Dziennik Ustaw - rok 2003 nr 115 poz. 1084

Na podstawie art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. – Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636 i Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 155, poz. 1286 i Nr 166, poz. 1360) zarządza się, co następuje:

2. Wymienione w ust. 1 odważniki powinny być stosowane do zrównoważenia masy ciała przy użyciu wag nieautomatycznych, których konstrukcja nie zapewnia w inny sposób pomiaru masy, zwanego dalej „ważeniem".

1) odważniku, należy przez to rozumieć przyrząd pomiarowy, będący wzorcem miary, którego konstrukcja i charakterystyki metrologiczne są określone przez kształt, wymiary, materiał, wykończenie powierzchni, wartość nominalną masy i błąd graniczny dopuszczalny;

2) nominalnej masie odważnika, należy przez to rozumieć wartość masy równą 1 x 10ⁿ kg lub 2 x 10 ⁿ kg, lub 5 x 10 ⁿ kg, gdzie n jest jedną z liczb: -6, -5, -4, -3, -2, -1, 0, 1;

3) komplecie odważników, należy przez to rozumieć zestawienie określonych odważników;

4) błędach granicznych dopuszczalnych odważnika, należy przez to rozumieć wartości skrajne błędów określone w rozporządzeniu, które odnoszą się do umownej masy odważnika stosowanego w temperaturze 20⁰ C (293,15 K) będącej masą odważnika odniesienia o gęstości 8 000 kg/ m³, który go równoważy w powietrzu o gęstości 1,2 kg/m³;

5) odważniku prostopadłościennym, należy przez to rozumieć odważnik z korpusem w kształcie zbliżonym do graniastosłupa, którego podstawą jest prostokąt;

6) odważniku walcowym, należy przez to rozumieć odważnik z korpusem w kształcie walca, którego podstawą jest koło;

7) jamie adiustacyjnej, należy przez to rozumieć wybranie w jednym z elementów odważnika umożliwiające doprowadzenie jego masy do wartości nominalnej w granicach dopuszczalnych błędów.

2. Wymiary i wykonanie odważników walcowych klas dokładności M₁ i M₂ o wartościach nominalnych masy od 1 g do 500 g i od 1 kg do 10 kg określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

1) korpus w kształcie walca lub ściętego stożka, zakończony główką – w przypadku odważników o wartościach nominalnych masy od 1 g do 500 g i od 1 kg do 10 kg, z zastrzeżeniem ust. 3;

2) wymiary zewnętrzne jak dla odważników, o których mowa w § 3 ust. 2;

3) kształt odpowiedni do sposobu posługiwania się nimi – w przypadku odważników o wartościach nominalnych masy 20 kg i 50 kg.

2. W odważnikach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, wysokość korpusu w kształcie walca powinna mieścić się w zakresie (3/4÷5/4) wartości średnicy jego podstawy, natomiast wysokość korpusu w kształcie ściętego stożka – w zakresie (3/4÷5/4) wartości średniej średnicy (liczonej jako średnia arytmetyczna średnic jego podstaw). Wysokość główki powinna mieścić się w zakresie (1/2÷1) wartości tych średnic.

3. Odważniki klas dokładności E₁, E₂ i F₁, o wartościach nominalnych masy od 1 g do 500 g i od 1 kg do 10 kg mogą mieć kształt walca bez główki.

2. Odważniki klas dokładności F₁, F₂, M₁ i M₂ z zastrzeżeniem ust. 3, o wartościach nominalnych masy od 1 g do 50 kg, mogą mieć jamę adiustacyjną zamkniętą główką lub w inny odpowiedni sposób.

3. Odważniki walcowe klas dokładności M₁ i M₂ o wartościach nominalnych masy:

1) od 1 g do 10 g – nie powinny mieć jamy adiustacyjnej;

2) 20 g i 50 g – mogą mieć jamę adiustacyjną;

3) od 100 g do 500 g i od 1 kg do 50 kg – powinny mieć jamę adiustacyjną.

4. Objętość jamy adiustacyjnej nie powinna przekraczać 1/5 całkowitej objętości odważnika.

1) blaszki o kształcie:

a) trójkąta – odważniki o wartościach nominalnych masy: 1 mg, 10 mg, 100 mg, 1000 mg,

b) kwadratu – odważniki o wartościach nominalnych masy: 2 mg, 20 mg, 200 mg,

c) pięciokąta – odważniki o wartościach nominalnych masy: 5 mg, 50 mg, 500 mg lub

2) druciki ukształtowane w formie:

a) 1 segmentu – odważniki o wartościach nominalnych masy: 1 mg, 10 mg, 100 mg, 1 000 mg,

b) 2 segmentów– odważniki o wartościach nominalnych masy: 2 mg, 20 mg, 200 mg,

c) 5 segmentów – odważniki o wartościach nominalnych masy: 5 mg, 50 mg, 500 mg.

2. Metal lub stop, o którym mowa w ust. 1, powinien być takiej jakości, aby zmiany masy odważników wynikające ze zużycia w normalnych warunkach użytkowania były pomijalnie małe w stosunku do wartości błędów granicznych dopuszczalnych dla danej klasy dokładności.

1) gęstość zawiera się w przedziale od 7000 kg/m³ do 9500 kg/m³;

2) twardość jest co najmniej taka, jaką posiada mosiądz;

3) odporność na korozję jest co najmniej taka, jaką posiada żeliwo szare;

4) kruchość nie przekracza kruchości żeliwa szarego.

2. Nie dopuszcza się stosowania żeliwa szarego jako materiału do wykonywania odważników, o których mowa w ust. 1, o wartości nominalnej masy mniejszej niż 100 g.

1) materiał, z którego wykonane są odważniki;

2) czysta cyna;

3) molibden.

2. Odważniki klas dokładności M₁ i M₂ mogą być adiustowane ołowiem w postaci śrutu.

2. Powierzchnia odważników klas dokładności E₁, E₂, F₁ i F₂ nie powinna wykazywać porowatości przy ocenie wzrokowej oraz powinna być wypolerowana.

3. Powierzchnia odważników prostopadłościennych klas dokładności M₁ i M₂ o wartościach nominalnych masy od 5 kg do 50 kg powinna być porównywalna do powierzchni odważników z żeliwa szarego dokładnie odlanych w formie piaskowej.

4. Powierzchnia odważników walcowych klasy dokładności M₁ o wartościach nominalnych masy od 1 kg do 10 kg powinna być wypolerowana i nie powinna wykazywać porowatości przy ocenie wzrokowej.

5. Powierzchnia odważnika walcowego klasy dokładności M₂ może być wypolerowana.

1) metalową powłoką ochronną – w przypadku odważników klas dokładności E₁, E₂, F₁ i F₂;

2) odpowiednią powłoką ochronną – w przypadku odważników klas dokładności M₁ i M₂.

2. Powłoka ochronna, o której mowa w ust. 1, powinna być odporna na ścieranie i uderzenia.

2. Odważniki o wartościach nominalnych masy od 1 g do 500 g i od 1 kg do 50 kg:

1) klas dokładności E₁ i E₂ – nie powinny mieć żadnych oznaczeń wartości nominalnych masy;

2) klas dokładności F₁ i F₂ – powinny mieć naniesioną liczbową wartość nominalną masy wyrażonej w:

a) kilogramach – dla wartości nominalnych masy od 1 kg do 50 kg,

b) gramach – dla wartości nominalnych masy od 1 g do 500 g;

3) klas dokładności M₁ i M₂ – powinny mieć na górnej powierzchni korpusu, z uwzględnieniem ust. 3, lub główki naniesioną wartość nominalną ich masy wyrażonej w:

a) kilogramach – dla wartości nominalnych masy od 1 kg do 50 kg,

b) gramach – dla wartości nominalnych masy od 1 g do 500 g.

3. W przypadku odważników walcowych klas dokładności M₁ i M₂ o wartościach nominalnych masy 500 g i od 1 kg do 10 kg dopuszcza się naniesienie wartości nominalnej masy na powierzchni bocznej korpusu.

4. Odważniki klasy dokładności F₂ powinny być dodatkowo oznaczone dużą literą „F".

5. Odważniki klasy dokładności M₁ powinny być dodatkowo oznaczone dużą literą „M".

6. Odważniki klasy dokładności M₂ mogą posiadać dodatkowo znak identyfikujący producenta.

1) oznaczone jedną lub dwiema gwiazdkami albo jedną lub dwiema kropkami – w przypadku odważników o wartościach nominalnych masy od 1 g do 500 g i od 1 kg do 50 kg oraz odważników o wartościach nominalnych masy od 1 mg do 1000 mg wykonanych jako blaszki;

2) wykonane z jednym lub dwoma zagięciami – w przypadku odważników o wartościach nominalnych masy od 1 mg do 1000 mg wykonanych jako druciki.

2. Oznaczenia na odważnikach walcowych powinny być:

1) wygrawerowane albo wybite – w przypadku odważników klasy dokładności M_1;

2) wklęsłe albo wypukłe – w przypadku odważników klasy dokładności M₂.

2. Komplet odważników powinien umożliwiać ważenie ładunków o masie w zakresie od masy odważnika o najmniejszej wartości nominalnej do sumy wartości nominalnych mas wszystkich odważników kompletu z rozdzielczością równą najmniejszej wartości nominalnej masy odważnika.

3. Sposoby zestawiania odważników w komplety określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.

4. Skrzynki, o których mowa w ust. 1, powinny być wykonane z materiału zapewniającego zachowanie przez odważniki określonych wymagań metrologicznych i oznakowane tak, aby wskazywać na klasę dokładności znajdujących się w nich odważników: E₁, E₂, F₁, F₂ albo M_1.

2. Błędy odważników klasy dokładności M₂ przy legalizacji ponownej nie powinny przekraczać wartości błędów granicznych dopuszczalnych podanych w tabeli:

Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: J. Hausner

¹⁾ Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej – gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 1, poz. 5).

Załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 12 czerwca 2003r. (poz. 1084)

Załącznik nr 1

WYMIARY I WYKONANIE ODWAŻNIKÓW PROSTOPADŁOŚCIENNYCH KLAS DOKŁADNOŚCI M₁ I M₂ O WARTOŚCIACH NOMINALNYCH MASY OD 5 KG DO 50 KG

Załącznik nr 2

WYMIARY I WYKONANIE ODWAŻNIKÓW WALCOWYCH KLAS DOKŁADNOŚCI M₁ I M₂ O WARTOŚCIACH NOMINALNYCH MASY OD 1 KG DO 10 KG

Załącznik nr 3

SPOSOBY ZESTAWIANIA ODWAŻNIKÓW W KOMPLETY