Dziennik Ustaw - rok 2014 poz. 212

Na podstawie art. 22b ust. 21 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1594) zarządza się, co następuje:

1) zakres wiedzy i umiejętności dotyczących pojazdu kolejowego i infrastruktury kolejowej, objętych szkoleniem i egzaminem, które są niezbędne do uzyskania świadectwa maszynisty;

2) program oraz czas trwania szkolenia kandydatów na maszynistów ubiegających się o uzyskanie świadectwa maszynisty;

3) sposób, formę oraz tryb przygotowania i przeprowadzania egzaminów dla kandydatów na maszynistów ubiegających się o uzyskanie świadectwa maszynisty oraz tryb pracy komisji egzaminacyjnej przeprowadzającej te egzaminy;

4) tryb oraz szczegółowe warunki i minimalną częstotliwość przeprowadzania szkoleń oraz sprawdzianów wiedzy i umiejętności maszynistów;

5) zakres danych dotyczących infrastruktury kolejowej ujęty w świadectwie maszynisty;

6) szczegółowe warunki i sposób prowadzenia rejestru świadectw maszynistów, zakres danych w nim ujętych, a także okres ich przechowywania, wzór tego rejestru oraz tryb udostępniania danych ujętych w rejestrze podmiotom, o których mowa w art. 22b ust. 14a ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, zwanej dalej „ustawą”.

2. Zakres wiedzy i umiejętności dotyczących infrastruktury kolejowej, objętych szkoleniem i egzaminem, które są niezbędne do uzyskania świadectwa maszynisty, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

1) powołuje komisję egzaminacyjną, w skład której wchodzi co najmniej trzech egzaminatorów wpisanych do wykazu, o którym mowa w art. 22a ust. 8 pkt 1 ustawy, z których jeden pełni funkcję egzaminatora prowadzącego;

2) wyznacza sekretarza komisji;

3) wyznacza termin i miejsce egzaminu;

4) powiadamia pisemnie Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, zwanego dalej „Prezesem UTK”, o terminie i miejscu przeprowadzenia egzaminu oraz o liczbie egzaminowanych, nie później niż w terminie 14 dni przed planowanym terminem egzaminu;

5) zapewnia obsługę administracyjną komisji egzaminacyjnej.

2. Egzaminator prowadzący:

1) powołuje zespoły egzaminacyjne spośród egzaminatorów wchodzących w skład komisji egzaminacyjnej do przeprowadzenia:

a) części teoretycznej egzaminu,

b) części praktycznej egzaminu;

2) zapewnia opracowanie wymaganej liczby testowych pytań egzaminacyjnych;

3) ustala listę kandydatów na maszynistów dopuszczonych do egzaminu.

3. Zespół egzaminacyjny do przeprowadzenia części teoretycznej egzaminu składa się z co najmniej trzech egzaminatorów, z których jeden pełni funkcję egzaminatora prowadzącego część teoretyczną egzaminu.

4. Zespół egzaminacyjny do przeprowadzenia części praktycznej egzaminu składa się z co najmniej dwóch egzaminatorów, z których jeden pełni funkcję egzaminatora prowadzącego część praktyczną egzaminu.

5. Egzaminator prowadzący część praktyczną egzaminu powinien posiadać licencję maszynisty oraz świadectwo maszynisty uprawniające do prowadzenia typu pojazdu kolejowego i określonej infrastruktury kolejowej, których dotyczy egzamin.

6. W razie braku możliwości zapewnienia egzaminatora, który posiada uprawnienia, o których mowa w ust. 5, część praktyczna egzaminu powinna być przeprowadzona przy udziale maszynisty posiadającego takie uprawnienia.

7. Przepisów ust. 5 i 6 nie stosuje się w przypadku, gdy egzamin dotyczy:

1) nowego typu pojazdu kolejowego;

2) zmodernizowanego typu pojazdu kolejowego, dla którego wydawane jest nowe zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji;

3) typu pojazdu kolejowego wyłączonego uprzednio z eksploatacji przez okres dłuższy niż 12 miesięcy;

4) nowo wybudowanej infrastruktury kolejowej;

5) istniejącej infrastruktury kolejowej o zmienionych parametrach techniczno-eksploatacyjnych;

6) infrastruktury kolejowej wyłączonej uprzednio z eksploatacji przez okres dłuższy niż 6 miesięcy.

8. W przypadkach, o których mowa w ust. 7, część praktyczną egzaminu należy przeprowadzić w porozumieniu z zarządcą infrastruktury kolejowej, po której ma być przeprowadzony ten egzamin, zapewniając warunki techniczne i organizacyjne niezbędne dla zachowania bezpieczeństwa ruchu kolejowego.

9. Funkcji egzaminatora prowadzącego, o którym mowa w ust. 2–4, nie może pełnić egzaminator, który uprzednio pełnił funkcję instruktora prowadzącego szkolenie dla kandydatów na maszynistów przystępujących do egzaminu.

10. W przypadku niezdania którejkolwiek z części egzaminu, egzaminator prowadzący wyznacza termin egzaminu poprawkowego.

11. Jeżeli kandydat na maszynistę ubiegający się o świadectwo maszynisty trzykrotnie złożył egzamin z wynikiem negatywnym, ponownie przechodzi on szkolenie w pełnym wymiarze godzin określonym w programie szkolenia kandydatów na maszynistów ubiegających się o świadectwo maszynisty.

2. Część teoretyczną egzaminu obejmującą sprawdzenie wiedzy i umiejętności dotyczących taboru kolejowego i infrastruktury kolejowej przeprowadza się w formie testu pisemnego składającego się ze 100 pytań, z czego:

1) 50 pytań dotyczy infrastruktury kolejowej, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień z zakresu techniki prowadzenia ruchu kolejowego i sygnalizacji;

2) 50 pytań dotyczy konstrukcji i obsługi pojazdów kolejowych z napędem.

3. Do każdego pytania w teście pisemnym przyporządkowane są trzy odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Za każdą prawidłową odpowiedź uzyskuje się 1 punkt.

4. Część teoretyczna egzaminu trwa 200 minut.

5. Część teoretyczną egzaminu uważa się za zdaną, jeżeli kandydat na maszynistę uzyskał z testu pisemnego co najmniej 75 punktów.

6. Część praktyczna egzaminu polega na sprawdzeniu, za pomocą jazd praktycznych na sieci kolejowej, umiejętności prowadzenia pojazdu kolejowego oraz wykonywania innych czynności związanych z obsługą pojazdu kolejowego. Dopuszcza się wykorzystanie symulatora pojazdu kolejowego w celu oceny stosowania zasad eksploatacji i działań maszynisty w trudnych sytuacjach.

7. Część praktyczna egzaminu obejmuje:

1) wykonywanie czynności przygotowania do pracy i zdania po pracy pojazdu kolejowego;

2) lokalizowanie i wykrywanie usterek w obwodach i urządzeniach pojazdu kolejowego;

3) wykonywanie oględzin technicznych pociągu i obsługi hamulców kolejowych;

4) obsługę urządzeń kontrolujących czujność maszynisty, urządzeń kontroli prowadzenia pociągu, o ile są zabudowane na pojeździe kolejowym, oraz urządzeń radiołączności pociągowej;

5) prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnej i naprawczej;

6) obsługę pojazdu kolejowego podczas jazdy;

7) wykonanie jazdy praktycznej poznanym typem pojazdu kolejowego po poznanej infrastrukturze kolejowej.

8. Warunkiem dopuszczenia kandydata na maszynistę do zdawania części praktycznej egzaminu jest zdanie przez niego części teoretycznej egzaminu.

1) oznaczenie ośrodka szkolenia i egzaminowania przeprowadzającego egzamin;

2) datę i miejsce przeprowadzenia egzaminu oraz czas rozpoczęcia i zakończenia egzaminu;

3) datę i miejsce sporządzenia protokołu;

4) wskazanie składu komisji egzaminacyjnej, w tym zespołów egzaminacyjnych oraz egzaminatorów prowadzących;

5) liczbę kandydatów na maszynistów dopuszczonych do:

a) części teoretycznej egzaminu,

b) części praktycznej egzaminu;

6) wykaz kandydatów na maszynistów, którzy zdali egzamin;

7) wskazanie kategorii i podkategorii świadectwa maszynisty oraz typów pojazdów kolejowych, do prowadzenia których nabyli uprawnienia kandydaci na maszynistów, którzy zdali egzamin;

8) dane dotyczące infrastruktury kolejowej podlegające wpisowi do świadectwa maszynisty, o których mowa w § 16 ust. 1;

9) podpisy członków komisji egzaminacyjnej.

2. Kopię protokołu ośrodek szkolenia i egzaminowania przekazuje w terminie 14 dni od dnia jego sporządzenia:

1) przewoźnikowi kolejowemu albo zarządcy infrastruktury, u którego kandydat na maszynistę jest zatrudniony lub świadczy usługi;

2) Prezesowi UTK.

1) pouczenia okresowe;

2) pouczenia doraźne;

3) szkolenie przy użyciu symulatora pojazdu kolejowego.

2. Minimalna roczna liczba godzin szkolenia w ramach pouczeń okresowych wynosi 24, przy czym godzina szkolenia równa się 45 minutom.

3. Zajęcia w ramach pouczeń okresowych należy prowadzić w grupach nieprzekraczających 25 maszynistów.

4. Zakres pouczeń okresowych powinien obejmować co najmniej następującą tematykę:

1) podstawowe akty prawne i regulacje wewnętrzne dotyczące pracy na stanowisku maszynisty oraz wprowadzone w nich zmiany;

2) omówienie zaistniałych zdarzeń kolejowych ze wskazaniem przyczyn, skutków oraz zastosowanych środków zaradczych;

3) zagadnienia z zakresu wykonywanych czynności na stanowisku maszynisty, w tym dotyczące spraw dyscypliny i bezpieczeństwa pracy, postępowania w ruchu kolejowym w sytuacjach standardowych i nadzwyczajnych oraz systemu zarządzania bezpieczeństwem.

5. Pracownika nieobecnego na pouczeniach okresowych należy poddać indywidualnemu szkoleniu, które może być wykonane w ramach pouczeń doraźnych.

2. Tematyka pouczeń doraźnych dotyczy czynności wykonywanych przez maszynistę na stanowisku pracy.

3. Pouczenia doraźne przeprowadza się w szczególności w przypadku:

1) dokonywania zmian organizacyjnych lub technicznych w działalności przewoźnika kolejowego lub zarządcy infrastruktury, które mają wpływ na zakres i sposób wykonywania czynności na stanowisku maszynisty;

2) wydania zaleceń Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych, o których mowa w art. 28l ust. 1 ustawy, wskazujących na konieczność przeprowadzenia pouczeń doraźnych dla maszynistów.

4. Podczas pouczeń doraźnych sprawdzana jest praktyczna poprawność obsługi pojazdów kolejowych oraz znajomość obowiązujących przepisów w zakresie niezbędnym dla bezpiecznego wykonywania pracy na stanowisku maszynisty.

2. Szkolenie przy użyciu symulatora pojazdu kolejowego powinno umożliwiać ocenę sposobu obsługi pojazdu kolejowego przez maszynistę, a także jego reakcji w sytuacjach standardowych i nadzwyczajnych, w różnych porach doby. Szkolenie powinno być przeprowadzane w sposób umożliwiający odtworzenie różnorodnych scenariuszy eksploatacyjnych, technicznych i pogodowych.

1) infrastruktury kolejowej – co 3 lata, a także po każdej nieobecności przekraczającej okres 6 miesięcy na danej części infrastruktury, a jeżeli ruch kolejowy na danej części infrastruktury jest prowadzony jedynie w niektórych miesiącach roku – po każdej nieobecności przekraczającej okres 1 roku;

2) pojazdów kolejowych – co 3 lata, a także po przerwie w prowadzeniu określonego typu pojazdu kolejowego przekraczającej okres 1 roku;

3) języka obcego dla maszynistów, którzy prowadzą pociągi w ruchu transgranicznym, z uwzględnieniem terminologii stosowanej przy prowadzeniu ruchu kolejowego na sieci kolejowej innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej – co 3 lata, a także po każdej nieobecności maszynisty na tej sieci kolejowej przekraczającej okres 1 roku.

2. Niezależnie od terminów określonych w ust. 1 sprawdziany wiedzy i umiejętności maszynistów przeprowadza się:

1) w przypadku zawieszenia świadectwa maszynisty przez przewoźnika kolejowego albo zarządcę infrastruktury:

a) na skutek uchybień w pracy mogących spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ruchu kolejowego,

b) w związku z uczestnictwem maszynisty w poważnym wypadku, wypadku lub incydencie – w razie uzasadnionego podejrzenia utraty zdolności do wykonywania czynności maszynisty lub na żądanie komisji kolejowej, o której mowa w art. 28m ust. 1 ustawy,

c) po przerwie w wykonywaniu czynności na stanowisku maszynisty trwającej co najmniej 6 miesięcy,

d) po uzyskaniu negatywnego wyniku sprawdzianu, o którym mowa w ust. 1,

e) po otrzymaniu wniosku Prezesa UTK, o którym mowa w art. 22b ust. 15 ustawy;

2) przed wydaniem świadectwa maszynisty dla maszynisty, który posiada odpis świadectwa maszynisty albo świadectwo maszynisty, potwierdzające wykonywanie czynności na tym stanowisku u innego przewoźnika kolejowego lub zarządcy infrastruktury;

3) w przypadku rozszerzania uprawnień określonych w świadectwie maszynisty w zakresie dotyczącym:

a) określonej części infrastruktury kolejowej,

b) typu pojazdu kolejowego;

4) po wydaniu zaleceń Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych, o których mowa w art. 28l ust. 1 ustawy, wskazujących na konieczność przeprowadzenia dodatkowych sprawdzianów wiedzy i umiejętności maszynistów;

5) jeżeli przewoźnik kolejowy albo zarządca infrastruktury stwierdzi konieczność przeprowadzenia takich sprawdzianów w celu zminimalizowania zagrożeń związanych z pracą maszynistów zidentyfikowanych w ramach dokonywanej oceny ryzyka, o której mowa w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 352/2009 z dnia 24 kwietnia 2009 r. w sprawie przyjęcia wspólnej metody oceny bezpieczeństwa w zakresie wyceny i oceny ryzyka, o której mowa w art. 6 ust. 3 lit. a dyrektywy 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 108 z 29.04.2009, str. 4).

2. Po zakończeniu sprawdzianu, o którym mowa w ust. 1, egzaminator przekazuje przewoźnikowi kolejowemu albo zarządcy infrastruktury, u którego maszynista jest zatrudniony lub świadczy usługi, pisemną informację o jego wyniku.

3. Na podstawie informacji, o której mowa w ust. 2, przewoźnicy kolejowi i zarządcy infrastruktury odnotowują w rejestrze świadectw maszynistów wynik sprawdzianu wiedzy i umiejętności.

2. Jeżeli maszynista ubiega się o rozszerzenie uprawnień, o których mowa w § 11 ust. 2 pkt 3 lit. a, wyłącznie w zakresie kategorii A świadectwa maszynisty lub w zakresie dotyczącym bocznic kolejowych lub okręgów manewrowych, przepisu ust. 1 nie stosuje się.

1) nazwę zarządcy infrastruktury zarządzającego infrastrukturą kolejową, po której maszynista jest uprawniony do prowadzenia pojazdu kolejowego;

2) linie kolejowe albo odcinki linii kolejowych obejmujące przejścia graniczne z państwami sąsiadującymi z Rzeczpospolitą Polską;

3) wykaz urządzeń kontrolujących czujność maszynisty i urządzeń kontroli prowadzenia pociągu, stosowanych na infrastrukturze kolejowej, po której maszynista jest uprawniony do prowadzenia pojazdu kolejowego.

2. Przewoźnik kolejowy i zarządca infrastruktury prowadzi dla każdego maszynisty szczegółowy wykaz obejmujący linie kolejowe i odcinki linii kolejowych, wchodzące w skład infrastruktury kolejowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1, wraz ze wskazaniem dnia ostatniej jazdy w czynnej kabinie pojazdu kolejowego z napędem w każdym miesiącu roku kalendarzowego (karta znajomości szlaku).

2. Rejestr świadectw maszynistów zawiera następujące dane:

1) numer licencji maszynisty, a także jej status;

2) informacje dotyczące aktualnego świadectwa maszynisty oraz dane osobowe maszynisty, w tym:

a) imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania,

b) datę i miejsce urodzenia,

c) zdjęcie i podpis,

d) datę wydania świadectwa maszynisty, a w przypadku świadectwa maszynisty wydanego na czas określony, także przewidywany termin upływu ważności,

e) nazwę i adres przewoźnika kolejowego albo zarządcy infrastruktury, który wydał świadectwo maszynisty,

f) numer referencyjny nadany maszyniście przez przewoźnika kolejowego albo zarządcę infrastruktury,

g) kategorie i podkategorie świadectwa maszynisty,

h) typy pojazdów kolejowych, do prowadzenia których maszynista jest uprawniony,

i) infrastrukturę kolejową, w obrębie której maszynista jest uprawniony do prowadzenia pojazdu kolejowego,

j) znajomość języków obcych,

k) informacje dodatkowe;

3) informacje dotyczące statusu świadectwa maszynisty, w tym:

a) datę wydania,

b) datę i przyczyny:

– dokonania aktualizacji danych,

– zawieszenia albo cofnięcia,

c) datę zgłoszenia zgubienia, kradzieży i zniszczenia oraz wydania duplikatu tego dokumentu;

4) informacje o uprawnieniach zawartych w świadectwie maszynisty oraz o wynikach sprawdzianów wiedzy i umiejętności maszynistów.

3. Rejestr świadectw maszynistów jest prowadzony na warunkach zapewniających zabezpieczenie danych w nim ujętych przed zniszczeniem, uszkodzeniem, dostępem osób niepowołanych i kradzieżą.

4. Dane ujęte w rejestrze świadectw maszynistów przechowuje się przez okres 10 lat od dnia utraty ważności ostatniego świadectwa maszynisty wpisanego do tego rejestru.

5. Wzór rejestru świadectw maszynistów, określający rodzaj i strukturę danych, stanowi załącznik nr 4 do rozporządzenia.

2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, zawiera:

1) oznaczenie podmiotu składającego wniosek;

2) informacje dotyczące osoby wyznaczonej do kontaktów;

3) zakres wnioskowanych danych ujętych w rejestrze świadectw maszynistów wraz z określeniem postaci, w jakiej mają być one udostępnione, i częstotliwości ich przekazywania (jednorazowo albo cyklicznie).

3. Dane, o których mowa w ust. 1, są udostępniane niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia złożenia wniosku.

4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach termin, o którym mowa w ust. 3, może ulec przedłużeniu, po uprzednim ustaleniu i wyznaczeniu nowego terminu z podmiotem składającym wniosek.

5. Dane są udostępniane w postaci papierowej lub elektronicznej.

6. Dane w postaci elektronicznej przekazuje się na informatycznym nośniku danych lub z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych, o których mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2013 r. poz. 1422).

2. W przypadku osób, o których mowa w ust. 1, w zakresie odnoszącym się do dotychczas posiadanych uprawnień, do świadectwa maszynisty wpisuje się:

1) typy pojazdów kolejowych, do prowadzenia których maszynista jest uprawniony w chwili wydania świadectwa maszynisty;

2) dane dotyczące infrastruktury kolejowej, po której maszynista jest uprawniony do prowadzenia pojazdów kolejowych w chwili wydania świadectwa maszynisty, określone w § 16 ust. 1.

3. Pierwszy okresowy sprawdzian wiedzy i umiejętności maszynisty po wydaniu świadectwa maszynisty dla osób, o których mowa w ust. 1, należy przeprowadzić nie później niż po upływie 4 lat od dnia przeprowadzenia ostatniego egzaminu okresowego albo weryfikacyjnego zgodnie z przepisami rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1.

Minister Infrastruktury i Rozwoju: E. Bieńkowska

¹⁾ Minister Infrastruktury i Rozwoju kieruje działem administracji rządowej - transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2013 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Infrastruktury i Rozwoju (Dz. U. poz. 1391).

²⁾ Niniejsze rozporządzenie w zakresie swojej regulacji wdraża postanowienia dyrektywy 2007/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie przyznawania uprawnień maszynistom prowadzącym lokomotywy i pociągi w obrębie systemu kolejowego Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 315 z 03.12.2007, str. 51).

³⁾ Zmiany wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 218, poz. 2212, z 2005 r. Nr 235, poz. 1999, z 2006 r. Nr 190, poz. 1407 oraz z 2007 r. Nr 170, poz. 1204.

⁴⁾ Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie świadectwa maszynisty (Dz. U. Nr 66, poz. 347), które na podstawie art. 7 ustawy z dnia 12 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym (Dz. U. poz. 1033) traci moc z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju
z dnia 10 lutego 2014 r. (poz. 212)

Załącznik nr 1

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI DOTYCZĄCYCH POJAZDU KOLEJOWEGO, OBJĘTYCH SZKOLENIEM I EGZAMINEM, KTÓRE SĄ NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA PRZEZ KANDYDATA NA MASZYNISTĘ ŚWIADECTWA MASZYNISTY

1. Próby i kontrole przed jazdą

Maszynista powinien umieć:

a) zgromadzić dokumentację i niezbędne wyposażenie,

b) sprawdzić, czy wyznaczony pojazd trakcyjny może być użyty do obsługi wyznaczonego pociągu,

c) wprowadzić i sprawdzić informacje zapisane w dokumentacji dotyczącej pojazdu trakcyjnego i pociągu,

d) sprawdzić przez dokonanie określonych prób i kontroli, czy urządzenia związane z bezpieczeństwem są sprawne,

e) sprawdzić wyposażenie pojazdu trakcyjnego w sprzęt ochronny i sprzęt związany z bezpieczeństwem oraz jego sprawność,

f) wykonać wszelkie należące do obowiązków maszynisty czynności zapobiegawczo-utrzymaniowe.

2. Znajomość pojazdu kolejowego

Aby prowadzić pojazd trakcyjny, maszynista powinien być zapoznany ze wszystkimi obsługiwanymi przez niego regulatorami i wskaźnikami, w szczególności z tymi, które dotyczą funkcjonowania:

a) napędu,

b) hamowania,

c) urządzeń kontroli czujności maszynisty.

Aby wykryć i zlokalizować nieprawidłowości występujące w pojazdach kolejowych, ustalić, co jest potrzebne do ich usunięcia, a także w określonych przypadkach podjąć działania naprawcze, maszynista powinien być zapoznany z:

a) konstrukcjami mechanicznymi pojazdów kolejowych,

b) zawieszeniem i urządzeniami mocującymi,

c) częściami biegowymi,

d) urządzeniami związanymi z bezpieczeństwem ruchu pociągów,

e) konstrukcją zbiorników paliwa, układem zasilania paliwem i układem wydechowym,

f) oznaczeniami znajdującymi się wewnątrz i na zewnątrz pojazdów kolejowych, w szczególności symbolami używanymi przy przewozie towarów niebezpiecznych,

g) systemem rejestracji jazd,

h) układami: elektrycznym i pneumatycznym,

i) systemem pobierania prądu trakcyjnego i układami wysokiego napięcia,

j) sprzętem łączności, w tym systemem transmisji radiowej i łącznością tor – pojazd,

k) organizacją jazd pojazdem trakcyjnym,

l) budową pojazdów kolejowych i ich przeznaczeniem oraz urządzeniami wykorzystywanymi do prowadzenia pociągu i pracy manewrowej, a w szczególności z systemem zatrzymywania pociągu przy użyciu samoczynnego hamulca zespolonego,

m) układem hamulcowym,

n) częściami charakterystycznymi dla pojazdów kolejowych,

o) sprzęganiem pojazdów kolejowych.

3. Próby hamulców

Maszynista powinien umieć:

a) sprawdzić i obliczyć przed jazdą, czy rzeczywista masa hamująca pociągu odpowiada masie hamującej wymaganej dla danej linii, zgodnie z wartościami podanymi w dokumentacji pociągu,

b) sprawdzić działanie poszczególnych elementów układu hamulcowego pojazdu trakcyjnego oraz pociągu odpowiednio przed jazdą, przy jego uruchamianiu i w czasie jazdy.

4. Sposób funkcjonowania i prędkość maksymalna pociągu w odniesieniu do charakterystyk linii

Maszynista powinien umieć zastosować odpowiednią technikę prowadzenia pociągu w celu zachowania maksymalnych, dopuszczalnych prędkości pociągów w zależności od parametrów stałych i parametrów zmiennych linii (odcinków), takich jak: pochylenia miarodajne, łuki, dopuszczalne prędkości na odcinkach linii, doraźne ograniczenia prędkości przekazane maszyniście, wskazania urządzeń sygnalizacyjnych i panujące warunki atmosferyczne.

5. Prowadzenie pociągu w sposób, który nie powoduje uszkodzeń infrastruktury kolejowej lub pojazdów

Maszynista powinien umieć:

a) korzystać zgodnie z obowiązującymi zasadami ze wszystkich dostępnych układów sterowania,

b) uruchomić pociąg, uwzględniając przyczepność i ograniczenia mocy pojazdu trakcyjnego,

c) używać hamulców pociągu.

6. Nieprawidłowości

Maszynista powinien:

a) zwracać uwagę na zdarzenia zaistniałe podczas prowadzenia pociągu,

b) umieć dokonać oględzin technicznych pociągu, umieć rozpoznać oznaki nieprawidłowości, zapobiegać ich powstawaniu i umieć reagować odpowiednio do ich znaczenia, mając na uwadze konieczność zapewnienia bezpieczeństwa ruchu kolejowego i bezpieczeństwa osób,

c) wykazać się znajomością stosowania dostępnych urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego i środków łączności.

7. Postępowanie w razie nieprzewidzianych zdarzeń

Maszynista powinien:

a) znać obowiązujące procedury zabezpieczenia pociągu i wezwania pomocy w razie wypadku z udziałem ludzi znajdujących się w pociągu,

b) umieć ustalić, czy w składzie pociągu znajdują się towary niebezpieczne, określić ich rodzaj oraz umiejscowienie na podstawie dokumentacji pociągu,

c) znać procedury ewakuacji podróżnych z pociągu pasażerskiego w sytuacji awaryjnej.

8. Warunki określające kontynuowanie jazdy po zdarzeniu z udziałem pojazdu kolejowego

Po zaistnieniu poważnego wypadku, wypadku, incydentu albo innego zdarzenia kolejowego maszynista powinien umieć ocenić, czy i przy zachowaniu jakich warunków pojazd kolejowy może kontynuować jazdę.

Maszynista powinien:

a) umieć określić, czy przed kontynuacją jazdy przez pociąg potrzebna jest ocena specjalisty,

b) znać, określone przez zarządcę infrastruktury, procedury informowania o możliwości kontynuowania jazdy po wypadku.

9. Unieruchomienie pociągu

Maszynista powinien posiadać wiedzę na temat możliwości zatrzymania pociągu lub jego części i zabezpieczenia go przed niespodziewanym uruchomieniem lub zbiegnięciem.

Załącznik nr 2

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI DOTYCZĄCYCH INFRASTRUKTURY KOLEJOWEJ, OBJĘTYCH SZKOLENIEM I EGZAMINEM, KTÓRE SĄ NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA ŚWIADECTWA MASZYNISTY

1. Rodzaj eksploatacji i prędkość maksymalna pociągu w odniesieniu do charakterystyk linii

Maszynista powinien umieć zastosować odpowiednią technikę prowadzenia pociągu uwzględniającą charakterystykę linii kolejowej i stosować maksymalną prędkość pociągu odpowiadającą warunkom pogodowym, obowiązującym dla linii kolejowej ograniczeniom prędkości oraz przyjętym od zarządcy infrastruktury kolejowej lub użytkownika bocznicy informacjom.

2. Znajomość linii

Maszynista powinien potrafić przewidywać problemy, które mogą powstać w czasie jazdy, i odpowiednio im zapobiegać, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa ruchu kolejowego oraz związane z punktualnością prowadzenia pociągu i ekonomicznością jazdy. Powinien posiadać wiedzę na temat linii kolejowych i urządzeń na trasie jazdy oraz ewentualnych tras zastępczych.

Znajomość linii kolejowej powinna obejmować następujące zagadnienia:

a) warunki eksploatacji linii kolejowej, w tym zmiany toru i ruch jednokierunkowy,

b) znajomość dokumentów zarządcy infrastruktury kolejowej dotyczących linii kolejowej,

c) określenie torów, które mogą być wykorzystane do danego rodzaju przewozów,

d) obowiązujące zasady prowadzenia ruchu pociągów oraz system sygnalizacyjny,

e) system blokady liniowej i związane z nim przepisy,

f) nazwy stacji kolejowych, ich położenie na linii kolejowej, warunki widoczności stacji i nastawni,

g) sygnalizacja przejściowa pomiędzy różnymi systemami sterowania ruchem kolejowym lub systemami zasilania trakcyjnego,

h) ograniczenia prędkości dla różnych kategorii prowadzonych pociągów,

i) profile topograficzne,

j) szczególne warunki hamowania, w szczególności na liniach o stromym nachyleniu,

k) szczególne właściwości eksploatacyjne, w tym specjalne sygnały, znaki i warunki odjazdu.

3. Przepisy bezpieczeństwa

Maszynista powinien:

a) wiedzieć, że pociąg należy uruchamiać tylko wtedy, gdy spełnione są wszystkie zalecane warunki, w tym warunki wynikające z rozkładu jazdy, nakazu jazdy lub sygnału odjazdu podawanego przez urządzenia sygnalizacyjne,

b) umieć obserwować sygnały urządzeń przytorowych i urządzeń znajdujących się w pojeździe trakcyjnym, odpowiednio je interpretować i postępować zgodnie z ustalonymi procedurami,

c) umieć prowadzić pociąg w sposób bezpieczny zgodnie z ustalonymi procedurami dotyczącymi jazdy i stosować, w razie otrzymania takiego polecenia, szczególne warunki prowadzenia pociągu, w szczególności czasowe ograniczenie prędkości, jazdę w kierunku przeciwnym do zasadniczego, pozwolenie na przejazd obok semafora wskazującego sygnał zabraniający jazdy, wykonanie pracy manewrowej, zmianę kierunku jazdy, przejazd przez miejsce wykonywania prac budowlanych,

d) umieć przestrzegać terminowości postojów wynikających z rozkładu jazdy i wyznaczonych postojów dodatkowych.

4. Prowadzenie pociągu

Maszynista powinien umieć:

a) ustalić miejsce położenia pociągu na linii kolejowej,

b) używać hamulców pociągu, uwzględniając warunki linii kolejowej,

c) regulować prędkość jazdy pociągu zgodnie z rozkładem jazdy oraz wydanymi poleceniami, w szczególności mającymi na celu oszczędność energii trakcyjnej, przy uwzględnieniu charakterystyk typu pojazdu trakcyjnego, pociągu oraz linii kolejowej.

5. Nieprawidłowości

Maszynista powinien umieć:

a) zwracać uwagę na nieprawidłowości dotyczące infrastruktury kolejowej i otoczenia, w tym urządzeń sygnalizacyjnych, torów, zasilania w energię trakcyjną, przejazdów kolejowych, otoczenia torów i ruchu kolejowego,

b) określić odległość dzielącą prowadzony pojazd kolejowy od przeszkód zagrażających bezpieczeństwu ruchu kolejowego,

c) poinformować zarządcę infrastruktury kolejowej o miejscu i charakterze zaobserwowanych nieprawidłowości, upewniając się, że informacja ta została należycie zrozumiana,

d) podjąć działania, uwzględniające infrastrukturę kolejową, mające na celu zagwarantowanie bezpieczeństwa ruchu kolejowego i osób.

6. Postępowanie w razie nieprzewidzianych zdarzeń i wypadków, pożarów oraz wypadków z udziałem ludzi

Maszynista powinien umieć:

a) podejmować działania w celu ochrony pociągu i wezwania pomocy w razie wypadku kolejowego z udziałem ludzi,

b) ocenić, gdzie zatrzymać pociąg w razie pożaru w pociągu, i w razie konieczności umożliwić ewakuację pasażerów,

c) przekazać informację dotyczącą pożaru odpowiednim służbom, jeżeli pożar nie może być opanowany przez maszynistę i obsługę pociągu,

d) jak najszybciej poinformować zarządcę infrastruktury kolejowej w przypadkach, o których mowa w lit. a–c,

e) ocenić, czy i w jakich warunkach infrastruktura kolejowa pozwala na dalsze prowadzenie pociągu lub pojazdu kolejowego.

7. Testy językowe

Wymóg znajomości języków obcych dotyczy infrastruktury kolejowej, do której odnosi się świadectwo maszynisty.

Maszynista powinien:

a) posiadać umiejętności w zakresie języka wskazanego przez danego zarządcę infrastruktury kolejowej w przypadku konieczności porozumiewania się z przedstawicielem zarządcy infrastruktury kolejowej w sprawach związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego,

b) posiadać umiejętności językowe odpowiadające poziomowi znajomości języka umożliwiającego aktywne i skuteczne porozumiewanie się z przedstawicielem zarządcy infrastruktury kolejowej w sytuacjach rutynowych, trudnych oraz awaryjnych,

c) umieć korzystać z wiadomości i metod komunikacji określonych w technicznych specyfikacjach interoperacyjności „Ruch kolejowy”,

d) umieć porozumiewać się w języku wskazanym przez zarządcę infrastruktury kolejowej zgodnie z poziomem znajomości języka pozwalającym co najmniej na radzenie sobie w sytuacjach praktycznych zawierających nieprzewidziany element, opisywanie zdarzenia i podtrzymywanie prostej rozmowy.

Załącznik nr 3

PROGRAM ORAZ CZAS TRWANIA SZKOLENIA KANDYDATÓW NA MASZYNISTÓW UBIEGAJĄCYCH SIĘ O UZYSKANIE ŚWIADECTWA MASZYNISTY

Część I. Staż stanowiskowy i szkolenie praktyczne

^*) W przypadku szkolenia na więcej niż jedną podkategorię ujętą w ramach kategorii A albo B kandydat na maszynistę realizuje jeden cykl szkolenia (liczby godzin szkolenia nie sumują się).

^**) Jeżeli kandydat na maszynistę ubiega się o świadectwo maszynisty obejmujące jednocześnie podkategorie ujęte w ramach kat. A i kat. B (np. A1 + B2), realizuje on cykl szkolenia w wymiarze przewidzianym dla kat. B.

^***) Czas trwania szkolenia może zostać skrócony o okres zatrudnienia kandydata na maszynistę na stanowisku rewidenta taboru lub innym, na którym wykonywał on czynności obejmujące naprawę i utrzymanie taboru kolejowego.

^****) Godzina szkolenia równa się 60 minutom.

Część II. Szkolenie teoretyczne (wykłady i zajęcia praktyczne)

1. Program szkolenia teoretycznego kandydatów na maszynistów ubiegających się o uzyskanie uprawnień w zakresie co najmniej jednej z następujących podkategorii świadectwa maszynisty: A1, A4, B1 i B2:

^*) Godzina wykładów równa się 45 minutom, a zajęć praktycznych – 60 minutom.

2. Program szkolenia teoretycznego kandydata na maszynistę ubiegającego się o uzyskanie uprawnień w zakresie co najmniej jednej z następujących podkategorii świadectwa maszynisty: A2, A3 i A5:

^*) Godzina wykładów równa się 45 minutom, a zajęć praktycznych – 60 minutom.

Część III. Prowadzenie pojazdu kolejowego pod nadzorem

^*) Godzina prowadzenia pojazdu kolejowego równa się 60 minutom.

Część IV. Szkolenie przy użyciu symulatora pojazdu kolejowego

1. Szkolenie kandydatów na maszynistów przy użyciu symulatora pojazdu kolejowego jest fakultatywne.

2. Dopuszcza się zwolnienie kandydata na maszynistę, który przeszedł szkolenie przy użyciu symulatora pojazdu kolejowego, z obowiązku przejścia szkolenia wskazanego w części I w module „Praca przy czynnościach maszynisty”, przy zachowaniu następujących warunków:

1) odbycie 1 godziny szkolenia przy użyciu symulatora pojazdu kolejowego uznaje się za równoznaczne z odbyciem 5 godzin szkolenia wskazanego w części I w module „Praca przy czynnościach maszynisty”;

2) liczba godzin szkolenia wskazanego w części I w module „Praca przy czynnościach maszynisty”, z której kandydat na maszynistę może być zwolniony, nie może przekroczyć 50;

3) szkolenie przy użyciu symulatora pojazdu kolejowego przeprowadza się po zrealizowaniu przez kandydata na maszynistę co najmniej 50% liczby godzin szkolenia określonej w części III.

3. W zakresie warunków przeprowadzania szkolenia kandydatów na maszynistów przy użyciu symulatora pojazdu kolejowego przepisy § 10 ust. 2 rozporządzenia stosuje się odpowiednio.

Załącznik nr 4

WZÓR REJESTRU ŚWIADECTW MASZYNISTÓW