Dziennik Ustaw - rok 2022 poz. 2574

Na podstawie art. 22a ust. 11 pkt 1-6, 11 i pkt 12 lit. a i b ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1984 oraz z 2022 r. poz. 727 i 1846) zarządza się, co następuje:

1) szczegółowe warunki i tryb wydawania, przedłużania ważności, zawieszania, przywracania i cofania licencji maszynisty, aktualizacji danych zawartych w licencji maszynisty oraz wydawania jej wtórników;

2) wymagania zdrowotne, fizyczne i psychiczne, jakie powinny spełniać osoby ubiegające się o licencję maszynisty albo o zachowanie jej ważności;

3) zakres badań lekarskich i psychologicznych oraz sposób oceny zdolności fizycznej i psychicznej osób ubiegających się o licencję maszynisty albo o zachowanie jej ważności oraz tryb orzekania o tej zdolności;

4) wzory dokumentów potwierdzających zdolność fizyczną i psychiczną osób ubiegających się o licencję maszynisty albo o zachowanie jej ważności;

5) zakres wiedzy i umiejętności objętych szkoleniem niezbędny do uzyskania licencji maszynisty;

6) program oraz czas trwania szkolenia kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty;

7) warunki, sposób prowadzenia rejestru licencji maszynistów, zwanego dalej „rejestrem", zakres danych w nim ujętych oraz okres ich przechowywania, wzór rejestru, a także tryb przekazywania danych ujętych w rejestrze podmiotom, o których mowa w art. 22a ust. 1a ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, zwanej dalej „ustawą";

8) wzór:

a) wniosku o wydanie licencji maszynisty, przedłużenie ważności, wydanie wtórnika, przywrócenie tego dokumentu i aktualizację danych w nim zawartych,

b) dokumentu potwierdzającego ukończenie szkolenia w celu uzyskania licencji maszynisty.

2. Licencję maszynisty wydaje się w jednym egzemplarzu, po przeprowadzeniu weryfikacji danych zawartych w krajowym rejestrze maszynistów i prowadzących pojazdy kolejowe, o którym mowa w art. 25x ust. 1 ustawy.

2. Wniosek złożony po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, pozostawia się bez rozpoznania.

2. Lekarz uprawniony przeprowadza badanie lekarskie samodzielnie, uwzględniając wyniki badań specjalistycznych i pomocniczych oraz ocenę psychologicznej przydatności zawodowej dokonaną przez psychologa.

3. Lekarz uprawniony odmawia wykonania badania lekarskiego i uzgadnia z osobą zgłaszającą się na badanie lekarskie nowy termin, jeżeli osoba ta zgłosiła się na badanie lekarskie bezpośrednio po ukończeniu pracy lub jej stan nie pozwala na prawidłową ocenę spełniania wymagań zdrowotnych, fizycznych i psychicznych.

4. Przepisy ust. 1 i 3 stosuje się odpowiednio przy przeprowadzaniu oceny psychologicznej przydatności zawodowej dokonywanej przez psychologa.

1) ogólne badanie lekarskie ze szczególnym uwzględnieniem oceny:

a) stanu układu krążenia i układu oddechowego,

b) stanu psychicznego,

c) sprawności narządu ruchu;

2) badanie:

a) narządu wzroku przez lekarza posiadającego specjalizację w dziedzinie okulistyki,

b) narządu słuchu i równowagi oraz aparatu głosowego, z uwzględnieniem audiogramu, przez lekarza posiadającego specjalizację w dziedzinie otorynolaryngologii,

c) układu nerwowego przez lekarza posiadającego specjalizację w dziedzinie neurologii,

d) psychologicznej przydatności zawodowej przez psychologa, z uwzględnieniem:

- czynników ryzyka zawodowego,

- szczególnych wymogów sprawności psychicznych w transporcie kolejowym,

- metodyki badań psychologicznych,

e) krwi, w tym:

- morfologii z rozmazem,

- glikemii na czczo,

- aminotransferazy,

- gamma-glutamylotranspeptydazy,

f) ogólne moczu,

g) elektrokardiograficzne w spoczynku,

h) radiologiczne klatki piersiowej,

i) w kierunku substancji psychotropowych i nadużywania alkoholu;

3) inne badanie diagnostyczne i specjalistyczne, jeżeli są niezbędne do oceny zdolności fizycznej i psychicznej badanego.

2. Wyniki badań laboratoryjnych, z wyjątkiem badania, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. e tiret drugie, uznaje się za miarodajne, jeżeli od dnia ich wykonania minęło nie więcej niż 6 miesięcy, a w przypadku badania, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. h, nie więcej niż 48 miesięcy, o ile nie zachodzą okoliczności uzasadniające ich ponowne wykonanie.

2. Wzór orzeczenia lekarskiego potwierdzającego spełnienie wymagań zdrowotnych, fizycznych i psychicznych, niezbędnych do uzyskania licencji maszynisty albo zachowania jej ważności albo stwierdzającego brak ich spełnienia określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.

2. Jeżeli termin kolejnego badania lekarskiego został wyznaczony na dzień przypadający przed upływem okresu, o którym mowa w art. 22 ust. 2d pkt 1 lub 2 ustawy, lekarz uprawniony wpisuje do dokumentacji medycznej uzasadnienie wyznaczenia takiego terminu.

2. Ponowne badanie lekarskie przeprowadza się nie później niż w terminie 21 dni od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1.

3. Do przeprowadzenia ponownego badania lekarskiego stosuje się przepisy § 11 ust. 1-3 i § 12-14.

4. Orzeczenie lekarskie wydane po przeprowadzeniu ponownego badania lekarskiego jest ostateczne.

1) specyfiki i środowiska pracy maszynisty, w tym jego roli i odpowiedzialności w ruchu kolejowym oraz wymagań zawodowych i predyspozycji niezbędnych do wykonywania pracy na tym stanowisku;

2) technologii transportu kolejowego, w tym przepisów bezpieczeństwa i eksploatacji kolei;

3) infrastruktury kolejowej;

4) radiołączności pociągowej;

5) wiedzy o pociągach, ich składach oraz wymagań technicznych dotyczących lokomotyw, zespołów trakcyjnych, wagonów osobowych i towarowych oraz innego rodzaju taboru kolejowego;

6) zagrożeń występujących w ruchu kolejowym;

7) podstawowych zasad fizyki;

8) sygnalizacji kolejowej.

2. Szkolenie kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty obejmuje wiedzę ogólną z zakresu zagadnień, o których mowa w ust. 1, z uwzględnieniem zasad, które stosuje się niezależnie od określonego rodzaju i typu taboru kolejowego lub infrastruktury kolejowej.

3. Program oraz czas trwania szkolenia kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

4. W wyniku ukończonego szkolenia kandydat na maszynistę ubiegający się o licencję maszynisty:

1) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1:

a) zna akty prawne i regulacje dotyczące bezpieczeństwa kolei w zakresie związanym z wykonywaniem pracy na stanowisku maszynisty, określające:

- zasady przyznawania uprawnień maszynistom,

- warunki wykonywania przewozu towarów niebezpiecznych,

- zasady ochrony środowiska i ochrony przeciwpożarowej w miejscu pracy,

b) posiada wiedzę o wymaganiach stawianych maszynistom, w tym o wymaganiach niezbędnych do wykonywania obowiązków maszynisty, dotyczących:

- prowadzenia pociągu,

- zmiennego rytmu dobowego pracy,

- konieczności stosowania środków ochrony indywidualnej i innego wyposażenia ochronnego,

- posługiwania się dokumentacją związaną z pracą maszynisty, w tym bieżącego jej aktualizowania,

c) posiada wiedzę, które zachowania są zgodne z zakresem odpowiedzialności maszynisty za kluczowe kwestie bezpieczeństwa ruchu kolejowego, i zna czynniki wpływające negatywnie na jego pracę, dotyczące:

- przyjmowania określonych leków,

- spożywania alkoholu,

- zażywania narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych,

- chorób,

- stresu,

- zmęczenia,

d) umie wskazać dokumenty niezbędne do wykonywania pracy na stanowisku maszynisty:

- akty prawne,

- służbowe rozkłady jazdy,

e) umie określić zasady odpowiedzialności oraz zadania pracowników wykonujących czynności związane z bezpieczeństwem i prowadzeniem ruchu kolejowego,

f) posiada wiedzę o znaczeniu dokładności wykonywania zadań i metod wykonywania pracy,

g) posiada wiedzę o zasadach bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie:

- zachowania na obszarze kolejowym,

- postępowania przy wsiadaniu do pojazdu kolejowego i wysiadaniu z pojazdu kolejowego,

- ergonomii, bezpieczeństwa personelu kolejowego i używanych środków ochrony indywidualnej,

h) zna sposoby radzenia sobie ze stresem i w sytuacjach ekstremalnych,

i) umie stosować zasady ochrony środowiska w pracy maszynisty, w tym techniki jazdy minimalizujące negatywny wpływ na środowisko;

2) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2:

a) zna akty prawne, procedury i regulacje z zakresu bezpieczeństwa i eksploatacji kolei,

b) umie określić zasady odpowiedzialności oraz zadania pracowników wykonujących czynności związane z bezpieczeństwem i eksploatacją kolei;

3) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, zna:

a) budowę toru kolejowego i stacji kolejowych, w tym stacji rozrządowych,

b) budowle kolejowe,

c) techniki prowadzenia ruchu kolejowego,

d) stosowane systemy zabezpieczenia ruchu i łączności,

e) urządzenia związane z bezpieczeństwem ruchu kolejowego,

f) budowę sieci trakcyjnej;

4) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4:

a) zna zasady działania i znaczenie radiołączności pociągowej,

b) umie wskazać pracowników, z którymi maszynista kontaktuje się w trakcie jazdy za pomocą urządzeń radiołączności pociągowej, w tym dyżurnego ruchu i członków drużyny pociągowej,

c) umie identyfikować sytuacje, które wymagają nawiązania łączności za pomocą urządzeń radiołączności pociągowej,

d) zna metody nawiązywania łączności oraz połączeń alarmowych w systemie radiołączności analogowej i cyfrowej;

5) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 5:

a) zna rodzaje trakcji,

b) umie opisać główne elementy, systemy, układy i podzespoły pojazdu kolejowego,

c) zna sposoby oznakowania pojazdów kolejowych,

d) zna dokumenty, które powinny znajdować się w pojeździe kolejowym,

e) zna zasadę działania poszczególnych rodzajów urządzeń hamulcowych i zna sposoby obliczania masy hamującej,

f) umie określić maksymalną prędkość pociągu,

g) umie wskazać maksymalne obciążenie i siły działające na sprzęg,

h) zna działanie i funkcje systemów sterowania pociągiem;

6) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 6:

a) zna zasady bezpieczeństwa ruchu kolejowego,

b) zna zagrożenia związane z ruchem kolejowym oraz różne środki stosowane do ich ograniczania,

c) umie rozpoznawać zdarzenia mające znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu kolejowego i zna sposoby reakcji w przypadku ich wystąpienia,

d) zna procedury mające zastosowanie do zdarzeń z udziałem osób;

7) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 7:

a) umie określić rozkład sił działających na koła pojazdu kolejowego oraz czynniki wpływające na skuteczność przyspieszenia i hamowania,

b) zna pojęcia i zasady z zakresu elektrotechniki oraz zna metody pracy i warunki zachowania bezpieczeństwa przy urządzeniach elektroenergetycznych zainstalowanych w pojazdach kolejowych;

8) w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 8, zna:

a) sygnały nadawane przez semafory, sygnalizatory powtarzające, tarcze ostrzegawcze semaforowe, tarcze ostrzegawcze przejazdowe, tarcze manewrowe i tarcze rozrządowe,

b) zasady umieszczenia sygnalizatorów,

c) sygnały zamknięcia toru,

d) sygnały zatrzymania i zmniejszenia prędkości podawane przenośnymi tarczami,

e) sygnały ogólnego stosowania podawane przez uprawnione osoby,

f) sygnały podawane dźwiękowym urządzeniem ostrzegającym pojazdu kolejowego,

g) sygnały podawane przy wyprawianiu i przepuszczaniu pociągów,

h) sygnały na pociągach i pojazdach kolejowych,

i) sygnały alarmowe,

j) wskaźniki, w tym wskaźniki stosowane do prowadzenia ruchu pociągów z wykorzystaniem systemu ERTMS/ ETCS,

k) sygnały i wskaźniki stosowane wyłącznie na wyznaczonych liniach kolejowych i stacjach,

l) sygnały na semaforach świetlnych, tarczach ostrzegawczych i sygnalizatorach powtarzających, stosowane do odwołania.

5. Wzór dokumentu potwierdzającego ukończenie szkolenia w celu uzyskania licencji maszynisty określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

2. W rejestrze gromadzi się dane dotyczące:

1) bieżącego statusu licencji maszynisty i dotychczasowych zmian tego statusu;

2) posiadacza licencji maszynisty;

3) spełniania przez posiadacza licencji maszynisty podstawowych wymagań niezbędnych do wydania tego dokumentu oraz zachowania jego ważności.

3. Rejestr jest prowadzony na warunkach zapewniających zabezpieczenie ujętych w nim danych przed zniszczeniem, uszkodzeniem, dostępem osób niepowołanych lub kradzieżą.

4. Dane ujęte w rejestrze przechowuje się przez okres 10 lat od dnia upływu ważności ostatniej licencji maszynisty wpisanej do tego rejestru.

2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, zawiera:

1) oznaczenie podmiotu składającego wniosek;

2) imię i nazwisko oraz numer telefonu lub adres poczty elektronicznej osoby wyznaczonej do kontaktu;

3) zakres wnioskowanych danych ujętych w rejestrze wraz z określeniem:

a) postaci, w jakiej mają być one udostępnione,

b) częstotliwości ich przekazywania - jednorazowo albo cyklicznie.

3. Dane, o których mowa w ust. 2 pkt 3, udostępnia się niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia złożenia wniosku.

4. W uzasadnionych przypadkach termin, o którym mowa w ust. 3, może ulec przedłużeniu po uprzednim ustaleniu z podmiotem składającym wniosek.

5. Dane udostępnia się w postaci papierowej albo elektronicznej, zgodnie z informacją zawartą we wniosku, o której mowa w ust. 2 pkt 3 lit. a.

6. Dane w postaci elektronicznej przekazuje się na informatycznym nośniku danych lub z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych, o których mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2020 r. poz. 344).

2. Orzeczenia lekarskie o zdolności fizycznej i psychicznej osób ubiegających się o licencję maszynisty albo o zachowanie jej ważności wydane przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zachowują ważność do końca okresu, na który zostały wydane.

2. Do dnia 30 czerwca 2023 r. dopuszcza się stosowanie wzoru orzeczenia lekarskiego o zdolności fizycznej i psychicznej osób ubiegających się o licencję maszynisty albo o zachowanie jej ważności określonego w przepisach dotychczasowych.

Minister Infrastruktury: wz. A. Bittel

¹⁾ Minister Infrastruktury kieruje działem administracji rządowej - transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 listopada 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Infrastruktury (Dz. U. z 2021 r. poz. 937).

²⁾ Niniejsze rozporządzenie w zakresie swojej regulacji wdraża postanowienia dyrektywy 2007/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie przyznawania uprawnień maszynistom prowadzącym lokomotywy i pociągi w obrębie systemu kolejowego Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 315 z 03.12.2007, str. 51, Dz. Urz. UE L 184 z 25.06.2014, str. 11, Dz. Urz. UE L 146 z 03.06.2016, str. 22 oraz Dz. Urz. UE L 97 z 08.04.2019, str. 1).

³⁾ Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 10 lutego 2014 r. w sprawie licencji maszynisty (Dz. U. z 2019 r. poz. 2373), które traci moc z dniem 1 stycznia 2023 r. w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 23 lipca 2021 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym (Dz. U. poz. 1556).

Załączniki do rozporządzenia Ministra Infrastruktury
z dnia 24 listopada 2022 r. (Dz. U. poz. 2574)

Załącznik nr 1

WZÓR WNIOSKU O WYDANIE LICENCJI MASZYNISTY, PRZEDŁUŻENIE WAŻNOŚCI, WYDANIE WTÓRNIKA, PRZYWRÓCENIE TEGO DOKUMENTU I AKTUALIZACJĘ DANYCH W NIM ZAWARTYCH

Załącznik nr 2

WYMAGANIA ZDROWOTNE, FIZYCZNE I PSYCHICZNE, JAKIE POWINNY SPEŁNIAĆ OSOBY UBIEGAJĄCE SIĘ O LICENCJĘ MASZYNISTY ALBO O ZACHOWANIE JEJ WAŻNOŚCI

1. Wymagania ogólne

Osoba ubiegająca się o licencję maszynisty albo o zachowanie jej ważności nie może cierpieć na żadne dolegliwości lub nie może przyjmować leków lub innych substancji, które mogą powodować:

1) nagłą utratę świadomości;

2) osłabienie uwagi lub zmniejszenie zdolności koncentracji;

3) nagłą utratę sprawności;

4) utratę równowagi lub koordynacji, zachowania patologiczne;

5) znaczące ograniczenie możliwości poruszania się.

2. Wymagania dotyczące narządu wzroku

2.1. Konieczne jest spełnienie następujących wymagań dotyczących narządu wzroku:

1) ostrość wzroku z korekcją lub bez wynosi 1,0, nie mniej niż 0,5 dla oka gorzej widzącego;

2) dopuszczalna maksymalna korekcja za pomocą soczewek kontaktowych lub szkieł wynosi przy nadwzroczności +5, a przy krótkowzroczności -8;

3) widzenie na odległości bliskie i pośrednie jest wystarczające z korekcją lub bez korekcji;

4) w przypadku używania soczewek kontaktowych albo szkieł należy okresowo sprawdzać wzrok przez specjalistę okulistyki;

5) widzenie barw jest prawidłowe, stwierdzone na podstawie badania takiego jak test Ishihary lub innego uznanego badania;

6) rozpoznawanie sygnałów barwnych jest prawidłowe, stwierdzone na podstawie testu opierającego się na rozpoznawaniu pojedynczych barw, a nie na różnicach względnych;

7) pole widzenia jest prawidłowe;

8) widzenie obuoczne jest zachowane;

9) poczucie kontrastu jest prawidłowe;

10) brak postępujących chorób oczu upośledzających widzenie;

11) kontrolowanie wzroku co roku lub w odstępach ustalonych przez lekarza medycyny pracy w przypadku posiadania implantów soczewek lub przeprowadzonych zabiegów keratotomii i keratektomii;

12) odporność na olśnienie jest prawidłowa.

2.2. Kolorowe soczewki kontaktowe i soczewki fotochromatyczne nie są dozwolone.

2.3. Szkła z filtrem UV są dozwolone.

3. Wymagania dotyczące słuchu, mowy i układu przedsionkowego Konieczne jest spełnienie następujących wymagań:

1) słuch jest wystarczający do prowadzenia rozmowy telefonicznej i do usłyszenia sygnałów ostrzegawczych i komunikatów radiowych;

2) osoba badana słyszy szept każdym uchem oddzielnie z odległości 2 m;

3) niedosłuch ucha gorzej słyszącego jest na poziomie nie wyższym niż 40 dB przy częstotliwościach 500 i 1000 Hz;

4) niedosłuch ucha gorzej słyszącego jest na poziomie nie wyższym niż 45 dB przy częstotliwości 2000 Hz;

5) brak zaburzeń równowagi i układu przedsionkowego;

6) brak przewlekłych zaburzeń mowy przy uwzględnieniu konieczności przekazywania wiadomości w sposób głośny i wyraźny.

4. Wymagania dotyczące narządu ruchu

Narząd ruchu w zakresie kończyn górnych, kończyn dolnych i kręgosłupa jest wystarczająco sprawny.

5. Wymagania dotyczące psychologicznej przydatności zawodowej:

1) zdolności poznawcze - pamięć, uwaga i koncentracja, percepcja i rozumowanie,

2) sprawność psychomotoryczna - czas reakcji i koordynacja rąk,

3) komunikowanie się i osobowość

- umożliwiają bezpieczne wykonywanie obowiązków maszynisty.

Załącznik nr 3

WZÓR ORZECZENIA LEKARSKIEGO POTWIERDZAJĄCEGO SPEŁNIENIE WYMAGAŃ ZDROWOTNYCH, FIZYCZNYCH I PSYCHICZNYCH, NIEZBĘDNYCH DO UZYSKANIA LICENCJI MASZYNISTY ALBO ZACHOWANIA JEJ WAŻNOŚCI ALBO STWIERDZAJĄCEGO BRAK ICH SPEŁNIENIA

Załącznik nr 4

PROGRAM ORAZ CZAS TRWANIA SZKOLENIA KANDYDATÓW NA MASZYNISTÓW UBIEGAJĄCYCH SIĘ O LICENCJĘ MASZYNISTY

^*) Godzina wykładów jest równa 45 minutom, a godzina zajęć praktycznych jest równa 60 minutom.

Załącznik nr 5

WZÓR DOKUMENTU POTWIERDZAJĄCEGO UKOŃCZENIE SZKOLENIA W CELU UZYSKANIA LICENCJI MASZYNISTY

Załącznik nr 6

WZÓR REJESTRU LICENCJI MASZYNISTÓW