Dziennik Ustaw - rok 2010 nr 158 poz. 1067

Na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427, z późn. zm.²⁾) zarządza się, co następuje:

1) w § 2 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

„2) osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, którym ustawy przyznają zdolność prawną, jeżeli posiadają siedzibę na obszarze objętym LSR lub prowadzą działalność na tym obszarze, z wyłączeniem województwa oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.”;

2) w § 3:

a) w ust. 1 w pkt 2 lit. b otrzymuje brzmienie:

„b) z dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego lub subwencji ogólnej;”,

b) w ust. 2 pkt 1 i 2 otrzymują brzmienie:

„1) podmiotowi, o którym mowa w § 2;

2) jeżeli zostały spełnione warunki określone w rozporządzeniu;”;

3) w § 4:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Pomoc na małe projekty przyznaje się w formie refundacji części kosztów, które są uzasadnione zakresem realizacji małego projektu, niezbędne do osiągnięcia jego celu oraz racjonalne:

1) określonych w ust. 1a, w tym kosztów ogólnych, które są bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją małego projektu,

2) poniesionych:

a) od dnia zawarcia umowy, na podstawie której jest przyznawana pomoc na małe projekty,

b) w formie rozliczenia pieniężnego, a w przypadku transakcji, której wartość, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 1 000 złotych – w formie rozliczenia bezgotówkowego

– zwanych dalej „kosztami kwalifikowalnymi małych projektów”.”,

b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

„1a. Do kosztów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zalicza się koszty:

1) ogólne obejmujące koszty:

a) przygotowania dokumentacji technicznej małego projektu,

b) opłat za patenty, licencje lub wynagrodzenia za przeniesienie autorskich praw majątkowych,

c) opłat notarialnych, skarbowych lub sądowych,

d) sprawowania nadzoru autorskiego lub inwestorskiego;

2) zakupu materiałów lub przedmiotów;

3) zakupu usług lub robót budowlanych;

4) najmu, dzierżawy lub zakupu oprogramowania, sprzętu, narzędzi, urządzeń lub maszyn, z wyłączeniem środków transportu napędzanych mechanicznie, z tym że w przypadku części małego projektu, która nie obejmuje inwestycji, koszty zakupu oprogramowania, sprzętu, narzędzi, urządzeń lub maszyn podlegają refundacji wyłącznie, gdy nie przekraczają kosztów ich najmu lub dzierżawy.”,

c) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Do kosztów kwalifikowalnych małych projektów stanowiących koszty ogólne zalicza się koszty w wysokości nieprzekraczającej 10 % pozostałych kosztów kwalifikowalnych małych projektów pomniejszonych o wartość wkładu niepieniężnego.”,

d) w ust. 3 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

„2) wartość wkładu niepieniężnego obejmującą wartość:

a) pracy oraz usług świadczonych nieodpłatnie, stanowiącą iloczyn liczby przepracowanych godzin oraz ilorazu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w drugim roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie pomocy na małe projekty, i liczby 168,

b) udostępnienia ziemi, nieruchomości, sprzętu lub surowców, o którym mowa w art. 54 ust. 1 rozporządzenia nr 1974/2006

– lecz nie więcej niż 30 % pozostałych kosztów kwalifikowalnych małych projektów pomniejszonych o wysokość kosztów ogólnych.”,

e) po ust. 6 dodaje się ust. 6a i 6b w brzmieniu:

„6a. W przypadku gdy zdarzenie powodujące poniesienie kosztów kwalifikowalnych:

1) nie zostało uwzględnione w oddzielnym systemie rachunkowości albo

2) do jego identyfikacji nie wykorzystano odpowiedniego kodu rachunkowego

– o których mowa w art. 75 ust. 1 lit. c pkt i rozporządzenia nr 1698/2005, koszty te podlegają refundacji w wysokości określonej w ust. 6 pomniejszonej o 10 %.

6b. Prowadzenie oddzielnego systemu rachunkowości albo korzystanie z odpowiedniego kodu rachunkowego, o których mowa w art. 75 ust. 1 lit. c pkt i rozporządzenia nr 1698/2005, odbywa się w ramach prowadzonych ksiąg rachunkowych albo przez prowadzenie zestawienia faktur lub równoważnych dokumentów księgowych na formularzu udostępnionym przez samorząd województwa, gdy na podstawie odrębnych przepisów beneficjent nie jest obowiązany do prowadzenia ksiąg rachunkowych.”;

4) w § 6:

a) po ust. 1 dodaje się ust. 1a–1c w brzmieniu:

„1a. We wniosku, o którym mowa w ust. 1, LGD określa planowany termin składania wniosków o przyznanie pomocy na małe projekty.

1b. LGD składa wniosek, o którym mowa w ust. 1, w terminie 44 dni przed planowanym dniem rozpoczęcia biegu terminu składania wniosków o przyznanie pomocy na małe projekty, a dokumenty niezbędne do podania do publicznej wiadomości informacji o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy – w terminie 24 dni przed planowanym dniem rozpoczęcia biegu terminu składania wniosków o przyznanie pomocy na małe projekty.

1c. Jeżeli określony przez LGD we wniosku, o którym mowa w ust. 1, planowany termin składania wniosków o przyznanie pomocy na małe projekty nie został uzgodniony z samorządem województwa, w informacji, o której mowa w ust. 1, wskazuje się inny termin składania wniosków o przyznanie pomocy na małe projekty określony przez LGD w uzgodnieniu z samorządem województwa. Przepis ten stosuje się odpowiednio w przypadku złożenia przez LGD wniosku, o którym mowa w ust. 1, po upływie terminu określonego w ust. 1b.”,

b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Informacja, o której mowa w ust. 1, zawiera w szczególności wskazanie:

1) terminu składania wniosków o przyznanie pomocy na małe projekty:

a) nie krótszego niż 14 dni i nie dłuższego niż 30 dni,

b) rozpoczynającego bieg nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia podania do publicznej wiadomości tej informacji;

2) miejsca składania wniosków o przyznanie pomocy na małe projekty;

3) miejsca zamieszczenia wzoru formularza wniosku o przyznanie pomocy na małe projekty;

4) miejsca zamieszczenia kryteriów wyboru małych projektów przez LGD, określonych w LSR, w tym kryteriów, na podstawie których ocenia się uzasadnienie realizacji małego projektu w ramach LSR;

5) miejsca zamieszczenia wykazu dokumentów niezbędnych do weryfikacji spełnienia kryteriów wyboru małych projektów, określonych w LSR;

6) limitu dostępnych środków;

7) minimalnych wymagań, których spełnienie jest niezbędne do wyboru małego projektu przez LGD.”;

5) w § 9:

a) w ust. 1 uchyla się pkt 3,

b) uchyla się ust. 2;

6) w § 10 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Listy, o których mowa w ust. 1 i 2, zawierają dane umożliwiające identyfikację małego projektu i wnioskowaną kwotę pomocy, a lista, o której mowa w ust. 2:

1) pkt 1 – zawiera dodatkowo wskazanie małych projektów, które mieszczą się w ramach limitu, o którym mowa w § 6 ust. 3 pkt 6;

2) pkt 2 – zawiera dodatkowo wskazanie małych projektów, które:

a) w wyniku oceny pod względem zgodności z LSR zostały uznane za:

– zgodne z LSR,

– niezgodne z LSR,

b) nie zostały złożone w miejscu i terminie wskazanym w informacji, o której mowa w § 6 ust. 1.”;

7) w § 10a dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 w brzmieniu:

„2. LGD publikuje listę, o której mowa w § 10 ust. 2 pkt 1, na swojej stronie internetowej nie później niż w dniu jej przekazania do właściwego organu samorządu województwa.”;

8) w § 10b część wspólna wyliczenia otrzymuje brzmienie:

„– w terminie określonym w § 10 ust. 2, z tym że informując wnioskodawcę o wybraniu małego projektu, wskazuje się również, czy projekt ten mieści się w ramach limitu, o którym mowa w § 6 ust. 3 pkt 6.”;

9) § 10c otrzymuje brzmienie:

„§ 10c. 1. Samorząd województwa może dwukrotnie wezwać LGD do złożenia wyjaśnień, uzupełnienia list, o których mowa w § 10 ust. 2, lub przekazania brakujących uchwał, o których mowa w § 10a, lub złożonych wniosków o przyznanie pomocy na małe projekty, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy dotyczącej przyznania pomocy na mały projekt.

2. Wezwanie, o którym mowa w ust. 1, wstrzymuje bieg terminu rozpatrywania wniosku o przyznanie pomocy na małe projekty, o czym właściwy organ samorządu województwa zawiadamia wnioskodawcę.”;

10) w § 11:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Jeżeli wniosek o przyznanie pomocy na małe projekty nie został złożony w terminie lub we wniosku nie wskazano adresu wnioskodawcy i nie ma możności ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, lub wniosek dotyczy małego projektu, który nie został wybrany przez LGD, lub na podstawie przekazanych przez LGD dokumentów lub wyjaśnień nie można stwierdzić, że mały projekt został wybrany przez LGD, właściwy organ samorządu województwa pozostawia wniosek bez rozpatrzenia.”,

b) ust. 6 otrzymuje brzmienie:

„6. Złożony wniosek o przyznanie pomocy nie może być zmieniany przez wnioskodawcę w zakresie planu finansowego operacji lub zestawienia rzeczowo-finansowego operacji, z wyłączeniem:

1) zmian wynikających z wezwań samorządu województwa;

2) jednej zmiany w zakresie planu finansowego operacji lub zestawienia rzeczowo-finansowego operacji, dokonanej za zgodą samorządu województwa, jeżeli zmiana ta nie spowoduje zmiany celów operacji wskazanych we wniosku o przyznanie pomocy.”;

11) w § 12 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. W przypadku nierozpatrzenia wniosku w terminie, o którym mowa w ust. 2, właściwy organ samorządu województwa zawiadamia wnioskodawcę i LGD o przyczynach zwłoki, wskazując nowy termin rozparzenia wniosku, nie dłuższy jednak niż miesiąc”;

12) po § 13 dodaje się § 13a w brzmieniu:

„§ 13a. Właściwy organ samorządu województwa lub samorządowa jednostka, na uzasadnioną prośbę wnioskodawcy, może wyrazić zgodę na przedłużenie terminu wykonania przez wnioskodawcę określonych czynności w toku postępowania w sprawie przyznania pomocy, jednak nie dłużej niż o 6 miesięcy, przy czym przedłużenie terminu o więcej niż miesiąc wymaga udokumentowania przez wnioskodawcę przyczyny uzasadniającej jego prośbę.”;

13) w § 14 w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) wniósł prośbę w terminie 45 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia;”;

14) w § 15:

a) po ust. 1 dodaje się ust. 1 a i 1b w brzmieniu:

„1a. Dokonanie przez wnioskodawcę zmiany, o której mowa w § 11 ust. 6, wydłuża o miesiąc termin rozpatrywania wniosku o przyznanie pomocy.

1b. Rozpoczęcie kontroli LGD przez właściwy organ samorządu województwa na podstawie umowy, o której mowa w art. 14 ust. 3 ustawy, wstrzymuje bieg terminu rozpatrywania wniosków o przyznanie pomocy na małe projekty, których dotyczy ta kontrola, do czasu jej zakończenia, jednak nie dłużej niż przez miesiąc, o czym właściwy organ samorządu województwa na piśmie zawiadamia wnioskodawców.”,

b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Jeżeli w trakcie rozpatrywania wniosku o przyznanie pomocy na małe projekty niezbędne jest uzyskanie dodatkowych wyjaśnień lub opinii innego podmiotu lub zajdą nowe okoliczności budzące wątpliwości co do możliwości przyznania pomocy, termin rozpatrywania wniosku o jej przyznanie wydłuża się o czas niezbędny do uzyskania tych wyjaśnień lub opinii, także w związku z zajściem nowych okoliczności, nie dłuższy jednak niż 2 miesiące, o czym właściwy organ samorządu województwa informuje na piśmie wnioskodawcę i LGD.”;

15) w § 17 ust. 2 i 3 otrzymują brzmienie:

„2. Poza postanowieniami określonymi w art. 23 ustawy umowa, na podstawie której jest przyznawana pomoc na małe projekty, może zawierać inne postanowienia dotyczące realizacji małego projektu, w szczególności zobowiązania beneficjenta dotyczące:

1) osiągnięcia celu małego projektu, a w przypadku małego projektu dotyczącego inwestycji również jego zachowania przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy;

2) niefinansowania realizacji małego projektu z udziałem innych środków publicznych, z wyłączeniem przypadku współfinansowania:

a) z Funduszu Kościelnego lub

b) z dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego lub subwencji ogólnej;

3) ograniczeń lub warunków w zakresie:

a) przenoszenia własności lub posiadania rzeczy nabytych w ramach realizacji małego projektu lub sposobu ich wykorzystywania,

b) sposobu lub miejsca prowadzenia działalności związanej z przyznaną pomocą

– do dnia, w którym upłynie 5 lat od dnia przyznania pomocy;

4) umożliwienia przeprowadzania kontroli związanych z przyznaną pomocą do dnia, w którym upłynie 5 lat od dnia przyznania pomocy;

5) przechowywania dokumentów związanych z przyznaną pomocą do dnia, w którym upłynie 5 lat od dnia dokonania płatności ostatecznej;

6) informowania właściwego organu samorządu województwa o okolicznościach mogących mieć wpływ na wykonanie umowy do dnia, w którym upłynie 5 lat od dnia przyznania pomocy.

3. Umowa, na podstawie której jest przyznawana pomoc na małe projekty, zawiera również postanowienia dotyczące:

1) warunków i sposobu pozyskiwania od beneficjenta danych:

a) o których mowa w art. 7 ust. 3 pkt 1 ustawy, przez właściwy organ samorządu województwa,

b) dotyczących realizacji małego projektu, niezbędnych do monitorowania wskaźników określonych w LSR, przez LGD;

2) dokonywania zmian w umowie, z uwzględnieniem, że zmiana umowy, na podstawie której jest przyznawana pomoc na małe projekty, w zakresie zobowiązań beneficjenta określonych w ust. 2 pkt 1 jest nieważna.”;

16) w § 22 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Do trybu rozpatrywania wniosku o płatność stosuje się odpowiednio przepisy § 13a–15, z wyłączeniem § 15 ust. 1a.”;

17) w § 29 w ust. 1 pkt 5 i 6 otrzymują brzmienie:

„5) przeniesienie przez beneficjenta, za zgodą właściwego organu samorządu województwa, w okresie 5 lat od dnia przyznania pomocy, własności lub posiadania przedsiębiorstwa albo jego części objętych realizacją inwestycji w ramach małego projektu lub przeniesienie własności lub posiadania nabytych dóbr objętych małym projektem na rzecz podmiotu, który spełnia warunki przyznania i wypłaty pomocy oraz przejmie zobowiązania dotychczasowego beneficjenta;

6) zmiana, w całości albo w części, za zgodą właściwego organu samorządu województwa, w okresie 5 lat od dnia przyznania pomocy, przeznaczenia dóbr nabytych przez beneficjenta, wyremontowanych lub wybudowanych budynków lub budowli, jeżeli nowy sposób ich wykorzystania nie naruszy celów i zakresu działania, o którym mowa w § 1.”;

18) uchyla się § 32;

19) w § 34:

a) pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) właściwy organ samorządu województwa właściwego ze względu na siedzibę LGD, na jej wniosek, podaje do publicznej wiadomości, na stronie internetowej urzędu marszałkowskiego lub samorządowej jednostki oraz w prasie o zasięgu obejmującym obszar realizacji LSR, informację o możliwości składania, za pośrednictwem danej LGD, wniosków o przyznanie pomocy; przepisy § 6 ust. 1a–3 stosuje się odpowiednio;”,

b) w pkt 3:

– lit. b otrzymuje brzmienie:

„b) przekazuje właściwemu podmiotowi wdrażającemu listy operacji, które zostały wybrane, i operacji, które nie zostały wybrane, oraz uchwały właściwego organu LGD w sprawie wyboru operacji wraz ze złożonymi wnioskami o przyznanie pomocy, w terminie określonym w § 10 ust. 2, oraz publikuje listę operacji, które zostały wybrane, na swojej stronie internetowej nie później niż w dniu jej przekazania do właściwego podmiotu wdrażającego,”,

– w lit. c tiret pierwsze otrzymuje brzmienie:

„– wybraniu operacji albo niewybraniu operacji, wskazując przyczyny niewybrania, z tym że informując wnioskodawcę o wybraniu operacji, wskazuje się również, czy operacja ta mieści się w ramach limitu określonego w informacji, o której mowa w pkt 1,”,

c) po pkt 4 dodaje się pkt 4a w brzmieniu:

„4a) w przypadku operacji spełniających warunki przyznania pomocy finansowej w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 18 ustawy, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, rozpatrując wniosek o przyznanie pomocy, nie przyznaje punktów planowanej operacji;”,

d) pkt 5 i 6 otrzymują brzmienie:

„5) w przypadku operacji spełniających warunki przyznania pomocy finansowej w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 20 ustawy:

a) do wniosku o przyznanie pomocy nie dołącza się planu odnowy miejscowości oraz uchwał:

– zebrania wiejskiego lub rady dzielnicy, lub rady osiedla w sprawie przyjęcia planu odnowy miejscowości,

– rady gminy w sprawie zatwierdzenia planu odnowy miejscowości,

– zmieniających uchwały, o których mowa w tiret pierwsze i drugie,

b) właściwy organ samorządu województwa, rozpatrując wnioski o przyznanie pomocy, nie dokonuje takiej ich oceny, której wynikiem jest przyznanie punktów planowanej operacji,

c) refundacji podlegają koszty kwalifikowalne poniesione przez beneficjenta, w wysokości nieprzekraczającej 80 % tych kosztów, z tym że dla jednej miejscowości – nie więcej niż 500 tys. zł w okresie realizacji Programu;

6) właściwy podmiot wdrażający może dwukrotnie wezwać LGD do złożenia wyjaśnień, uzupełnienia list lub przekazania brakujących uchwał, o których mowa w pkt 3 lit. b, lub wniosków o przyznanie pomocy, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy dotyczącej przyznania pomocy; przepis § 10c ust. 2 stosuje się odpowiednio;”,

e) po pkt 6 dodaje się pkt 6a w brzmieniu:

„6a) rozpoczęcie kontroli LGD przez właściwy podmiot wdrażający na podstawie umowy, o której mowa w art. 14 ust. 3 ustawy, wstrzymuje bieg terminu rozpatrywania wniosków o przyznanie pomocy, których dotyczy ta kontrola, do czasu jej zakończenia, jednak nie dłużej niż przez miesiąc, o czym właściwy podmiot wdrażający zawiadamia wnioskodawców;”,

f) pkt 7 otrzymuje brzmienie:

„7) pomoc jest przyznawana:

a) jeżeli zakończenie realizacji operacji i złożenie wniosku o płatność ostateczną będącą refundacją kosztów kwalifikowalnych, wypłacaną po zrealizowaniu całej operacji, nastąpi nie później niż do dnia 31 grudnia 2014 r.,

b) do wysokości limitów określonych w tych przepisach i do wysokości limitu dostępnych środków, który jest określony w informacji, o której mowa w pkt 1;”,

g) dodaje się pkt 8 w brzmieniu;

„8) umowa, na podstawie której jest przyznawana pomoc, zawiera również postanowienia dotyczące warunków i sposobu pozyskiwania od beneficjenta danych dotyczących realizacji operacji, niezbędnych do monitorowania wskaźników określonych w LSR, przez LGD.”;

20) po § 34 dodaje się § 34a w brzmieniu:

„§ 34a. Do postępowań w sprawach dotyczących przyznania pomocy na operacje, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy, wszczętych w terminach składania wniosków o przyznanie tej pomocy, które upłynęły przed dniem wejścia w życie przepisów zmieniających przepisy wydane na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy, określające szczegółowe warunki i tryb przyznawania pomocy finansowej w ramach działań, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 17, 18 i 20 ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.”;

21) załącznik nr 1 do rozporządzenia otrzymuje brzmienie określone w załączniku do niniejszego rozporządzenia;

22) uchyla się załącznik nr 2 do rozporządzenia.

2. W przypadku dokonania zmiany, o której mowa w ust. 1, termin rozpatrzenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, można wydłużyć o miesiąc.

1) nie wcześniej niż w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia albo

2) przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, jeżeli w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia termin do złożenia tego wniosku jeszcze nie upłynął

– z tym że w przypadku kosztów poniesionych przez podmioty, które są obowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych, przepisy te stosuje się od nowego roku obrotowego w rozumieniu przepisów o rachunkowości, a w przypadku kosztów poniesionych przez pozostałe podmioty – przepisy te stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi: w z. T. Nalewajk

¹⁾ Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi kieruje działem administracji rządowej – rozwój wsi, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz. U. Nr 216, poz. 1599).

²⁾ Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 98, poz. 634, Nr 214, poz. 1349 i Nr 237, poz. 1655, z 2009 r. Nr 20, poz. 105 oraz z 2010 r. Nr 76, poz. 490 i Nr 148, poz. 993.

Załącznik do rozporządzenia Ministra Rolnictwa
i Rozwoju Wsi z dnia 19 sierpnia 2010 r. (poz. 1067)

ZAKRES REALIZACJI MAŁYCH PROJEKTÓW:

1) podnoszenie jakości życia społeczności lokalnej na obszarze objętym LSR przez:

a) udostępnianie urządzeń i sprzętu, z wyłączeniem środków transportu napędzanych mechanicznie,

b) organizację szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla podmiotów z obszaru objętego LSR innych niż realizowane w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, oraz z wyłączeniem szkoleń połączonych z promocją towarów lub usług określonego przedsiębiorcy,

c) organizację imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych związanych z promocją lokalnych walorów,

d) zagospodarowanie przestrzeni publicznej, z wyłączeniem pasów drogowych dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich;

2) rozwijanie aktywności społeczności lokalnej przez:

a) promocję i organizację lokalnej twórczości kulturalnej lub aktywnego trybu życia, z wyłączeniem remontu i budowy budynków mieszkalnych,

b) promocję lokalnej przedsiębiorczości.

c) remont połączony z modernizacją lub wyposażenie istniejących świetlic wiejskich oraz innych obiektów pełniących ich funkcję oraz zagospodarowanie terenu przylegającego do tych obiektów;

3) rozwijanie turystyki lub rekreacji na obszarze objętym LSR przez:

a) utworzenie lub zmodernizowanie punktów informacji turystycznej, bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych związanych tematycznie z ofertą turystyczną obszaru objętego LSR, przygotowanie i wydanie folderów oraz innych publikacji informacyjnych i promocyjnych dotyczących obszaru objętego LSR,

b) budowę, odbudowę, przebudowę, remont połączony z modernizacją, zagospodarowanie lub oznakowanie obiektów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz wyposażanie obiektów pełniących funkcje turystyczne i rekreacyjne, z wyłączeniem hoteli, moteli, pensjonatów oraz bazy gastronomicznej;

4) promowanie, zachowanie, odtworzenie, zabezpieczenie lub oznakowanie cennego, lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego, w szczególności obszarów objętych poszczególnymi formami ochrony przyrody, w tym obszarów Natura 2000;

5) zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego przez:

a) odbudowę, renowację, restaurację albo remont lub oznakowanie obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub objętych ewidencją zabytków,

b) remont lub wyposażenie istniejących muzeów lub innych obiektów pełniących ich funkcje,

c) kultywowanie:

– miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów,

– języka regionalnego i gwary,

– tradycyjnych zawodów i rzemiosła,

d) prowadzenie badań nad obszarem wdrażania LSR innych niż realizowane w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 23 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich;

6) inicjowanie powstawania, przetwarzania lub wprowadzania na rynek produktów i usług, których podstawę stanowią lokalne zasoby, tradycyjne sektory gospodarki lub lokalne dziedzictwo, w tym kulturowe, historyczne lub przyrodnicze, zwanych dalej „produktami lub usługami lokalnymi”, albo podnoszenie jakości takich produktów lub usług przez:

a) udział w targach i konkursach produktów lub usług lokalnych,

b) promocję produktów lub usług lokalnych,

c) uzyskanie certyfikatów i uczestnictwo w systemach jakości innych niż realizowane w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,

d) budowę, adaptację lub wyposażenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do prowadzenia sprzedaży produktów lub usług lokalnych,

e) budowę, adaptację lub wyposażenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do tradycyjnego wyrobu produktów lokalnych,

f) badanie rynku produktów lub usług lokalnych

– z wyłączeniem działalności rolniczej;

7) wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia warunków prowadzenia działalności kulturalnej lub gospodarczej, w tym polegającej na wynajmie pokoi w gospodarstwie rolnym, z wyłączeniem działalności rolniczej.