Dziennik Ustaw - rok 2006 nr 159 poz. 1128

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 3 listopada 2001 r. został sporządzony w Rzymie Międzynarodowy traktat o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, w następującym brzmieniu:

Przekład

Międzynarodowy traktat
o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa

Przyjęty na trzydziestej pierwszej sesji Konferencji FAO

Preambuła

Umawiające się Strony,

Przekonane o szczególnej roli zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, wyróżniających je cechach i problemach wymagających zastosowania odmiennych rozwiązań;

Zaniepokojone trwałą erozją tych zasobów;

Uznając, że zasoby genetyczne roślin dla wyżywienia i rolnictwa są wspólną troską wszystkich państw oraz że wszystkie państwa w znacznym stopniu uzależnione są od zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, pochodzących z obcych terytoriów;

Uznając, że ochrona, badanie, kolekcjonowanie, charakteryzacja, ocena i dokumentacja zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa ma zasadnicze znaczenie dla realizacji celów Rzymskiej Deklaracji o Światowym Bezpieczeństwie Żywnościowym oraz Planu Działań Światowego Szczytu Żywnościowego oraz zrównoważonego rozwoju rolnictwa dla zaspokajania potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń, jak również uznając konieczność szybkiego wzmocnienia potencjału państw rozwijających się oraz państw w okresie transformacji ekonomicznej do podejmowania takich działań;

Zaznaczając, że Globalny Plan Działań dla Ochrony i Zrównoważonego Użytkowania Zasobów Genetycznych Roślin dla Wyżywienia i Rolnictwa stanowi ramy tych działań uzgodnione na forum międzynarodowym;

Stwierdzając również, że zasoby genetyczne roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa są materiałem wyjściowym, niezbędnym do genetycznego udoskonalenia roślin użytkowych, zarówno na drodze selekcji prowadzonej przez rolników, jak i klasycznej hodowli roślin oraz współczesnej biotechnologii, a także są niezbędne w procesie adaptacji roślin do nieprzewidywalnych zmian środowiskowych oraz dla zaspokojenia przyszłych potrzeb człowieka;

Stwierdzając, że były, obecny i przyszły udział rolników ze wszystkich regionów świata, a zwłaszcza z regionów pochodzenia i różnorodności roślin, w zachowywaniu, udoskonalaniu, użytkowaniu i udostępnianiu tych zasobów stanowi fundament Praw Rolników;

Stwierdzając również, że uznawane przez niniejszy traktat prawa do zachowywania, użytkowania, wymiany i sprzedaży wyprodukowanych w gospodarstwie nasion lub innego materiału siewnego oraz prawo do udziału w procesie decyzyjnym, a także sprawiedliwym i równoprawnym podziale korzyści wynikających z użytkowania zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa, mają fundamentalne znaczenie dla realizacji Praw Rolników, jak również ich upowszechniania na forum krajowym i międzynarodowym;

Stwierdzając, że niniejszy traktat i inne właściwe porozumienia międzynarodowe powinny wspomagać się wzajemnie w dążeniu do osiągnięcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego;

Stwierdzając, że żaden z zapisów tego traktatu nie może być interpretowany w sposób zmieniający prawa i obowiązki Umawiających się Stron wynikających z innych porozumień międzynarodowych;

Rozumiejąc, że powyższe stwierdzenia nie mają na celu ustanowienia hierarchii pomiędzy niniejszym traktatem a innymi porozumieniami międzynarodowymi;

Świadome, że kwestia zarządzania zasobami genetycznymi roślin dla wyżywienia i rolnictwa jest elementem łączącym sektor rolnictwa, środowiska i handlu oraz przekonane o potrzebie synergii między tymi sektorami;

Świadome swojej odpowiedzialności za zachowanie światowych zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa wobec obecnych i przyszłych pokoleń;

Uznając suwerenne prawo wobec własnych zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa, państwa mogą czerpać obopólne korzyści z utworzenia efektywnego wielostronnego systemu ułatwionego dostępu do wynegocjowanego zestawu tych zasobów oraz sprawiedliwego i równoprawnego podziału korzyści wynikających z ich użytkowania; oraz

Pragnąc sfinalizować porozumienie międzynarodowe w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa, w dalszej kolejności zwanej FAO, zgodnie z artykułem XIV Konstytucji FAO;

postanawiają, co następuje:

CZĘŚĆ I

Wprowadzenie

Artykuł 1

Cele traktatu

1. 1. Celami niniejszego traktatu jest ochrona i zrównoważone użytkowanie zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa oraz sprawiedliwy i równoprawny podział korzyści wynikających z ich użytkowania, które realizowane są zgodnie z Konwencją o różnorodności biologicznej, na rzecz zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego.

1. 2. Niniejsze cele zostaną osiągnięte poprzez ustanowienie bliskiej więzi tego traktatu z Organizacją Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa oraz Konwencją o różnorodności biologicznej.

Artykuł 2

Zastosowana terminologia

Dla celów niniejszego traktatu zastosowano terminy, które zdefiniowano następująco. Definicje te nie odnoszą się do materiałów znajdujących się w obrocie handlowym:

„Ochrona in situ” oznacza zachowanie ekosystemów i siedlisk naturalnych oraz utrzymanie i restytucję zdolnych do życia populacji gatunków w ich naturalnym środowisku, a w przypadku gatunków roślin udomowionych lub hodowlanych – w otoczeniu, w którym rozwinęły swoje szczególne cechy.

„Ochrona ex situ” oznacza ochronę zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa poza ich naturalnym środowiskiem.

„Zasoby genetyczne roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa” oznaczają każdy materiał genetyczny pochodzenia roślinnego o faktycznej lub potencjalnej wartości dla dla celów wyżywienia i rolnictwa.

„Materiał genetyczny” oznacza każdy materiał pochodzenia roślinnego, w tym materiał służący do rozmnażania generatywnego i wegetatywnego, zawierający funkcjonalne jednostki dziedziczenia.

„Odmiana” oznacza grupę roślin, w obrębie najniższego rangą pojedynczego botanicznego taksonu, wydzieloną na podstawie powtarzalnej ekspresji wyróżniających oraz innych charakteryzujących ją cech genetycznych.

„Kolekcja ex situ” oznacza zbiór zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa utrzymywany poza ich naturalnym środowiskiem.

„Miejsce pochodzenia” oznacza region geograficzny, w którym gatunek rośliny zarówno udomowiony, jak i dziki, rozwinął swoje pierwotne cechy wyróżniające go.

„Miejsce różnorodności roślin uprawnych” oznacza region geograficzny, charakteryzujący się wysoką różnorodnością genetyczną gatunków roślin uprawnych w warunkach in situ.

Artykuł 3

Zakres traktatu

Niniejszy traktat dotyczy zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa.

CZĘŚĆ II

Postanowienia ogólne

Artykuł 4

Zobowiązania ogólne

Każda z Umawiających się Stron zapewnia zgodność swojego prawa, rozporządzeń i procedur z zobowiązaniami określonymi z niniejszym traktacie.

Artykuł 5

Ochrona, badanie, kolekcjonowanie, charakteryzacja, ocena i dokumentacja zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa

5. 1. Każda z Umawiających się Stron, zgodnie z ustawodawstwem krajowym oraz we współpracy z innymi Umawiającymi się Stronami, promuje zintegrowane podejście do badania, ochrony i zrównoważonego użytkowania zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, a w szczególności, o ile właściwe:

(a) dokonuje przeglądu i inwentaryzacji zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, uwzględniając ich status oraz stopień zróżnicowania populacji, w tym zasobów genetycznych o potencjalnym znaczeniu oraz, o ile to możliwe, dokonuje oceny stanu ich zagrożenia;

(b) promuje kolekcjonowanie zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa oraz gromadzenie odpowiednich informacji o zagrożonych zasobach genetycznych lub o zasobach o potencjalnym znaczeniu;

(c) promuje lub wspiera działania rolników i społeczności lokalnych, w zakresie zarządzania i ochrony zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, utrzymywanych w uprawach polowych;

(d) promuje ochronę in situ dzikich form roślin uprawnych oraz roślin dzikich dla celów produkcji żywności w rejonach chronionych, drogą wspomagania, między innymi, wysiłków społeczności tubylczych i lokalnych;

(e) prowadzi współpracę z zamiarem wypracowania efektywnego i zrównoważonego systemu zachowania ex situ, uwzględniając potrzebę właściwego dokumentowania, charakteryzacji, regeneracji i oceny zasobów genowych roślin oraz sprzyja rozwojowi i transferowi odpowiednich technologii służących wymienionym celom, w trosce o poprawę zrównoważonego użytkowania zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa;

(f) monitoruje żywotność, poziom zróżnicowania oraz utrzymanie genetycznej integralności kolekcji zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa.

5. 2. Umawiające się Strony podejmują odpowiednie działania celem zminimalizowania, a jeśli to możliwe, usunięcia powstałych zagrożeń w stosunku do zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa.

Artykuł 6

Zrównoważone użytkowanie zasobów genetycznych roślin

6. 1. Umawiające się Strony opracowują i wdrażają właściwą politykę oraz stosują regulacje prawne, które sprzyjają zrównoważonemu użytkowaniu zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa.

6. 2. Zrównoważone użytkowanie zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa może obejmować następujące działania:

(a) prowadzenie racjonalnej polityki rolnej, promującej rozwój i zachowanie różnorodnych systemów rolniczych, które wspierają zrównoważone użytkowanie biologicznej różnorodności rolniczej oraz innych zasobów naturalnych;

(b) rozszerzanie badań, które wspomagają oraz chronią biologiczną różnorodność, poprzez maksymalizację zróżnicowania wewnątrz i międzygatunkowego dla potrzeb rolników, a w szczególności tych, którzy wytwarzają oraz uprawiają własne odmiany stosując ekologiczne zasady w utrzymaniu żyzności gleby, w walce z chorobami i szkodnikami;

(c) promowanie stosownych działań hodowlanych, prowadzonych z udziałem rolników, szczególnie w państwach rozwijających się, które zwiększają możliwość hodowli odmian szczególnie przystosowanych do warunków socjalnych, ekonomicznych i ekologicznych, z uwzględnieniem rejonów marginalnych;

(d) poszerzanie genetycznej bazy roślin użytkowych oraz zwiększanie zakresu genetycznej różnorodności dostępnej dla rolników;

(e) promowanie szerokiego wykorzystania lokalnych i lokalnie przystosowanych roślin uprawnych, odmian oraz roślin o znaczeniu marginalnym;

(f) popieranie, o ile to właściwe, większego wykorzystania różnorodności odmian i gatunków w uprawie polowej, ochronie i zrównoważonym użytkowaniu roślin uprawnych oraz tworzenie silnych powiązań pomiędzy tymi działaniami a hodowlą i postępem w rolnictwie w celu osiągnięcia zmniejszonej wrażliwości roślin uprawnych i erozji genetycznej, propagowanie zwiększonej produkcji rolnej zgodnie z doktryną zrównoważonego rozwoju oraz

(g) dokonywanie przeglądu oraz, o ile to właściwe, dostosowywanie strategii hodowli roślin i regulacji dotyczących rejestracji odmian i dystrybucji materiału siewnego.

Artykuł 7

Obowiązki Stron i międzynarodowa współpraca

7. 1 Każda Umawiająca się Strona, o ile to właściwe, włącza do swoich programów rozwoju rolnictwa i terenów wiejskich działania, o których mowa w art. 5 i 6, oraz współpracuje z innymi Umawiającymi się Stronami, bezpośrednio lub za pośrednictwem FAO i innych międzynarodowych organizacji, w zakresie zachowania i zrównoważonego użytkowania zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa.

7. 2 Współpraca międzynarodowa dotyczy w szczególności:

(a) stworzenia oraz wzmocnienia potencjału państw rozwijających się oraz państw w okresie transformacji ekonomicznej, w zakresie ochrony i zrównoważonego użytkowania zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa;

(b) zwiększenie działań międzynarodowych promujących zachowanie, ocenę, dokumentację, genetyczne udoskonalanie, hodowlę roślin, nasiennictwo oraz podział, dostęp i wymianę zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa oraz stosowanych informacji i technologii, zgodnie z częścią IV;

(c) utrzymanie i wzmocnienie instytucjonalnych porozumień, o których mowa w części V; oraz

(d) wdrożenie strategii finansowania, o której mowa w art. 18.

Artykuł 8

Pomoc techniczna

W celu propagowania wdrożenia niniejszego traktatu Umawiające się Strony wyrażają zgodę na promowanie pomocy technicznej udzielanej Umawiającym się Stronom, a zwłaszcza państwom rozwijającym się lub państwom w okresie transformacji ekonomicznej, zarówno na mocy dwustronnych porozumień, jak też poprzez właściwe organizacje międzynarodowe.

CZĘŚĆ III

Prawa rolników

Artykuł 9

Prawa rolników

9.1 Umawiające się Strony uznają olbrzymi udział społeczności lokalnych i tubylczych oraz rolników we wszystkich regionach świata, a w szczególności w regionach pochodzenia i ośrodkach różnorodności roślin użytkowych, w zachowaniu i tworzeniu zasobów genetycznych roślin, stanowiących podstawę produkcji żywności oraz produkcji rolniczej na całym świecie.

9.2 Umawiające się Strony przyjmują, że odpowiedzialność za wdrożenie Praw Rolników związanych z zasobami genetycznymi roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa należy do rządów państw. Zgodnie z potrzebami i priorytetami oraz krajowym ustawodawstwem, każda z Umawiających się Stron zastosuje właściwe środki, w celu ochrony i promowania praw rolników, które obejmują:

(a) ochronę tradycyjnej wiedzy dotyczącej zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa;

(b) prawo do równego podziału korzyści płynących z użytkowania zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa, oraz

(c) prawo do udziału w procesie decyzyjnym, na szczeblu krajowym, w sprawach związanych z zachowaniem i zrównoważonym użytkowaniem zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa.

9.3 Żaden z zapisów tego artykułu nie może być interpretowany w sposób ograniczający prawa rolników do zachowywania, użytkowania, wymiany i sprzedaży pozyskanych w gospodarstwie nasion/materiału rozmnożeniowego, zgodnie z krajowym ustawodawstwem, o ile to właściwe.

CZĘŚĆ IV

Wielostronny system dostępu i podziału korzyści

Artykuł 10

Wielostronny system dostępu i podziału korzyści

10.1 W związku z występowaniem wzajemnych zależności między państwami Umawiające się Strony uznają suwerenne prawa państw do własnych zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, a w tym prawo do określania przez ich rządy, zasad i zakresu dostępu do tych zasobów, które są regulowane przez ustawodawstwo krajowe.

10.2 Uznając suwerenne prawa państw, Umawiające się Strony ustanawiają wielostronny system, który w sposób wydajny, efektywny i przejrzysty ułatwia zarówno dostęp do zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, jak też sprawiedliwy i równoprawny podział korzyści wynikających z użytkowania tych zasobów, oraz który jest oparty na zasadzie komplementarności i wzajemnie wspierających się podstawach.

Artykuł 11

Zakres Systemu Wielostronnego

11.1 Promując realizację celów, jakimi są zachowanie i zrównoważone użytkowanie zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa oraz sprawiedliwego i równoprawnego podziału korzyści wynikających z ich użytkowania zgodnie z art. 1, Wielostronny System obejmuje genetyczne zasoby roślin wymienionej w załączniku 1, wyłonione na podstawie następujących kryteriów: znaczenia tych roślin dla zabezpieczenia potrzeb żywnościowych oraz wzajemnej zależności Stron w realizacji tych potrzeb i działalności rolniczej.

11.2 System Wielostronny, zgodnie z art. 11 ust. 1, obejmuje wszystkie zasoby genetyczne roślin dla wyżywienia i rolnictwa wymienione w załączniku 1, które są zarządzane i kontrolowane przez Umawiające się Strony, a także kolekcje znajdujące się w sektorze publicznym. Dążąc do osiągnięcia możliwie najbardziej szerokiego zakresu Systemu Wielostronnego, każda z Umawiających się Stron zaprosi do udziału, w tym systemie, wszystkich pozostałych posiadaczy zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, o których mowa w załączniku 1.

11.3 Umawiające się Strony postanawiają zastosować odpowiednie środki, celem zachęcenia osób fizycznych i jednostek prawnych pozostających w obrębie ich jurysdykcji oraz posiadających zasoby genetyczne roślin dla wyżywienia i rolnictwa, o których mowa w załączniku 1, do udostępnienia swoich zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa w ramach Wielostronnego Systemu.

11.4 W przeciągu dwóch lat od wejścia w życie niniejszego traktatu, Organ Zarządzający oceni postęp osiągnięty w zakresie udostępnienia zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa, o których mowa w art. 11 ust. 3 w ramach Wielostronnego Systemu. Po dokonaniu tej oceny Organ Zarządzający podejmie decyzję, co do utrzymania ułatwionego dostępu dla osób fizycznych i jednostek prawnych, o których mowa w paragrafie 11 ust. 3, a które dotychczas nie udostępniły zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa w ramach Wielostronnego Systemu, bądź przyjmie inne stosowne rozwiązania.

11.5 System Wielostronny obejmuje również zasoby genetyczne roślin wymienione w załączniku 1 i utrzymywane w kolekcjach ex situ w Międzynarodowych Ośrodkach Badań Rolniczych Grupy Konsultatywnej ds. Międzynarodowych Badań Rolniczych (CGIAR), zgodnie z art. 15 ust. 1 lit. (a), oraz w innych międzynarodowych instytucjach, zgodnie z art. 15 ust. 5.

Artykuł 12

Ułatwiony dostęp do zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa w ramach Systemu Wielostronnego

12.1 Umawiające się Strony postanawiają, że ułatwiony dostęp do zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa w ramach Wielostronnego Systemu, który zdefiniowano w art. 11, jest realizowany zgodnie z postanowieniami niniejszego traktatu.

12.2 Umawiające się Strony zgadzają się zastosować niezbędne prawne oraz inne odpowiednie środki, celem zapewnienia takiego dostępu innym Umawiającym się Stronom w ramach Wielostronnego Systemu. W związku z powyższym taki dostęp jest również zapewniony osobom fizycznym i jednostkom prawnym podlegającym jurysdykcji każdej z Umawiających się Stron, z uwzględnieniem postanowień art. 11 ust. 4.

12.3 Ułatwiony dostęp odbywa się zgodnie z następującymi warunkami:

(a) zasoby genetyczne roślin są udostępniane wyłącznie w przypadku ich użytkowania i zachowywania do celów badawczych, hodowlanych i szkoleniowych dla wyżywienia i rolnictwa, pod warunkiem że nie są one wykorzystane w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym i/lub w innej produkcji przemysłowej niezwiązanej z produkcją żywności i pasz. W przypadku roślin użytkowych o wielorakich zastosowaniach (w produkcji żywności i do innych celów), ich znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego jest czynnikiem decydującym o ich włączeniu do Wielostronnego Systemu oraz objęciu ułatwionym dostępem;

(b) procedury udostępniania są szybkie, nieobarczone koniecznością monitorowania poszczególnych prób, a próby dostarczane są nieodpłatnie. Jeśli opłata jest naliczana, nie przekracza kosztów minimalnych;

(c) wszystkie dostępne dane paszportowe oraz, zgodnie z obowiązującym prawem, wszystkie pozostałe nieutajnione dane opisowe są udostępniane wraz z dostarczanymi zasobami genetycznymi roślin do wyżywienia i rolnictwa;

(d) osoby otrzymujące zasoby genetyczne nie mogą ubiegać się o przyznanie praw własności intelektualnej ani żadnych innych praw ograniczających ułatwiony dostęp do zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, do ich części lub komponentów genetycznych, w formie otrzymanej z Systemu Wielostronnego;

(e) decyzja o udostępnieniu zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, będących w trakcie procesu hodowlanego, w tym także materiałów ulepszanych przez rolników, pozostaje w gestii hodowcy/rolnika przez okres ich hodowli/ulepszania;

(f) dostęp do zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa chronionych prawem własności intelektualnej bądź innym prawem własności jest zgodny z właściwymi porozumieniami międzynarodowymi oraz właściwym ustawodawstwem krajowym;

(g) zasoby genetyczne roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa otrzymane i zachowywane w ramach Systemu Wielostronnego są nadal dostępne w ramach tego Systemu u podmiotów, które pozyskały te zasoby genetyczne dla celów wyżywienia i rolnictwa, zgodnie z zasadami niniejszego traktatu; oraz

(h) nie naruszając innych postanowień niniejszego artykułu. Umawiające się Strony uzgadniają, że dostęp do zasobów genetycznych roślin in situ dla celów wyżywienia i rolnictwa odbywa się zgodnie z ustawodawstwem krajowym lub, w przypadku braku takiego prawa, zgodnie z zasadami przyjętymi przez Organ Zarządzający.

12.4 W tym celu ułatwiony dostęp, zgodnie z art. 12 ust. 2 i art. 12 ust. 3, jest realizowany na warunkach zawartych w standardowym porozumieniu o transferze materiału (MTA), który został przyjęty przez Organ Zarządzający i zawiera postanowienia art. 12 ust. 3 lit. (a), (d) i (g), jak również postanowienia dotyczące podziału korzyści, o których mowa w art. 13 ust. 2 lit. (d) (ii), a także inne stosowne postanowienia niniejszego traktatu. Ponadto porozumienie to zawiera zapis, że jednostka otrzymująca zasoby genetyczne roślin dla wyżywienia i rolnictwa wymaga, że warunki MTA mają również zastosowanie w przypadku transferu zasobów genetycznych dla wyżywienia i rolnictwa do innej osoby lub jednostki, jak również w każdym następnym przypadku transferu tych zasobów genetycznych dla wyżywienia i rolnictwa.

12.5 Umawiające się Strony zapewnią możliwość regresu, zgodnie z obowiązującymi wymaganiami prawnymi, w ramach własnych norm prawnych, a w przypadku sporów dotyczących MTA, uznając, że zobowiązania wynikające z MTA dotyczą wyłącznie stron zawierających MTA.

12.6 W przypadkach nagłych katastrof, Umawiające się Strony wyrażają zgodę na ułatwiony dostęp, w ramach Systemu Wielostronnego, do stosownych zasobów genetycznych dla wyżywienia i rolnictwa, które wykorzystane zostaną w odtworzeniu systemów rolniczych, w porozumieniu z koordynatorami działań naprawczych.

Artykuł 13

Podział korzyści w Systemie Wielostronnym

13.1 Umawiające się Strony przyznają, że ułatwiony dostęp do zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa objętych Systemem Wielostronnym stanowi główną korzyść tego Systemu i wyrażają zgodę na sprawiedliwy i równoprawny podział korzyści wynikających z udostępnienia zasobów genetycznych w Systemie Wielostronnym zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu.

13.2 Umawiające się Strony uzgadniają, że sprawiedliwy i równoprawny podział korzyści wynikający z wykorzystania, łącznie z wykorzystaniem komercyjnym udostępnionych zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa w Systemie Wielostronnym, jest realizowany poprzez następujące mechanizmy pod nadzorem Organu Zarządzającego: wymiana informacji, dostęp do technologii i jej transfer, budowa potencjału oraz podział korzyści z komercjalizacji, uwzględniając obszary priorytetowe Globalnego Planu Działań:

(a) wymiana informacji:

Umawiające się Strony wyrażają zgodę na udostępnienie informacji, obejmujących między innymi katalogi i spisy, informacje o technologiach, wynikach badań technicznych, naukowych i społeczno-gospodarczych, w tym charakteryzację, ocenę i użytkowanie zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, objętych Systemem Wielostronnym. Informacje te są dostępne, jeśli nie podlegają klauzuli poufności, zgodnie z właściwym ustawodawstwem krajowym i krajowymi możliwościami. Takie informacje są dostępne dla wszystkich Stron przystępujących do niniejszego traktatu w systemie informacji, o którym mowa w art. 17;

(b) dostęp do technologii i jej transfer:

(i) Umawiające się Strony postanawiają udostępnić lub/i ułatwić dostęp do technologii dla zachowywania, charakteryzacji, oceny i użytkowania zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa objętych Systemem Wielostronnym. Biorąc pod uwagę, że niektóre technologie mogą być jedynie transferowane w formie materiału genetycznego. Umawiające się Strony udostępnią lub/i ułatwią dostęp do takich technologii oraz materiału genetycznego, w ramach Systemu Wielostronnego, oraz do ulepszonych odmian i materiału genetycznego, otrzymanych w wyniku wykorzystania zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa objętych Systemem Wielostronnym zgodnie z art. 12. Dostęp do tych technologii, ulepszonych odmian i materiału genetycznego jest zapewniany i/lub ułatwiany zgodnie z obowiązującym prawem własności i uregulowaniami prawnymi w zakresie dostępu oraz krajowymi możliwościami,

(ii) Dostęp do technologii i jej transfer do państw, a zwłaszcza do państw rozwijających się i państw w okresie transformacji ekonomicznej, jest realizowany przy pomocy wielu różnorodnych narzędzi takich jak: utworzone i utrzymywane, w ramach różnych roślin użytkowych, grupy tematyczne do spraw użytkowania zasobów genetycznych dla wyżywienia i rolnictwa, różnych typów partnerstwa o charakterze badawczym i rozwojowym oraz wspólnych przedsięwzięć komercyjnych (joint venture), w oparciu o otrzymane materiały, działań na rzecz rozwoju zasobów ludzkich oraz efektywny dostęp do technicznego zaplecza badawczego,

(iii) Dostęp do technologii i jej transfer, o którym mowa w (i) i (ii), uwzględniający technologie chronione prawem własności intelektualnej, do państw rozwijających się będących Stronami tego traktatu, a w szczególności do państw najmniej rozwiniętych oraz do państw w okresie transformacji ekonomicznej, jest realizowany i/lub wspomagany w sposób sprawiedliwy i na najbardziej korzystnych warunkach, między innymi na zasadach koncesji i warunkach preferencyjnych, w przypadku obustronnie wyrażonej zgody, między innymi przy pomocy partnerskich działań o charakterze badawczym i rozwojowym podejmowanych w ramach Systemu Wielostronnego. Taki dostęp i transfer odbywa się na zasadach uznawanych i zgodnych z właściwą i efektywną ochroną własności intelektualnej;

(c) Budowanie potencjału

Biorąc pod uwagę potrzebę budowy potencjału państw rozwijających się oraz państw w okresie transformacji ekonomicznej w zakresie zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, którą uznano jako kluczową w aktualnych planach i programach. Umawiające się Strony uznają za pierwszoplanowe, w odniesieniu do zasobów genetycznych roślin objętych Systemem Wielostronnym:

(i) ustanowienie i/lub wzmocnienie programów edukacji technicznej i naukowej oraz prowadzenie szkoleń w zakresie ochrony i zrównoważonego użytkowania zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa,

(ii) rozwijanie i wzmacnianie zaplecza dla ochrony i zrównoważonego użytkowania zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, w szczególności w państwach rozwijających się oraz państwach w okresie transformacji ekonomicznej, oraz

(iii) prowadzenie badań naukowych, preferencyjnie i, o ile to możliwe w państwach rozwijających się oraz w państwach w okresie transformacji ekonomicznej, we współpracy z instytucjami w tych krajach, a także budowanie potencjału dla podejmowania takich badań w dziedzinach, w których istnieją takie potrzeby;

(d) podział finansowych i innych korzyści pochodzących z komercjalizacji

(i) Umawiające się Strony wyrażają zgodę na zastosowanie środków umożliwiających podział korzyści, w ramach Systemu Wielostronnego, pochodzących z działalności komercyjnej, poprzez włączenie sektorów publicznego i prywatnego w działania określone w tym artykule oraz na drodze partnerstwa i współpracy uwzględniającej sektor prywatny, w państwach rozwijających się oraz państwach w okresie transformacji ekonomicznej, w zakresie badań i rozwoju technologii,

(ii) Umawiające się Strony uzgadniają, że standardowe porozumienie o transferze materiału (MTA), o którym mowa w art. 12 ust. 4, zawiera wymóg, że biorca materiału genetycznego, który komercjalizuje produkt będący zasobami genetycznymi roślin dla wyżywienia i rolnictwa i który zawiera materiał otrzymany na drodze Systemu Wielostronnego, wpłaci, zgodnie z procedurą określoną w art. 19 ust. 3 lit. (f), równorzędną część korzyści płynących z komercjalizacji tego produktu. W sytuacji gdy produkt ten jest dostępny, bez ograniczeń, dla innych biorców do dalszych badań i hodowli, biorca zasobów genetycznych komercjalizujący produkt jest zachęcany do dokonania takiej opłaty.

Organ Zarządzający na swoim pierwszym zebraniu określi poziom, formę oraz sposób płatności, zgodnie z istniejącą praktyką komercyjną. Organ Zarządzający może zdecydować o ustanowieniu różnych zakresów płatności dla różnych kategorii biorców zasobów genetycznych, którzy komercjalizują takie produkty. Ponadto może również podjąć decyzję o zwolnieniu z tej płatności małoobszarowych i zarazem niskodochodowych rolników z państw rozwijających się oraz z państw w okresie transformacji ekonomicznej. Organ Zarządzający może, okresowo, zrewidować poziom płatności z zamiarem osiągnięcia sprawiedliwego i równoprawnego podziału korzyści, a także w przeciągu pięciu lat od wejścia w życie niniejszego traktatu, dokonać oceny, czy zapis w MTA dotyczący obowiązkowej opłaty ma zastosowanie w przypadku, gdy tego rodzaju komercjalizowane produkty są dostępne bez ograniczeń do badań i hodowli.

13.3 Umawiające się Strony uzgadniają, że korzyści pochodzące z użytkowania zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa dostępnych w ramach Systemu Wielostronnego przeznaczone są w pierwszym rzędzie, pośrednio bądź bezpośrednio, dla rolników we wszystkich państwach, a zwłaszcza w państwach rozwijających się oraz w państwach w okresie transformacji ekonomicznej, którzy chronią i w zrównoważony sposób użytkują zasoby genetyczne roślin dla wyżywienia i rolnictwa.

13.4 Organ Zarządzający na pierwszym jego zebraniu rozważy właściwą strategię i kryteria udzielania szczególnej pomocy, w ramach przyjętej strategii finansowania, zgodnie z art. 18, w zakresie zachowania zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, w państwach rozwijających się oraz w państwach w okresie transformacji ekonomicznej, których wkład w tworzenie różnorodności zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, objętych Systemem Wielostronnym, jest znaczący i/lub które mają szczególne potrzeby.

13.5 Umawiające się Strony przyznają, że możliwości pełnej realizacji Globalnego Planu Działań, w szczególności w krajach rozwijających się oraz w krajach w okresie transformacji ekonomicznej, zależą w dużym stopniu od realnego wdrożenia zapisu tego artykułu oraz strategii finansowania, o której mowa w art. 18.

13.6 Umawiające się Strony rozważą sposoby realizacji strategii dotyczącej pozyskiwanych środków finansowych, pochodzących z dobrowolnego podziału korzyści w przemyśle przetwórstwa spożywczego, korzystającego z zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, a które wpłynęły w ramach kontrybucji do Systemu Wielostronnego.

CZĘŚĆ V

Elementy wspierające

Artykuł 14

Globalny Plan Działań

Przyznając, że realizowany Globalny Plan Działań dla Zachowania i Zrównoważonego Użytkowania Zasobów Genetycznych Roślin dla Wyżywienia i Rolnictwa ma istotne znaczenie dla wdrożenia niniejszego traktatu, Umawiające się Strony, biorąc pod uwagę postanowienia art. 13, wspomagają jego efektywną realizację, między innymi poprzez podejmowanie działań na szczeblu krajowym oraz właściwą współpracę międzynarodową w celu zapewnienia właściwych ram, między innymi, do budowania potencjału, transferu technologii i wymiany informacji.

Artykuł 15

Kolekcje ex situ zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa przechowywane w Międzynarodowych Ośrodkach Badań Rolniczych Grupy Konsultatywnej ds. Międzynarodowych Badań Rolniczych i w innych instytucjach międzynarodowych

15.1 Umawiające się Strony uznają znaczenie kolekcji ex situ zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa, utrzymywanych w trybie powierniczym w Międzynarodowych Ośrodkach Badań Rolniczych (IARC) Grupy Konsultatywnej ds. Międzynarodowych Badań Rolniczych dla realizacji postanowień tego traktatu. Umawiające się Strony zwracają się do IARC o podpisanie porozumienia z Organem Zarządzającym w sprawie tych kolekcji ex situ, uwzględniającego następujące zasady i warunki:

(a) zasoby genetyczne roślin dla wyżywienia i rolnictwa wymienione w załączniku 1 do niniejszego traktatu oraz utrzymywane przez IARC są dostępne zgodnie z postanowieniami określonymi w części IV niniejszego traktatu;

(b) zasoby genetyczne roślin dla wyżywienia i rolnictwa niewymienione w załączniku 1 do niniejszego traktatu, a które zostały zgromadzone w IARC przed wejściem w życie tego traktatu i są utrzymywane przez IARC, są dostępne zgodnie z warunkami obowiązującego porozumienia o transferze materiału (MTA) pomiędzy IARC a FAO. MTA zostanie uaktualniony przez Organ Zarządzający nie później niż na jego drugiej regularnej sesji, po przeprowadzonych konsultacjach z IARC i zgodnie z odpowiednimi postanowieniami niniejszego traktatu, a zawłaszcza postanowieniami art. 12 i 13 oraz na następujących warunkach:

(i) IARC okresowo powiadamiają Organ Zarządzający o zawartych MTA, zgodnie z harmonogramem opracowanym przez Organ Zarządzający,

(ii) Umawiające się Strony, na których terytorium zebrano, w warunkach in situ, zasoby genetyczne roślin dla wyżywienia i rolnictwa otrzymują, na żądanie, bez konieczności zawarcia MTA, próbki tych zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa,

(iii) Korzyści uzyskiwane w wyniku zawarcia powyższego MTA, które wpływają do mechanizmu finansowego, o którym mowa w art. 19 ust. 3 lit. (f), są przeznaczane, w szczególności, na ochronę i zrównoważone użytkowanie zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa generujących te korzyści, zwłaszcza drogą realizowanych programów na szczeblach krajowych i regionalnych, w państwach rozwijających się i w państwach w okresie transformacji ekonomicznej, a szczególnie w państwach usytuowanych w ośrodkach różnorodności roślin i w państwach najmniej rozwiniętych, oraz

(iv) IARC stosują odpowiednie środki, zgodnie ze swoimi możliwościami, celem dotrzymania warunków zawartych w MTA oraz niezwłocznie informują Organ Zarządzający o istniejących przypadkach nieprzestrzegania tych warunków;

(c) IARC uznają uprawnienia Organu zarządzającego do formułowania wytycznych dotyczących polityki w odniesieniu do utrzymywanych przez nie kolekcji ex situ zgodnie z postanowieniami tego traktatu;

(d) Wyposażenie techniczne i naukowe służące do przechowywania tych kolekcji ex situ pozostaje w dyspozycji IARC, które podejmują się zarządzania i administracji kolekcji ex situ zgodnie z międzynarodowo akceptowanymi standardami, a w szczególności ze standardami Banku Genów przyjętymi przez Komisję FAO ds. Zasobów Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa;

(e) Na wniosek IARC Sekretarz podejmuje starania w celu udzielenia odpowiedniej pomocy technicznej;

(f) Sekretarz, w każdej chwili, ma dostęp do urządzeń i pomieszczeń, w których kolekcje ex situ są przechowywane, jak również ma prawo do kontroli wszystkich wykonywanych czynności bezpośrednio związanych z zachowaniem i wymianą materiałów, których dotyczy niniejszy artykuł;

(g) W przypadku gdy zachowanie kolekcji ex situ znajdujących się w dyspozycji IARC jest niezgodne ze stosowanymi standardami lub ich prawidłowe zachowanie jest czymkolwiek zagrożone, nie wyłączając force majeure, wówczas Sekretarz, za zgodą państwa-gospodarza, udziela możliwie wszechstronnej pomocy w ewakuacji lub transferze materiałów.

15.2 Umawiające się Strony zgadzają się zapewniać IARC-CGIAR, które podpisały porozumienie z Organem Zarządzającym, zgodnie z niniejszym traktatem, ułatwiony dostęp do zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa objętych załącznikiem 1, w ramach Systemu Wielostronnego. Lista tych instytucji znajduje się u Sekretarza i jest dostępna dla Umawiających się Stron na prośbę.

15.3 Materiał nieobjęty załącznikiem 1 otrzymywany i przechowywany przez IARC po wejściu w życie niniejszego traktatu jest dostępny na warunkach dwustronnej umowy pomiędzy IARC, który ten materiał otrzymał, a państwem jego pochodzenia lub państwem, które weszło w jego posiadanie zgodnie z postanowieniami Konwencji o Różnorodności Biologicznej lub innym stosownym prawem.

15.4 Zachęca się Umawiające się Strony do udostępnienia tym IARC, które podpisały porozumienie z Organem Zarządzającym, zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa nieobjętych załącznikiem 1, a istotnych dla ich działalności i realizowanych programów. Zasoby te udostępniane są na dwustronnie uzgodnionych warunkach.

15.5 Organ Zarządzający również dąży do osiągnięcia porozumień z innymi stosownymi międzynarodowymi organizacjami, służących realizacji celów zawartych w niniejszym artykule.

Artykuł 16

Międzynarodowe Sieci Zasobów Genetycznych Roślin

16.1 Wspomaga się i rozwija dotychczasową współpracę w ramach międzynarodowych sieci dla wyżywienia i rolnictwa w oparciu o zawarte porozumienia i zgodnie z postanowieniami niniejszego traktatu w celu objęcia współpracą możliwie wszystkich zasobów genetycznych dla wyżywienia i rolnictwa.

16.2 Umawiające się Strony zachęcają, o ile to właściwe, wszystkie właściwe instytucje zarówno rządowe, jak i pozarządowe, prywatne, badawcze, hodowlane oraz inne do udziału w międzynarodowych sieciach dla wyżywienia i rolnictwa.

Artykuł 17

Globalny system Informacji Zasobów Genetycznych Roślin dla Wyżywienia i Rolnictwa

17.1 Umawiające się Strony współpracują na rzecz rozwoju i wzmocnienia globalnego systemu informacji, wspomagającego wymianę informacji, w zakresie zagadnień naukowych, technicznych i środowiska związanych z zasobami genetycznymi dla wyżywienia i rolnictwa, w oparciu o istniejące systemy informacyjne w oczekiwaniu, że taka wymiana informacji dotycząca zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa ma udział w podziale korzyści, gdyż dzięki niej przekazywane informacje są dostępne dla wszystkich Umawiających się Stron. W rozwijaniu globalnego systemu informacji zalecana jest współpraca w ramach mechanizmu wymiany informacji Konwencji o różnorodności biologicznej.

17.2 Celem zapewnienia bezpieczeństwa materiałów, w oparciu o notyfikację otrzymaną od Umawiających się Stron, podejmowane są wczesne działania ostrzegające o zagrożeniach uniemożliwiających efektywną ochronę zasobów genetycznych dla wyżywienia i rolnictwa.

17.3 Umawiające się Strony współpracują z Komisją FAO ds. Zasobów Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa w zakresie wykonywanej okresowo oceny stanu światowych zasobów genetycznych dla wyżywienia i rolnictwa, przy aktualizacji Globalnego Planu Działania, o którym mowa w artykule 14.

CZĘŚĆ VI

Postanowienia finansowe

Artykuł 18

Źródła finansowania

18.1 Umawiające się Strony realizują strategię finansowania na rzecz wdrożenia niniejszego traktatu zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu.

18.2 Celami strategii finansowania jest wzmocnienie dostępności, przejrzystości, skuteczności i efektywności postanowień dotyczących zasobów finansowych umożliwiających prowadzenie działalności regulowanej niniejszym traktatem.

18.3 W celu uruchomienia funduszy na działalność priorytetową, plany i programy, w szczególności w państwach rozwijających się i państwach w okresie transformacji ekonomicznej oraz biorąc pod uwagę Globalny Plan Działań, Organ Zarządzający okresowo określa docelową wysokość tych funduszy.

18.4 Zgodnie ze strategią finansowania:

(a) Umawiające się Strony podejmują stosowne działania, w ramach Organów Zarządzających właściwych mechanizmów międzynarodowych, funduszy i innych organów, zmierzające do zapewnienia odpowiedniej wagi i pierwszeństwa w pozyskiwaniu realnego przydziału zaplanowanych i uwzględnionych środków finansowych na realizację planów i programów związanych z wdrażaniem niniejszego traktatu.

(b) Zakres w jakim Umawiające się Strony będące państwami rozwijającymi się i państwami w okresie transformacji ekonomicznej wypełniają zobowiązania wynikające z niniejszego traktatu jest uwarunkowany realną dostępnością środków finansowych, o których mowa w tym artykule, pochodzących w szczególności od państw rozwiniętych. Umawiające się Strony będące państwami rozwijającymi się i państwami w okresie transformacji ekonomicznej nadadzą w swoich planach i programach odpowiednią wagę budowie potencjału w obszarze zasobów genetycznych dla rolnictwa i wyżywienia.

(c) Umawiające się Strony będące państwami rozwiniętymi przeznaczają środki finansowe, a Umawiające się Strony będące państwami rozwijającymi się i państwami w okresie transformacji ekonomicznej wykorzystają je na wdrażanie traktatu na drodze dwustronnych i wielostronnych przedsięwzięć. Takie przedsięwzięcia dotyczą także mechanizmu finansowego, o którym mowa w art. 19 ust. 3 lit. (f).

(d) Umawiające się Strony wyrażają zgodę na podjęcie działań oraz uchwalenie funduszy na ochronę i zrównoważone użytkowanie zasobów genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa zgodnie z ich możliwościami i dostępnymi środkami finansowymi. Fundusze te nie są wykorzystane na cele niezgodne z niniejszym traktatem, a w szczególności na działalność związaną z międzynarodowym handlem.

(e) Umawiające się Strony uzgadniają, że korzyści finansowe, o których mowa w art. 13 ust. 2 lit. (d), stanowią część strategii finansowania.

(f) Umawiające się Strony, sektor prywatny, organizacje pozarządowe oraz inne podmioty, uwzględniając postanowienia art. 13, mogą zapewnić dodatkowe środki finansowe. Umawiające się Strony uzgadniają, że Organ Zarządzający rozważy strategie promowania takich środków.

18.5 Umawiające się Strony uznają za priorytetowe wdrożenie uzgodnionych planów i programów przeznaczonych dla rolników, którzy chronią oraz użytkują w zrównoważony sposób zasoby genetyczne roślin dla wyżywienia i rolnictwa, w państwach rozwijających się, a w szczególności w państwach najsłabiej rozwiniętych oraz w państwach w okresie transformacji ekonomicznej.

CZĘŚĆ VII

Postanowienia instytucjonalne

Artykuł 19

Organ Zarządzający

19.1 Niniejszym zostaje powołany Organ Zarządzający traktatem, w którego skład wchodzą Umawiające się Strony.

19.2 Wszystkie decyzje Organu Zarządzającego są podejmowane jednomyślnie lub, w odniesieniu do niektórych spraw, w inny jednomyślnie uchwalony sposób podejmowania decyzji. Jednomyślny sposób podejmowania decyzji jest zawsze wymagany w odniesieniu do art. 23 i 24.

19.3 Funkcją Organu Zarządzającego jest propagowanie pełnego wdrożenia niniejszego traktatu, mając na względzie jego cele, a w szczególności:

(a) określenie kierunku polityki i sformułowanie wytycznych dotyczących monitorowania oraz przyjęcie rekomendacji pomocnych we wdrażaniu niniejszego traktatu, a w szczególności funkcjonowania Systemu Wielostronnego;

(b) przyjęcie planów i programów niezbędnych dla wdrożenia niniejszego traktatu;

(c) przyjęcie na pierwszej sesji i prowadzenie okresowych przeglądów strategii finansowania mających na celu wdrożenie niniejszego traktatu zgodnie z art. 18;

(d) przyjęcie budżetu realizacji traktatu;

(e) rozważenie i ustanowienie, w zależności od dostępności funduszy, niezbędnych organów pomocniczych, określenie ich obowiązków i składu;

(f) ustanowienie, w razie konieczności, stosownego mechanizmu finansowego, takiego jak Fundusz Zaufania, w celu gromadzenia i wykorzystywania napływających środków finansowych przeznaczonych na wdrożenie niniejszego traktatu;

(g) ustanowienie i utrzymanie współpracy z innymi stosownymi organizacjami międzynarodowymi oraz organami ustanowionymi w ramach niniejszego traktatu, a w szczególności z Konferencją Stron Konwencji o różnorodności biologicznej w sprawach dotyczących niniejszego traktatu, łącznie z ich udziałem w sprawie strategii finansowania;

(h) rozważenie i przyjęcie wymaganych poprawek do niniejszego traktatu, zgodnie z postanowieniami art. 23;

(i) rozważenie i przyjęcie wymaganych poprawek do załączników niniejszego traktatu, zgodnie z postanowieniami art. 24;

(j) rozważenie sposobu postępowania w ramach przyjętej strategii promowania dobrowolnych dodatkowych środków finansowych, a w szczególności w odniesieniu do art. 13 i 18;

(k) pełnienie innych funkcji koniecznych do realizacji celów niniejszego traktatu;

(I) uwzględnianie stosownych decyzji Konferencji Stron Konwencji o różnorodności biologicznej i innych właściwych organizacji międzynarodowych oraz organów ustanowionych w ramach niniejszego traktatu;

(m) informowanie, o ile to właściwe. Konferencję Stron Konwencji o różnorodności biologicznej i inne właściwe organizacje międzynarodowe oraz organa niniejszego traktatu o sprawach dotyczących wdrażania niniejszego traktatu; oraz

(n) przyjęcie warunków porozumienia z IARC i międzynarodowymi instytucjami, o których mowa w art. 15, oraz dokonanie przeglądu i wniesienie poprawek do MTA (porozumienie o transferze materiału).

19.4 Zgodnie z art. 19 ust. 6, każda z Umawiających się Stron posiada jeden głos i może być reprezentowana na sesjach Organu Zarządzającego przez jednego delegata, któremu może towarzyszyć zastępca oraz doradcy i eksperci. Zastępcy, eksperci i doradcy mogą brać udział w zebraniach Organu Zarządzającego, ale nie mają prawa do głosowania, z wyjątkiem kiedy posiadają autoryzację do zastąpienia delegata.

19.5 Narody Zjednoczone, ich wyspecjalizowane agencje oraz Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, jak również każde państwo niebędące Umawiającą się Stroną niniejszego traktatu mogą być reprezentowane przez obserwatorów na posiedzeniach Organu Zarządzającego. Każdy inny organ lub agencja, zarówno rządowa jak i pozarządowa, która jest kompetentna w zakresie ochrony i zrównoważonego użytkowania zasobów genetycznych roślin dla celów wyżywienia i rolnictwa i która poinformowała Sekretarza o swojej woli uczestniczenia w roli obserwatora na posiedzeniu Organu Zarządzającego, może uzyskać zezwolenie na swoje uczestnictwo, jeśli co najmniej jedna trzecia Umawiających się Stron nie zgłosi sprzeciwu. Wydawanie zezwolenia i udział obserwatorów podlega zasadom proceduralnym przyjętym przez Organ Zarządzający.

19.6 Państwa członkowskie organizacji będącej członkiem FAO, która jest Umawiającą się Stroną, oraz państwa członkowskie tej Organizacji, które są Umawiającymi się Stronami, posiadają prawa i zobowiązania członkowskie zgodnie z Konstytucją i Ogólnymi Zasadami FAO z niezbędnymi zmianami.

19.7 Organ Zarządzający przyjmie oraz zmieni, w razie konieczności, te własne zasady postępowania oraz finansowania, które są niezgodne z niniejszym traktatem.

19.8 Obecność delegatów reprezentujących większość Umawiających się Stron jest niezbędna dla stanowienia quorum na każdej sesji Organu Zarządzającego.

19.9 Regularne posiedzenia Organu Zarządzającego odbywają się co najmniej raz na dwa lata. Posiedzenia te, na ile jest to możliwe, odbywają się w terminie bezpośrednio przed lub po regularnych sesjach Komisji ds. Zasobów Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa.

19.10 Nadzwyczajne posiedzenia Organu Zarządzającego odbywają się w terminach wyznaczonych przez Organ Zarządzający bądź na pisemną prośbę którejkolwiek z Umawiających się Stron, pod warunkiem że uzyska ona poparcie co najmniej jednej trzeciej wszystkich Umawiających się Stron.

19.11 Organ Zarządzający wybiera Przewodniczącego i wiceprzewodniczących (stanowiących Biuro), zgodnie z przyjętymi zasadami postępowania.

Artykuł 20

Sekretarz

20.1 Sekretarz Organu Zarządzającego zostaje powołany przez Dyrektora Generalnego FAO, przy akceptacji Organu Zarządzającego. Sekretarz jest wspomagany przez odpowiedni personel.

20.2 Sekretarz pełni następujące funkcje:

(a) organizuje i zapewnia obsługę administracyjną posiedzeń Organu Zarządzającego oraz jakiegokolwiek organu pomocniczego;

(b) wspiera Organ Zarządzający w pełnieniu jego funkcji, w tym wykonuje specjalne zadania, które zleci mu Organ Zarządzający;

(c) przygotowuje i składa sprawozdania ze swojej działalności do Organu Zarządzającego.

20.3 Sekretarz przekazuje wszystkim Umawiającym się Stronom oraz Dyrektorowi Generalnemu:

(a) decyzje Organu Zarządzającego w przeciągu sześćdziesięciu dni od ich przyjęcia;

(b) informacje otrzymane od Umawiających się Stron zgodnie z postanowieniami niniejszego traktatu.

20.4 Sekretarz przygotowuje na sesje Organu Zarządzającego dokumentację, w sześciu językach Narodów Zjednoczonych.

20.5 Sekretarz współpracuje z innymi organizacjami oraz organami utworzonymi w ramach tego traktatu, a w szczególności z Sekretariatem Konwencji o różnorodności biologicznej, dla osiągnięcia celów niniejszego traktatu.

Artykuł 21

Warunki wykonania traktatu

Organ Zarządzający na pierwszym posiedzeniu rozważy i zatwierdzi wspomagające i efektywne procedury oraz mechanizmy operacyjne służące wdrażaniu postanowień niniejszego traktatu oraz zajmie się sprawą postępowania w przypadku nieprzestrzegania postanowień traktatu. Wymienione procedury i mechanizmy obejmują: monitoring, udzielanie, w razie konieczności, porad i pomocy w tym porad prawnych lub pomocy prawnej, w szczególności państwom rozwijającym się i państwom w okresie transformacji ekonomicznej.

Artykuł 22

Rozstrzyganie kwestii spornych

22.1 W przypadku sporów pomiędzy Umawiającymi się Stronami dotyczących interpretacji lub zastosowań niniejszego traktatu. Strony sporu poszukują rozwiązań pojednawczych w drodze negocjacji.

22.2 Jeśli Strony sporu nie mogą osiągnąć porozumienia w drodze negocjacji, wspólnie mogą zwrócić się o pomoc lub mediacje do Strony trzeciej.

22.3 Z chwilą ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia do niniejszego traktatu, lub w każdym innym późniejszym terminie, Umawiająca się Strona – może pisemnie oświadczyć Depozytariuszowi, że w odniesieniu do sporu nierozstrzygniętego zgodnie z art. 22 ust. 1 i ust. 2 wyraża zgodę na zastosowanie, jako obowiązującego w trybie obowiązującym, jednego z następujących dwóch sposobów rozstrzygania kwestii spornych:

(a) postępowanie arbitrażowe zgodnie z procedurą zawartą w Części 1 załącznika 2 do niniejszego Traktatu;

(b) skierowanie sporu do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.

22.4 Jeśli strony sporu nie przyjęły tej samej lub żadnej z procedur, o których mowa w art. 22 ust. 3, spór zostaje skierowany do postępowania pojedynczego zgodnie z Częścią 2 załącznika 2 do niniejszego traktatu, o ile strony nie osiągną porozumienia.

Artykuł 23

Poprawki do traktatu

23.1 Każda Umawiająca się Strona może proponować poprawki do niniejszego traktatu.

23.2 Poprawki do niniejszego traktatu są przyjmowane na posiedzeniu Organu Zarządzającego. Tekst proponowanych poprawek Sekretarz przekazuje Umawiającym się Stronom co najmniej sześć miesięcy przed sesją, na której poprawki te mają być przyjęte.

23.3 Wszystkie poprawki do niniejszego traktatu są przyjmowane wyłącznie w drodze konsensusu wszystkich obecnych na sesji Umawiających się Stron.

23.4 Każda poprawka przyjęta przez Organ Zarządzający wchodzi w życie w stosunku do Umawiających się Stron, które ją ratyfikowały, przyjęły lub zatwierdziły dziewięćdziesiątego dnia od daty złożenia dokumentów ratyfikacyjnych, przyjęcia lub zatwierdzenia przez dwie trzecie Umawiających się Stron niniejszego traktatu. Po tym terminie poprawka wchodzi w życie dla każdej innej Umawiającej się Strony dziewięćdziesiątego dnia od daty złożenia przez nią dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia lub zatwierdzenia tej poprawki.

23.5 Do celów niniejszego artykułu, dokument złożony przez organizację będącą członkiem FAO nie będzie liczony jako dokument dodatkowy w stosunku do dokumentów złożonych przez państwa członkowskie tej organizacji.

Artykuł 24

Załączniki

24.1 Załączniki do niniejszego traktatu stanowią integralną część traktatu, a odniesienie do niniejszego traktatu stanowi jednoczesne odniesienie do jej załączników.

24.2 Postanowienia art. 23 dotyczące trybu wnoszenia poprawek do niniejszego traktatu mają zastosowanie do poprawek wnoszonych do załączników.

Artykuł 25

Podpisanie traktatu

Niniejszy traktat jest otwarty do podpisu w siedzibie FAO od dnia 3 listopada 2001 r. do dnia 4 listopada 2002 r. dla wszystkich państw członkowskich FAO oraz państw niebędących członkami FAO, ale które są członkami Narodów Zjednoczonych lub którejkolwiek z jej specjalistycznych agencji bądź Międzynarodowej Organizacji Energii Atomowej.

Artykuł 26

Ratyfikacja, przyjęcie lub zatwierdzenie

Niniejszy traktat podlega ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu przez państwa członkowskie i państwa niebędące członkami FAO, o których mowa w art. 25. Dokumenty ratyfikacyjne, przyjęcia lub zatwierdzenia są składane u Depozytariusza.

Artykuł 27

Przystąpienie do traktatu

Niniejszy traktat jest otwarty do przystąpienia dla wszystkich państw członkowskich FAO lub państw niebędących członkami FAO, ale które są członkami Narodów Zjednoczonych lub którejkolwiek z jej specjalistycznych agencji bądź Międzynarodowej Organizacji Energii Atomowej od dnia, w którym traktat zostaje zamknięty do podpisu. Dokumenty przystąpienia zostają złożone u Depozytariusza.

Artykuł 28

Wejście w życie traktatu

28.1 Zgodnie z postanowieniami artykułu 29 ust. 2, niniejszy traktat wchodzi w życie dziewięćdziesiątego dnia po złożeniu czterdziestego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia, pod warunkiem że co najmniej dwadzieścia dokumentów ratyfikacyjnych, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia zostało złożonych przez Członków FAO.

28.2 Dla każdego państwa członkowskiego FAO i państwa, które nie jest jego członkiem, ale jest członkiem Narodów Zjednoczonych lub którejkolwiek z jej specjalistycznych agencji bądź Międzynarodowej Organizacji Energii Atomowej, które ratyfikuje, przyjmuje, zatwierdza lub przystępuje do niniejszego traktatu, wchodzi on w życie w dziewięćdziesiątym dniu po złożeniu czterdziestego dokumentu ratyfikacyjnego, zatwierdzenia, przyjęcia lub przystąpienia, zgodnie z art. 28 ust. 1.

Artykuł 29

Państwa członkowskie FAO

29.1 Jeśli członek organizacji będącej członkiem FAO składa dokument ratyfikacyjny, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia do niniejszego traktatu, organizacja członkowska zgodnie z postanowieniami art. II ust. 7 Konstytucji FAO, powiadamia o każdej koniecznej zmianie podziału kompetencji w stosunku do deklaracji złożonej zgodnie z wymogiem art. II ust. 5 Konstytucji FAO, w związku z przyjęciem niniejszego traktatu. Każda Umawiająca się Strona niniejszego traktatu może, w każdej chwili, zwrócić się z prośbą do organizacji członkowskiej FAO, będącej Stroną niniejszego traktatu, o udzielenie informacji czy organizacja członkowska, czy jej państwa członkowskie są odpowiedzialne za wdrażanie danej problematyki, objętej niniejszym traktatem. Organizacja członkowska udzieli takiej informacji w stosownie krótkim czasie.

29.2 Dokumenty ratyfikacyjne, przyjęcia, zatwierdzenia, przystąpienia lub wycofania złożone przez członka organizacji członkowskiej FAO nie będą liczone jako dodatkowe w stosunku do dokumentów złożonych przez państwa członkowskie tej organizacji.

Artykuł 30

Zastrzeżenia

Do niniejszego traktatu nie mogą być zgłaszane żadne zastrzeżenia.

Artykuł 31

Państwa niebędące Stronami traktatu

Umawiające się Strony zachęcają Członków FAO lub inne Państwa, niebędące stronami niniejszego traktatu, do przyjęcia tego traktatu.

Artykuł 32

Wycofanie się z traktatu

32.1 Każda z Umawiających się Stron może w każdej chwili, po upływie dwóch lat od wejścia w życie niniejszego traktatu, poinformować pisemnie Depozytariusza o swoim wycofaniu się z niniejszego traktatu. Depozytariusz natomiast poinformuje wszystkie Umawiające się Strony o tym fakcie.

32.2 Wycofanie nabiera mocy po upływie jednego roku od daty otrzymania przez Depozytariusza takiej notyfikacji.

Artykuł 33

Wygaśnięcie traktatu

33.1 Niniejszy traktat wygasa automatycznie, jeśli lub w wyniku wycofania się liczba Umawiających się Stron spadnie poniżej czterdziestu, o ile pozostałe Umawiające się Strony nie zadecydują inaczej.

33.2 Jeżeli liczba Umawiających się Stron spadnie poniżej czterdziestu, Depozytariusz informuje wszystkie pozostałe Umawiające się Strony o tym fakcie.

33.3 W przypadku wygaśnięcia traktatu, zgromadzone środki finansowe są zarządzane zgodnie z zasadami finansowymi, które zostaną przyjęte przez Organ Zarządzający.

Artykuł 34

Depozytariusz

Dyrektor Generalny FAO pełni funkcję Depozytariusza niniejszego traktatu.

Artykuł 35

Teksty oryginalne traktatu

Teksty niniejszego traktatu w językach arabskim, chińskim, angielskim, francuskim, rosyjskim i hiszpańskim są jednakowo autentyczne.

Załącznik 1

LISTA ROŚLIN UŻYTKOWYCH OBJĘTYCH SYSTEMEM WIELOSTRONNYM

Rośliny jadalne

* Nazwy podano w języku angielskim, brak ich odpowiedników w języku polskim.

Rośliny pastewne

Załącznik 2

Część 1

Arbitraż

Artykuł 1

Strona występująca z roszczeniem powiadamia Sekretarza, że Strony kierują spór do arbitrażu zgodnie z art. 22. Powiadomienie powinno określać przedmiot arbitrażu i wskazywać w szczególności te artykuły traktatu, których interpretacja lub zastosowanie są przedmiotem sporu. Jeżeli Strony nie osiągną zgody, co do przedmiotu sporu zanim Przewodniczący trybunału zostanie wyznaczony, trybunał arbitrażowy określi przedmiot sporu. Sekretarz przekazuje otrzymane informacje Umawiającym się Stronom traktatu.

Artykuł 2

1. W sporach między dwiema Stronami, trybunał arbitrażowy składa się z trzech członków. Każda ze stron sporu powołuje arbitra, a dwóch w ten sposób powołanych arbitrów wyznaczy, za obopólną zgodą, trzeciego arbitra, który będzie pełnił funkcję Przewodniczącego trybunału. Przewodniczący trybunału nie może być obywatelem jednej ze Stron sporu ani jego stałe miejsce zamieszkania nie może być na terytorium jednej ze Stron sporu, ani być zatrudnionym przez którąkolwiek z nich bądź mieć jakikolwiek związek ze sprawą w innym charakterze.

2. W sporach pomiędzy więcej niż dwiema Umawiającymi się Stronami, Strony posiadające wspólny interes w sporze powołają wspólnie jednego arbitra.

3. Każdy wakat jest wypełniany w sposób określony dla pierwotnego powołania arbitra.

Artykuł 3

1. Jeśli Przewodniczący trybunału arbitrażowego nie zostanie wyznaczony w przeciągu dwóch miesięcy od powołania drugiego arbitra, Dyrektor Generalny FAO, na wniosek którejkolwiek ze stron sporu, wyznaczy Przewodniczącego w przeciągu następnych dwóch miesięcy.

2. Jeśli jedna ze stron sporu nie powoła arbitra w przeciągu dwóch miesięcy od otrzymania wniosku, druga strona może poinformować o tym fakcie Dyrektora Generalnego FAO, który wyznaczy go w przeciągu następnych dwóch miesięcy.

Artykuł 4

Trybunał arbitrażowy podejmuje decyzje zgodnie z postanowieniami niniejszego traktatu i prawem międzynarodowym.

Artykuł 5

Jeśli Strony sporu nie uzgodnią inaczej, trybunał arbitrażowy ustala własne zasady postępowania.

Artykuł 6

Trybunał arbitrażowy może, na wniosek jednej ze Stron sporu, zalecić niezbędne tymczasowe środki zabezpieczające.

Artykuł 7

Strony sporu wspomagają pracę trybunału arbitrażowego wykorzystując wszystkie dostępne im środki, a w szczególności:

(a) przekazują mu wszystkie stosowne dokumenty, informacje i materiały; oraz

(b) w razie konieczności, umożliwiają mu, powołanie świadków lub ekspertów oraz uzyskanie ich zeznań.

Artykuł 8

Strony sporu i arbitrzy mają obowiązek ochrony tajności każdej informacji, którą otrzymują jako tajną w trakcie postępowania prowadzonego przez trybunał arbitrażowy.

Artykuł 9

Jeżeli ze względu na szczególne okoliczności trybunał arbitrażowy nie postanowi inaczej, Strony sporu pokrywają koszty trybunału w równych częściach. Trybunał prowadzi wykaz swoich wszystkich kosztów i przedstawia Stronom ich ostateczne zestawienie.

Artykuł 10

Każda z Umawiających się Stron posiadająca interes o charakterze prawnym w przedmiocie sporu, który może być naruszony przez podjęte decyzje w danej sprawie, może za zgodą trybunału włączyć się w tok postępowania.

Artykuł 11

Trybunał może rozpatrywać i podejmować decyzje w sprawie roszczeń wzajemnych, wynikających bezpośrednio z przedmiotu sporu.

Artykuł 12

Decyzje zarówno proceduralne, jak i merytoryczne podejmowane są przez trybunał większością głosów jego członków.

Artykuł 13

Jeżeli jedna ze Stron sporu nie stawi się przed trybunałem arbitrażowym lub nie podejmie obrony swoich roszczeń, druga Strona może zwrócić się z wnioskiem do trybunału o kontynuowanie postępowania i wydanie orzeczenia. Nieobecność Strony sporu lub zaniechanie obrony przez Stronę sporu nie może stanowić przeszkody w postępowaniu. Przed ogłoszeniem swojej decyzji trybunał arbitrażowy, musi upewnić się, że skarga ma oparcie w faktach i w prawie.

Artykuł 14

Trybunał wydaje swoją ostateczną decyzję w ciągu pięciu miesięcy od daty ukonstytuowania się, chyba że uzna za konieczne przedłużenie jej wydania na okres nie dłuższy niż następne pięć miesięcy.

Artykuł 15

Ostateczna decyzja trybunału arbitrażowego ogranicza się do przedmiotu sporu i podaje podstawy jej wydania. Zawiera ona nazwiska członków uczestniczących w jej sformułowaniu oraz datę wydania tej decyzji. Każdy członek trybunału może dołączyć do ostatecznej decyzji odrębną opinię lub opinię różniącą się od decyzji końcowej.

Artykuł 16

Orzeczenie jest wiążące dla Stron sporu. Nie podlega ono apelacji, chyba że Strony sporu uzgodniły uprzednio procedurę apelacyjną.

Artykuł 17

Jakakolwiek rozbieżność, która może powstać między Stronami sporu co do interpretacji lub sposobu wykonania ostatecznej decyzji, może być przez każdą Stronę przedstawiona do rozstrzygnięcia trybunałowi arbitrażowemu, który wydał tę decyzję.

Część 2

Postępowanie pojednawcze

Artykuł 1

Komisja pojednawcza powoływana jest na wniosek jednej ze Stron sporu. Komisja składa się, jeśli Strony sporu nie uzgodnią inaczej, z pięciu członków, po dwóch wyznaczonych przez każdą ze Stron sporu oraz przewodniczącego, wybranego wspólnie przez tych członków.

Artykuł 2

W sporach między więcej niż dwiema Stronami, Strony posiadające ten sam interes powołują wspólnie swoich członków komisji. W przypadku gdy dwie Strony lub więcej posiadają odrębne interesy lub nie mogą zdecydować czy posiadają ten sam interes, wówczas powołują one swoich członków oddzielnie.

Artykuł 3

Jeżeli Strony nie wyznaczą członków komisji pojednawczej w ciągu dwóch miesięcy od daty wniosku o utworzenie takiej komisji, wówczas Dyrektor Generalny FAO, na prośbę Strony sporu wyznacza tych członków w ciągu następnych dwóch miesięcy.

Artykuł 4

Jeżeli Przewodniczący komisji pojednawczej nie zostanie wybrany w ciągu dwóch miesięcy od daty wyznaczenia ostatniego z członków komisji, wówczas Dyrektor Generalny FAO, jeżeli zostanie o to poproszony przez Stronę sporu, wyznacza Przewodniczącego w ciągu następnych dwóch miesięcy.

Artykuł 5

Komisja pojednawcza podejmuje decyzje większością głosów. Jeżeli Strony sporu nie zdecydują inaczej, ustala ona swoją własną procedurę. Komisja przedstawia propozycję rozwiązania sporu, którą Strony rozważą w dobrej wierze.

Artykuł 6

Rozbieżności co do kompetencji komisji pojednawczej rozstrzygane są przez tę komisję.

Wersja obcojęzyczna

Po zaznajomieniu się z powyższym traktatem, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:

– został on uznany za słuszny zarówno w całości, jak i każde z postanowień w nim zawartych,

– jest przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony wraz z deklaracją złożoną przez Rzeczpospolitą Polską, dotyczącą interpretacji art. 12 ust. 3 lit. d traktatu,

– będzie niezmiennie zachowywany.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie, dnia 15 października 2004 r.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: A. Kwaśniewski

L.S.

Prezes Rady Ministrów: M. Belka