Dziennik Ustaw - rok 2004 nr 63 poz. 588

Na podstawie art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. – Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636, z późn. zm.³⁾) zarządza się, co następuje:

1) gazomierz – przyrząd pomiarowy o konstrukcji miechowej, rotorowej albo turbinowej, służący do pomiaru objętości przepływającego przez niego gazu;

2) gazomierz miechowy – gazomierz, w którym objętość przepływającego gazu mierzona jest za pomocą komór pomiarowych o odkształcalnych ściankach;

3) gazomierz rotorowy – gazomierz, w którym objętość przepływającego gazu mierzona jest za pomocą komór pomiarowych z obracającymi się rotorami;

4) gazomierz turbinowy – gazomierz, o maksymalnym strumieniu objętości do 6500 m³/h, w którym przepływający osiowo gaz wprawia w ruch wirnik turbiny;

5) przelicznik do gazomierzy – przyrząd pomiarowy służący do przeliczania objętości gazu w warunkach pomiarowych na objętość gazu w warunkach bazowych;

6) strumień objętości – objętość gazu, która przepłynęła przez gazomierz w jednostce czasu;

7) warunki bazowe – temperaturę bazową, wybieraną z następujących wartości: 0 °C, 15 °C albo 20 °C lub ciśnienie bazowe o wartości 101,325 kPa, do których przelicza się objętość gazu zmierzoną w warunkach pomiarowych;

8) warunki odniesienia – temperaturę odniesienia lub ciśnienie odniesienia przewidziane do badania lub wzajemnego porównywania wyników pomiarów gazomierza lub przelicznika do gazomierzy;

9) ciśnienie robocze – różnicę pomiędzy ciśnieniem absolutnym gazu na wlocie do gazomierza i ciśnieniem atmosferycznym;

10) zakresowość gazomierza – stosunek minimalnego strumienia objętości do maksymalnego strumienia objętości wyrażony cyfrą 1, następującym po niej dwukropkiem oraz określoną liczbą;

11) przejściowy strumień objętości – strumień objętości, przy którym wartości błędów granicznych dopuszczalnych gazomierzy ulegnie zmianie;

12) objętość cykliczna – objętość gazu, której przepływ powoduje jeden cykl działania gazomierza, to znaczy taki zespół ruchów wszystkich ruchomych części gazomierza z wyjątkiem liczydła i przekładni, w wyniku którego wszystkie te części ruchome przyjmują po raz pierwszy takie położenie, jakie miały na początku, obliczoną jako iloczyn wartości objętości odpowiadającej pełnemu obrotowi urządzenia kontrolnego i współczynnika przełożenia między mechanizmem pomiarowym i liczydłem stałym;

13) strata ciśnienia gazomierza – różnicę pomiędzy ciśnieniem zmierzonym na wlocie i na wylocie gazomierza podczas przepływu gazu;

14) urządzenie kontrolne – urządzenie zwiększające dokładność odczytania wskazywanej przez gazomierz objętości gazu;

15) błąd – stosunek różnicy objętości zmierzonej przez gazomierz lub przelicznik i objętości poprawnej do objętości poprawnej, wyrażony w procentach, odnoszący się do pomiaru objętości powietrza o gęstości odniesienia 1,2 kg/m³;

16) wielkość gazomierza – parametr charakteryzujący gazomierz związany z maksymalnym strumieniem objętości, oznaczony w postaci dużej litery G i następującej po niej liczby.

1) zabezpieczonych przed wpływem korozji;

2) odpornych na działanie przepływających gazów i ich kondensatów, do pomiaru których jest przeznaczony.

1) obudowa – korpus, która powinna zapewnić szczelność przy maksymalnym ciśnieniu roboczym gazomierza;

2) urządzenie pomiarowe;

3) liczydło mechaniczne albo elektroniczne.

1) urządzenia dodatkowe, w szczególności:

a) urządzenie przedpłaty, służące do pobierania opłaty za daną objętość gazu przed jej wykorzystaniem,

b) wbudowane nadajniki impulsów, służące jako urządzenie kontrolne lub do zdalnego przekazywania sygnału pomiarowego proporcjonalnego do objętości gazu, który przepłynął przez gazomierz;

2) wyjściowe wałki napędowe do napędu odłączalnych urządzeń dodatkowych, które powinny:

a) być zabezpieczone specjalnymi kołpakami uniemożliwiającymi dostęp do nich, w przypadku gdy nie są wykorzystywane do napędu urządzeń dodatkowych,

b) zapewniać połączenie pomiędzy urządzeniem dodatkowym a pomiarowym bez uszkodzenia pod wpływem wartości momentu obrotowego stanowiącej trzykrotną wartość maksymalnego momentu obrotowego, w zależności od ich ilości.

1) składać się z bębenków i tabliczki, służącej do zamieszczania oznaczeń;

2) mieć taką liczbę bębenków, aby praca gazomierza w czasie 1000 godzin przy maksymalnym strumieniu objętości nie powodowała powtórzenia się wskazania liczydła;

3) być tak wykonane, aby:

a) odczyt stanowiła liczba zestawiona z cyfr zaznaczonych na kolejnych bębenkach,

b) przesunięcie bębenka o jedną cyfrę następowało, gdy sąsiedni bębenek wskazujący wartość o rząd niższą przechodzi przez ostatnią cyfrę dziesiętną ze swojego obrotu;

4) być łatwo demontowalne, jeżeli jest to konieczne przy sprawdzaniu gazomierza.

2. Bębenki liczydła mechanicznego gazomierza powinny:

1) być ocyfrowane na obwodzie kolejnymi cyframi arabskimi od 0 do 9, przy czym jednostką miary ocyfrowania powinny być metry sześcienne, dziesiętne wielokrotności lub podwielokrotności metra sześciennego;

2) mieć średnicę nie mniejszą niż 16 mm.

3. Bębenki liczydła mechanicznego gazomierza wskazujące podwielokrotności metra sześciennego powinny być łatwo odróżnialne i oddzielone od pozostałych bębenków wyraźnie zaznaczonym przecinkiem na tabliczce.

1) składać się z wyświetlacza i tabliczki, służącej do zamieszczania oznaczeń;

2) umożliwić, w przypadku zaniku zasilania, po jego przywróceniu, odczytanie ostatniej wartości objętości zmierzonej bezpośrednio przed zanikiem zasilania.

2. Wyświetlacz nie powinien powodować powtórzenia się jego wskazania podczas pracy gazomierza przy maksymalnym strumieniu objętości w czasie 1000 godzin.

3. Cyfry na wyświetlaczu wskazujące podwielokrotności metra sześciennego powinny być łatwo odróżnialne i oddzielone od pozostałych cyfr, wskazujących metry sześcienne lub ich dziesiętne wielokrotności, wyraźnie zaznaczonym przecinkiem na wyświetlaczu lub na tabliczce liczydła.

1) bębenek liczydła, obracający się ruchem ciągłym podczas przepływu gazu, wskazujący wartość najniższego rzędu, wyposażony w ocyfrowaną podziałkę albo

2) wskazówka poruszająca się ponad nieruchomą tarczą z ocyfrowaną podziałką, o średnicy nie mniejszej niż 32 milimetry, albo

3) tarcza z ocyfrowaną podziałką, o średnicy nie mniejszej niż 32 milimetry, poruszająca się względem nieruchomego wskazu odniesienia.

2. Kreski podziałki powinny być cienkie, jednakowej grubości i równomiernie rozmieszczone, zapewniające łatwe i dokładne odczytywanie wskazań, o długościach zróżnicowanych w następujący sposób:

1) jeżeli wartość liczbowa działki elementarnej równa się 1 x 10ⁿ albo 2 x 10ⁿ, to każda co piąta kreska podziałki powinna być większej długości,

2) jeżeli wartość liczbowa działki elementarnej równa się 5 x10ⁿ, to każda co druga kreska podziałki powinna być większej długości

– gdzie n jest liczbą całkowitą.

3. Odległość pomiędzy kolejnymi kreskami podziałki nie powinna być mniejsza niż 1 mm.

4. Wartość liczbowa działki elementarnej powinna być równa 1 x10ⁿ, 2 x 10ⁿ albo 5 x 10ⁿ, gdzie n jest liczbą całkowitą.

5. Wskazówka lub wskaz odniesienia powinny mieć grubość, która umożliwi pewny i łatwy odczyt.

1) znak zatwierdzenia typu, jeżeli został nadany;

2) znak lub nazwa producenta;

3) numer fabryczny i rok produkcji;

4) wielkość gazomierza;

5) wartość maksymalnego strumienia objętości, w postaci: „Q_max ... m³/h”;

6) wartość minimalnego strumienia objętości, w postaci: „Q_min ... m³/h” (albo dm³/h);

7) wartość maksymalnego ciśnienia roboczego, w postaci: „ρ_max ... Mpa” (albo kPa, albo Pa, albo bar, albo mbar);

8) dla gazomierzy miechowych i rotorowych wartość nominalnej objętości cyklicznej, w postaci: „V... m³” (albo dm³);

9) rodzaj gazu, jeżeli został określony w decyzji zatwierdzenia typu;

10) wartość temperatury bazowej, w postaci: „t_b = ... °C”, w przypadku gdy gazomierz miechowy wyposażony jest w mechaniczny korektor temperatury;

11) zakres nominalny temperatur (minimalna i maksymalna wartość temperatury gazu i otoczenia) użytkowania gazomierza miechowego, w przypadku gdy gazomierz miechowy wyposażony jest w mechaniczny korektor temperatury, w postaci: „t_m = ...¸... °C”;

12) wartość temperatury sprawdzania gazomierza miechowego, w przypadku gdy gazomierz miechowy wyposażony jest w mechaniczny korektor temperatury, w postaci: „t_sp = ... °C”;

13) zakres nominalny temperatur (minimalna i maksymalna wartość temperatury gazu i otoczenia) użytkowania gazomierza, jeżeli zostały określone w decyzji zatwierdzenia typu, w postaci: „t_m = ... ÷ ... °C”;

14) zakres nominalny ciśnień (minimalna i maksymalna wartość ciśnienia) użytkowania gazomierza, jeżeli został określony w decyzji zatwierdzenia typu, w postaci: „ρ_m = ... ÷... Mpa” (albo kPa, albo Pa, albo bar albo mbar).

1) m³;

2) jednego lub odpowiednio większej liczby zer albo wyrażenia „x 10”, „x 100” albo „x 1000” naniesionego na stałe za elementem wskazującym wartość najniższego rzędu dobranego tak, aby odczyt był dokonywany zawsze w metrach sześciennych, w przypadku gdy wskazywana wartość najniższego rzędu odpowiada dziesiętnym wielokrotnościom metra sześciennego.

1) wartość stałej watka napędowego rozumiana jako wartość objętości gazu odpowiadająca pełnemu obrotowi wałka tego napędu, która jest iloczynem wartości objętości odpowiadającej pełnemu obrotowi urządzenia kontrolnego i współczynnika przełożenia liczydła stałego i wałka napędu, w przypadku gdy występuje więcej niż jeden wałek napędowy, przy każdym z nich, w postaci: „1 obr @ ... m³” (albo dm³);

2) wartość maksymalnego momentu obrotowego wałka napędowego, w przypadku gdy występuje jeden wałek napędowy, w postaci: „M_max @ ... N mm”;

3) litera M z indeksem, w przypadku gdy występuje więcej niż jeden wałek napędowy, przy każdym z nich, w postaci: ,,M₁”, „M₂”, ... „M_n”;

4) kierunek obrotu każdego wałka napędowego, przy każdym z nich;

5) wartość liczbową maksymalnego dopuszczalnego momentu obrotowego A, odpowiadającej wałkowi napędowemu z najwyższą stałą, w przypadku gdy występuje więcej niż jeden wałek napędowy, w postaci następującego wzoru:

k₁ M₁ + k₂ M₂ + ... + k_n M_n £ A N mm, gdzie:

k_i (i = 1, 2, ... n) – wartość liczbowa obliczona według wzoru: k_i = C₁/C_i,

M_i (i = 1, 2, ... n) – moment obrotowy przyłożony do wałka napędowego oznaczony symbolem M_i; w przypadku gdy moment obrotowy jest przyłożony tylko do wałka napędowego z najwyższą stałą – wałek ten powinien być oznaczony symbolem M₁

C_i (i = 1, 2, ... n) – stała dla wałka napędowego oznaczonego symbolem M_i;

6) wartość objętości odpowiadającej jednemu impulsowi każdego wbudowanego nadajnika impulsów, przedstawione za pomocą co najmniej sześciu cyfr znaczących, chyba że są równe całkowitej wielokrotności lub ułamkowi dziesiętnemu oznaczonej jednostki objętości, w przypadku gdy występuje co najmniej jeden wbudowany nadajnik impulsów, przy wyjściu każdego z nich, w postaci:

a) „1 imp. =... m³” (albo dm³) albo

b) „1 m³ = ... imp.”;

7) warunki bazowe jednoznacznie wskazujące, którego urządzenia dotyczą, w przypadku gdy gazomierz ma dwa urządzenia wskazujące, jedno pokazujące objętość w warunkach pomiarowych, a drugie w warunkach bazowych, w postaci:

a) „t_b = ... °C”,

b) „ρ_b = ... kPa” (albo MPa, albo Pa, albo bar, albo mbar).

1) 1 000 godzin – dla objętości cyklicznej równej lub większej od wartości granicznej nominalnej objętości cyklicznej;

2) 2 000 godzin – dla objętości cyklicznej mniejszej od wartości granicznej nominalnej objętości cyklicznej.

2. Różnica między obliczoną wartością objętości cyklicznej a nominalną wartością objętości cyklicznej V, podaną na gazomierzu miechowym, nie może być większa niż 5 %.

2. Gazomierz miechowy o wielkości od G 10 do G 650 powinien posiadać wbudowane albo odłączalne urządzenie kontrolne.

1) maksymalną wartość działki elementarnej:

a) 0,2 dm³ – dla gazomierza miechowego o wielkości od G 1 do G 6,

b) 2 dm³ – dla gazomierza miechowego o wielkości od G 10 do G 65,

c) 20 dm³ – dla gazomierza miechowego o wielkości od G 100 do G 650;

2) ocyfrowaną podziałkę co:

a) 1 dm³ – dla gazomierza miechowego o wielkości od G 1 do G 6,

b) 10 dm³ – dla gazomierza miechowego o wielkości od G 10 do G 65,

c) 100 dm³ dla gazomierza miechowego o wielkości od G 100 do G 650.

1) powinien posiadać na wlocie i wylocie względem instalacji gazowej króćce do pomiaru wartości ciśnienia statycznego, które łącznie umożliwiają określenie strat ciśnienia; ciśnienie zmierzone króćcem do pomiaru ciśnienia statycznego na wlocie stanowi ciśnienie odniesienia;

2) może posiadać ręczny układ do obracania rotorów;

3) o wielkości G 160 i większej może mieć konstrukcję umożliwiającą dostęp do łożysk wałków rotorów.

1) powinien być wbudowany bezpośrednio przed wirnikiem turbiny króciec, pozwalający na określenie pośrednio, jeśli jest to konieczne, ciśnienia jako ciśnienia odniesienia;

2) w przypadku zamontowania urządzenia do dławienia przepływu gazu przed wirnikiem, w celu określenia spadku ciśnienia w tym urządzeniu, może być zamontowany zarówno króciec, o którym mowa w pkt 1, jak i inny króciec umieszczony bezpośrednio przed tym urządzeniem.

1) otwór do pomiaru ciśnienia:

a) kołowy o średnicy co najmniej 3 mm albo

b) prostokątny o szerokości co najmniej 2 mm i przekroju poprzecznym w kierunku przepływu co najmniej 10 mm²;

2) uszczelniający element do ich zamknięcia.

2. W gazomierzu rotorowym i turbinowym króćce do pomiaru ciśnienia odniesienia powinny być w sposób wyraźny i czytelny oznaczone poprzez „ρ_r”, natomiast pozostałe króćce poprzez „ρ”.

2. Wartość działki elementarnej liczydła urządzenia kontrolnego wskazującego objętość w warunkach bazowych powinna być mniejsza niż 0,1 % przeliczonej objętości, którą może zmierzyć gazomierz w czasie trzech minut przy maksymalnym strumieniu objętości w maksymalnej temperaturze i jeżeli to możliwe przy minimalnym ciśnieniu.

1) ± 3 % – dla strumienia objętości Q spełniającego zależność: Q_min £ Q < Q_t;

2) ± 2 % – dla strumienia objętości Q spełniającego zależność: Q_t £ Q £ Q_max.

2. Wartość przejściowego strumienia objętości Q_t dla gazomierza miechowego jest równa 2 Q_min.

3. Wartości błędów gazomierza miechowego dla strumienia objętości zawartego pomiędzy Q_t i Q_max, podczas legalizacji, nie mogą przekroczyć ±1 %, w przypadku gdy wszystkie wartości błędów mają ten sam znak.

1) ± 0,5 % – w zakresie temperatur różniących się nie więcej niż o 5 °C od temperatury sprawdzania t_sp;

2) ± 1 % – w znamionowych temperaturach użytkowania gazomierza miechowego t_m, z wyłączeniem zakresu temperatur, o którym mowa w pkt 1.

2. Wartości błędów gazomierza miechowego z wyposażeniem elektronicznym, podczas badania odporności na narażenia, nie powinny przekraczać więcej niż o połowę wartości błędów granicznych dopuszczalnych gazomierza miechowego, o których mowa w § 33 ust. 1.

2. Dla każdego gazomierza miechowego, z wyłączeniem jednego, w przypadku gdy badanie trwałości zostało przeprowadzone dla co najmniej trzech gazomierzy, różnica pomiędzy maksymalną i minimalną wartością błędu w funkcji strumienia objętości Q w całym zakresie obciążeń, po przeprowadzeniu badania trwałości, nie powinna przekroczyć 4 %.

3. Dla każdego gazomierza miechowego, z wyłączeniem jednego, w przypadku gdy badanie trwałości zostało przeprowadzone dla co najmniej trzech gazomierzy, wyznaczone wartości błędów gazomierza miechowego po przeprowadzeniu badania trwałości, nie powinny różnić się więcej niż o 1,5 % względem swoich wartości wyznaczonych przed badaniem trwałości; dla strumienia objętości Q_min warunek ten stosuje się tylko dla zmian w kierunku ujemnym.

1) 0,2 dm³ – dla wielkości od G 1 do G 6;

2) 2 dm³ – dla wielkości od G 10 do G 65;

3) 20 dm³ – dla wielkości od G 100 do G 650.

1) 200 Pa (2 mbar) – dla wielkości od G 1 do G 10;

2) 300 Pa (3 mbar) – dla wielkości od G 16 do G 40;

3) 400 Pa (4 mbar) – dla wielkości od G 65 do G 650.

2. Maksymalna wartość straty ciśnienia dla przepływu powietrza o gęstości 1,2 kg/m³ i strumieniu objętości zawartym pomiędzy Q_min i 2 Q_min, podczas badania typu i legalizacji gazomierza miechowego, nie powinna przekroczyć następujących wartości:

1) 60 Pa (0,6 mbar) – dla wielkości od G 1 do G 40;

2) 100 Pa (1,0 mbar) – dla wielkości od G 65 do G 650.

3. Dla gazomierza miechowego, w którym wartość dopuszczalnego ciśnienia roboczego przekracza 0,1 MPa (1 bar), nie stosuje się wymagań, o których mowa w ust. 1.

4. Zainstalowanie urządzeń dodatkowych nie powinno powodować wzrostu wartości straty ciśnienia gazomierza miechowego dla przepływu powietrza o gęstości 1,2 kg/m³ i strumieniu objętości zawartym pomiędzy Q_min i 2 Q_min więcej niż o 20 Pa (0,2 mbar).

1) od 6 % do 3 % – dla strumienia objętości Q z przedziału: Q_min £ Q < Q_t;

2) ± 3 % – dla strumienia objętości Q z przedziału: Q_t £ Q £ Q_max.

1) ± 0,7 % – w zakresie temperatur różniących się nie więcej niż o 5 °C od temperatury sprawdzania t_sp;

2) ± 1,5 % – w zakresie nominalnych temperatur użytkowania gazomierza t_m, z wyłączeniem zakresu temperatur, o którym mowa w pkt 1.

1) 220 Pa – dla wielkości od G 1 do G 10;

2) 330 Pa – dla wielkości od G 16 do G 40;

3) 440 Pa – dla wielkości od G 65 do G 650.

1) ± 2 % – dla strumienia objętości Q spełniającego zależność: Q_min £ Q < Q_t;

2) ± 1 % – dla strumienia objętości Q spełniającego zależność: Q_t £ Q £ Q_max.

2. Wartości przejściowych strumieni objętości Q_t, w zależności od zakresowości gazomierza rotorowego i turbinowego, są następujące:

1) 0,20 Q_max – dla zakresowości 1:5, 1:10 oraz 1:20;

2) 0,15 Q_max – dla zakresowości 1:30;

3) 0,10 Q_max – dla zakresowości 1:50 oraz 1:65;

4) 0,05 Q_max – dla zakresowości 1:80, 1:100, 1:130, 1:160, 1:200 oraz 1:250.

3. Wartości błędów gazomierza rotorowego i turbinowego podczas legalizacji nie powinny przekraczać połowy wartości błędów granicznych dopuszczalnych gazomierzy, w przypadku gdy wszystkie wartości błędów są tego samego znaku.

2. Wartości błędów gazomierza rotorowego i turbinowego z wyposażeniem elektronicznym, podczas badania odporności na narażenia przy zatwierdzeniu typu, nie powinny przekraczać więcej niż o połowę wartości błędów granicznych dopuszczalnych, o których mowa w § 45 ust. 1.

1) 1,0 % – dla strumienia objętości Q_min nie większego niż 0,05 Q_max;

2) 0,5 % – dla strumienia objętości Q_min równego 0,1 Q_max

3) 0,25 % – dla strumienia objętości Q_min równego 0,2 Q_max.

2. Po przeprowadzeniu badania trwałości, dla każdego gazomierza rotorowego i turbinowego, z wyłączeniem jednego z nich, różnica pomiędzy maksymalną i minimalną wartością błędu dla strumieni objętości od 0,5 Q_max do Q_max nie powinna przekroczyć 1,5 %.

3. Dla każdego gazomierza rotorowego i turbinowego, z wyłączeniem jednego z nich, wyznaczone wartości błędów po przeprowadzeniu badania trwałości, nie mogą różnić się więcej niż o 1 % względem swoich wartości wyznaczonych przed badaniem trwałości.

2. W przypadku gazomierzy rotorowych i turbinowych o tej samej wielkości, z kilkoma wartościami Q_min, wartości maksymalnego dopuszczalnego momentu obrotowego dla innych wartości Q_min mogą być obliczone z wyniku badania, w następujący sposób:

1) przy ustalonym strumieniu objętości zmiana wartości błędu jest proporcjonalna do momentu obrotowego;

2) przy stałym momencie obrotowym zmiana wartości błędu gazomierzy rotorowych jest odwrotnie proporcjonalna do strumienia objętości, a gazomierzy turbinowych jest odwrotnie proporcjonalna do kwadratu strumienia objętości.

1) ± 3 % – dla strumienia objętości Q z przedziału: Q_min £ Q < Q_t;

2) ±1,5 % – dla strumienia objętości Q z przedziału: Q_t £ Q £ Q_max.

1) jednostki przetwarzania danych, która parametry fizykochemiczne gazu i sygnały pomiarowe z gazomierza przelicza, sumuje, rejestruje, archiwizuje i wyznacza, w szczególności objętość lub strumień objętości w warunkach pomiaru oraz objętość lub strumień objętości w warunkach bazowych;

2) czujników temperatury i ciśnienia;

3) wyświetlacza, który powinien wskazywać następujące parametry wyznaczane na bieżąco lub wprowadzone przez użytkownika:

a) objętość gazu w warunkach bazowych – V_b,

b) objętość gazu w warunkach pomiaru – V_m,

c) objętość gazu w warunkach pomiaru z zastosowania korekcji błędu gazomierza (jeżeli ta funkcja jest realizowana przez przelicznik) – V_cr,

d) strumień objętości gazu w warunkach bazowych – Q_b,

e) strumień objętości gazu w warunkach pomiaru – Q_m,

f) energię cieplną – E,

g) strumień energii cieplnej (moc) – P,

h) współczynnik konwersji – C,

i) względny współczynnik ściśliwości – Z,

j) wartości mierzone przez przetworniki,

k) funkcję korekcji błędów gazomierza, jeżeli ta funkcja jest realizowana przez przelicznik – f(Q),

l) alarmy,

m) wartości wprowadzane mające znaczenie dla parametrów metrologicznych urządzenia,

n) skład gazu używany w obliczeniach,

o) nazwę metody używanej do wyznaczania współczynnika ściśliwości,

p) numer seryjny lub inne unikalne oznaczenie zastosowanych przetworników pomiarowych dołączonych do przelicznika,

q) dolne i górne ograniczenia zakresów pomiarowych używanych przetworników pomiarowych,

r) wartość objętości, jaka przypada na jeden impuls z gazomierza (1 imp. = ... m³ lub 1 m³ = ... imp.),

s) stopień zużycia baterii i przewidywany pozostały czas działania urządzenia w przypadku zasilania bateryjnego,

t) identyfikator oprogramowania przelicznika (datę utworzenia, wersję);

4) źródła prądu;

5) obudowy.

1) przeliczające objętość w funkcji temperatury, ciśnienia i współczynnika ściśliwości gazu;

2) przeliczające objętość w funkcji temperatury i ciśnienia przy stałym współczynniku ściśliwości gazu;

3) przeliczające objętość w funkcji temperatury (przy stałym ciśnieniu i współczynniku ściśliwości gazu), zwane dalej „przelicznikami temperaturowymi".

1) klasa 1 – dla której temperatura otoczenia pracy przelicznika wynosi od 5 °C do 30 °C;

2) klasa 2 – dla której temperatura otoczenia pracy przelicznika wynosi od -10 °C do 40 °C;

3) klasa 3 – dla której temperatura otoczenia pracy przelicznika wynosi od -25 °C do 55 °C.

2. Dla wszystkich klas przeliczników warunki znamionowe użytkowania wynoszą:

1) wilgotność względna od 10% do 93%;

2) napięcie zasilania, w przypadku zasilania z sieci, o wartości od 0,85 U_n do 1,1 U_n, gdzie U_n jest napięciem nominalnym sieci;

3) częstotliwość zasilania, w przypadku zasilania z sieci, o wartości od 0,98 f_n do 1,02 f_n, gdzie f_n jest częstotliwością nominalną sieci;

4) napięcie zasilania od wartości minimalnej do wartości maksymalnej, w przypadku zasilania prądem stałym z okresowo odnawialnego źródła prądu.

2. W przypadku nieodebrania impulsu objętościowego z gazomierza, przez ponad 1 min dla przelicznika temperaturowego i ponad 30 s dla innego rodzaju przeliczników, obliczenia objętości w temperaturze bazowej nie muszą być obliczane przez przelicznik aż do odebrania następnego sygnału objętościowego z gazomierza.

1) objętość w warunkach bazowych;

2) objętość w warunkach pomiarowych;

3) objętość poprawną, jeżeli jest zaprogramowana funkcja korekcji błędów gazomierza;

4) współczynnik konwersji.

2. Wartości, o których mowa w ust. 1, powinny być:

1) rejestrowane w pamięci urządzenia nie rzadziej niż co 10 min, a pojemność pamięci powinna umożliwić rejestrowanie danych przez co najmniej 6 miesięcy;

2) wyświetlane z dokładnością do co najmniej 8 cyfr znaczących, bez dodatkowych urządzeń odczytowych.

3. W przypadku zaniku zasilania wskazania powinny zostać zachowane, tak aby po przywróceniu zasilania można było odczytać ostatnią zmierzoną wartość.

1) przy maksymalnej częstotliwości impulsów objętościowych z gazomierza;

2) przy minimalnej temperaturze otoczenia;

3) przy maksymalnym ciśnieniu i minimalnej temperaturze mierzonego gazu.

2. Przelicznik, który jest zasilany z baterii lub z innego okresowo odnawialnego źródła energii elektrycznej, powinien sygnalizować konieczność wymiany źródła energii elektrycznej, kiedy jest ono zużyte w 90%.

1) wysokoczęstotliwościowe (HF) do 5 kHz;

2) niskoczęstotliwościowe (LF) do 2 Hz.

1) przekroczenia pomiarowe wartości mierzonej lub obliczonej;

2) przekroczenie poprawnego działania algorytmów obliczeniowych przelicznika;

3) przekroczenia elektrycznych sygnałów wejściowych;

4) wyczerpane odnawialne źródło energii elektrycznej;

5) dokonana została zmiana istotnych parametrów dla wskazań przelicznika.

1) nazwa lub znak producenta;

2) znak fabryczny;

3) numer fabryczny i rok produkcji;

4) znak typu, jeżeli został nadany;

5) warunki bazowe w postaci:

a) t_b = ... °C,

b) ρ_b = 101,325 kPa (albo równoważna wartość podana w bar albo mbar, albo Pa, albo MPa);

6) skrajne wartości temperatury, minimalna i maksymalna, użytkowania przelicznika albo klasa przelicznika.

1) temperatura otoczenia: od 17 °C do 23 °C;

2) wilgotność względna: od 45% do 75%;

3) nominalne napięcie zasilania z sieci U_n i nominalna częstotliwość zasilania z sieci f_n dla przeliczników zasilanych z sieci elektrycznej;

4) nominalne napięcie U_n dla przeliczników zasilanych prądem stałym i z okresowo odnawialnego źródła energii elektrycznej.

Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: J. Hausner

¹⁾ Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej – gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 1, poz. 5).

²⁾ Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich 71/318/EWG z dnia 26 lipca 1971 r. w sprawie zbliżenia przepisów prawnych państw członkowskich odnoszących się do gazomierzy. Uwzględnione zostały również poprawki do dyrektywy opublikowane w Dz. Urz. WE Nr L 189 z dnia 12.07.1974 r., Nr L 104 z dnia 18.04.1978 r. oraz Nr L 252 z dnia 27.08.1982 r.

³⁾ Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 155, poz. 1286 i Nr 166, poz. 1360, z 2003 r. Nr 170, poz. 1652 oraz z 2004 r. Nr 49, poz. 465.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 29 marca 2004 r. (poz. 588)

Załącznik nr 1

WARTOŚCI MAKSYMALNYCH l MINIMALNYCH STRUMIENI OBJĘTOŚCI GAZOMIERZA

Tabela nr 1. Wartości maksymalnych strumieni objętości Q_max, górnych granic odpowiadających im minimalnych strumieni objętości Q_min i granicznych nominalnych objętości cyklicznych V, związanych z wielkością gazomierza miechowego

Tabela nr 2. Wartości maksymalnych strumieni objętości Q_max i odpowiadające im minimalne strumienie objętości Q_min, związane z wielkością gazomierza rotorowego i turbinowego i ich zakresowością

Załącznik nr 2

MAKSYMALNE WARTOŚCI DZIAŁKI ELEMENTARNEJ MECHANICZNEGO URZĄDZENIA KONTROLNEGO GAZOMIERZA ROTOROWEGO l TURBINOWEGO ORAZ OCYFROWANIE PODZIAŁKI TEGO URZĄDZENIA W ZALEŻNOŚCI OD ZAKRESOWOŚCI l WIELKOŚCI GAZOMIERZA ROTOROWEGO l TURBINOWEGO

Załącznik nr 3

WARTOŚCI BŁĘDÓW GRANICZNYCH DOPUSZCZALNYCH PRZELICZNIKA WBUDOWANEGO W GAZOMIERZ