Dziennik Ustaw - rok 2022 poz. 2680

Na podstawie art. 22b ust. 21 pkt 1, 2 i 4-6 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1984 oraz z 2022 r. poz. 727 i 1846) zarządza się, co następuje:

1) zakres wiedzy i umiejętności dotyczących pojazdu kolejowego i infrastruktury kolejowej, objętych szkoleniem, które są niezbędne do uzyskania świadectwa maszynisty;

2) program oraz czas trwania szkolenia kandydatów na maszynistów ubiegających się o uzyskanie świadectwa maszynisty;

3) tryb oraz szczegółowe warunki i minimalną częstotliwość przeprowadzania szkoleń oraz sprawdzianów wiedzy i umiejętności;

4) zakres danych dotyczących infrastruktury kolejowej ujęty w świadectwie maszynisty;

5) szczegółowe warunki i sposób prowadzenia rejestru świadectw maszynistów, zwanego dalej „rejestrem", zakres danych w nim ujętych, a także okres ich przechowywania, wzór tego rejestru oraz tryb udostępniania danych ujętych w rejestrze podmiotom, o których mowa w art. 22b ust. 14a ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, zwanej dalej „ustawą".

1) szkolenia okresowe;

2) szkolenia z użyciem symulatora pojazdu kolejowego.

2. Harmonogram szkoleń maszynistów obejmuje w roku kalendarzowym co najmniej:

1) 24 godziny szkoleń okresowych podzielonych na co najmniej trzy sesje szkoleniowe;

2) 3 godziny szkolenia z użyciem symulatora pojazdu kolejowego.

3. Godzina szkolenia:

1) okresowego - jest równa 45 minutom;

2) realizowanego z użyciem symulatora pojazdu kolejowego - jest równa 60 minutom.

1) dokumentacji dla maszynistów, o której mowa w technicznej specyfikacji interoperacyjności w zakresie podsystemu „Ruch kolejowy";

2) ryzyk, które dotyczą pracy na stanowisku maszynisty, zidentyfikowanych w ramach procesu zarządzania bezpieczeństwem przewoźnika kolejowego lub zarządcy infrastruktury;

3) poważnych wypadków, wypadków i incydentów - ze wskazaniem:

a) przyczyn,

b) skutków,

c) zaleceń w zakresie poprawy bezpieczeństwa oraz zapobiegania poważnym wypadkom, wypadkom lub incydentom;

4) zagadnień dotyczących pracy na stanowisku maszynisty, które są istotne dla przewoźnika kolejowego lub zarządcy infrastruktury.

2. Opracowując program szkoleń okresowych, uwzględnia się konieczność aktualizacji posiadanych przez maszynistów kompetencji oraz zapewnienie ciągłości realizacji procesu doskonalenia zawodowego maszynistów.

2. Szkolenie z użyciem symulatora pojazdu kolejowego odbywa się na podstawie zatwierdzonego przez przewoźnika kolejowego lub zarządcę infrastruktury programu szkolenia z użyciem symulatora pojazdu kolejowego, którego zakres jest dostosowany do kategorii i podkategorii świadectwa odbywającego szkolenie maszynisty.

3. Sesja polega na prowadzeniu pojazdu kolejowego na wybranej przez instruktora trasie i obejmuje co najmniej trzy zadania niestandardowe oraz co najmniej trzy sytuacje niebezpieczne wymienione w wykazie zadań niestandardowych i sytuacji niebezpiecznych objętych szkoleniem z użyciem symulatora pojazdu kolejowego określonych w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

4. Po przeprowadzonej sesji instruktor:

1) omawia z maszynistą jej przebieg oraz wskazuje popełnione błędy i nieprawidłowości;

2) sporządza raport z sesji zawierający:

a) podstawowe parametry sesji:

- nazwę ośrodka szkolenia,

- imię (imiona) i nazwisko oraz numer identyfikacyjny (służbowy) szkolonego maszynisty,

- imię (imiona) i nazwisko instruktora, a jeżeli sesję prowadził instruktor będący egzaminatorem wpisanym do rejestru egzaminatorów, o którym mowa w art. 22be ust. 1 ustawy - jego imię i nazwisko oraz numer wpisu do tego rejestru,

- miejsce przeprowadzenia sesji,

- czas trwania sesji,

- odcinek lub odcinki linii kolejowej, stacje kolejowe, posterunki ruchu,

- typ pojazdu kolejowego z uwzględnieniem parametrów technicznych składu pociągu lub składu manewrowego (zestawienie składu oraz masa brutto),

b) zadania do wykonania podczas sesji wraz z opisem reakcji maszynisty,

c) rekomendacje dotyczące zakresu doskonalenia zawodowego maszynisty.

2. Sprawdziany wiedzy i umiejętności są przeprowadzane w zakresie znajomości:

1) infrastruktury kolejowej - co 3 lata, a także po przerwie w prowadzeniu pojazdu kolejowego przekraczającej okres roku - na infrastrukturze kolejowej danego zarządcy infrastruktury;

2) typu pojazdu kolejowego - co 3 lata, a także po przerwie w prowadzeniu określonego typu pojazdu kolejowego przekraczającej okres roku;

3) języka obcego z uwzględnieniem terminologii stosowanej przy prowadzeniu ruchu kolejowego na sieci kolejowej innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej - co 3 lata, a także po przerwie w prowadzeniu pojazdu kolejowego na tej sieci kolejowej przekraczającej okres roku - w przypadku maszynistów, którzy prowadzą pociągi w ruchu transgranicznym.

3. Niezależnie od terminów, o których mowa w ust. 2, sprawdziany wiedzy i umiejętności przeprowadza się:

1) w trakcie szkolenia kandydatów na maszynistów ubiegających się o uzyskanie świadectwa maszynisty - w zakresie dotyczącym infrastruktury kolejowej danego zarządcy infrastruktury lub typu pojazdu kolejowego;

2) w przypadku zawieszenia świadectwa maszynisty;

3) przed wydaniem świadectwa maszynisty maszyniście, który posiada odpis świadectwa maszynisty albo świadectwo maszynisty potwierdzające wykonywanie czynności na tym stanowisku u innego przewoźnika kolejowego lub zarządcy infrastruktury;

4) w przypadku rozszerzania uprawnień określonych w świadectwie maszynisty - w zakresie dotyczącym:

a) infrastruktury kolejowej danego zarządcy infrastruktury,

b) typu pojazdu kolejowego;

5) jeżeli przewoźnik kolejowy lub zarządca infrastruktury stwierdzi konieczność przeprowadzenia sprawdzianów wiedzy i umiejętności w celu zminimalizowania zagrożeń związanych z pracą maszynisty zidentyfikowanych w ramach dokonywanej oceny ryzyka, o której mowa w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) nr 402/2013 z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie wspólnej metody oceny bezpieczeństwa w zakresie wyceny i oceny ryzyka i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 352/2009 (Dz. Urz. UE L 121 z 03.05.2013, str. 8, z późn. zm.³⁾).

4. Przepisu ust. 2 pkt 3 nie stosuje się do maszynistów prowadzących pociągi w ruchu transgranicznym po infrastrukturze kolejowej obejmującej odcinki linii kolejowych przebiegające przez przejścia graniczne z państwami członkowskimi Unii Europejskiej sąsiadującymi z Rzecząpospolitą Polską, którym zarządca tej infrastruktury udzielił odstępstwa od wymagań językowych określonych w ust. 8 pkt 4 załącznika nr 2 do rozporządzenia.

5. Przepisu ust. 3 pkt 3 nie stosuje się, jeżeli inny przewoźnik kolejowy lub zarządca infrastruktury, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, powstał w wyniku połączenia spółek, o którym mowa w tytule IV dziale I ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467, 1488, 2280 i 2436), oraz wydał świadectwo maszynisty maszyniście, który posiada odpis świadectwa maszynisty albo świadectwo maszynisty.

6. W przypadku przerwy w prowadzeniu pojazdu kolejowego, o której mowa w ust. 2 pkt 1, sprawdzian wiedzy i umiejętności maszynisty dotyczący określonej infrastruktury kolejowej przeprowadza się po uprzednim wykonaniu przez maszynistę dwóch jazd w czynnej kabinie pojazdu kolejowego z napędem w obrębie tej infrastruktury, przy czym, o ile to możliwe, jedną jazdę należy odbyć między zmierzchem a świtem.

7. W przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 4 lit. a, sprawdzian wiedzy i umiejętności przeprowadza się po uprzednim wykonaniu przez maszynistę czterech jazd w czynnej kabinie pojazdu kolejowego z napędem w obrębie infrastruktury kolejowej objętej tym sprawdzianem, przy czym, o ile to możliwe, dwie jazdy należy odbyć między zmierzchem a świtem.

8. Jeżeli maszynista ubiega się o rozszerzenie uprawnień, o których mowa w ust. 3 pkt 4 lit. a, wyłącznie w zakresie kategorii A świadectwa maszynisty lub w zakresie dotyczącym bocznic kolejowych lub okręgów manewrowych, przepisu ust. 7 nie stosuje się.

1) maszynistów - przeprowadza się z uwzględnieniem doświadczenia zawodowego i kwalifikacji maszynisty oraz ujętych w świadectwie maszynisty typów pojazdów kolejowych, do których prowadzenia maszynista jest uprawniony;

2) kandydatów na maszynistów, o których mowa w § 9 ust. 3 pkt 1 - przeprowadza się z uwzględnieniem typów pojazdów kolejowych, o których prowadzenie ubiega się kandydat na maszynistę.

2. Sprawdziany wiedzy i umiejętności polegają na wykonaniu jazdy pociągowej lub manewrowej po infrastrukturze kolejowej, której dotyczy sprawdzian wiedzy i umiejętności, typem pojazdu kolejowego przewidzianym dla danej kategorii świadectwa maszynisty.

3. Sprawdziany wiedzy i umiejętności, o których mowa w ust. 2, mogą być zrealizowane z użyciem symulatora pojazdu kolejowego.

1) zakres infrastruktury, po której maszynista jest uprawniony do prowadzenia pojazdu kolejowego;

2) wykaz linii kolejowych przebiegających przez przejścia graniczne z państwami sąsiadującymi z Rzecząpospolitą Polską albo wykaz odcinków takich linii kolejowych, po których maszynista jest uprawniony do prowadzenia pojazdu kolejowego;

3) wykaz urządzeń kontrolujących czujność maszynisty oraz urządzeń kontroli prowadzenia pociągu stosowanych na infrastrukturze kolejowej, po której maszynista jest uprawniony do prowadzenia pojazdu kolejowego.

2. W przypadku infrastruktury kolejowej, po której maszynista jest uprawniony do prowadzenia pojazdu kolejowego, świadectwo maszynisty zawiera istotne informacje i ograniczenia.

1) informacje dotyczące licencji maszynisty;

2) informacje dotyczące świadectwa maszynisty;

3) dane dotyczące statusu świadectwa maszynisty;

4) dane dotyczące uprawnień ujętych w świadectwie maszynisty oraz przeprowadzonych sprawdzianów wiedzy i umiejętności maszynistów.

2. Przewoźnik kolejowy lub zarządca infrastruktury wprowadza dane do rejestru nie później niż w terminie trzech dni roboczych od dnia zaistnienia zdarzenia powodującego obowiązek wprowadzenia danych lub ich aktualizacji.

3. Zakres danych gromadzonych w rejestrze oraz wzór rejestru określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

4. Rejestr jest prowadzony w sposób zapewniający zabezpieczenie danych w nim zawartych przed zniszczeniem, uszkodzeniem, dostępem osób niepowołanych lub kradzieżą.

5. Dane ujęte w rejestrze przechowuje się przez okres 10 lat od dnia utraty ważności ostatniego świadectwa maszynisty wpisanego do tego rejestru.

1) Prezesowi UTK - za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego rejestr, o którym mowa w art. 25x ust. 1 ustawy;

2) podmiotom, o których mowa w art. 22b ust. 14a pkt 2-4 ustawy - w postaci elektronicznej, za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2020 r. poz. 344), na ich wniosek.

Minister Infrastruktury: A. Adamczyk

¹⁾ Minister Infrastruktury kieruje działem administracji rządowej - transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 listopada 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Infrastruktury (Dz. U. z 2021 r. poz. 937).

²⁾ Niniejsze rozporządzenie w zakresie swojej regulacji wdraża dyrektywę 2007/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie przyznawania uprawnień maszynistom prowadzącym lokomotywy i pociągi w obrębie systemu kolejowego Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 315 z 03.12.2007, str. 51, Dz. Urz. UE L 184 z 25.06.2014, str. 11, Dz. Urz. UE L 146 z 03.06.2016, str. 22 oraz Dz. Urz. UE L 97 z 08.04.2019, str. 1).

³⁾ Zmiana wymienionego rozporządzenia została ogłoszona w Dz. Urz. UE L 185 z 14.07.2015, str. 6.

⁴⁾ Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 10 lutego 2014 r. w sprawie świadectwa maszynisty (Dz. U. poz. 212, z 2015 r. poz. 1410, z 2016 r. poz. 1848, z 2017 r. poz. 2430 oraz z 2019 r. poz. 556), które traci moc z dniem 1 stycznia 2023 r. w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 23 lipca 2021 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym (Dz. U. poz. 1556).

Załączniki do rozporządzenia Ministra Infrastruktury
z dnia 1 grudnia 2022 r. (Dz. U. poz. 2680)

Załącznik nr 1

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI DOTYCZĄCYCH POJAZDU KOLEJOWEGO, OBJĘTYCH SZKOLENIEM, KTÓRE SĄ NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA PRZEZ KANDYDATA NA MASZYNISTĘ ŚWIADECTWA MASZYNISTY

1. Próby i kontrole przed jazdą. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) zgromadzić dokumentację i niezbędne wyposażenie;

2) zweryfikować, czy wyznaczony pojazd kolejowy z napędem własnym może być użyty do obsługi wyznaczonego pociągu;

3) wprowadzić do dokumentacji informacje dotyczące pojazdu kolejowego z napędem własnym i pociągu oraz sprawdzić zgodność zapisanych w dokumentacji informacji ze stanem faktycznym;

4) zweryfikować, przez dokonanie określonych prób i kontroli, czy urządzenia związane z bezpieczeństwem są sprawne.

2. Znajomość pojazdu kolejowego. Kandydat na maszynistę:

1) zna regulatory i wskaźniki znajdujące się w pojeździe kolejowym z napędem własnym, w tym dotyczące funkcjonowania:

a) napędu,

b) hamulców,

c) urządzeń kontroli czujności;

2) zna i potrafi zweryfikować wizualnie:

a) konstrukcje mechaniczne,

b) zawieszenia i urządzenia mocujące,

c) części biegowe,

d) urządzenia związane z bezpieczeństwem ruchu pociągów,

e) konstrukcje zbiorników paliwa, układu zasilania paliwem i układu wydechowego,

f) oznaczenia znajdujące się wewnątrz i na zewnątrz pojazdów kolejowych, w tym symbole używane przy przewozie towarów niebezpiecznych,

g) system rejestracji jazd,

h) układ elektryczny i układ pneumatyczny,

i) system pobierania prądu trakcyjnego i układu wysokiego napięcia,

j) sprzęt łączności, w tym systemy transmisji radiowej i łączności tor-pojazd,

k) organizację jazd pojazdem trakcyjnym,

l) budowę pojazdu kolejowego i jego przeznaczenie oraz urządzenia wykorzystywane do prowadzenia pociągu i pracy manewrowej, w tym system zatrzymywania pociągu z użyciem samoczynnego hamulca zespolonego,

m) urządzenia hamulcowe,

n) charakterystyczne części pojazdu kolejowego.

3. Próby hamulców. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) zweryfikować i obliczyć przed jazdą, czy rzeczywista masa hamująca pociągu odpowiada masie hamującej wymaganej dla danej linii kolejowej, zgodnie z wartościami podanymi w dokumentacji pociągu;

2) sprawdzić działanie poszczególnych elementów układu hamulcowego pojazdu trakcyjnego i pociągu przed jazdą, przy ich uruchamianiu oraz w czasie jazdy.

4. Sposób funkcjonowania i prędkość maksymalna pociągu w odniesieniu do charakterystyk linii kolejowych. Kandydat na maszynistę potrafi zastosować odpowiednią technikę prowadzenia pociągu w celu zachowania maksymalnych dopuszczalnych prędkości pociągów, w zależności od następujących parametrów stałych i parametrów zmiennych linii lub odcinków linii kolejowych:

1) pochyleń miarodajnych;

2) łuków;

3) dopuszczalnych prędkości na odcinkach linii kolejowych;

4) doraźnych ograniczeń prędkości przekazanych maszyniście;

5) wskazań urządzeń sygnalizacyjnych;

6) panujących warunków atmosferycznych.

5. Prowadzenie pociągu w sposób, który nie powoduje uszkodzeń infrastruktury kolejowej lub pojazdów kolejowych. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) korzystać, zgodnie z obowiązującymi zasadami, z dostępnych układów sterowania;

2) uruchomić pociąg z uwzględnieniem przyczepności i ograniczenia mocy pojazdu trakcyjnego;

3) używać urządzeń hamulcowych.

6. Nieprawidłowości. Kandydat na maszynistę:

1) zauważa zdarzenia zaistniałe podczas prowadzenia pociągu;

2) potrafi dokonać weryfikacji wizualnej stanu technicznego pociągu oraz rozpoznawać oznaki nieprawidłowości, zapobiegać ich powstawaniu i odpowiednio reagować na nieprawidłowości;

3) zna stosowanie dostępnych urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego i środków łączności.

7. Postępowanie w przypadku poważnych wypadków, wypadków i incydentów. Kandydat na maszynistę:

1) zna obowiązujące procedury zabezpieczenia pociągu i wezwania pomocy w przypadku poważnego wypadku, wypadku i incydentu;

2) potrafi ustalić, czy w składzie pociągu znajdują się towary niebezpieczne, określić ich rodzaj oraz umiejscowienie na podstawie dokumentacji pociągu;

3) zna procedury ewakuacji podróżnych z pociągu pasażerskiego w sytuacji awaryjnej.

8. Warunki, które muszą być spełnione, aby kontynuować jazdę po poważnym wypadku, wypadku i incydencie z udziałem pojazdu kolejowego. Po zaistnieniu poważnego wypadku, wypadku i incydentu kandydat na maszynistę potrafi ocenić, czy pojazd kolejowy może kontynuować jazdę, i określić, jakie warunki muszą być spełnione, aby było to możliwe. Kandydat na maszynistę:

1) potrafi określić, czy przed kontynuacją jazdy pociągu jest potrzebna ocena rewidenta taboru;

2) zna określone przez zarządcę infrastruktury procedury informowania o możliwości kontynuowania jazdy po zaistnieniu poważnego wypadku, wypadku i incydentu.

9. Unieruchomienie pociągu. Kandydat na maszynistę posiada wiedzę na temat możliwości zatrzymania pociągu lub jego części oraz zabezpieczenia pociągu lub jego części przed niespodziewanym uruchomieniem lub zbiegnięciem.

Załącznik nr 2

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI DOTYCZĄCYCH INFRASTRUKTURY KOLEJOWEJ, OBJĘTYCH SZKOLENIEM, KTÓRE SĄ NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA PRZEZ KANDYDATA NA MASZYNISTĘ ŚWIADECTWA MASZYNISTY

1. Rodzaj eksploatacji i prędkość maksymalna pociągu w odniesieniu do charakterystyki linii kolejowej. Kandydat na maszynistę potrafi stosować:

1) odpowiednią technikę prowadzenia pociągu uwzględniającą charakterystykę linii kolejowej;

2) maksymalną prędkość pociągu odpowiadającą warunkom atmosferycznym obowiązującym dla linii kolejowej lub ograniczeniom prędkości;

3) przyjęte od zarządcy infrastruktury lub użytkownika bocznicy kolejowej informacje.

2. Znajomość linii kolejowych. Kandydat na maszynistę potrafi przewidywać zagrożenia, które mogą powstać w czasie jazdy, i odpowiednio im zapobiegać, uwzględniając bezpieczeństwo ruchu kolejowego, punktualność prowadzenia pociągu oraz ekonomikę jazdy. Kandydat na maszynistę posiada wiedzę na temat linii kolejowych i urządzeń na trasie jazdy oraz postępowania w przypadku wyznaczenia tras zastępczych.

Znajomość linii kolejowych obejmuje:

1) warunki eksploatacji linii kolejowej, w tym zmiany toru i zasady prowadzenia ruchu jednokierunkowego;

2) znajomość dokumentów zarządcy infrastruktury dotyczących linii kolejowej w zakresie obowiązującym na stanowisku maszynisty;

3) tory, które mogą być wykorzystane do danego rodzaju przewozów;

4) obowiązujące zasady prowadzenia ruchu pociągów oraz system sygnalizacyjny;

5) system blokady liniowej i związane z nim przepisy;

6) nazwy stacji kolejowych, ich położenie na linii kolejowej, warunki widoczności stacji i nastawni;

7) sygnalizację przejściową między różnymi systemami sterowania ruchem kolejowym lub systemami zasilania trakcyjnego;

8) ograniczenia prędkości dla różnych kategorii prowadzonych pociągów;

9) profile topograficzne;

10) szczególne warunki hamowania na liniach kolejowych o stromym nachyleniu;

11) szczególne właściwości eksploatacyjne, w tym specjalne sygnały, znaki i warunki odjazdu.

3. Przepisy bezpieczeństwa. Kandydat na maszynistę:

1) posiada wiedzę w zakresie warunków uruchamiania pociągu, w tym warunków wynikających z przepisów wydanych na podstawie art. 17 ust. 7 ustawy, oraz przepisów wewnętrznych przewoźnika kolejowego lub zarządcy infrastruktury;

2) potrafi obserwować sygnały urządzeń przytorowych i urządzeń znajdujących się w pojeździe trakcyjnym, odpowiednio je interpretować i postępować zgodnie z procedurami ustalonymi przez przewoźnika kolejowego lub zarządcę infrastruktury;

3) potrafi prowadzić pociąg w sposób bezpieczny, zgodnie z ustalonymi procedurami dotyczącymi jazdy;

4) potrafi stosować się do otrzymanych poleceń dotyczących warunków prowadzenia pociągu określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 17 ust. 7 ustawy;

5) potrafi przestrzegać czasów postojów wynikających z dokumentacji pociągu.

4. Prowadzenie pociągu. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) ustalić miejsce położenia pociągu na linii kolejowej;

2) używać hamulców pociągu z uwzględnieniem warunków linii kolejowej;

3) regulować prędkość jazdy pociągu zgodnie z rozkładem jazdy oraz otrzymanymi poleceniami dotyczącymi warunków prowadzenia pociągu określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 17 ust. 7 ustawy.

5. Nieprawidłowości. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) zauważać nieprawidłowości dotyczące infrastruktury kolejowej i otoczenia, w tym urządzeń sygnalizacyjnych, torów kolejowych i ich otoczenia, zasilania w energię trakcyjną, przejazdów kolejowo-drogowych i ruchu kolejowego;

2) określić odległość dzielącą prowadzony pojazd kolejowy od przeszkód zagrażających bezpieczeństwu ruchu kolejowego;

3) poinformować zarządcę infrastruktury o miejscu i charakterze zaobserwowanych nieprawidłowości, upewniając się, że informacja ta została należycie zrozumiana;

4) podjąć działania uwzględniające infrastrukturę kolejową, które mają na celu zagwarantowanie bezpieczeństwa ruchu kolejowego i osób.

6. Postępowanie w przypadku poważnych wypadków, wypadków i incydentów, w tym z udziałem osób. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) podejmować działania w celu ochrony pociągu i wezwania pomocy w przypadku poważnego wypadku, wypadku i incydentu, w tym z udziałem osób;

2) ocenić warunki zatrzymania pociągu w przypadku pożaru w pociągu - w celu umożliwienia ewakuacji pasażerów;

3) przekazać informację dotyczącą pożaru odpowiednim służbom;

4) poinformować zarządcę infrastruktury o gotowości i braku przeszkód do kontynuowania jazdy po wystąpieniu poważnego wypadku, wypadku i incydentu - zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 17 ust. 7 ustawy;

5) ocenić, czy jest możliwe dalsze prowadzenie pociągu po infrastrukturze kolejowej, i określić, jakie warunki muszą być spełnione, aby było to możliwe.

7. Znajomość sygnalizacji kolejowej. Kandydat na maszynistę posiada wiedzę na temat:

1) sygnałów nadawanych przez semafory, sygnalizatory powtarzające, tarcze ostrzegawcze semaforowe, tarcze ostrzegawcze przejazdowe, tarcze manewrowe i tarcze rozrządowe;

2) zasad umieszczenia sygnalizatorów;

3) sygnałów zamknięcia toru;

4) sygnałów zatrzymania i zmniejszenia prędkości podawanych przenośnymi tarczami;

5) sygnałów ogólnego stosowania podawanych przez uprawnione osoby;

6) sygnałów podawanych dźwiękowym urządzeniem ostrzegającym pojazdu kolejowego;

7) sygnałów podawanych przy wyprawianiu i przepuszczaniu pociągów;

8) sygnałów na pociągach i pojazdach kolejowych;

9) sygnałów alarmowych;

10) wskaźników, w tym wskaźników stosowanych do prowadzenia ruchu pociągów z wykorzystaniem systemu ERTMS/ETCS;

11) sygnałów i wskaźników stosowanych wyłącznie na wyznaczonych liniach kolejowych i stacjach;

12) sygnałów na semaforach świetlnych, tarczach ostrzegawczych i sygnalizatorach powtarzających, stosowanych do odwołania.

8. Testy językowe. Wymóg znajomości języków obcych dotyczy infrastruktury kolejowej, do której odnosi się świadectwo maszynisty. Kandydat na maszynistę:

1) posiada umiejętności w zakresie języka wskazanego przez danego zarządcę infrastruktury w przypadku konieczności porozumiewania się z przedstawicielem zarządcy infrastruktury w sprawach związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego;

2) posiada umiejętności językowe odpowiadające poziomowi znajomości języka umożliwiające mu aktywne i skuteczne porozumiewanie się z przedstawicielem zarządcy infrastruktury w sytuacjach rutynowych, trudnych oraz awaryjnych;

3) potrafi korzystać z wiadomości i metod komunikacji określonych w technicznych specyfikacjach interoperacyjności w zakresie podsystemu „Ruch kolejowy";

4) posiada umiejętność rozumienia ze słuchu i rozumienia tekstu czytanego oraz umiejętność ustnego i pisemnego porozumiewania się we wskazanym przez zarządcę infrastruktury języku co najmniej na poziomie biegłości językowej B1 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy, z wyłączeniem maszynistów prowadzących pociągi w ruchu transgranicznym po infrastrukturze kolejowej obejmującej odcinki linii kolejowych przebiegające przez przejścia graniczne z państwami członkowskimi Unii Europejskiej sąsiadującymi z Rzecząpospolitą Polską, jeżeli zarządca tej infrastruktury udzielił odstępstwa od wymagania dotyczącego znajomości języka co najmniej na poziomie biegłości językowej B1.

Załącznik nr 3

PROGRAM ORAZ CZAS TRWANIA SZKOLENIA KANDYDATÓW NA MASZYNISTÓW UBIEGAJĄCYCH SIĘ O UZYSKANIE ŚWIADECTWA MASZYNISTY

Część I. Szkolenie praktyczne

1. Szkolenie praktyczne obejmuje następujące moduły:

1) praca przy naprawie i utrzymaniu taboru kolejowego;

2) praca przy czynnościach rewidenta taboru;

3) praca przy czynnościach maszynisty.

2. W ramach modułu praca przy naprawie i utrzymaniu taboru kolejowego kandydat na maszynistę:

1) zapoznaje się z zakresem i cyklem przeglądowo-naprawczym;

2) identyfikuje typowe usterki pojazdów kolejowych;

3) bierze udział w czynnościach naprawczych i przeglądach w ramach procesu utrzymania pojazdów kolejowych, dokumentowaniu przebiegu czynności utrzymaniowych oraz dokonywaniu zapisów w książce pokładowej pojazdu kolejowego z napędem.

3. W ramach modułu praca przy czynnościach rewidenta taboru kandydat na maszynistę bierze udział w:

1) oględzinach technicznych i próbach hamulców;

2) sporządzaniu dokumentacji pociągowej;

3) weryfikacji i interpretacji wpisów w dokumentacji pociągowej;

4) identyfikacji typowych usterek oraz nieprawidłowości występujących w pojazdach kolejowych oraz poznaje sposób postępowania przy poszczególnych usterkach lub nieprawidłowościach.

4. W ramach modułu praca przy czynnościach maszynisty kandydat na maszynistę:

1) bierze udział w czynnościach związanych z przyjęciem, prowadzeniem i zdaniem pojazdu kolejowego - jako obserwator;

2) bierze udział w wykonywaniu prób hamulców;

3) sprawdza kompletność dokumentacji pociągowej, niezbędnego wyposażenia oraz informacji wprowadzonych do dokumentacji pociągowej;

4) poznaje procedury postępowania w przypadku poważnych wypadków, wypadków i incydentów.

5. Liczbę godzin szkolenia dla każdego z modułów szkolenia praktycznego przy określonej kategorii świadectwa maszynisty określa poniższa tabela.

* W przypadku szkolenia na więcej niż jedną podkategorię ujętą w ramach kategorii A albo B kandydat na maszynistę realizuje jeden cykl szkolenia (liczby godzin szkolenia nie sumują się).

** Jeżeli kandydat na maszynistę ubiega się o świadectwo maszynisty obejmujące jednocześnie podkategorie ujęte w ramach kategorii A i B (np. A1 + B2), realizuje cykl szkolenia w wymiarze przewidzianym dla kategorii B. Jeżeli kandydat na maszynistę ubiega się o świadectwo maszynisty obejmujące jednocześnie podkategorie ujęte w ramach kategorii A, a cykle szkolenia różnią się liczbą godzin, realizuje cykl szkolenia z większą liczbą godzin szkolenia.

*** Czas trwania szkolenia może zostać skrócony o okres zatrudnienia kandydata na maszynistę na stanowisku rewidenta taboru lub innym, na którym kandydat ten wykonywał czynności obejmujące naprawę i utrzymanie taboru kolejowego.

**** Godzina szkolenia jest równa 60 minutom.

Część II. Szkolenie teoretyczne (wykłady i zajęcia praktyczne)

1. Program szkolenia teoretycznego kandydatów na maszynistów ubiegających się o uzyskanie uprawnień w zakresie co najmniej jednej z następujących podkategorii świadectwa maszynisty: A1, A4, B1 i B2.

* Godzina wykładów jest równa 45 minutom, a godzina zajęć praktycznych jest równa 60 minutom.

2. Program szkolenia teoretycznego kandydata na maszynistę ubiegającego się o uzyskanie uprawnień w zakresie co najmniej jednej z następujących podkategorii świadectwa maszynisty: A2, A3 i A5.

* Godzina wykładów jest równa 45 minutom, a godzina zajęć praktycznych jest równa 60 minutom.

Część III. Prowadzenie pojazdu kolejowego pod nadzorem

* Godzina prowadzenia pojazdu kolejowego jest równa 60 minutom.

Część IV. Szkolenie z użyciem symulatora pojazdu kolejowego

1. Szkolenie kandydatów na maszynistów z użyciem symulatora pojazdu kolejowego jest fakultatywne.

2. Dopuszcza się zwolnienie kandydata na maszynistę, który przeszedł szkolenie z użyciem symulatora pojazdu kolejowego, z obowiązku przejścia szkolenia wskazanego w części I w module praca przy czynnościach maszynisty, przy zachowaniu następujących warunków:

1) odbycie 1 godziny szkolenia z użyciem symulatora pojazdu kolejowego uznaje się za równoznaczne z odbyciem 5 godzin szkolenia wskazanego w części I w module praca przy czynnościach maszynisty;

2) liczba godzin szkolenia wskazanego w części I w module praca przy czynnościach maszynisty, z której kandydat na maszynistę może być zwolniony, nie może przekroczyć 50 godzin;

3) szkolenie z użyciem symulatora pojazdu kolejowego przeprowadzono po zrealizowaniu przez kandydata na maszynistę co najmniej 50% liczby godzin szkolenia określonej w części III.

3. W zakresie warunków przeprowadzania szkolenia kandydatów na maszynistów z użyciem symulatora pojazdu kolejowego stosuje się przepis § 7.

Załącznik nr 4

WYKAZ ZADAŃ NIESTANDARDOWYCH I SYTUACJI NIEBEZPIECZNYCH OBJĘTYCH SZKOLENIEM Z UŻYCIEM SYMULATORA POJAZDU KOLEJOWEGO

1. Zadania niestandardowe:

1) związane z obsługą trakcyjną - prowadzeniem pociągu pojazdem kolejowym o ograniczonych parametrach trakcyjnych (wyłączenie wskutek awarii części napędu pojazdu kolejowego);

2) związane z sytuacjami ruchowymi, w tym z:

a) jazdą na podstawie zezwolenia na wyjazd, wjazd, przejazd bez podania sygnału zezwalającego, jazdą na sygnał zastępczy lub rozkaz pisemny (przekazany przez środki radiołączności z zatrzymaniem lub bez zatrzymania),

b) prowadzeniem pociągu w warunkach ruchu jednotorowego dwukierunkowego po torze czynnym w czasie zamknięcia jednego toru szlaku dwutorowego,

c) prowadzeniem pociągu w warunkach ruchu jednokierunkowego i dwukierunkowego po każdym torze na szlaku dwutorowym przy czynnych obu torach,

d) prowadzeniem pojazdu kolejowego w ramach jazdy „na widoczność",

e) cofaniem, dzieleniem i zabieraniem części składu pociągu ze szlaku,

f) wprowadzeniem tymczasowego ograniczenia prędkości;

3) związane z pracownikami kolei na obszarze kolejowym:

a) prowadzącymi roboty torowe,

b) podającymi sygnały alarmowe.

2. Sytuacje niebezpieczne:

1) związane z infrastrukturą drogową, w tym z pęknięciem szyny lub deformacją toru;

2) związane z infrastrukturą sterowania ruchem kolejowym i sygnalizacją, obejmujące:

a) złe ustawienie iglic w rozjeździe,

b) skierowanie pociągu w kierunku innym niż kierunek wynikający z rozkładu jazdy,

c) jednoczesny wyjazd lub przejazd innego pojazdu kolejowego bez sygnału zezwalającego poza ukres rozjazdu (rozprucie rozjazdu, starcie boczne),

d) wyświetlenie na sygnalizatorze sygnału wątpliwego,

e) brak sygnalizatora we właściwym miejscu,

f) niezgodności sygnałów na sygnalizatorach,

g) wyświetlenie stanu awaryjnego lub brak obrazu sygnałowego na tarczy ostrzegawczej przejazdowej,

h) minięcie przejazdu kolejowo-drogowego z niesprawnymi lub uszkodzonymi urządzeniami przejazdowymi,

i) brak lub nieprawidłowe zastosowanie wskaźników,

j) uszkodzenie radia kabinowego,

k) brak sygnału radiowego,

l) brak sygnałów lub błędy pochodzące z systemu ERTMS/ETCS;

3) związane z infrastrukturą elektroenergetyczną, obejmujące:

a) uszkodzenie elementów sieci trakcyjnej,

b) element obcy na sieci trakcyjnej,

c) zanik, spadek lub nadmierny wzrost napięcia w sieci trakcyjnej,

d) przepięcie (łuk elektryczny) występujące na sieci trakcyjnej;

4) związane z warunkami meteorologicznymi, obejmujące:

a) gwałtowne opady atmosferyczne,

b) zamglenia i mgły,

c) przeszkody na torze powstałe w wyniku opadów atmosferycznych (zaspy śnieżne, przybór wód),

d) miejscową utratę przyczepności,

e) upadek drzewa na tor wskutek silnego wiatru,

f) oszronienie lub oblodzenie przewodu jezdnego;

5) zdarzenia losowe związane z osobami, zwierzętami i pojazdami drogowymi:

a) wjazd pojazdu drogowego lub wtargnięcie pieszego na przejazd kolejowo-drogowy,

b) obecność pieszego lub zwierzęcia w torze poza przejazdem kolejowo-drogowym (np. upadek pieszego z peronu);

6) akty wandalizmu (np. obrzucenie pociągu kamieniami, ułożenie przeszkody w torze, hałdy materiałów sypkich wysypane z wagonów - tzw. usypy).

Załącznik nr 5

ZAKRES DANYCH GROMADZONYCH W REJESTRZE ŚWIADECTW MASZYNISTÓW ORAZ WZÓR REJESTRU