Dziennik Ustaw - rok 2000 nr 36 poz. 416

Na podstawie art. 125 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602, Nr 123, poz. 779 i Nr 160, poz. 1086, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 133, poz. 872, z 1999 r. Nr 106, poz. 1216 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136) zarządza się, co następuje:

1) warunki i tryb:

a) kierowania osób na badania psychologiczne,

b) uzyskiwania i cofania uprawnień do przeprowadzania badań psychologicznych oraz uzyskiwania i cofania zezwoleń jednostkom przeprowadzającym te badania,

c) odwoływania się od orzeczeń psychologicznych,

d) kontroli przeprowadzania badań psychologicznych oraz wydawanych orzeczeń psychologicznych,

2) warunki i sposób przeprowadzania badań psychologicznych,

3) sposób postępowania z dokumentacją związaną z przeprowadzanymi badaniami psychologicznymi oraz wzory stosowanych dokumentów,

4) maksymalne stawki opłat za badania psychologiczne.

2. Lekarz wydaje skierowanie na badanie psychologiczne na druku według wzoru określonego w załączniku nr 1 do rozporządzenia, określając w skierowaniu wskazania do przeprowadzenia badania psychologicznego.

3. Osobie przewidzianej do szkolenia na kierowcę na potrzeby wojska skierowanie na badanie psychologiczne wydaje kierownik właściwej jednostki organizacyjnej Sił Zbrojnych, wskazując jednostkę wykonującą badanie i termin jego przeprowadzenia.

4. Osobie, w stosunku do której w wyniku prawomocnie zakończonego odpowiedniego postępowania stwierdzono sprawstwo wypadku drogowego, w którym był zabity lub ranny, skierowanie wydaje komendant powiatowy (miejski) Policji.

5. Skierowanie, o którym mowa w ust. 3 i 4, wydaje się na druku według wzoru określonego w załączniku nr 2 do rozporządzenia. W przypadku, o którym mowa w ust. 4, do skierowania dołącza się opis wypadku.

6. W skierowaniu wymienionym w ust. 3 i 4 określa się termin, w którym badanie psychologiczne powinno zostać wykonane, nie dłuższy jednak niż 30 dni.

1) badania podstawowe, którym podlega:

a) osoba ubiegająca się po raz pierwszy o wydanie świadectwa kwalifikacji,

b) osoba przewidziana do szkolenia na kierowcę na potrzeby wojska,

2) badania kontrolne, którym podlega:

a) osoba skierowana przez lekarza,

b) sprawca wypadku drogowego, w którym jest zabity lub ranny,

c) osoba, w stosunku do której w wyniku badania podstawowego, kontrolnego lub odwoławczego wydano terminowe orzeczenie negatywne, po upływie okresu określonego w orzeczeniu,

3) badania odwoławcze, którym podlega osoba odwołująca się od treści orzeczenia psychologicznego.

1) posiada:

a) pomieszczenie przeznaczone do badań zbiorowych o powierzchni co najmniej 12 m²,

b) pomieszczenie przeznaczone do badań aparaturowych o powierzchni co najmniej 12 m²,

c) pomieszczenie o powierzchni co najmniej 12 m² dla psychologa uprawnionego do przeprowadzania badań psychologicznych,

d) pomieszczenie służące za ciemnię,

e) pełny zestaw metod badawczych wymienionych w metodyce psychologicznych badań kierowców, opracowanej w Instytucie Transportu Samochodowego w Warszawie, zwanej dalej „metodyką",

2) zatrudnia na stałe psychologa uprawnionego do przeprowadzania badań psychologicznych,

3) jest upoważniona do przeprowadzania badań psychologicznych na podstawie zezwolenia wydanego przez wojewodę.

2. Badanie odwoławcze psychologiczne przeprowadza się w jednostce wskazanej przez wojewodę, która:

1) spełnia warunki określone w ust. 1 pkt 1 i 3,

2) zatrudnia co najmniej dwóch uprawnionych psychologów, którzy przeprowadzali badania psychologiczne w zakresie psychologii transportu przez okres co najmniej pięciu lat.

3. Zamiast oddzielnych pomieszczeń do badań zbiorowych i aparaturowych jednostka może posiadać jedno pomieszczenie przeznaczone do tych badań o powierzchni co najmniej 20 m².

1) nie jest możliwe ustalenie tożsamości osoby zgłaszającej się na badanie,

2) stan osoby zgłaszającej się na badanie wskazuje, że znajduje się w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu,

3) osoba badana skarży się na zły stan zdrowia lub złe samopoczucie; w tym przypadku należy ustalić nowy termin badania.

2. W innych przypadkach losowych, uniemożliwiających przeprowadzenie badania psychologicznego, psycholog ustala nowy termin badania lub wskazuje inną jednostkę przeprowadzającą te badania.

1) rejestr osób badanych,

2) protokoły z przeprowadzanych badań,

3) wypełnione kwestionariusze arkuszy odpowiedzi,

4) karta badania, której wzór określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

2. W rejestrze osób badanych można zapisać wyłącznie następujące dane osoby badanej:

1) imię i nazwisko,

2) datę i miejsce urodzenia,

3) numer PESEL,

4) miejsce zamieszkania,

5) rodzaj dokumentu stwierdzającego uprawnienie do kierowania pojazdami oraz numer i datę jego wydania.

3. W karcie badania zapisuje się następujące dane osoby badanej:

1) imię i nazwisko,

2) datę urodzenia,

3) wiek,

4) wykształcenie,

5) miejsce zamieszkania,

6) numer PESEL,

7) zawód,

8) staż w kierowaniu pojazdami,

9) rodzaj wykonanego badania i uzyskane wyniki.

4. Dokumentacja badania psychologicznego przechowywana jest w jednostce przez okres co najmniej dwudziestu lat.

5. W przypadku niszczenia dokumentacji badań psychologicznych po okresie, o którym mowa w ust. 4, sporządza się protokół zawierający:

1) wykaz numerów ewidencyjnych kart badania,

2) listę osób dokonujących zniszczenia dokumentacji wraz z ich podpisami.

6. Do przetwarzania danych osób badanych stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. Nr 133, poz. 883 i z 2000 r. Nr 12, poz. 136).

1) orzeczenie pozytywne – o posiadaniu predyspozycji psychicznych do kierowania pojazdem,

2) bezterminowe orzeczenie negatywne – o braku predyspozycji psychicznych do kierowania pojazdem,

3) terminowe orzeczenie negatywne – o braku predyspozycji psychicznych do kierowania pojazdem, określając jednocześnie okres, po którym można ponownie przeprowadzić badanie.

2. Orzeczenie wydawane jest na druku według wzoru określonego w załączniku nr 5 do rozporządzenia; w przypadku, o którym mowa w § 2 ust. 1, orzeczenie wydaje się na druku skierowania określonym w załączniku nr 1 do rozporządzenia.

3. Orzeczenie nie może zawierać jakichkolwiek dodatkowych adnotacji. Zalecenia dla osoby badanej uprawniony psycholog omawia z tą osobą i umieszcza w dokumentacji badania.

4. Orzeczenie wydaje się osobie badanej po ukończeniu badania, w terminie nie dłuższym niż 3 dni od dnia zakończenia badania.

5. W przypadkach określonych w § 2 ust. 3 i 4 kopię orzeczenia wysyła się podmiotowi kierującemu na badanie przesyłką poleconą.

6. W przypadku wydania orzeczenia negatywnego uprawniony psycholog:

1) informuje osobę badaną o przysługującym jej prawie do odwołania i trybie jego złożenia,

2) po upływie terminu przewidzianego do wniesienia odwołania od negatywnego orzeczenia, w okresie 14 dni wysyła kopię orzeczenia przesyłką poleconą do starosty, zgodnie z miejscem stałego zamieszkania osoby badanej – we wszystkich przypadkach, z wyłączeniem badania, o którym mowa w § 2ust.1.

7. Przepisu ust. 6 pkt 2 nie stosuje się, jeżeli osoba badana wniesie odwołanie od negatywnego orzeczenia psychologicznego.

8. Dowód nadania przesyłki poleconej pozostaje w dokumentacji badania.

2. Odwołanie składane jest na piśmie za pośrednictwem jednostki, która wydała orzeczenie. W odwołaniu osoba kwestionująca treść orzeczenia może uzasadnić powody jego złożenia.

3. Jednostka, o której mowa w § 10 ust. 2, przesyła w terminie 3 dni dokumentację z przeprowadzonego badania jednostce wykonującej badania odwoławcze wskazanej, z zastrzeżeniem ust. 4, przez osobę kwestionującą treść negatywnego orzeczenia.

4. W przypadku osób przewidzianych do szkolenia na kierowców na potrzeby wojska jednostkę odwoławczą wskazuje kierownik właściwej jednostki organizacyjnej Sił Zbrojnych.

5. Osoba, która nie zgadza się z treścią orzeczenia psychologicznego otrzymanego w wyniku badania odwoławczego, ma prawo złożyć odwołanie do jednostki badawczo-rozwojowej, jednostki organizacyjnej szkoły wyższej lub placówki naukowej Polskiej Akademii Nauk upoważnionej przez wojewodę do przeprowadzania badań psychologicznych. Przepisy ust. 1–3 stosuje się odpowiednio.

6. Orzeczenie wydane w trybie określonym w ust. 5 jest orzeczeniem ostatecznym.

7. Jeżeli w wyniku przeprowadzonego badania odwoławczego stwierdzone zostanie rażące naruszenie zasad przeprowadzania badań psychologicznych przez jednostkę przeprowadzającą badania, których wynik został zakwestionowany, jednostka przeprowadzająca badanie odwoławcze niezwłocznie powiadamia o tym fakcie właściwego wojewodę.

1) zasad i metodyki przeprowadzanych badań,

2) prowadzonej dokumentacji,

3) wydawanych orzeczeń,

4) warunków lokalowych.

2. Czynności kontrolne w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1–3, przeprowadza osoba posiadająca:

1) uprawnienia do przeprowadzania badań psychologicznych,

2) rekomendację jednostki, o której mowa w § 10 ust. 5.

3. Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół, z którego treścią zapoznaje się kierownika jednostki i uprawnionego psychologa, którego czynności były przedmiotem kontroli. Kierownik jednostki lub uprawniony psycholog mogą zgłosić do protokołu uwagi i zastrzeżenia w odniesieniu do sposobu przeprowadzenia kontroli, stwierdzonych w trakcie kontroli uchybień, oraz do ocen i wniosków w nim zawartych.

1) wniosek o wydanie zezwolenia,

2) odpis dokumentu określającego jednostkę,

3) pisemną opinię jednostki, o której mowa w § 10 ust. 5, potwierdzającą spełnienie wymagań określonych w § 5 ust. 1 pkt 1 lit. e),

4) dokumenty potwierdzające spełnienie innych wymagań określonych w § 5 odpowiednio do rodzaju przeprowadzanych badań.

2. Wymóg, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, nie dotyczy jednostki, o której mowa w § 10 ust. 5.

3. Jeżeli jednostka spełnia odpowiednie wymagania określone w § 5, wojewoda wydaje zezwolenie na druku, którego wzór określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

1) otrzymania informacji o zaprzestaniu prowadzenia psychologicznych badań kierowców,

2) stwierdzenia niespełniania przez jednostkę warunków, o których mowa w § 5,

3) stwierdzenia naruszenia przepisów, zasad lub metodyki przeprowadzania badań psychologicznych.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, ponowne zezwolenie może być wydane po upływie 3 lat od dnia, w którym decyzja o cofnięciu zezwolenia stała się prawomocna.

1) posiada dyplom ukończenia wyższych studiów psychologicznych,

2) ukończy podyplomowe studia z zakresu psychologii transportu,

3) odbędzie co najmniej dwutygodniową praktykę w zakresie psychologicznych badań kierowców w jednostce, o której mowa w § 10 ust. 5, lub ukończy z wynikiem pozytywnym kurs organizowany przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne, według programu określonego w załączniku nr 7 do rozporządzenia,

4) została wpisana przez wojewodę do ewidencji psychologów uprawnionych do przeprowadzania badań psychologicznych.

2. Psycholog ubiegający się o wpis do ewidencji psychologów uprawnionych do przeprowadzania badań psychologicznych składa do wojewody:

1) wniosek,

2) dyplom ukończenia wyższych studiów psychologicznych,

3) inne dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań określonych w ust. 1 pkt 2 i 3.

3. Jeżeli psycholog spełnia wymagania określone w ust. 1 pkt 1–3, wojewoda wpisuje go do ewidencji psychologów uprawnionych do przeprowadzania badań psychologicznych pod kolejnym numerem ewidencyjnym, wydając zaświadczenie o wpisie na druku według wzoru określonego w załączniku nr 8 do rozporządzenia.

4. Psycholog, który został wpisany do ewidencji psychologów uprawnionych do przeprowadzania badań psychologicznych, używa pieczątki zawierającej imię i nazwisko, numer ewidencyjny oraz wyrazy „psycholog uprawniony do badania osób kierujących pojazdami".

5. Ewidencja psychologów uprawnionych do przeprowadzania badań psychologicznych zawiera następujące dane osoby:

1) imię i nazwisko,

2) datę i miejsce urodzenia,

3) numer PESEL,

4) miejsce zamieszkania,

5) datę wpisu do ewidencji psychologów.

6. Do przetwarzania danych osób wpisanych do ewidencji psychologów uprawnionych do przeprowadzania badań psychologicznych stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych.

2. Uprawniony psycholog odbywa co pięć lat obowiązkowe szkolenie organizowane przez jednostkę, o której mowa w § 10 ust. 5, lub przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne według programu określonego w załączniku nr 7 do rozporządzenia.

1) jego śmierci,

2) otrzymania pisemnej informacji o zaprzestaniu przeprowadzania badań kierowców,

3) uniemożliwienia przeprowadzenia kontroli badań,

4) niepoddania się szkoleniu, o którym mowa w § 15 ust. 2,

5) naruszenia przez niego przepisów, zasad lub metodyki przeprowadzania badań,

6) niespełnienia wymagań, o których mowa w § 14 ust. 1 pkt 1–3.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, ponowny wpis do ewidencji może nastąpić po upływie 3 lat od dnia, w którym decyzja o skreśleniu z ewidencji stała się prawomocna.

1) podstawowego i kontrolnego – kwotę stanowiącą równowartość 6% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kwartale, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego dla celów emerytalnych, ustalonego dla miesiąca poprzedzającego datę badania,

2) odwoławczego – kwotę stanowiącą równowartość 8,5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kwartale, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego dla celów emerytalnych, ustalonego dla miesiąca poprzedzającego datę badania.

2. Psychologa przeprowadzającego badania psychologiczne przed dniem wejścia w życie przepisów rozporządzenia uznaje się za spełniającego wymagania określone w § 14 ust. 1 pkt 1–3.

3. Orzeczenia psychologiczne wydane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia zachowują ważność.

Minister Transportu i Gospodarki Morskiej: T. Syryjczyk

Załączniki do rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki
Morskiej z dnia 14 kwietnia 2000 r. (poz. 416)

Załącznik nr 1

WZÓR SKIEROWANIA LEKARSKIEGO NA BADANIE PSYCHOLOGICZNE

(format A–4 pionowo)

Załącznik nr 2

Załącznik nr 3

WARUNKI I SPOSÓB PRZEPROWADZANIA BADANIA PSYCHOLOGICZNEGO

§ 1. 1. Przy orzekaniu o predyspozycjach psychicznych do kierowania pojazdem uprawniony psycholog uwzględnia informacje w zakresie:

1) danych z wywiadu i obserwacji, w szczególności informacje o warunkach środowiska, w których realizowane są czynności kierowania pojazdem,

2) wyników zbadanych zmiennych psychologicznych, w szczególności wyników badania:

a) funkcji poznawczych,

b) funkcji psychomotorycznych,

c) funkcji psychofizycznych,

d) cech osobowości,

e) cech temperamentu,

3) opisu wypadku drogowego – w stosunku do osób skierowanych przez komendanta powiatowego (miejskiego) Policji.

2. Szczegółowe warunki organizacyjno-techniczne, zalecane techniki i metody badawcze oraz zasady orzecznictwa określa metodyka.

§ 2. Badanie psychologiczne obejmuje wywiad i obserwację oraz badanie:

1) zmiennych psychologicznych wymienionych w § 1 ust. 1 pkt 2 – w przypadku badań podstawowych oraz badania kontrolnego osoby, w stosunku do której wydano terminowe negatywne orzeczenie psychologiczne,

2) wybranych zmiennych psychologicznych wymienionych w § 1 ust. 1 pkt 2 – w przypadku badania kontrolnego przeprowadzanego na podstawie skierowania od lekarza,

3) wybranych zmiennych psychologicznych wymienionych w § 1 ust. 1 pkt 2 wraz z analizą opisu wypadku drogowego – w przypadku badania kontrolnego przeprowadzanego na podstawie skierowania od komendanta powiatowego (miejskiego) Policji.

§ 3. 1. Badanie psychologiczne przeprowadza się indywidualnie w pomieszczeniach wyłącznie do tego przeznaczonych bez obecności osób trzecich, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. W badaniu psychologicznym dopuszcza się obecność psychologa:

1) odbywającego studia, o których mowa w § 14 ust. 1 pkt 1 i 2 rozporządzenia,

2) odbywającego praktykę lub uczestniczącego w kursie, o których mowa w § 14 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia,

3) uczestniczącego w szkoleniu, o którym mowa w § 15 ust. 2 rozporządzenia,

4) przeprowadzającego kontrolę, o której mowa w § 11 rozporządzenia.

3. Badanie przeprowadza się w kolejnych etapach:

1) rozmowa wstępna,

2) wywiad i obserwacja psychologiczna,

3) przeprowadzenie badań zmiennych psychologicznych,

4) obliczanie wyników i interpretacja danych, analiza dodatkowych źródeł informacji oraz przeprowadzanie badań uzupełniających,

5) opracowanie treści i wydanie orzeczenia.

§ 4. W rozmowie wstępnej należy ustalić tożsamość osoby badanej na podstawie dokumentu tożsamości i następnie:

1) dokonać wpisu osoby do rejestru osób badanych,

2) wypełnić dane osobowe w karcie badania psychologicznego,

3) poinformować osobę badaną o zakresie badania, zasadach jego przeprowadzania i interpretacji poszczególnych wyników oraz o innych przysługujących jej prawach.

§ 5. 1. Oceny funkcji i cech psychologicznych dokonuje się poprzez zastosowanie metod i technik wskazanych w metodyce.

2. Podstawą interpretacji uzyskanych wyników badania są normy testowe i tabele norm aparaturowych.

§ 6. 1. Orzeczenie pozytywne wydaje się w przypadku uzyskania co najmniej następujących wyników

1) wywiad – bez istotnych obciążeń,

2) procesy poznawcze – w normie,

3) osobowość – bez istotnych odchyleń od normy,

4) temperament – bez istotnych odchyleń od normy,

5) sprawność psychomotoryczna – bez istotnych odchyleń od normy.

2. Orzeczenie negatywne wydaje się w przypadku stwierdzenia, że wynik nie mieści się w granicach normy, lub stwierdzenia istotnych obciążeń w wywiadzie:

1) bezterminowo – jeżeli przyczyną wyniku negatywnego są stwierdzone dysfunkcje o charakterze trwałym,

2) terminowo – jeżeli przyczyną wyniku negatywnego są stwierdzone dysfunkcje podlegające zmianie; termin uzależniony jest od charakteru i stopnia istotności odchylenia od normy.

§ 7.1. Wynik badania uprawniony psycholog wpisuje na druku orzeczenia.

2. Wyniki badań powinny być omówione z osobą badaną, bez względu na ich rezultat końcowy.

3. Wydanie orzeczenia osobie badanej następuje dopiero po pokwitowaniu jego odbioru na karcie badania.

4. W przypadku odmowy odbioru orzeczenia psycholog wysyła orzeczenie listem poleconym pod adresem osoby badanej, pozostawiając w dokumentacji badania dowód nadania.

Załącznik nr 4

WZÓR KARTY BADANIA

(format A–4)

Załącznik nr 5

Załącznik nr 6

Załącznik nr 7

Program kursów

I

Program kursu organizowanego przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne dla osób ubiegających się o uprawnienia do przeprowadzania badań psychologicznych

1. Zakres szkolenia

Słuchacze powinni być zapoznani z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, zakresem badań psychologicznych, oceną ich wyników i sposobem orzekania o predyspozycjach psychicznych.

2. Wymagane efekty szkolenia

Absolwent szkolenia powinien charakteryzować się następującymi umiejętnościami:

– samodzielnym przeprowadzaniem badania zgodnie z metodyką badań, technikami i metodami badania,

– samodzielnym przeprowadzaniem interpretacji wyników i orzekaniem,

– samodzielnym prowadzeniem dokumentacji,

– ogólną wiedzą o obowiązujących przepisach w tym zakresie.

3. Plan szkolenia:

1) charakterystyka zawodu – 1 godzina lekcyjna,

2) przedmiot i zakres badania – 1 godzina lekcyjna,

3) metodyka badania – 9 godzin lekcyjnych, w tym 5 godzin ćwiczeń,

4) interpretacja wyników – 3 godziny lekcyjne, w tym 2 godziny ćwiczeń,

5) orzecznictwo – 4 godziny lekcyjne, w tym 2 godziny ćwiczeń,

6) charakterystyka najczęściej popełnianych błędów orzeczniczych – 3 godziny lekcyjne, w tym 2 godziny ćwiczeń,

7) zasady prowadzenia dokumentacji – 2 godziny lekcyjne, w tym 1 godzina ćwiczeń,

8) organizacja badania i przepisy prawne – 2 godziny lekcyjne.

Łącznie godzin = 25.

II

Program szkolenia okresowego psychologów posiadających uprawnienia do przeprowadzania badań psychologicznych

1. Zakres szkolenia

Celem jest zapoznanie psychologów z bieżącymi zmianami w zakresie metodyki psychologicznych badań kierowców i przepisami regulującymi ich przeprowadzanie oraz omówienie najciekawszych przypadków orzeczniczych.

2. Wymagane efekty szkolenia

Znajomość nowych przepisów i praktyczne opanowanie nowych technik i metod badania.

3. Plan szkolenia:

1) szczegółowa analiza nowych przepisów – 2 godziny lekcyjne,

2) omówienie nowych metod badawczych wraz z ćwiczeniami – 5 godzin lekcyjnych,

3) szczegółowa analiza wybranych przypadków orzeczniczych – 3 godziny lekcyjne,

4) szczegółowa analiza najczęściej popełnianych błędów diagnostycznych i orzeczniczych – 4 godziny lekcyjne.

Łącznie = 14 godzin lekcyjnych.

Załącznik nr 8