Dziennik Ustaw - rok 2005 nr 71 poz. 641

Na podstawie art. 60 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

1) ustawie – rozumie się przez to ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi;

2) banku prowadzącym rachunki papierów wartościowych – rozumie się przez to bank prowadzący działalność, o której mowa w art. 57 ustawy;

3) domu maklerskim – rozumie się przez to również bank prowadzący działalność maklerską oraz bank prowadzący rachunki papierów wartościowych, o ile przepisy niniejszego rozporządzenia nie stanowią inaczej;

4) ramowej umowie pożyczki – rozumie się przez to umowę zawartą przez dom maklerski z klientem, na warunkach określonych w niniejszym rozporządzeniu, określającą tryb i warunki zawierania umów pożyczki;

5) umowie pożyczki – rozumie się przez to umowę, w której dom maklerski zobowiązuje się do przeniesienia na własność klienta środków pieniężnych w celu wykonania zobowiązań wynikających z zawartej na jego rachunek transakcji kupna papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym;

6) prawie do otrzymania papieru wartościowego – rozumie się przez to prawo wynikające z zobowiązania, o którym mowa w art. 7 ust. 6 ustawy;

7) instrumentach pochodnych – rozumie się przez to dopuszczone do publicznego obrotu papiery wartościowe, o których mowa w art. 3 ust. 3 i 4 ustawy, których konstrukcja uniemożliwia stosowanie przepisów art. 34 ust. 1–6 ustawy;

8) sesji – rozumie się przez to sesję giełdową na regulowanym rynku giełdowym, a także dzień transakcyjny na regulowanym rynku pozagiełdowym;

9) zagranicznym rynku regulowanym – rozumie się przez to zorganizowany na terytorium państwa innego niż Rzeczpospolita Polska system obrotu instrumentami finansowymi działający w sposób stały, zorganizowany na zasadach określonych przepisami prawa tego państwa, jak również zapewniający, że przy kojarzeniu ofert nabycia lub zbycia tych instrumentów finansowych inwestorzy mają równy i powszechny dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie oraz że są zachowane jednakowe warunki nabywania i zbywania tych instrumentów;

10) cenie rynkowej papierów wartościowych – rozumie się przez to cenę bieżącą papierów wartościowych, ustaloną zgodnie z przepisami określającymi szczególne zasady rachunkowości domów maklerskich;

11) wartości rynkowej papierów wartościowych – rozumie się przez to iloczyn ceny rynkowej papierów wartościowych i ich liczby;

12) wypłacalności klienta – rozumie się przez to zdolność klienta do spłaty pożyczki wraz z wynagrodzeniem domu maklerskiego z tytułu pożyczki, jeżeli takie wynagrodzenie jest przewidziane, w terminach określonych w ramowej umowie pożyczki albo w umowie, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2.

2. Umowa pożyczki powinna przewidywać możliwość wykorzystania przez pożyczkobiorcę środków pieniężnych wyłącznie w celu:

1) nabycia papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu albo

2) wniesienia lub uzupełnienia przez pożyczkobiorcę depozytu zabezpieczającego – w przypadku nabywania instrumentów pochodnych.

1) umowy pożyczki na podstawie ramowej umowy pożyczki albo

2) umowy pożyczki.

2. Do umowy pożyczki, o której mowa w ust. 1 pkt 2, § 5–8 stosuje się odpowiednio.

1) umowę o świadczenie usług brokerskich – jeżeli środki pieniężne pochodzące z pożyczek mają być wykorzystywane w celu nabywania papierów wartościowych na zasadach określonych w art. 34 ust. 1–6 ustawy, lub

2) umowę o świadczenie usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów pochodnych – jeżeli środki pieniężne pochodzące z pożyczek mają być wykorzystywane w celu wniesienia lub uzupełnienia przez pożyczkobiorcę depozytu zabezpieczającego.

1) ogólnych zasadach udzielania pożyczek;

2) sposobie udostępniania przez dom maklerski listy, o której mowa w § 10 ust. 1.

2. Wiarygodność i wypłacalność klienta są oceniane przez dom maklerski na podstawie złożonego przez klienta, w formie pisemnej lub za pośrednictwem elektronicznych nośników informacji, oświadczenia o jego sytuacji majątkowej.

3. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 2, powinno w szczególności wskazywać posiadane przez klienta aktywa, w tym wysokość posiadanych środków pieniężnych oraz wysokość zadłużenia klienta z tytułu kredytów i pożyczek udzielonych przez podmioty inne niż dom maklerski, o którym mowa w ust. 1.

4. Ocena wiarygodności i wypłacalności klienta, na rzecz którego dom maklerski świadczy usługi polegające na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów pochodnych, może być dokonana na podstawie oświadczenia o sytuacji majątkowej, złożonego przez tego klienta zgodnie z zasadami zawierania umów o świadczenie usług maklerskich, określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 1 ustawy.

1) sposób, tryb i formę zawarcia, zmiany i rozwiązania umowy pożyczki;

2) wysokość i sposób ustanawiania zabezpieczenia pożyczki oraz tryb zaspokojenia roszczeń z tego zabezpieczenia;

3) sposób ustalania wynagrodzenia domu maklerskiego, jeżeli jest ono przewidziane;

4) wysokość oprocentowania pożyczki, jeżeli jest ono przewidziane;

5) termin zwrotu pożyczki bądź wskazanie sposobu określania tego terminu;

6) zasady zwrotu pożyczki;

7) sposób postępowania domu maklerskiego w sytuacji niewywiązania się przez klienta z umowy, w tym w szczególności w przypadku niedokonania przez klienta zwrotu pożyczki w ustalonym terminie.

2. Ramowa umowa pożyczki zawiera oświadczenie klienta, że dom maklerski przedstawił mu informacje, o których mowa w § 6, oraz wskazanie akceptowanych przez klienta rodzajów ryzyka inwestycyjnego.

3. Ramowa umowa pożyczki określa wysokość maksymalnego limitu zadłużenia klienta z tytułu udzielanych przez dom maklerski pożyczek, uwzględniającego dokonaną przez ten dom maklerski ocenę, o której mowa w § 7, a także możliwości finansowe domu maklerskiego lub sposób i tryb ustalania tego limitu i sposób informowania klienta o jego wysokości.

2. Na zabezpieczenie pożyczki składają się:

1) zabezpieczenie początkowe;

2) zabezpieczenie dodatkowe.

3. Zabezpieczenie początkowe stanowią:

1) bony skarbowe lub obligacje wyemitowane przez Skarb Państwa;

2) gwarancje, akredytywy lub poręczenia bankowe;

3) prawa do otrzymania papierów wartościowych lub papiery wartościowe, które w momencie wnoszenia jako zabezpieczenie spełniają łącznie następujące warunki:

a) średnia arytmetyczna wartości obrotów papierami wartościowymi z ostatnich dziesięciu sesji na danym rynku regulowanym wynosi nie mniej niż 1 000 000 zł,

b) wartość rynkowa papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na danym rynku regulowanym wynosi nie mniej niż 250 000 000 zł

– jeżeli te papiery wartościowe są umieszczone na liście, o której mowa w § 10 ust. 1.

4. W przypadku gdy papiery wartościowe, o których mowa w ust. 3 pkt 3, są przedmiotem obrotu na więcej niż jednym rynku regulowanym lub na rynku regulowanym i zagranicznym rynku regulowanym, warunki, o których mowa w ust. 3 pkt 3 lit. a i b, powinny być spełnione co najmniej na jednym z tych rynków.

5. W przypadku gdy pożyczka jest udzielana na nabycie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, spełniających warunki, o których mowa w ust. 3 pkt 3 lit. a i b, zabezpieczenie początkowe mogą stanowić również środki pieniężne. W tym przypadku środki pieniężne stanowiące zabezpieczenie początkowe są wykorzystywane przez dom maklerski do rozliczenia transakcji nabycia papierów wartościowych, na którą została udzielona pożyczka.

6. Przez środki pieniężne, o których mowa w ust. 5, rozumie się również należności pożyczkobiorcy z tytułu transakcji sprzedaży papierów wartościowych zawartych na rynku regulowanym, objętych systemem gwarantowania rozliczeń, pod warunkiem że transakcje te będą rozliczone wcześniej niż transakcja nabycia papierów wartościowych, która ma być dokonana z wykorzystaniem środków pochodzących z pożyczki.

2. W przypadku gdy po ustanowieniu przez pożyczkobiorcę zabezpieczenia papiery wartościowe będące przedmiotem tego zabezpieczenia przestaną spełniać kryteria pozwalające na umieszczenie ich na liście, o której mowa w ust. 1, dom maklerski wzywa pożyczkobiorcę do ustanowienia w miejsce tych papierów wartościowych innego przedmiotu zabezpieczenia, nie później niż w ciągu 2 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania.

3. W przypadku nieustanowienia przez pożyczkobiorcę innego przedmiotu zabezpieczenia w terminie, o którym mowa w ust. 2, dom maklerski wypowiada umowę pożyczki ze skutkiem natychmiastowym.

2. Zabezpieczenie początkowe nie może być niższe niż:

1) 50 % wysokości udzielonej pożyczki – w przypadku gdy pożyczka została udzielona na nabycie papierów wartościowych, które znajdują się na liście, o której mowa w § 10 ust. 1, albo

2) 150 % wysokości udzielonej pożyczki – w przypadku gdy pożyczka została udzielona na nabycie papierów wartościowych, które nie znajdują się na liście, o której mowa w § 10 ust. 1, albo na wniesienie lub uzupełnienie depozytu zabezpieczającego.

3. W ramowej umowie pożyczki albo w umowie, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2, dom maklerski może ustalić obowiązek ustanowienia przez pożyczkobiorcę zabezpieczenia początkowego w wysokości większej niż określona w ust. 2 oraz określić współczynniki wag ryzyka w odniesieniu do papierów wartościowych stanowiących przedmiot zabezpieczenia.

4. W przypadku pożyczki, która ma być wykorzystana przez pożyczkobiorcę w celu wniesienia lub uzupełnienia depozytu zabezpieczającego, zabezpieczenie początkowe jest ustanawiane w chwili złożenia przez pożyczkobiorcę domowi maklerskiemu dyspozycji wniesienia lub uzupełnienia depozytu zabezpieczającego do wymaganej wysokości.

2. Przedmiotem zabezpieczenia dodatkowego mogą być:

1) papiery wartościowe, o których mowa w § 9 ust. 3 pkt 3, oraz prawa do ich otrzymania,

2) środki pieniężne w rozumieniu § 9 ust. 6

– które są wnoszone w ramach uzupełnienia zabezpieczenia.

2. W ramowej umowie pożyczki albo w umowie, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2, dom maklerski może ustalić obowiązek ustanowienia przez pożyczkobiorcę zabezpieczenia pożyczki w wysokości wyższej niż wskazana w ust. 1.

3. Dom maklerski jest obowiązany ustalać wysokość zabezpieczenia pożyczki, według stanu na każdy dzień roboczy, począwszy od dnia, w którym zostało wykonane zlecenie lub dyspozycja, o których mowa w § 20.

4. Jeżeli zabezpieczenie pożyczki stanowią papiery wartościowe lub prawa do otrzymania papierów wartościowych, jego wysokość jest ustalana według ich wartości rynkowej z dnia ustalania wysokości zabezpieczenia pożyczki, z uwzględnieniem współczynników wag ryzyka, o których mowa w § 11 ust. 3.

2. Dom maklerski wzywa pożyczkobiorcę do wniesienia uzupełnienia zabezpieczenia pożyczki do wysokości, o której mowa w § 13 ust. 1, w terminie określonym w ramowej umowie pożyczki albo w umowie, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2, nie później jednak niż w ciągu 2 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, o którym mowa w ust. 1.

3. W przypadku niewniesienia przez pożyczkobiorcę uzupełnienia zabezpieczenia pożyczki w terminie wskazanym w ust. 2, dom maklerski wypowiada umowę pożyczki ze skutkiem natychmiastowym.

2. W przypadku gdy pożyczkobiorca nie spełni w terminie żądania, o którym mowa w ust. 1, dom maklerski jest obowiązany do realizacji zabezpieczenia pożyczki w sposób określony w ramowej umowie pożyczki albo w umowie, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2. Obowiązek ten powstaje odpowiednio także w przypadku częściowego spełnienia żądania, o którym mowa w ust. 1.

3. W przypadku gdy, zgodnie z ramową umową pożyczki albo umową, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2, realizacja zabezpieczenia polega na sprzedaży papierów wartościowych stanowiących przedmiot zabezpieczenia, dom maklerski, w dacie wymagalności wierzytelności o zwrot pożyczki, wystawia zlecenie sprzedaży papierów wartościowych stanowiących przedmiot zabezpieczenia. Środki pieniężne pochodzące z wykonania tego zlecenia są wykorzystywane przez dom maklerski na zaspokojenie roszczeń tego domu maklerskiego wynikających z umowy pożyczki, w wysokości pozwalającej na ich zaspokojenie.

4. W przypadku gdy, zgodnie z ramową umową pożyczki albo umową, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2, realizacja zabezpieczenia polega na przejęciu na własność przez pożyczkodawcę papierów wartościowych stanowiących przedmiot zabezpieczenia, dom maklerski, w dacie wymagalności wierzytelności o zwrot pożyczki, występuje do Komisji Papierów Wartościowych i Giełd o udzielenie zezwolenia na przeniesienie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu poza rynkiem regulowanym. Po uzyskaniu zezwolenia i na określonych w nim warunkach, dom maklerski niezwłocznie przenosi papiery wartościowe stanowiące przedmiot zabezpieczenia, których wartość pozwala na zaspokojenie roszczeń domu maklerskiego wynikających z umowy pożyczki, z rachunku papierów wartościowych pożyczkobiorcy na własny rachunek papierów wartościowych.

2. W ramowej umowie pożyczki albo w umowie, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2, dom maklerski może ustalić ostrzejsze kryteria niż określone w ust. 1.

2. Z zastrzeżeniem ust. 5, zawarcie umowy pożyczki, na podstawie ramowej umowy pożyczki, następuje z chwilą przyjęcia do wykonania przez dom maklerski złożonego przez pożyczkobiorcę zlecenia, o którym mowa w § 11 ust. 1.

3. Przyjęcie przez dom maklerski zlecenia do wykonania następuje zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 1 ustawy.

4. Dom maklerski odmawia przyjęcia zlecenia do wykonania, w przypadku gdy:

1) pożyczkobiorca nie ustanowił zabezpieczenia początkowego w wymaganej wysokości;

2) wykonanie zlecenia wiązałoby się z koniecznością udzielenia pożyczki w wysokości, która spowodowałaby przekroczenie limitu, o którym mowa w § 8 ust. 3.

5. Zawarcie umowy pożyczki, która ma być wykorzystana przez pożyczkobiorcę w celu wniesienia lub uzupełnienia depozytu zabezpieczającego, następuje z chwilą przyjęcia przez dom maklerski dyspozycji pożyczkobiorcy wniesienia lub uzupełnienia depozytu zabezpieczającego do wymaganej wysokości. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio.

2. Ustanowienie zabezpieczenia początkowego pożyczki, o której mowa w ust. 1, następuje nie później niż w momencie zawarcia umowy pożyczki.

3. W przypadku udzielania przez bank prowadzący rachunki papierów wartościowych pożyczki w celu wniesienia lub uzupełnienia przez pożyczkobiorcę depozytu zabezpieczającego, przepis § 20 ust. 5 stosuje się odpowiednio.

4. Do udzielania przez bank prowadzący rachunki papierów wartościowych pożyczek, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się przepisów § 5, § 7 ust, 4, § 11 ust. 1, § 19 i § 20 ust. 1 i 2.

Prezes Rady Ministrów: M. Belka

¹⁾ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 240, poz. 2055, z 2003 r. Nr 50, poz. 424, Nr 84, poz. 774, Nr 124, poz. 1151, Nr 170, poz. 1651 i Nr 223, poz. 2216, z 2004 r. Nr 64, poz. 594, Nr 91, poz. 871, Nr 96, poz. 959, Nr 116, poz. 1205, Nr 146, poz. 1546 i Nr 273, poz. 2703 oraz z 2005 r. Nr 62, poz. 551.