Dziennik Ustaw - rok 2024 poz. 922

Na podstawie art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2024 r. poz. 594) zarządza się, co następuje:

1) warunki, jakie muszą być spełnione, aby porozumienia specjalizacyjne i badawczo-rozwojowe zostały uznane za wyłączone spod zakazu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, zwanej dalej „ustawą”;

2) klauzule, których występowanie w porozumieniu stanowi naruszenie art. 6 ust. 1 ustawy;

3) okres obowiązywania wyłączenia.

1) wyłączenie - wyłączenie spod zakazu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy;

2) działalność badawczo-rozwojowa - działalność obejmującą badania naukowe w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742, z późn. zm.¹⁾) oraz prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 3 tej ustawy;

3) porozumienie badawczo-rozwojowe - porozumienie zawierane między dwoma lub więcej przedsiębiorcami, którego przedmiotem jest:

a) wspólne prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej w odniesieniu do towarów lub procesów objętych porozumieniem oraz wspólne wykorzystywanie wyników tej działalności,

b) wspólne prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej w odniesieniu do towarów lub procesów objętych porozumieniem, z wyjątkiem wspólnego wykorzystywania wyników tej działalności,

c) prowadzenie opłacanej działalności badawczo-rozwojowej w odniesieniu do towarów lub procesów objętych porozumieniem oraz wspólne wykorzystywanie wyników tej działalności,

d) prowadzenie opłacanej działalności badawczo-rozwojowej w odniesieniu do towarów lub procesów objętych porozumieniem, z wyjątkiem wspólnego wykorzystywania wyników tej działalności,

e) wspólne wykorzystywanie wyników działalności badawczo-rozwojowej w odniesieniu do towarów lub procesów objętych porozumieniem, prowadzonej wspólnie w ramach porozumienia zawartego wcześniej między tymi samymi stronami,

f) wspólne wykorzystywanie wyników opłacanej działalności badawczo-rozwojowej w odniesieniu do towarów lub procesów objętych porozumieniem, prowadzonej wspólnie w ramach porozumienia zawartego wcześniej między tymi samymi stronami;

4) porozumienie specjalizacyjne - porozumienie zawierane między dwoma lub więcej przedsiębiorcami, którego przedmiotem jest:

a) specjalizacja jednostronna przedsiębiorców działających na tym samym rynku właściwym polegająca na tym, że jeden z przedsiębiorców zobowiązuje się całkowicie lub częściowo zaprzestać produkowania określonych towarów lub powstrzymać się od ich produkowania i nabywać je od drugiej strony lub pozostałych stron, które zobowiązują się towary te produkować i dostarczać,

b) specjalizacja wzajemna przedsiębiorców działających na tym samym rynku właściwym polegająca na tym, że przedsiębiorcy na zasadzie wzajemności zobowiązują się całkowicie lub częściowo zaprzestać produkowania określonych towarów lub powstrzymać się od ich produkowania i nabywać je od co najmniej jednej z pozostałych stron, które zobowiązują się te towary produkować i dostarczać,

c) wspólna produkcja polegająca na tym, że co najmniej dwie strony porozumienia zobowiązują się wspólnie produkować niektóre towary;

5) opłacana działalność badawczo-rozwojowa - działalność badawczo-rozwojową prowadzoną przez jedną stronę, której koszty pokrywa strona finansująca;

6) strona finansująca - stronę porozumienia badawczo-rozwojowego, która pokrywa koszty działalności badawczo-rozwojowej, sama nie prowadząc żadnej działalności w tym zakresie;

7) towar objęty porozumieniem badawczo-rozwojowym - towar powstały w wyniku prowadzenia wspólnej lub opłacanej działalności badawczo-rozwojowej bądź wytworzony lub dostarczony w związku z zastosowaniem procesu objętego porozumieniem;

8) proces objęty porozumieniem badawczo-rozwojowym - technologie lub metody postępowania powstałe w wyniku prowadzenia wspólnej lub opłacanej działalności badawczo-rozwojowej;

9) know-how - nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne lub technologiczne lub zasady organizacji i zarządzania, które są istotne z punktu widzenia produkcji towarów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym lub stosowania procesów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym i które zostały opisane w sposób pozwalający na weryfikację kryterium niejawności i istotności;

10) wykorzystywanie wyników:

a) produkcję lub dystrybucję towarów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym,

b) zastosowanie procesów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym,

c) przeniesienie praw własności intelektualnej,

d) udzielenie licencji na prawa, o których mowa w lit. c, lub

e) udostępnienie know-how wymaganego dla produkcji towarów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym lub zastosowania procesów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym;

11) wspólne prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej lub wykorzystywanie wyników działalności badawczo-rozwojowej lub opłacanej działalności badawczo-rozwojowej - sytuację, w której działalność badawczo-rozwojowa obejmująca w szczególności wspólną dystrybucję towarów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym lub wspólne udzielanie licencji na procesy objęte porozumieniem badawczo-rozwojowym, jest:

a) prowadzona przez wspólny zespół osób, wspólną jednostkę organizacyjną lub wspólnego przedsiębiorcę,

b) wspólnie powierzona innemu podmiotowi,

c) rozdzielona między strony porozumienia badawczo-rozwojowego, z uwzględnieniem specjalizacji w zakresie działalności badawczo-rozwojowej lub specjalizacji w zakresie wykorzystywania wyników;

12) wspólna dystrybucja - sytuację, w której strony porozumienia specjalizacyjnego:

a) prowadzą dystrybucję przez wspólny zespół osób, wspólną jednostkę organizacyjną lub wspólnego przedsiębiorcę,

b) wspólnie powierzają dystrybucję innemu podmiotowi, niebędącemu ich konkurentem;

13) prawa własności intelektualnej - prawa przysługujące na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509) oraz ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1170);

14) specjalizacja w zakresie działalności badawczo-rozwojowej - sytuację, w której każda ze stron porozumienia badawczo-rozwojowego jest zaangażowana w działalność badawczo-rozwojową objętą tym porozumieniem, w ramach której strony rozdzielają między siebie działalność badawczo-rozwojową w sposób uznany przez nie za najbardziej właściwy; specjalizacja ta nie obejmuje opłacanej działalności badawczo-rozwojowej;

15) specjalizacja w zakresie wykorzystywania wyników - sytuację, w której strony porozumienia badawczo-rozwojowego rozdzielają między siebie poszczególne zadania, w szczególności produkcję lub dystrybucję, lub nakładają na siebie wzajemnie ograniczenia w zakresie wykorzystywania wyników, w tym w odniesieniu do określonych obszarów, klientów lub dziedzin zastosowań; specjalizacja ta obejmuje również sytuację, w której tylko jedna strona zajmuje się produkcją i dystrybucją towarów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym w oparciu o wyłączną licencję udzieloną jej przez inne strony;

16) towar rynku niższego szczebla - towar sprzedawany przez strony porozumienia specjalizacyjnego, do którego produkcji strony te używają towaru wytwarzanego w ramach porozumienia specjalizacyjnego jako towaru wejściowego;

17) sprzedaż - działania sprzedawcy podejmowane w celu pozyskania klientów na określonych terytoriach lub pozyskania określonych grup klientów, polegające w szczególności na przeprowadzaniu wizyt lub rozmów telefonicznych, wysyłaniu pism w postaci papierowej, wykorzystywaniu środków komunikacji elektronicznej, ukierunkowywaniu reklam i promocji, w tym w Internecie, prowadzeniu strony internetowej z domeną najwyższego poziomu odpowiadającą określonym terytoriom lub udostępnianiu strony internetowej w językach powszechnie używanych na określonych terytoriach, jeżeli takie języki różnią się od języków powszechnie używanych na terytorium, na którym nabywca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania;

18) pasywna sprzedaż - działania sprzedawcy podejmowane w odpowiedzi na oferty klientów indywidualnych, które nie zostały spowodowane działaniami, o których mowa w pkt 17, w tym udział w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego oraz w przetargach nieobjętych przepisami dotyczącymi zamówień publicznych.

2. Wyłączenie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się także do porozumień specjalizacyjnych i badawczo-rozwojowych zawierających klauzule, które nie stanowią głównego przedmiotu tych porozumień ale są bezpośrednio z nimi powiązane i są niezbędne do ich wykonywania, a dotyczą:

1) przeniesienia praw własności intelektualnej lub udzielenia licencji na te prawa stronie lub stronom porozumienia lub podmiotowi utworzonemu przez strony w celu wspólnego prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej, prowadzenia opłacanej działalności badawczo-rozwojowej lub wspólnego wykorzystywania wyników,

2) zobowiązania stron porozumienia specjalizacyjnego do wyłącznej dostawy lub wyłącznego zakupu towarów objętych specjalizacją,

3) zobowiązania stron porozumienia specjalizacyjnego do zaprzestania samodzielnej sprzedaży towarów objętych specjalizacją, z jednoczesnym ustanowieniem klauzuli o ich wspólnej dystrybucji,

4) określenia kierunków sprzedaży w przypadku wspólnej dystrybucji,

5) ustalania cen pobieranych od bezpośrednich klientów w przypadku wspólnej dystrybucji prowadzonej przez strony porozumienia specjalizacyjnego,

6) ustalania cen pobieranych od bezpośrednich klientów lub ustalania wysokości opłat licencyjnych pobieranych od bezpośrednich licencjobiorców, jeżeli wspólne wykorzystywanie wyników obejmuje wspólną dystrybucję towarów lub wspólne udzielanie licencji w sposób, o którym mowa w § 2 pkt 11, lub

7) uzgodnienia ilości towarów objętych specjalizacją w przypadku specjalizacji, o której mowa w § 2 pkt 4 lit. a i b, lub ustalenia zdolności produkcyjnej i wielkości produkcji w przypadku specjalizacji, o której mowa w § 2 pkt 4 lit. c.

1) wszystkie strony porozumienia badawczo-rozwojowego mają pełny dostęp do ostatecznych wyników wspólnie prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej lub opłacanej działalności badawczo-rozwojowej, w szczególności do wszystkich wynikających z tej działalności praw własności intelektualnej lub know-how, do celów dalszych badań i wykorzystywania ich wyników, od momentu gdy ostateczne wyniki są dostępne, przy czym:

a) dopuszczalne jest ograniczenie dostępu stron do wyników w celu ich wykorzystywania, w szczególności w przypadku specjalizacji w zakresie wykorzystywania wyników,

b) strony, które prowadzą działalność badawczo-rozwojową na zasadach komercyjnych, dla których wykorzystywanie wyników nie stanowi głównego przedmiotu ich działalności, mogą wyrazić zgodę na ograniczenie wykorzystywania wyników tylko do celów dalszych badań,

c) porozumienie badawczo-rozwojowe może przewidywać wzajemną rekompensatę stron za otrzymanie dostępu do wyników na potrzeby dalszych badań lub wykorzystywania tych wyników, jednak rekompensata nie może być na tyle wysoka, aby skutecznie utrudniała taki dostęp;

2) każda ze stron porozumienia badawczo-rozwojowego ma dostęp do wszelkiego, istniejącego wcześniej know-how innych stron, niezbędnego do wykorzystywania wyników działalności badawczo-rozwojowej lub opłacanej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli porozumienie przewiduje wyłącznie wspólne prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej lub opłacanej działalności badawczo-rozwojowej; porozumienie badawczo-rozwojowe może przewidywać wzajemną rekompensatę stron za otrzymanie dostępu do już istniejącego know-how, jednak rekompensata nie może być na tyle wysoka, aby skutecznie utrudniała taki dostęp;

3) wspólne wykorzystywanie wyników działalności badawczo-rozwojowej lub opłacanej działalności badawczo-rozwojo-wej dotyczy wyłącznie wyników chronionych przez prawa własności intelektualnej lub stanowiących know-how, o ile wyniki te są decydujące dla wytwarzania towarów lub procesów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym;

4) od przedsiębiorców zobowiązanych, w ramach specjalizacji w zakresie wykorzystywania wyników, do wytwarzania towarów objętych porozumieniem wymaga się realizacji zamówień innych stron porozumienia na dostawy tych towarów, z wyjątkiem sytuacji, gdy porozumienie badawczo-rozwojowe przewiduje również wspólną dystrybucję w sposób, o którym mowa w § 2 pkt 12 lub gdy strony uzgodniły, że dystrybucję towarów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym może prowadzić tylko strona wytwarzająca te towary.

2. W przypadku gdy towary będące przedmiotem porozumienia specjalizacyjnego są towarami pośrednimi, które co najmniej jedna ze stron całkowicie lub częściowo wykorzystuje na użytek własny jako towary wejściowe do własnej produkcji towarów rynku niższego szczebla, które również sprzedaje, wyłączenie, o którym mowa w § 3 ust. 1, stosuje się, jeżeli:

1) łączny udział stron w rynku nie przekracza 20 % na rynku właściwym lub rynkach właściwych towarów objętych porozumieniem specjalizacyjnym, oraz

2) łączny udział stron w rynku nie przekracza 20 % na rynku właściwym lub rynkach właściwych, do których należą towary rynku niższego szczebla.

3. W przypadku porozumień specjalizacyjnych, w ramach których strony całkowicie lub częściowo wykorzystują na własne potrzeby towary wejściowe do wytwarzania towarów rynku niższego szczebla, rynek właściwy, o którym mowa w ust. 1 i 2, obejmuje rynek właściwy towarów objętych porozumieniem specjalizacyjnym a także rynek właściwy towarów rynku niższego szczebla.

4. Jeżeli udział, o którym mowa w ust. 1, nie przekracza 20 %, ale następnie wzrasta powyżej tego poziomu na co najmniej jednym z rynków właściwych, wyłączenie, o którym mowa w § 3 ust. 1 i 2, stosuje się przez okres dwóch lat kalendarzowych następujących po upływie roku, w którym próg 20 % został przekroczony po raz pierwszy.

5. Okres wyłączenia określony w ust. 4 nie może łącznie trwać dłużej niż dwa kolejne lata kalendarzowe.

2. Wyłączenie porozumień badawczo-rozwojowych, o którym mowa w § 3 ust. 1 i 2, w przypadku porozumień badawczo-rozwojowych, o których mowa w § 2 pkt 3 lit. c, d i f, stosuje się, jeżeli łączny udział w rynku właściwym strony finansującej i jej grupy kapitałowej oraz wszystkich stron porozumienia badawczo-rozwojowego, będących konkurentami, i ich grup kapitałowych, z którymi strona finansująca zawarła to porozumienie w odniesieniu do tych samych towarów lub procesów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym, nie przekracza 25 %.

3. Jeżeli porozumienie badawczo-rozwojowe zostało zawarte między przedsiębiorcami niebędącymi konkurentami, wyłączenie, o którym mowa w § 3 ust. 1, stosuje się przez okres prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej, bez względu na łączny udział stron porozumienia w rynku właściwym. Jeżeli wyniki działalności badawczo-rozwojowej są wspólnie wykorzystywane, wyłączenie stosuje się przez dalsze siedem lat od dnia wprowadzenia do obrotu po raz pierwszy towarów lub procesów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym.

4. Po upływie siedmioletniego okresu, o którym mowa w ust. 3, wyłączenie porozumień badawczo-rozwojowych, o którym mowa w § 3 ust. 1, stosuje się nadal dopóki:

1) w przypadku porozumień badawczo-rozwojowych, o których mowa w § 2 pkt 3 lit. a, b i e - łączny udział w rynku stron porozumienia badawczo-rozwojowego, będących konkurentami, i ich grup kapitałowych nie przekracza 25 % na właściwych rynkach, do których należą towary lub procesy objęte porozumieniem badawczo-rozwojowym;

2) w przypadku porozumień badawczo-rozwojowych, o których mowa w § 2 pkt 3 lit. c, d i f - łączny udział w rynku strony finansującej i wszystkich stron, z którymi strona finansująca zawarła porozumienia badawczo-rozwojowe w odniesieniu do tych samych towarów lub procesów objętych tym porozumieniem, nie przekracza 25 % na właściwych rynkach, do których należą towary lub procesy objęte porozumieniem badawczo-rozwojowym.

5. Jeżeli łączny udział w rynku danych stron na koniec siedmioletniego okresu, o którym mowa w ust. 3, nie przekracza progu, o którym mowa w ust. 4, ale następnie wzrośnie do poziomu powyżej tego progu, wyłączenie porozumień badawczo-rozwojowych stosuje się nadal przez okres dwóch kolejnych lat kalendarzowych następujących po roku, w którym ten próg udziału w rynku został przekroczony po raz pierwszy.

6. Po upływie okresu, o którym mowa w ust. 3 zdanie pierwsze, wyłączenie stosuje się nadal przez taki okres, w którym łączny udział stron porozumienia badawczo-rozwojowego i ich grup kapitałowych w rynku właściwym nie przekracza 25 % rynku właściwego dla każdego z towarów lub procesów objętych tym porozumieniem.

7. Okres wyłączenia określony w ust. 5 nie może łącznie trwać dłużej niż dwa kolejne lata kalendarzowe.

2. Przy obliczaniu udziału, o którym mowa w § 5 i § 6, nie uwzględnia się sprzedaży dokonywanej między przedsiębiorcami należącymi do jednej grupy kapitałowej.

1) ustalanie cen sprzedaży towarów objętych specjalizacją osobom trzecim;

2) ograniczanie produkcji lub sprzedaży towarów objętych specjalizacją, z wyjątkiem:

a) postanowień dotyczących uzgodnionej ilości towarów w ramach porozumień, których przedmiotem jest specjalizacja jednostronna lub wzajemna,

b) ustalania zdolności produkcyjnej i wielkości produkcji w ramach porozumień, których przedmiotem jest wspólna produkcja,

c) ustalania docelowych poziomów sprzedaży w kontekście wspólnej dystrybucji;

3) podział rynków zbytu towarów objętych specjalizacją.

1) ograniczanie swobody uczestnictwa stron porozumienia w prowadzeniu działalności badawczo-rozwojowej samodzielnie lub we współpracy z osobami trzecimi w innej dziedzinie niż objęta porozumieniem lub po zakończeniu wspólnego prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej lub prowadzenia opłacanej działalności badawczo-rozwojowej w dziedzinie, której porozumienie dotyczy, lub pokrewnej;

2) ograniczanie produkcji lub sprzedaży, z wyjątkiem:

a) ustalania docelowego poziomu produkcji, jeżeli wspólne wykorzystywanie wyników obejmuje wspólne wytwarzanie towarów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym,

b) ustalania docelowego poziomu sprzedaży, jeżeli wspólne wykorzystywanie wyników obejmuje wspólną dystrybucję towarów lub wspólne udzielanie licencji w sposób, o którym mowa w § 2 pkt 11,

c) specjalizacji w zakresie wykorzystywania wyników,

d) ograniczania swobody stron do wytwarzania, sprzedaży lub przenoszenia praw do towarów lub procesów lub też udzielenia licencji na towary lub procesy, które konkurują z towarami lub procesami objętymi porozumieniami badawczo-rozwojowymi w okresie, w którym strony zgodziły się wspólnie wykorzystywać wyniki;

3) ustalanie cen lub opłat w przypadku sprzedaży towarów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym lub udzielania licencji na procesy objęte porozumieniem osobom trzecim;

4) ograniczanie obszarów lub klientów, na których lub którym strony mogą pasywnie sprzedawać towary objęte porozumieniem badawczo-rozwojowym lub udzielać licencji na procesy objęte porozumieniem, z wyjątkiem wymogu udzielania drugiej stronie wyłącznej licencji na wykorzystywanie wyników;

5) wyeliminowanie lub ograniczanie aktywnej sprzedaży towarów lub procesów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym na takich obszarach lub takim klientom, których nie przydzielono na wyłączność jednej ze stron w ramach specjalizacji w zakresie wykorzystywania wyników;

6) zobowiązanie stron do odmowy zaspokojenia popytu ze strony klientów na obszarach przydzielonych stronom porozumienia lub ze strony klientów w inny sposób rozdzielonych między strony w ramach specjalizacji w zakresie wykorzystywania wyników, którzy wprowadzaliby do obrotu towary objęte porozumieniem badawczo-rozwojowym na innych obszarach;

7) utrudnianie nabywcom, w tym odsprzedawcom, uzyskania towarów objętych porozumieniem badawczo-rozwojowym od innych odsprzedawców.

1) zakaz podważania, po zakończeniu działalności badawczo-rozwojowej, ważności praw własności intelektualnej, którymi strony porozumienia dysponują, istotnych dla tej działalności;

2) zakaz podważania, po wygaśnięciu porozumienia badawczo-rozwojowego, ważności praw własności intelektualnej, którymi strony porozumienia dysponują, chroniących wyniki działalności badawczo-rozwojowej;

3) zobowiązanie do nieudzielania osobom trzecim licencji na wytwarzanie towarów objętych porozumieniem lub zastosowanie procesów objętych porozumieniem, z wyjątkiem przypadku, gdy porozumienie przewiduje wykorzystywanie wyników działalności badawczo-rozwojowej lub opłacanej działalności badawczo-rozwojowej przez przynajmniej jedną ze stron w stosunku do osób trzecich.

2. Jeżeli porozumienie badawczo-rozwojowe zawiera którąkolwiek z klauzul, o których mowa w ust. 1, wyłączenie, o którym mowa w § 3 ust. 1, stosuje się nadal do pozostałej części porozumienia badawczo-rozwojowego, pod warunkiem że można je oddzielić od pozostałej części i pod warunkiem że spełnione są pozostałe warunki rozporządzenia.

2. Do porozumień specjalizacyjnych i badawczo-rozwojowych zawartych w okresie od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, spełniających warunki wyłączenia określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie wyłączenia określonych porozumień specjalizacyjnych i badawczo-rozwojowych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, a niespełniających warunków wyłączenia określonych w niniejszym rozporządzeniu stosuje się odpowiednio ust. 1.

3. Porozumienia specjalizacyjne i badawczo-rozwojowe zawarte w okresie od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, spełniające warunki wyłączenia określone w niniejszym rozporządzeniu podlegają wyłączeniu na zasadach określonych w niniejszym rozporządzeniu.

Prezes Rady Ministrów: D. Tusk

¹⁾ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2023 r. poz. 1088, 1234, 1672, 1872 i 2005 oraz z 2024 r. poz. 124 i 227.