiany danych pomiędzy organami emerytalno-rentowymi w zakresie niezbędnym do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń obsługiwanych przez te organy, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalenia zbiegu świadczeń, o którym mowa w:

1) art. 95a i art. 95b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

2) art. 54 ust. 1b ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2023 r. poz. 1100 oraz z 2024 r. poz. 1243);

3) art. 33a ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2024 r. poz. 90 i 1243);

4) art. 42 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin;

5) art. 43 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin;

6) art. 25 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2189 oraz z 2024 r. poz. 1243);

7) art. 8 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. z 2020 r. poz. 984 oraz z 2024 r. poz. 1243);

8) art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych;

9) art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.

2. Zakład jest administratorem danych zgromadzonych w systemie, o którym mowa w ust. 1.

3. Zakład udostępnia dane zgromadzone w systemie, o którym mowa w ust. 1, organom emerytalno-rentowym uprawnionym do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń obsługiwanych przez te organy, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalenia zbiegu świadczeń, o którym mowa w ust. 1.

Art. 68ab. 1. Zakład udostępnia usługę umożliwiającą ustalenie zbiegu świadczeń, o którym mowa w art. 95a ust. 1 i art. 95b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w wariantach określonych ustawą - w celu zapewnienia pomocy osobie uprawnionej w wyborze najkorzystniejszego wariantu tego zbiegu.

2. Zakład udostępnia usługę, o której mowa w ust. 1, organom wypłacającym świadczenia w zbiegu, o których mowa w art. 95a ust. 1 i art. 95b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w celu jej udostępniania na stronach podmiotowych tych organów.”;

3) w art. 77 w ust. 2 w pkt 9 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 10 w brzmieniu:

„10) wydatki na prowadzenie systemu służącego do wymiany danych pomiędzy organami emerytalno-rentowymi, o którym mowa w art. 68aa ust. 1.”.

1) ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Osobie uprawnionej do renty na podstawie ustawy albo na podstawie przepisów wymienionych w art. 61, która jest równocześnie uprawniona do świadczeń o charakterze rentowym na podstawie odrębnych przepisów albo do uposażenia w stanie spoczynku przyznanego z powodu choroby lub utraty sił albo uposażenia rodzinnego, wypłaca się jedno świadczenie - wyższe lub przez nią wybrane, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6.”;

2) dodaje się ust. 5 i 6 w brzmieniu:

„5. Osobie uprawnionej do renty z ubezpieczenia wypadkowego z tytułu niezdolności do pracy na podstawie ustawy albo na podstawie przepisów wymienionych w art. 61 oraz do renty rodzinnej na podstawie ustawy, na podstawie przepisów wymienionych w art. 61 albo na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się, jeśli prawo do niej nabyła z tytułu bycia wdową lub wdowcem pozostałym po osobie wskazanej w tych przepisach, zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz 25 % renty rodzinnej albo

2) przysługującą rentę rodzinną oraz 25 % renty z tytułu niezdolności do pracy.

6. Osobie uprawnionej do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego, jeśli prawo do niej nabyła z tytułu bycia wdową lub wdowcem pozostałym po osobie wskazanej w tych przepisach, oraz do przysługującej na podstawie odrębnych przepisów renty z tytułu niezdolności do pracy, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą rentę rodzinną oraz 25 % przysługującej na podstawie odrębnych przepisów renty z tytułu niezdolności do pracy, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej, albo

2) przysługującą na podstawie odrębnych przepisów rentę z tytułu niezdolności do pracy, wojskową rentę inwalidzką albo policyjną rentę inwalidzką, oraz 25 % renty rodzinnej.”.

„4. Osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w szczególnych okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1, lub chorobą zawodową, o której mowa w art. 2 ust. 2, oraz do renty rodzinnej na podstawie ustawy albo na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się, jeśli prawo do niej nabyła z tytułu bycia wdową lub wdowcem pozostałym po osobie wskazanej w tych przepisach, zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz 25 % renty rodzinnej albo

2) przysługującą rentę rodzinną oraz 25 % renty z tytułu niezdolności do pracy.

5. Osobie uprawnionej do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego, jeśli prawo do niej nabyła z tytułu bycia wdową lub wdowcem pozostałym po osobie wskazanej w tych przepisach, oraz do przysługującej na podstawie odrębnych przepisów renty z tytułu niezdolności do pracy, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą rentę rodzinną oraz 25 % przysługującej na podstawie odrębnych przepisów renty z tytułu niezdolności do pracy, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej, albo

2) przysługującą na podstawie odrębnych przepisów rentę z tytułu niezdolności do pracy, wojskową rentę inwalidzką albo policyjną rentę inwalidzką, oraz 25 % renty rodzinnej.”.

„4a. Kwota świadczenia przedemerytalnego, o której mowa w ust. 4, wypłacanego w 25 % pełnej wysokości świadczenia zgodnie z art. 95a ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynosi 25 % kwoty, o której mowa w ust. 4.

4b. Kwotę świadczenia przedemerytalnego, o której mowa w ust. 4, wypłacanego w wysokości zmniejszonej zgodnie z art. 95a ust. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ustala się przez pomnożenie kwoty, o której mowa w ust. 4, przez iloraz kwoty świadczenia przedemerytalnego, wypłacanego w wysokości zmniejszonej zgodnie z art. 95a ust. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS do pełnej kwoty świadczenia przedemerytalnego.”.

1) art. 27 otrzymuje brzmienie:

„Art. 27. 1. W razie zbiegu prawa do emerytury pomostowej z prawem do renty, uposażenia w stanie spoczynku, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub innego świadczenia o charakterze emerytalnym lub rentowym, ustalonym na podstawie odrębnych ustaw, przysługuje tylko jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez uprawnionego, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. W razie zbiegu prawa do emerytury pomostowej z prawem do renty rodzinnej, o której mowa w art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, osobie uprawnionej wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą emeryturę pomostową oraz 25 % renty rodzinnej, albo

2) przysługującą rentę rodzinną oraz 25 % emerytury pomostowej.

3. Osoba uprawniona ma prawo do wypłaty świadczeń na zasadach określonych w ust. 2 w przypadku:

1) osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

2) pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka;

3) nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

4. Wypłata świadczeń na zasadach określonych w ust. 2 ustaje z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego związku małżeńskiego przez osobę uprawnioną.

5. Do ustalenia wysokości świadczeń, o których mowa w ust. 2, stosuje się zasady przewidziane w przepisach ustawy o emeryturach i rentach z FUS.”;

2) w art. 28 w ust. 3 po wyrazach „art. 27” dodaje się wyrazy „ust. 1”.

„Art. 17. 1. W razie zbiegu prawa do świadczenia z prawem do renty, uposażenia w stanie spoczynku, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub innego świadczenia o charakterze emerytalnym lub rentowym, ustalonym na podstawie odrębnych ustaw, przysługuje tylko jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez uprawnionego, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. W razie zbiegu prawa do świadczenia z prawem do renty rodzinnej, o której mowa w art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, osobie uprawnionej wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

1) przysługujące świadczenie oraz 25 % renty rodzinnej albo

2) przysługującą rentę rodzinną oraz 25 % świadczenia.

3. Osoba uprawniona ma prawo do wypłaty świadczeń na zasadach określonych w ust. 2 w przypadku:

1) osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

2) pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka;

3) nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

4. Wypłata świadczeń na zasadach określonych w ust. 2 ustaje z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego związku małżeńskiego przez osobę uprawnioną.

5. Do ustalenia wysokości świadczeń, o których mowa w ust. 2, stosuje się zasady przewidziane w przepisach ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

6. W przypadku skorzystania z prawa do świadczenia nie przysługuje prawo do rekompensaty, o której mowa w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 164 i 1667 oraz z 2024 r. poz. 1243).”.

1) 15 % w okresie od dnia 1 lipca 2025 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.;

2) 25 % w okresie od dnia 1 stycznia 2027 r.

2. Osoby, które spełniają warunki do wypłaty świadczeń na zasadach określonych w niniejszej ustawie, mogą składać wnioski o ustalenie zbiegu świadczeń, o którym mowa w niniejszej ustawie, od dnia 1 stycznia 2025 r.

3. W przypadku wniosków, o których mowa w ust. 2, złożonych do dnia 30 czerwca 2025 r., prawo do wypłaty świadczeń w tym zbiegu powstaje z dniem 1 lipca 2025 r.

2. Zamawiający, w terminie 7 dni od dnia udzielenia zamówienia, o którym mowa w ust. 1, zamieszcza w Biuletynie Zamówień Publicznych informację o udzieleniu tego zamówienia, w której podaje:

1) nazwę i adres siedziby zamawiającego;

2) datę i miejsce zawarcia umowy lub informację o zawarciu umowy drogą elektroniczną;

3) opis przedmiotu umowy, z wyszczególnieniem odpowiednio ilości rzeczy lub innych dóbr oraz zakresu usług;

4) cenę albo cenę maksymalną, jeżeli cena nie jest znana w chwili zamieszczenia ogłoszenia;

5) okoliczności faktyczne uzasadniające udzielenie zamówienia bez zastosowania przepisów o zamówieniach publicznych;

6) nazwę (firmę) podmiotu albo imię i nazwisko osoby, z którymi została zawarta umowa.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: A. Duda

¹⁾ Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, ustawę z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, ustawę z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, ustawę z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, ustawę z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawę z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, ustawę z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach, ustawę z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych oraz ustawę z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.