Dziennik Ustaw - rok 1999 nr 87 poz. 979

Na podstawie art. 19 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. Nr 96, poz. 591, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i z 1999 r. Nr 84, poz. 934) zarządza się, co następuje:

1) wykaz stanowisk pracy bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych,

2) warunki, jakie powinni spełniać zatrudnieni na stanowiskach pracy, o których mowa w pkt 1, oraz prowadzący pojazdy szynowe,

3) zasady oceny zdolności fizycznych i psychicznych pracowników, o których mowa w pkt 2, oraz trybu orzekania o tej zdolności,

4) sposób powoływania i tryb pracy komisji egzaminacyjnych stwierdzających kwalifikacje pracowników zatrudnionych na stanowiskach, o których mowa w pkt 2,

5) wysokość opłat związanych ze stwierdzaniem kwalifikacji, sposób uiszczania tych opłat oraz wzór dokumentu stwierdzającego te kwalifikacje,

6) zasady wynagradzania osób wchodzących w skład komisji egzaminacyjnych.

1) stanowiskach pracy – rozumie się przez to stanowiska bezpośrednio związane z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych oraz stanowiska związane z prowadzeniem pojazdów szynowych,

2) liniach kolejowych – rozumie się przez to również bocznice kolejowe i metro,

3) pracodawcy – rozumie się przez to zarząd kolei, przewoźnika kolejowego lub metra,

4) uprawnionym lekarzu – rozumie się przez to lekarza uprawnionego na podstawie odrębnych przepisów do przeprowadzania badań lekarskich pracowników, sprawowania opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz do wydawania orzeczeń lekarskich do celów określonych w Kodeksie pracy,

5) pracownikach – rozumie się przez to pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych oraz prowadzących pojazdy szynowe,

6) przygotowaniu zawodowym – rozumie się przez to okres zatrudnienia, w trakcie którego pracownik nabywa w sposób zorganizowany wiadomości teoretyczne i umiejętności praktyczne potrzebne do samodzielnego wykonywania obowiązków na stanowiskach pracy, o których mowa w rozporządzeniu,

7) komisji egzaminacyjnej – rozumie się przez to komisję egzaminacyjną stwierdzającą kwalifikacje pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych oraz prowadzących pojazdy szynowe,

8) egzaminie kwalifikacyjnym – rozumie się przez to egzamin mający na celu stwierdzenie posiadania przez pracownika kwalifikacji do pracy na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych albo do prowadzenia pojazdu szynowego.

2. Wykaz stanowisk bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach metra oraz prowadzących pojazdy szynowe metra określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

1) posiada wymagane wykształcenie,

2) posiada zdolność fizyczną i psychiczną, stwierdzoną zaświadczeniem lekarskim,

3) odbyła wymagane przygotowanie zawodowe na dane stanowisko,

4) zdała egzamin kwalifikacyjny przed komisją, stwierdzony świadectwem złożenia egzaminu kwalifikacyjnego,

5) zna specyficzne warunki wykonywania pracy u danego pracodawcy i posiada określone przez pracodawcę dodatkowe umiejętności związane z tymi warunkami,

6) posiada inne, dodatkowe uprawnienia, jeżeli do wykonywania określonych czynności na danym stanowisku pracy są one wymagane na podstawie odrębnych przepisów.

2. Wymagania kwalifikacyjne, rodzaj i zakres przygotowania zawodowego oraz wymagany czas trwania przygotowania dla poszczególnych stanowisk pracy określają załączniki nr 3 i 4 do rozporządzenia.

1) dyplom lub świadectwo stwierdzające wymagane wykształcenie,

2) zaświadczenie stwierdzające zdolność fizyczną i psychiczną do pracy na określonym stanowisku, wydane przez uprawnionego lekarza.

2. Jeżeli pracodawca nie ma możliwości zorganizowania przygotowania zawodowego w swoim przedsiębiorstwie, zawiera porozumienie z innym pracodawcą.

3. Pracodawca obowiązany jest zaopatrzyć osobę odbywającą przygotowanie zawodowe w program szkolenia i dzienniczek przygotowania zawodowego, zwany dalej „dzienniczkiem”, oraz sprawować nadzór nad przygotowaniem zawodowym bądź wyznaczyć inną osobę kierującą przygotowaniem zawodowym w jego imieniu.

4. Osoba kierująca przygotowaniem zawodowym powinna posiadać kwalifikacje zawodowe, stwierdzone świadectwem złożenia egzaminu kwalifikacyjnego, odpowiednie dla danego stanowiska pracy oraz posiadać co najmniej 3-letni staż pracy na danym stanowisku.

1) szkolenie teoretyczne z przepisów i zagadnień niezbędnych do samodzielnej pracy, obowiązujących na określonym stanowisku,

2) szkolenie praktyczne, podczas którego osoba odbywająca przygotowanie zawodowe nabywa wiedzę i umiejętności praktyczne na tym stanowisku,

3) zajęcia próbne na stanowisku pracy, wykonywane samodzielnie przez osobę odbywającą przygotowanie zawodowe pod nadzorem wykwalifikowanego pracownika.

2. Jeżeli przygotowanie zawodowe odbywa się w niepełnym wymiarze czasu pracy, okres przygotowania zawodowego powinien być odpowiednio wydłużony.

1) wymienić jednostki organizacyjne pracodawcy, w których odbywało się przygotowanie zawodowe, oraz:

a) dla stanowisk pracy bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych – wymienić również jednostkę organizacyjną i obiekty eksploatacyjne, w których odbywało się przygotowanie zawodowe,

b) dla stanowisk pracy związanych z prowadzeniem pojazdów szynowych – wymienić również typy i numery serii pojazdów szynowych z napędem oraz odcinki linii kolejowych, na których odbywało się przygotowanie zawodowe,

2) określić charakter czynności wykonywanych w każdym tygodniu (na poszczególnych stanowiskach pracy).

2. Osoba kierująca przygotowaniem zawodowym co najmniej raz w miesiącu potwierdza przebieg przygotowania zawodowego i wpisuje ocenę w dzienniczku.

3. Po zakończeniu przygotowania zawodowego lub przy zmianie jednostki organizacyjnej, w której odbywało się przygotowanie, osoba kierująca przygotowaniem wpisuje w dzienniczku ogólną ocenę przebiegu przygotowania zawodowego. Ocenę tę potwierdza kierownik jednostki organizacyjnej, w której odbywało się przygotowanie.

1) przewodniczący posiadający wykształcenie wyższe lub średnie, świadectwo złożenia egzaminu kwalifikacyjnego odpowiadającego specjalności osób egzaminowanych i co najmniej 3-letni staż pracy w danej specjalności,

2) co najmniej dwaj członkowie z wykształceniem co najmniej średnim, posiadający świadectwo złożenia egzaminu kwalifikacyjnego odpowiadającego specjalności osób egzaminowanych oraz co najmniej 3-letni staż pracy u pracodawcy,

3) sekretarz komisji,

4) w wypadku przeprowadzania egzaminu dla pracowników innego pracodawcy – przedstawiciel tego pracodawcy, posiadający wykształcenie co najmniej średnie oraz świadectwo złożenia egzaminu kwalifikacyjnego odpowiadającego specjalności osób egzaminowanych.

2. Przewodniczącego komisji egzaminacyjnej powołuje i odwołuje okręgowy inspektor kolejnictwa na wniosek pracodawcy.

3. Pozostałych członków komisji powołuje przewodniczący komisji w uzgodnieniu z okręgowym inspektorem kolejnictwa.

4. Sekretarza komisji egzaminacyjnej wyznacza pracodawca.

5. Obsługę administracyjną komisji egzaminacyjnej zapewnia pracodawca.

2. Wniosek o przeprowadzenie egzaminu kwalifikacyjnego składa się w jednostce organizacyjnej pracodawcy, przy którym została powołana komisja egzaminacyjna.

3. Do wniosku należy dołączyć:

1) odpis dyplomu lub świadectwo ukończenia szkoły,

2) dzienniczek przygotowania zawodowego,

3) dowód uiszczenia opłaty za egzamin kwalifikacyjny,

4) wskazanie stanowiska pracy, na którym ma być zatrudniona osoba zainteresowana,

5) kopię zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w § 4 ust. 1 pkt 2,

6) informację o odbyciu przygotowania zawodowego na stanowiskach pracy związanych z kwalifikacjami, o których stwierdzenie ubiega się osoba zainteresowana,

7) wynik ostatniego egzaminu kwalifikacyjnego i datę tego egzaminu,

8) adres, na jaki należy przesłać informację o dopuszczeniu osoby zainteresowanej do egzaminu wraz z informacją o terminie i miejscu jego przeprowadzenia.

1) dopuszcza osoby zainteresowane do egzaminu kwalifikacyjnego, a w przypadku stwierdzenia braków we wniosku, o którym mowa w § 11 ust. 3, występuje bezzwłocznie o usunięcie wskazanych braków w terminie nie dłuższym niż 2 tygodnie,

2) wyznacza termin i miejsce egzaminu,

3) wyznacza skład komisji do przeprowadzenia egzaminu praktycznego oraz części pisemnej egzaminu teoretycznego, zwany dalej „zespołem egzaminacyjnym”,

4) wyznacza terminy egzaminów poprawkowych,

5) określa dla poszczególnych członków komisji zakres zagadnień egzaminacyjnych egzaminu ustnego,

6) zatwierdza na wniosek członków komisji tematy egzaminu praktycznego oraz części pisemnej i ustnej egzaminu teoretycznego.

2. Osoba dopuszczona do egzaminu, o którym mowa w ust. 1, powinna być zawiadomiona o jego terminie i miejscu listem poleconym, co najmniej na 2 tygodnie przed terminem.

2. Zakres przedmiotowy egzaminu kwalifikacyjnego na poszczególne stanowiska bezpośrednio związane z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych oraz z prowadzeniem pojazdów szynowych określa, z zastrzeżeniem ust. 3, załącznik nr 3 do rozporządzenia.

3. Zakres przedmiotowy egzaminu kwalifikacyjnego na poszczególne stanowiska bezpośrednio związane z prowadzeniem ruchu na liniach metra oraz z prowadzeniem pojazdów szynowych metra określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

2. Egzamin praktyczny przeprowadza się na stanowisku pracy.

3. Egzamin praktyczny może być przeprowadzany indywidualnie dla każdej z egzaminowanych osób lub w zespołach 2-3-sobowych, z tym że każda z osób egzaminowanych powinna mieć ściśle określone zadania do samodzielnego wykonania, które podlegają indywidualnej ocenie.

4. Egzamin praktyczny nie powinien trwać dłużej niż 8 godzin.

5. Egzamin praktyczny przeprowadza co najmniej dwuosobowy zespół egzaminacyjny posiadający kwalifikacje w zakresie specjalności osób egzaminowanych.

6. Oceny egzaminu praktycznego dokonuje zespół egzaminacyjny. Jeżeli wykonane zadanie nie pozwala na stwierdzenie dostatecznych umiejętności praktycznych zdającego, zespół egzaminatorów może zarządzić wykonanie dodatkowego zadania do samodzielnego wykonania w innym czasie lub terminie.

7. Z przebiegu egzaminu praktycznego zespół egzaminacyjny przeprowadzający egzamin sporządza protokół, w którym stwierdza wynik egzaminu.

8. Pozytywny wynik egzaminu praktycznego stanowi warunek dopuszczenia osoby egzaminowanej do egzaminu teoretycznego.

9. W przypadku uzyskania na egzaminie praktycznym wyniku negatywnego, przewodniczący komisji egzaminacyjnej wyznacza termin egzaminu poprawkowego. Egzamin poprawkowy praktyczny można zdawać tylko jeden raz.

2. Egzamin teoretyczny składa się z części pisemnej i ustnej.

3. Część pisemna polega na opracowaniu przez osobę egzaminowaną zadanych tematów lub udzieleniu odpowiedzi na zadane testy.

4. Część ustna stanowi sprawdzenie wiadomości na wybrane losowo zestawy pytań przygotowane przez komisję egzaminacyjną.

2. W przypadku gdy egzamin pisemny ma formę testu, powinien zawierać od 40 do 60 pytań.

3. Zdanie egzaminu pisemnego jest warunkiem dopuszczenia osoby egzaminowanej do części ustnej.

4. W przypadku przeprowadzania egzaminu pisemnego w formie testu egzamin uważa się za zdany, przy udzieleniu prawidłowej odpowiedzi na 2/3 pytań.

5. W części ustnej egzaminu osoba egzaminowana wybiera w sposób losowy zestaw pytań ze zbioru przygotowanego przez komisję egzaminacyjną.

6. W przypadku trudności w ocenie poprawności odpowiedzi udzielonej przez osobę egzaminowaną, przewodniczący komisji egzaminacyjnej może zadać osobie egzaminowanej dodatkowe pytanie, nawiązujące do pytania uprzednio zadanego.

7. Do uzyskania wyniku pozytywnego z części ustnej egzaminu wymagane jest udzielenie prawidłowej odpowiedzi na 2/3 zadanych pytań.

8. W przypadku uzyskania na egzaminie kwalifikacyjnym wyniku negatywnego, przewodniczący komisji egzaminacyjnej obowiązany jest określić termin, po którego upływie zainteresowany może ponownie przystąpić do egzaminu kwalifikacyjnego. Termin ten nie może być krótszy niż 2 tygodnie. Egzamin kwalifikacyjny poprawkowy można składać dwa razy.

2. Komisja egzaminacyjna, na podstawie uzyskanego przez osobę egzaminowaną pozytywnego wyniku egzaminu, wydaje świadectwo złożenia egzaminu kwalifikacyjnego; wzór świadectwa określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

3. Protokół, o którym mowa w ust. 1, przewodniczący komisji egzaminacyjnej przekazuje pracodawcy, a jego kopię – właściwemu okręgowemu inspektorowi kolejnictwa.

4. Pracodawca zapewnia przechowanie dokumentacji z przeprowadzonych egzaminów oraz prowadzi ich rejestr.

2. Organizowanie doskonalenia zawodowego i egzaminów okresowych, nie rzadziej niż raz na cztery lata, pracowników zatrudnionych na stanowiskach, o których mowa w załącznikach nr 1 i 2 do rozporządzenia, należy do obowiązków pracodawcy.

3. Egzaminy okresowe w formie testów przeprowadza komisja powołana zgodnie z przepisami § 10.

4. Jeżeli zarząd kolei lub przewoźnik kolejowy nie ma warunków do organizowania doskonalenia zawodowego pracowników lub przeprowadzania egzaminów okresowych, obowiązany jest skierować w tym celu odpłatnie pracownika do innego zarządu kolei lub innego przewoźnika kolejowego.

2. Opłatę, o której mowa w ust. 1, wnosi się przekazem bankowym, pocztowym lub przelewem na konto pracodawcy, przy którym działa komisja egzaminacyjna.

3. Nie ponosi opłaty egzaminacyjnej pracodawca, przy którym została powołana komisja egzaminacyjna.

2. Łączna wysokość wynagrodzenia komisji egzaminacyjnej powinna wynosić 70% sumy opłat egzaminacyjnych, o których mowa w § 22 ust. 1.

3. Wynagrodzenie przewodniczącego komisji egzaminacyjnej jest o 50% wyższe niż członków komisji.

4. Wynagrodzenie sekretarza komisji stanowi 50% wynagrodzenia członka komisji.

2. Charakterystykę stanowisk bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach metra oraz związanych z prowadzeniem pojazdów szynowych metra wraz z określeniem wymogów zdrowotnych dotyczących kategorii wzroku i słuchu oraz terminów badań okresowych na poszczególnych stanowiskach określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.

2. Wzory zaświadczeń lekarskich określają załączniki nr 9 i 10 do rozporządzenia.

Minister Transportu i Gospodarki Morskiej: T. Syryjczyk

Załączniki do rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej
z dnia 3 września 1999 r. (poz. 979)

Załącznik nr 1

WYKAZ STANOWISK BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANYCH Z PROWADZENIEM RUCHU NA LINIACH KOLEJOWYCH ORAZ PROWADZĄCYCH POJAZDY SZYNOWE

Załącznik nr 2

WYKAZ STANOWISK BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANYCH Z PROWADZENIEM RUCHU NA LINIACH METRA ORAZ PROWADZĄCYCH POJAZDY SZYNOWE METRA

Załącznik nr 3

WYMAGANIA KWALIFIKACYJNE, RODZAJ, ZAKRES I CZAS TRWANIA PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO ORAZ ZAKRES PRZEDMIOTOWY EGZAMINU KWALIFIKACYJNEGO NA POSZCZEGÓLNE STANOWISKA BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANE Z PROWADZENIEM RUCHU NA LINIACH KOLEJOWYCH ORAZ PROWADZĄCYCH POJAZDY SZYNOWE

Dyżurny ruchu

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

Wariant A

1. Wykształcenie – średnie techniczne o specjalności transport kolejowy.

2. Zawodowy staż pracy – odbycie przygotowania zawodowego.

Wariant B

1. Wykształcenie – średnie techniczne o specjalności pokrewnej wariantowi A, odpowiedniej dla tego egzaminu.

2. Zawodowy staż pracy – odbycie przygotowania zawodowego.

II. Program przygotowania zawodowego:

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) dokonanie zapisów w dokumentacji techniczno-ruchowej podczas występowania usterek w działaniu urządzeń sterowania ruchem kolejowym,

2) wypisanie rozkazów pisemnych w zadanych przypadkach,

3) dokonanie zapisów w dzienniku ruchu podczas zamknięć torowych,

4) opracowanie treści podanych telegramów adresowych,

5) przygotowanie drogi przebiegu dla wjazdu, wyjazdu i przejazdu pociągu na podanych urządzeniach sterowania ruchem kolejowym.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematów z zakresu:

a) techniki i organizacji ruchu kolejowego,

b) sterowania ruchem kolejowym,

2) część ustna – znajomość zagadnień z zakresu:

a) techniki i organizacji ruchu kolejowego,

b) sygnalizacji kolejowej,

c) obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności,

d) bezpieczeństwa i higieny pracy

oraz ogólna znajomość:

– budowy urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności,

– zagadnień pracowniczych,

– organizacji i wykonywania wojskowych przewozów transportem kolejowym,

– budowy urządzeń zabezpieczenia ruchu na przejazdach kolejowych.

Nastawniczy

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – zasadnicze zawodowe.

2. Zawodowy staż pracy – 2 lata w specjalności związanej z ruchem pociągów.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) dokonanie zapisów w dokumentacji techniczno-ruchowej podczas występowania usterek w działaniu urządzeń sterowania ruchem kolejowym,

2) założenie zamka trzpieniowego i spony iglicowej,

3) przygotowanie drogi przebiegu dla wjazdu, wyjazdu i przejazdu pociągu na podanych urządzeniach sterowania ruchem kolejowym,

4) zabezpieczenie taboru przed zbiegnięciem,

5) osygnalizowanie zamkniętego toru szlakowego i stacyjnego,

6) odłączenie napędu zwrotnicowego o scentralizowanym sposobie nastawiania i przejścia na ręczne przestawianie zwrotnicy.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematów z zakresu:

a) techniki ruchu kolejowego,

b) sterowania ruchem kolejowym,

2) część ustna – znajomość zagadnień z zakresu:

a) techniki ruchu kolejowego,

b) sygnalizacji kolejowej,

c) obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności,

d) bezpieczeństwa i higieny pracy

oraz ogólna znajomość budowy urządzeń:

– sterowania ruchem kolejowym i łączności,

– zabezpieczenia ruchu na przejazdach kolejowych.

Zwrotniczy

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – zasadnicze zawodowe.

2. Zawodowy staż pracy – odbycie przygotowania zawodowego.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

1. Szkolenie praktyczne:

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) dokonanie zapisów w dokumentacji techniczno-ruchowej podczas występowania usterek w działaniu urządzeń sterowania ruchem kolejowym,

2) założenie zamka trzpieniowego i spony iglicowej,

3) przygotowanie drogi przebiegu dla wjazdu, wyjazdu i przejazdu pociągu na podanych urządzeniach sterowania ruchem kolejowym,

4) zabezpieczenie taboru przed zbiegnięciem,

5) wykonanie uproszczonej próby hamulca zespolonego.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu techniki ruchu kolejowego,

2) część ustna – znajomość zagadnień z zakresu:

a) techniki ruchu kolejowego,

b) sygnalizacji kolejowej,

c) obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności,

d) bezpieczeństwa i higieny pracy.

Kierownik pociągu

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

Wariant A

1. Wykształcenie – średnie techniczne o specjalności ekonomika transportu kolejowego lub ruch i przewozy kolejowe.

2. Zawodowy staż pracy – odbycie przygotowania zawodowego.

Wariant B

1. Wykształcenie – średnie techniczne, ekonomiczne lub ogólne.

2. Zawodowy staż pracy – odbycie przygotowania zawodowego.

II. Program przygotowania zawodowego:

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) sporządzenie umowy najmu,

2) sporządzenie miesięcznego sprawozdania kasowego,

3) sporządzenie miesięcznego sprawozdania statystycznego,

4) opracowanie projektu odpowiedzi na skargę podróżnego lub reklamację złożona przez klienta.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematów z zakresu:

a) odprawy osób, przesyłek bagażowych i ekspresowych,

b) odprawy przesyłek towarowych,

c) użytkowania wagonów,

d) zarachowania przychodów,

2) część ustna – znajomość:

a) Prawa przewozowego oraz taryf w zakresie przewozu osób,

b) Prawa przewozowego i taryf towarowych,

c) użytkowania wagonów w komunikacji krajowej i międzynarodowej,

d) zagadnień zarachowawczo-kasowych,

e) zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ustawiacz

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – zasadnicze zawodowe.

2. Zawodowy staż pracy – 3 lata w zespole manewrowym.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

1. Szkolenie praktyczne:

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) wykonanie pod nadzorem zadanej czynności manewrowej,

2) wykonanie wstępnych oględzin technicznych składu pociągu,

3) wykonanie próby hamulca zespolonego,

4) przyjęcie wagonu w punkcie zdawczo-odbiorczym.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu:

a) organizacji i techniki ruchu kolejowego,

b) zagadnień handlowo-przewozowych,

2) część ustna – znajomość zagadnień z zakresu:

a) organizacji i techniki ruchu kolejowego,

b) sygnalizacji kolejowej,

c) zagadnień handlowo-przewozowych,

d) bezpieczeństwa i higieny pracy.

Manewrowy

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – zasadnicze zawodowe.

2. Zawodowy staż pracy – odbycie przygotowania zawodowego.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

1. Szkolenie praktyczne:

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) dokonanie zapisów w dokumentacji techniczno-ruchowej podczas występowania usterek w działaniu urządzeń sterowania ruchem kolejowym,

2) założenie zamka trzpieniowego i spoiny iglicowej,

3) przygotowanie drogi przebiegu dla wjazdu, wyjazdu i przejazdu pociągu na podanych urządzeniach sterowania ruchem kolejowym,

4) zabezpieczenie toru przed zbiegnięciem,

5) wykonanie uproszczonej próby hamulca zespolonego.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu techniki ruchu kolejowego,

2) część ustna – znajomość zagadnień z zakresu:

a) techniki ruchu kolejowego,

b) sygnalizacji kolejowej,

c) obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności,

d) bezpieczeństwa i higieny pracy.

Monter urządzeń sterowania ruchem kolejowym

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – zasadnicze zawodowe w zawodzie mechanicznym lub elektrotechnicznym.

2. Zawodowy staż pracy – 2 lata pracy przy naprawie i utrzymaniu urządzeń sterowania ruchem kolejowym, zwanych dalej urządzeniami „srk”.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

1. Szkolenie praktyczne – nie przewiduje się.

2. Szkolenie teoretyczne – według odrębnego programu nauczania.

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny – wykazanie się umiejętnościami wykonywania prac w urządzeniach zewnętrznych i wewnętrznych srk:

1) zmontowanie wyznaczonego urządzenia lub jego zespołu,

2) zdemontowanie wyznaczonego urządzenia lub jego zespołu,

3) regulacja wyznaczonego urządzenia lub jego części składowej,

4) wykonanie wyznaczonych zabiegów utrzymaniowych,

5) wykonanie wyznaczonych pomiarów przy użyciu mierników i sprawdzianów,

6) ustalenie i usunięcie symulowanych niesprawności w urządzeniach srk,

7) wykonanie czynności poprzedzających przystąpienie do prac w czynnych urządzeniach srk, a mianowicie: dokonanie zapisu w książce kontroli urządzeń srk z uwzględnieniem zakresu robót, konieczności wprowadzenia obostrzonych zasad prowadzenia ruchu oraz sposobu ostrzegania pracujących monterów przez personel obsługi urządzeń.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu prac wykonywanych przez montera urządzeń sterowania ruchem kolejowym i obowiązków na tym stanowisku,

2) część ustna – znajomość:

a) budowy, działania, utrzymania i obsługi elektromechanicznych urządzeń srk,

b) technologii montażu poszczególnych zespołów i podzespołów elektromechanicznych i przekaźnikowych urządzeń srk oraz ogólna znajomość:

– praw i obowiązków pracowników kolejowych,

– zasad ewidencji i obiegu dokumentacji pracy i płac w zakresie stanowiska roboczego,

– gospodarki materiałowej,

– sygnalizacji kolejowej,

– działania i obsługi przewodowej i radiowej łączności kolejowej,

– podstawowych zasad techniki i organizacji ruchu pociągów i manewrów,

– regulaminów technicznych stacji,

– dokumentacji znajdującej się na posterunku ruchu dotyczącej regulaminowych działań pracowników kolejowych różnych specjalności,

– zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, m.in. z uwzględnieniem ochrony przeciwporażeniowej oraz przeciwpożarowej,

– zasad przygotowania urządzeń srk do pracy w warunkach zimowych.

Toromistrz

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – średnie lub zasadnicze zawodowe o specjalności monter nawierzchni kolejowych.

2. Zawodowy staż pracy – 3 lata na stanowisku rzemieślnika w jednostkach drogowych przy naprawach i utrzymaniu toru kolejowego.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

1. Szkolenie praktyczne – nie przewiduje się.

2. Szkolenie teoretyczne – według odrębnego programu nauczania.

3. Zajęcia próbne – pod nadzorem, przy czynnościach toromistrza – 24 dni.

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) wytyczenie w terenie rozjazdu,

2) zniwelowanie toru lub terenu za pomocą niwelatora lub sprzętem pomocniczym,

3) dokonanie pomiaru strzałek łuku,

4) wykonanie technicznych badań rozjazdu,

5) dokonanie odczytu z planu schematycznego stacji oraz odczytu na rysunku technicznym,

6) osłonięcie sygnałami przeszkody w torze oraz miejsca ograniczenia szybkości ruchu pociągów w torze,

7) wykonanie odrębnego szkicu obiektu,

8) opracowanie harmonogramu robót przy wymianie rozjazdu, regulacji odcinka toru w planie i profilu oraz regulacji naprężeń w torze bezstykowym metodą swobodnej regulacji naprężeń,

9) sporządzenie wykresu pełzania toków szynowych toru bezstykowego.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu:

a) pracy i obowiązków toromistrza,

b) zasad tyczenia osi torów,

c) zasad niwelacji toru i terenu,

d) zasad budowy toru kolejowego,

e) organizacji robót torowych,

f) analizy zmian stanu naprężeń w tokach szynowych,

g) regulacji naprężeń w torze bezstykowym,

h) naprawy pękniętej szyny w torze bezstykowym,

2) część ustna – znajomość:

a) zasad tyczenia osi torów i rozjazdów,

b) zasad niwelowania torów i terenu, dokonywanie stosownych pomiarów i obliczania strzałek łuków,

c) zasad dokonywania kontroli stanu torów, rozjazdów i budowli inżynieryjnych oraz związanych z tym pomiarów,

d) zasad osygnalizowania i prowadzenia robót związanych z budową i utrzymaniem podtorza i nawierzchni toru, budowli i urządzeń kolejowych,

e) budowy i działania sprzętu i maszyn oraz ręcznych narzędzi do robót torowych,

f) budowy, zasad działania i napraw rozjazdów kolejowych,

g) zasad budowy i utrzymania torów bezstykowych,

h) zagadnień spawalnictwa szyn i rozjazdów,

i) zasad dokonywania odbioru robót nawierzchniowych i podtorzowych,

j) zasad dokonywania badań defektoskopowych,

k) zasad określania przydatności elementów nawierzchni kolejowej oraz ich składowania,

I) zasad i zakresu przygotowania kolei do pracy w warunkach zimowych,

ł) budowy i utrzymania urządzeń ogrzewania rozjazdów kolejowych,

m) sygnalizacji kolejowej i techniki ruchu,

n) budowy, zasad działania i obsługi urządzeń sterowania ruchem i łączności kolejowej,

o) zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

p) zasad ochrony przeciwpożarowej oraz posługiwania się sprzętem przeciwpożarowym,

r) zasad postępowania w razie wypadku kolejowego, uszkodzenia toru, podtorza, budowli albo innych urządzeń kolejowych, zagrażających bezpieczeństwu ruchu,

s) sposobów udzielania pierwszej pomocy w razie wypadków z ludźmi lub nagłych zachorowań.

Dróżnik przejazdowy

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

Wariant A

1. Wykształcenie – zasadnicze zawodowe.

2. Zawodowy staż pracy – odbycie przygotowania zawodowego.

Wariant B

1. Wykształcenie – podstawowe.

2. Zawodowy staż pracy – 6 miesięcy w wykonawczych jednostkach drogowych lub inżynierii ruchu.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

1. Szkolenie praktyczne – nie przewiduje się.

2. Szkolenie teoretyczne – według odrębnego programu nauczania.

3. Zajęcia próbne – pod nadzorem przy czynnościach dróżnika przejazdowego na różnych przejazdach strzeżonych, głównie o dużym natężeniu ruchu – 18 dni.

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) obsługa mechanicznej i elektrycznej rogatki przejazdu strzeżonego,

2) przyjęcie telegramu o kursowaniu pociągu dodatkowego, zmianie sytuacji ruchowej lub zawierającego polecenie dla dróżnika przejazdowego oraz zgłoszenie zamknięcia rogatek lub wykonanie otrzymanego polecenia,

3) osłonięcie sygnałami przeszkody w torze szlakowym i na stacji,

4) osłonięcie sygnałami miejsca ograniczenia szybkości ruchu pociągów w torze szlaku jedno- lub dwutorowego,

5) zabezpieczenie pękniętej szyny w torze jednym ze stosowanych sposobów,

6) zabezpieczenie i obsługa przejazdu w przypadku uszkodzenia rogatek lub sygnalizacji świetlnej.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu pracy i obowiązków dróżnika przejazdowego,

2) część ustna – znajomość:

a) obowiązków dróżnika przejazdowego,

b) sygnalizacji kolejowej i techniki ruchu kolejowego z zakresu obowiązków dróżnika przejazdowego,

c) budowy, działania i obsługi rogatek przejazdowych, sygnalizacji świetlnej oraz urządzeń telewizji przemysłowej,

d) zasad obsługi urządzeń przejazdu strzeżonego w razie uszkodzenia lub unieruchomienia urządzeń rogatkowych lub sygnalizacji świetlnej,

e) zasad postępowania w razie wypadku na przejeździe lub w jego pobliżu, uszkodzenia toru, budowli albo innych urządzeń kolejowych, zagrażających bezpieczeństwu ruchu,

f) zasad obsługi urządzeń łączności,

g) budowy toru kolejowego i nawierzchni kolejowej oraz zasad wykonywania podstawowych robót związanych z utrzymaniem toru i nawierzchni przejazdu,

h) kategorii przejazdów kolejowych i warunków, jakim powinny odpowiadać,

i) podstawowych zasad ruchu drogowego,

j) zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

k) sposobów udzielania pierwszej pomocy w razie wypadków z ludźmi lub nagłych zachorowań,

l) zasad przygotowania kolei do pracy w warunkach zimowych oraz posługiwania się sprzętem do usuwania śniegu i lodu z urządzeń kolejowych.

Maszynista pojazdu trakcyjnego

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

Wariant A

1. Wykształcenie – złożony egzamin kwalifikacyjny na stanowisko pomocnika maszynisty pojazdu trakcyjnego.

2. Zawodowy staż pracy – 1 rok na stanowisku pomocnika maszynisty pojazdu trakcyjnego i przejechanie w tym czasie:

– 15 tys. km w trakcji elektrycznej lub

– 10 tys. km w trakcji spalinowej, lub

– 5 tys. km w trakcji parowej.

Wariant B

1. Wykształcenie – złożony egzamin kwalifikacyjny na stanowisko maszynisty w innym rodzaju trakcji.

2. Zawodowy staż pracy – 1 rok na stanowisku maszynisty pojazdu trakcyjnego w innym rodzaju trakcji.

Wariant C

1. Wykształcenie – średnie techniczne właściwej specjalności oraz złożony egzamin kwalifikacyjny na stanowisko pomocnika maszynisty.

2. Zawodowy staż pracy – 6 miesięcy na stanowisku pomocnika maszynisty,

– 30 dni pracy przy naprawie i utrzymaniu pojazdów trakcyjnych.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

1. Szkolenie praktyczne:

– wykonawcza jednostka organizacyjna zatrudniająca pracownika:

2. Szkolenie teoretyczne – dla wariantu A i B według
odrębnego programu nauczania; dla wariantu C
nie przewiduje się.

_______

* Dotyczy rodzaju trakcji, na który kandydat jest szkolony.

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny – wykonanie:

1) czynności przygotowania pojazdu trakcyjnego do pracy i zdania pojazdu trakcyjnego po pracy,

2) obsługi pojazdów trakcyjnych podczas jazdy,

3) wstępnych oględzin technicznych pociągu, obsługi hamulców kolejowych,

4) przykładowego lokalizowania i wykrywania usterek w poszczególnych obwodach i urządzeniach pojazdów trakcyjnych,

5) obsługi urządzeń czujności i radiołączności,

6) prowadzenia dokumentacji eksploatacyjnej i naprawczej.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu konstrukcji i obsługi pojazdu trakcyjnego oraz hamulców kolejowych,

2) część ustna – znajomość:

a) konstrukcji i obsługi pojazdów trakcyjnych,

b) przygotowania pojazdu trakcyjnego do pracy i zdania pojazdu trakcyjnego po pracy,

c) działania i obsługi typów hamulców kolejowych stosowanych na kolejach,

d) poszczególnych obwodów i urządzeń pojazdów trakcyjnych,

e) sposobów lokalizowania i usuwania przyczyn wadliwej pracy pojazdu trakcyjnego lub określonych podzespołów,

f) obsługi urządzeń czujności i radiołączności,

g) urządzeń zabezpieczenia ruchu pociągów w zakresie niezbędnym maszyniście pojazdu trakcyjnego,

h) sygnalizacji i organizacji ruchu kolejowego,

i) zasad postępowania w razie wypadku kolejowego lub wydarzeń z ludźmi,

j) przepisów i instrukcji oraz prowadzenia podstawowej dokumentacji eksploatacyjnej i naprawczej,

k) zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

I) bezpiecznych metod pracy przy urządzeniach elektrycznych.

Kierowca lokomotywki spalinowej do 300 KM

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – średnie techniczne lub zasadnicze zawodowe o specjalności mechanicznej.

2. Zawodowy staż pracy – 1 rok przy wykształceniu średnim technicznym lub 2 lata przy wykształceniu zasadniczym zawodowym.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

1. Szkolenie praktyczne – w wykonawczej jednostce organizacyjnej zatrudniającej pracownika:

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) próbna jazda w zakresie umiejętności obsługi urządzeń i hamulców lokomotywki,

2) czynności przygotowania lokomotywki do pracy i zdania lokomotywki po pracy,

3) lokalizowanie, wykrywanie i usuwanie typowych usterek podczas pracy lokomotywki,

4) obsługa hamulców kolejowych podczas przeprowadzania prób hamulca pociągu.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu konstrukcji i obsługi lokomotywki spalinowej do 300 KM,

2) część ustna – znajomość:

a) konstrukcji i obsługi lokomotywek do 300 KM,

b) lokalizacji i sposobów usuwania wadliwej pracy lokomotywki,

c) budowy i obsługi hamulców stosowanych na kolejach,

d) zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

e) sygnalizacji i organizacji ruchu kolejowego.

Kierowca drezyny i wózka motorowego

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

Wariant A

1. Wykształcenie – średnie techniczne specjalności mechanicznej.

2. Zawodowy staż pracy – 1 rok, w tym 2 miesiące jazdy wózkiem jako pomocnik kierowcy przyuczający się do zawodu kierowcy wózka.

Wariant B

1. Wykształcenie – zasadnicze zawodowe w jednym z zawodów mechanicznych.

2. Zawodowy staż pracy – 3 lata, w tym 6 miesięcy przy naprawach wózków motorowych i 2 miesiące jazdy wózkiem jako pomocnik kierowcy przyuczający się do zawodu kierowcy wózka.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

1. Szkolenie praktyczne:

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) odbycie próbnej jazdy na wybranym odcinku linii kolejowej dla sprawdzenia umiejętności jazdy oraz znajomości sygnalizacji kolejowej i techniki ruchu kolejowego,

2) wykrycie i usunięcie usterki w działaniu urządzeń drezyny lub wózka motorowego,

3) osłonięcie sygnałami przeszkody na torze szlakowym,

4) obsługa żurawika hydraulicznego zamontowanego na wózku,

5) osłonięcie sygnałami wózka (drezyny) w czasie nieprzewidzianego postoju na szlaku.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu:

a) budowy, eksploatacji i utrzymania wózków motorowych z napędem spalinowym,

b) techniki ruchu kolejowego,

2) część ustna – znajomość:

a) budowy, działania, obsługi i utrzymania wózków motorowych z napędem spalinowym,

b) budowy i działania silnika spalinowego,

c) zasad gospodarki paliwem i smarami,

d) sposobów wykrywania i usuwania nieprawidłowości w działaniu urządzeń drezyny i wózka motorowego,

e) podstawy budowy toru kolejowego i nawierzchni kolejowej,

f) sygnalizacji kolejowej,

g) techniki i organizacji ruchu kolejowego,

h) geografii sieci kolejowej Polski,

i) służbowego rozkładu jazdy pociągów,

j) zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

k) zasad postępowania w razie wypadków lub stwierdzenia przeszkód albo uszkodzeń kolejowych zagrażających bezpieczeństwu ruchu,

I) sposobów udzielania pierwszej pomocy w razie wypadków z ludźmi lub nagłych zachorowań,

ł) ochrony przeciwpożarowej oraz posługiwania się sprzętem przeciwpożarowym,

m) podstawowych zagadnień z zakresu dozoru technicznego.

IV. Uwagi:

Do egzaminu na kierowcę drezyny i wózka motorowego mogą być dopuszczeni pracownicy (np. kontrolerzy, naczelnicy sekcji, maszyniści wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do robót nawierzchniowych, monterzy i inni), którzy przy wykonywaniu obowiązków służbowych powinni samodzielnie kierować drezyną lub wózkiem motorowym (pojazdem pomocniczym z napędem motorowym).

Pracowników tych przed poddaniem egzaminowi należy przeszkolić:

– teoretycznie (według pkt II.2),

– praktycznie – przy czynnościach pomocnika kierowcy drezyny i wózka motorowego; pracownik powinien przejechać w tym charakterze 600 km (w okresie 12 dni).

Maszynista wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do robót budowlanych

Egzamin może być przeprowadzony w jednej lub kilku z niżej wymienionych specjalności:

1) maszynista oczyszczarki tłucznia w torze,

2) maszynista zgarniarki i profilarki,

3) maszynista stabilizatora dynamicznego,

4) maszynista automatycznej podbijarki torów i rozjazdów,

5) maszynista koparki rowów,

6) maszynista profilarki (ścinarki) ław torowiska,

7) maszynista żurawia torowego,

8) maszynista zgarniarki torowej,

9) maszynista układnic Uk 25 i SBT,

10) maszynista zakrętarki wielowrzecionowej,

11) maszynista zespołu prądotwórczego o mocy 15 kVA i więcej,

12) maszynista pociągu do wymiany nawierzchni kolejowej,

13) maszynista transportera materiałów sypkich,

14) maszynista wymieniarki podkładów,

15) maszynista odśnieżarki torów,

16) maszynista pociągu do odchwaszczania torów,

17) maszynista wciągarki szyn,

18) maszynista urządzenia do bezdźwigowej wymiany rozjazdów,

19) maszynista pojazdu do inspekcji mostów,

20) maszynista maszyny dwudrogowej do robót nawierzchniowych.

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

Wariant A

1. Wykształcenie – zasadnicze zawodowe o specjalności kolejowe maszyny drogowe.

2. Zawodowy staż pracy – 1 rok, w tym 6 miesięcy przy utrzymaniu i naprawie maszyn nawierzchniowych i budowlanych i 6 miesięcy przy czynnościach pomocnika maszynisty określonej ciężkiej maszyny do robót nawierzchniowych.

Wariant B

1. Wykształcenie – zasadnicze zawodowe o specjalności mechanicznej, elektromechanicznej lub elektrycznej.

2. Zawodowy staż pracy – 2 lata na stanowiskach rzemieślniczych przy utrzymaniu i naprawie maszyn nawierzchniowych, w tym 6 miesięcy przy czynnościach pomocnika maszynisty określonej ciężkiej maszyny do robót nawierzchniowych.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) przygotowanie do pracy określonej maszyny,

2) odbycie próbnej pracy maszyną dla sprawdzenia umiejętności obsługiwania maszyny,

3) wykrycie i usunięcie usterki stwierdzonej w czasie pracy maszyny, awaryjne „złożenie" maszyny,

4) osłonięcie sygnałami maszyny w czasie nieprzewidzianego postoju maszyny na szlaku,

5) wykonanie czynności obsługowych po zakończeniu pracy maszyną.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu:

a) budowy, działania, obsługi i utrzymania maszyny,

b) organizacji, techniki i metod wykonywania robót określoną maszyną,

2) część ustna – znajomość:

a) przeznaczenia, budowy, działania i zasad obsługi określonych wieloczynnościowych i ciężkich maszyn stosowanych przy robotach nawierzchniowych,

b) systemów remontów planowo-zapobiegawczych wieloczynnościowych i ciężkich maszyn,

c) zasad i zakresu obsługi oraz konserwacji urządzeń elektrycznych i wieloczynnościowych oraz ciężkich maszyn,

d) techniki ruchu kolejowego oraz zasad organizacji manewrów kolejowych,

e) sygnalizacji kolejowej,

f) udzielania pierwszej pomocy w razie wypadków z ludźmi i nagłych zachorowań,

g) zasad ewidencji obiegu dokumentacji pracy i płacy.

IV. Uwagi:

1. Maszyniści wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do robót nawierzchniowych kierujący pojazdem szynowym powinni po uprzednim przeszkoleniu teoretycznym złożyć dodatkowo egzamin:

1) praktyczny:

– wykonanie próbnej jazdy maszyną na wybranym odcinku linii kolejowej dla sprawdzenia umiejętności jazdy oraz znajomości sygnalizacji kolejowej i techniki ruchu kolejowego,

2) teoretyczny:

a) część pisemna:

– opracowanie tematu z zakresu znajomości techniki ruchu kolejowego,

b) część ustna – znajomość:

– geografii sieci kolejowej Polski,

– służbowego rozkładu jazdy pociągów.

2. Maszyniści obsługujący maszyny pozostające pod nadzorem dozoru technicznego powinni uzyskać uprawnienia do obsługi tych maszyn.

3. Maszyniści obsługujący maszyny energetyczne powinni zdać egzamin ze znajomości zasad eksploatacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznych.

Załącznik nr 4

WYMAGANIA KWALIFIKACYJNE, RODZAJ, ZAKRES I CZAS TRWANIA PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO ORAZ ZAKRES PRZEDMIOTOWY EGZAMINU KWALIFIKACYJNEGO NA POSZCZEGÓLNE STANOWISKA BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANE Z PROWADZENIEM RUCHU NA LINIACH METRA ORAZ PROWADZĄCYCH POJAZDY SZYNOWE METRA

Dyspozytor ruchu metra

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – średnie.

2. Zawodowy staż pracy – 1 rok na stanowisku dyżurnego ruchu i stacji.

II. Program przygotowania zawodowego:

1. Szkolenie praktyczne:

1) obsługa dygitajzera – 2 miesiące,

2) zapoznanie się z systemami i urządzeniami w metrze – 1 miesiąc.

2. Szkolenie teoretyczne – według odrębnego programu nauczania.

3. Zajęcia próbne – pod nadzorem na stanowisku dyspozytora ruchu.

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

1) wykonanie pod nadzorem zadanej czynności dyspozytora ruchu,

2) dokonanie zapisu w wybranym dokumencie,

3) obsługa urządzeń i systemów na stanowisku dyspozytora ruchu,

4) wydawanie poleceń prostych i złożonych,

5) polecenia specjalne.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna:

a) opracowanie tematu z zakresu organizacji i techniki ruchu,

b) znajomość przepisów i instrukcji,

2) część ustna:

a) znajomość przepisów i instrukcji,

b) obsługa urządzeń,

c) postępowanie w przypadku zagrożeń,

d) bezpieczeństwo i higiena pracy.

Dyżurny ruchu i stacji metra

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – średnie.

2. Zawodowy staż pracy – 6 miesięcy.

II. Program przygotowania zawodowego:

1. Szkolenie praktyczne:

a) obsługa pulpitu stacji – 1 miesiąc,

b) zapoznanie się z układem torowym stacji – 2 dni.

2. Szkolenie teoretyczne – według odrębnego programu nauczania.

3. Zajęcia próbne – pod nadzorem na stanowisku dyżurnego ruchu i stacji.

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny:

a) wykonanie pod nadzorem zadanej czynności dyżurnego ruchu i stacji,

b) dokonanie zapisu w wybranym dokumencie,

c) założenie zamka trzpieniowego i spony iglicowej,

d) przygotowanie drogi przebiegu dla wjazdu, wyjazdu i przejazdu przez stację,

e) automatyczne zawracanie i automatyczne powtarzanie przebiegów.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna:

– opracowanie tematu z zakresu organizacji i techniki ruchu; przepisy i instrukcje,

2) część ustna:

a) sygnalizacja,

b) obsługa urządzeń,

c) postępowanie w przypadku zagrożeń,

d) bezpieczeństwo i higiena pracy.

Maszynista taboru pasażerskiego metra

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – średnie.

2. Zawodowy staż pracy – po ukończeniu kursu na stanowisko maszynisty taboru metra.

II. Program przygotowania zawodowego:

1. Szkolenie praktyczne:

1) praca przy naprawie i utrzymaniu taboru metra:

a) układzie mechanicznym wagonu – 1 tydzień,

b) układzie elektrycznym wagonu – 2 tygodnie,

c) urządzeniach pneumatycznych i hamulcach – 1 tydzień,

2) zatrudnienie w charakterze pracownika szkolonego pod nadzorem przy czynnościach maszynisty taboru metra – 2 miesiące, w tym 80 godzin samodzielnego prowadzenia pociągu pod nadzorem maszynisty.

2. Szkolenie teoretyczne – według odrębnego programu nauczania.

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny – wykonanie:

1) czynności przygotowania pociągu metra do pracy i zdania pociągu metra po pracy,

2) obsługi pociągu metra podczas jazdy po linii metra,

3) wstępnych oględzin technicznych pociągu, obsługi hamulców w pociągach metra,

4) przykładowego lokalizowania i wykrywania usterek w poszczególnych obwodach i urządzeniach wagonów metra,

5) obsługi urządzeń automatycznego ograniczenia prędkości (AOP), czujności, radiołączności i rozgłoszenia,

6) prowadzenia dokumentacji eksploatacyjnej i naprawczej.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna – opracowanie tematu z zakresu konstrukcji i obsługi wagonów metra,

2) część ustna – znajomość:

a) konstrukcji wagonów metra,

b) przygotowania pociągu metra do pracy i zdania pociągu metra po pracy,

c) działania i obsługi hamulców w wagonach metra,

d) poszczególnych obwodów i urządzeń w wagonach metra,

e) sposobów lokalizowania i usuwania przyczyn wadliwej pracy poszczególnych wagonów metra,

f) obsługi urządzeń automatycznego ograniczenia prędkości (AOP), czujności, radiołączności i rozgłoszenia,

g) instrukcji sygnalizacji i prowadzenia ruchu pojazdów metra,

h) instrukcji postępowania w sprawie wypadków i wydarzeń kolejowych na liniach metra,

i) zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych.

Maszynista pomocniczych pojazdów szynowych metra

I. Kwalifikacje wymagane od kandydatów do egzaminu:

1. Wykształcenie – średnie techniczne lub zasadnicze zawodowe o specjalności mechanicznej lub elektrycznej.

2. Zawodowy staż pracy – 1 rok przy wykształceniu średnim technicznym i 2 lata przy wykształceniu zasadniczym zawodowym.

II. Program przygotowania zawodowego (przyuczenia):

1. Szkolenie praktyczne:

III. Zakres egzaminu kwalifikacyjnego:

1. Egzamin praktyczny – wykonanie:

1) czynności przygotowania i zdania pojazdu,

2) obsługi codziennej,

3) wykrywania, lokalizacji i usuwania typowych usterek,

4) próbnej jazdy pociągiem roboczym.

2. Egzamin teoretyczny:

1) część pisemna:

– opracowanie tematu z zakresu konstrukcji i obsługi pomocniczych pojazdów szynowych,

2) część ustna – znajomość:

a) konstrukcji i obsługi pomocniczych pojazdów szynowych,

b) wykrywania i sposobu usuwania usterek,

c) budowy i obsługi hamulców stosowanych w pomocniczych pojazdach szynowych w metrze,

d) sygnalizacji i organizacji ruchu pasażerskiego i pociągów roboczych na liniach metra,

e) zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w metrze,

f) przepisów wewnętrznych i instrukcji obowiązujących w metrze.

Załącznik nr 5

ŚWIADECTWO ZŁOŻENIA EGZAMINU KWALIFIKACYJNEGO

Załącznik nr 6

CHARAKTERYSTYKA STANOWISK BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANYCH Z PROWADZENIEM RUCHU NA LINIACH KOLEJOWYCH ORAZ PROWADZĄCYCH POJAZDY SZYNOWE WRAZ Z OKREŚLENIEM WYMOGÓW ZDROWOTNYCH DOTYCZĄCYCH KATEGORII WZROKU I SŁUCHU ORAZ TERMINÓW BADAŃ OKRESOWYCH WYMAGANYCH NA TYCH STANOWISKACH

Załącznik nr 7

CHARAKTERYSTYKA STANOWISK BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANYCH Z PROWADZENIEM RUCHU NA LINIACH METRA ORAZ PROWADZĄCYCH POJAZDY SZYNOWE METRA WRAZ Z OKREŚLENIEM WYMOGÓW ZDROWOTNYCH DOTYCZĄCYCH KATEGORII WZROKU I SŁUCHU ORAZ TERMINÓW BADAŃ OKRESOWYCH WYMAGANYCH NA TYCH STANOWISKACH

Załącznik nr 8

ZASADY OCENY ZDOLNOŚCI FIZYCZNYCH I PSYCHICZNYCH NA STANOWISKACH BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANYCH Z PROWADZENIEM RUCHU NA LINIACH KOLEJOWYCH I LINIACH METRA ORAZ PROWADZĄCYCH POJAZDY SZYNOWE, A TAKŻE TRYB ORZEKANIA O TEJ ZDOLNOŚCI

§ 1. Ocena zdolności fizycznych i psychicznych do służby jest ustalana po przeprowadzeniu badań profilaktycznych lekarskich i psychologicznych, obejmujących:

1) badanie ogólne stanu zdrowia przeprowadzane przez lekarza uprawnionego,

2) badania specjalistyczne i pomocnicze zlecone przez lekarza uprawnionego, w tym obowiązkowe badanie okulistyczne i laryngologiczne,

3) badanie psychologicznej przydatności zawodowej.

§ 2. 1. Badania profilaktyczne pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych oraz prowadzących pojazdy szynowe wykonują uprawnieni lekarze oraz komisje lekarskie.

2. Badania, o których mowa w ust. 1, wykonywane są na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę.

3. Skierowanie wydane oddzielnie dla każdego pracownika powinno zawierać:

1) określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,

2) w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy – określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; w tym przypadku pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej jego potrzebom,

3) określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,

4) informacje o występujących na stanowiskach pracy, o których mowa w pkt 2 i 3, czynnikach szkodliwych dla zdrowia lub warunkach uciążliwych oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia na tych stanowiskach.

§ 3. 1. Do oceny zdolności fizycznych i psychicznych pracowników i wydawania orzeczeń o tej zdolności właściwi są lekarze uprawnieni i komisje lekarskie w kolejowych ośrodkach medycyny pracy oraz w Centrum Naukowym Medycyny Kolejowej.

2. Lekarze posiadający specjalizację w dziedzinie okulistyki, zwani dalej lekarzami okulistami, oraz lekarze posiadający specjalizację w dziedzinie laryngologii, zwani dalej lekarzami laryngologami, przeprowadzający specjalistyczne badania profilaktyczne pracowników zatrudnionych na stanowiskach wymienionych w § 2 ust. 1, powinni odbyć przeszkolenie w jednostkach organizacyjnych służby medycyny pracy PKP w zakresie czynników ryzyka zawodowego i szczególnych wymogów zdrowotnych w transporcie kolejowym oraz metodyki badań specjalistycznych.

3. Oceny psychologicznej przydatności zawodowej dokonują, na podstawie przeprowadzonych badań, psycholodzy przeszkoleni w jednostkach organizacyjnych służby medycyny pracy PKP w zakresie czynników ryzyka zawodowego i szczególnych wymogów sprawności psychicznych w transporcie kolejowym oraz metodyki badań psychologicznych.

§ 4. 1. Badania profilaktyczne dzielą się na:

1) wstępne,

2) okresowe,

3) kontrolne.

2. Badania wstępne przeprowadza się przed zatrudnieniem na stanowisku bezpośrednio związanym z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych i liniach metra oraz przed podjęciem pracy na stanowisku związanym z prowadzeniem pojazdów szynowych, a także przed przeniesieniem do pracy na takie stanowisko.

3. Badania okresowe przeprowadza się u pracowników, którzy wymagają sprawdzenia i oceny stanu zdrowia, w terminach określonych w załączniku nr 6 do rozporządzenia. Lekarz uprawniony może wyznaczyć wcześniejszy termin badań okresowych w zależności od stanu zdrowia pracownika i warunków środowiska pracy. Wyznaczoną datę kolejnego badania okresowego lekarz wpisuje do zaświadczenia lekarskiego (załącznik nr 9).

4. Badania kontrolne przeprowadza się w następujących przypadkach:

1) niezdolności do pracy spowodowanej chorobą trwającą dłużej niż 30 dni,

2) spowodowania przez pracownika wypadku na linii kolejowej lub podejrzenia o spowodowanie wypadku,

3) kierowania pracownika na kurs, po którego ukończeniu ma on objąć stanowisko o wyższych wymogach zdrowotnych lub o innego rodzaju narażeniu zawodowym,

4) podejrzenia utraty przez pracownika zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku,

5) powrotu pracownika do pracy na stanowisku po okresie przerwy trwającej dłużej niż 6 miesięcy,

6) przed rozwiązaniem stosunku pracy z pracownikiem, który pracował w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych, albo przed przeniesieniem go z tego stanowiska na stanowisko, na którym warunki szkodliwe dla zdrowia lub uciążliwe nie występują,

7) w innych uzasadnionych przypadkach, o ile wynika to z odrębnych przepisów.

5. Badania kontrolne przeprowadzane są poza terminami wynikającymi z częstotliwości wykonywania badań okresowych. Badania te obejmują ogólne badanie stanu zdrowia, badania specjalistyczne i pomocnicze. Zakres badań specjalistycznych i pomocniczych, a także konieczność przeprowadzenia badania psychologicznej przydatności zawodowej, określa lekarz uprawniony.

6. W przypadku, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, badanie kontrolne przeprowadza komisja lekarska w Centrum Naukowym Medycyny Kolejowej.

§ 5. 1. Badania lekarskie pracowników przeprowadza lekarz uprawniony samodzielnie, uwzględniając wyniki badań specjalistycznych i pomocniczych oraz ocenę psychologicznej przydatności zawodowej ustaloną przez psychologa.

2. Badania, o których mowa w ust. 1, przeprowadza się na podstawie:

1) skierowań, o których mowa w § 2 ust. 2,

2) wykazu i charakterystyki stanowisk bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych, wymogów zdrowotnych w zakresie kategorii wzroku i słuchu oraz w terminach badań obowiązujących na tych stanowiskach (załączniki nr 6 i 7 do rozporządzenia),

3) innych przepisów, z których wynika potrzeba oceny zdolności fizycznej i psychicznej pracowników, a w szczególności dotyczących zatrudniania kobiet,

4) własnych spostrzeżeń lekarza uprawnionego z przeprowadzonych lustracji stanowisk pracy.

§ 6. 1. Przed rozpoczęciem badania lekarz uprawniony, lekarz specjalista oraz psycholog powinien:

1) sprawdzić tożsamość osoby skierowanej na badania,

2) upewnić się, czy pracownik nie zgłosił się do badania bezpośrednio po nocnej zmianie, w stanie uniemożliwiającym dokładne ustalenie przydatności do pracy; w takim przypadku należy odmówić przeprowadzenia badania i ustalić nowy termin,

3) w razie stwierdzenia u pracownika objawów ostrego schorzenia – wyznaczyć nowy termin badania.

2. Badania psychologicznej przydatności zawodowej wykonuje się przed innymi badaniami wchodzącymi w zakres badań lekarskich pracowników.

3. W ramach badań pomocniczych należy rutynowo wykonać morfologię krwi, OB, badanie ogólne moczu, poziom glikemii na czczo, rtg klatki piersiowej i ekg.

4. Wyniki badań laboratoryjnych, z wyjątkiem badania poziomu glikemii na czczo, uznaje się za miarodajne, jeżeli od ich wykonania minęło nie więcej niż 6 miesięcy, a w przypadku badań radiologicznych nie więcej niż 24 miesiące, jeżeli nie zachodzą okoliczności uzasadniające ponowne ich wykonanie.

§ 7. 1. Badanie układu wzrokowego przeprowadza lekarz okulista, który określa kategorię wzroku pracownika na podstawie wyników badania, stosując tabele 1 i 2 oraz uwagi metodyczne.

Tabela 1

Tabela 2

Uwagi metodyczne

A. Zez, oczopląs i wszczepienie soczewek wewnątrzgałkowych wyklucza zakwalifikowanie do I i II kategorii wzroku.

B. Brak widzenia stereoskopowego dyskwalifikuje do pracy na wysokości.

C. Zmiany w polu widzenia nie zezwalają na zakwalifikowanie do I kategorii wzroku. Obwodowe ubytki w polu widzenia nieprzekraczające 20 stopni w każdym oku pozwalają przyznać II kategorię wzroku po wykluczeniu czynnego procesu chorobowego.

D. Wyniki badań, rozpoznanie oraz ewentualną konieczność pracy w szkłach korekcyjnych należy wpisać do dokumentacji medycznej indywidualnej wewnętrznej pracownika oraz do zaświadczenia lekarskiego.

2. Jeżeli kategorie wzroku zostały określone w szkłach okularowych lub soczewkach kontaktowych, pracownik jest zobowiązany do używania wymaganej korekcji w czasie pracy oraz do posiadania szkieł zapasowych.

§ 8. Badanie narządu słuchu i równowagi pracownika przeprowadza lekarz laryngolog, który określa kategorię słuchu według norm zawartych w tabeli 3, uwzględniając wynik badania audiometrycznego.

Tabela 3

§ 9. 1. Badanie psychologicznej przydatności zawodowej przeprowadza psycholog, uwzględniając czynniki ryzyka zawodowego i szczególne wymogi sprawności psychicznych w transporcie kolejowym oraz metodykę badań psychologicznych.

2. Badania kontrolne powypadkowe wykonywane są w Samodzielnej Pracowni Psychologii Pracy Centrum Naukowego Medycyny Kolejowej.

§ 10. 1. Przy ocenie zdolności fizycznej i psychicznej do pracy pracownika zatrudnionego na danym stanowisku dłużej niż 5 lat lekarz uprawniony uwzględnia stopień przystosowania zawodowego.

2. Przy ocenie zdolności do pracy pracownika, który wykonuje stale dodatkowe czynności, dla których przepisy określają wyższe wymogi zdrowotne, należy uwzględnić wymogi zdrowotne przewidziane dla tych czynności.

§ 11. 1. Do pracy na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych i liniach metra oraz z prowadzeniem pojazdów szynowych są zdolne osoby, jeżeli:

1) w wyniku badania ogólnego stanu zdrowia, z uwzględnieniem wyników badań specjalistycznych i pomocniczych, nie stwierdzono istotnych zmian chorobowych ani nieprawidłowości lub stwierdzone zmiany w nieznacznym stopniu ograniczają sprawność ustroju, lecz nie powodują niezdolności do wykonywania czynności na danym stanowisku pracy,

2) spełniają wymogi odnośnie do kategorii wzroku i słuchu określone w § 7 i 8,

3) uzyskali pozytywną ocenę psychologicznej przydatności zawodowej.

§ 12. 1. W wyniku badania lekarskiego (badania ogólnego stanu zdrowia, badań specjalistycznych i pomocniczych) oraz badania psychologicznej przydatności zawodowej lekarz uprawniony wydaje orzeczenie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku pracy lub istnienie takich przeciwwskazań.

2. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 1, lekarz uprawniony wpisuje do zaświadczenia lekarskiego (załącznik nr 9 lub nr 10) oraz do dokumentacji indywidualnej wewnętrznej pracownika.

3. Zaświadczenie lekarskie, o którym mowa w ust. 2, jest wystawiane w 2 egzemplarzach – dla pracownika i dla pracodawcy.

4. Rejestr wydanych zaświadczeń należy prowadzić oddzielnie dla każdego pracodawcy (zakładu pracy).

§ 13. 1. Pracownik lub pracodawca, który nie zgadza się z orzeczeniem wydanym przez lekarza uprawnionego lub komisję lekarską, może wystąpić w ciągu 7 dni od dnia wydania zaświadczenia lekarskiego z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania. Wniosek składa się do lekarza (komisji), który to zaświadczenie wydał.

2. Ponowne badanie powinno być przeprowadzone w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku przez:

1) komisje lekarskie w kolejowych poradniach medycyny pracy – dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach kolejowych oraz prowadzeniem pojazdów szynowych na tych liniach,

2) wojewódzkie ośrodki medycyny pracy – dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu na liniach metra oraz prowadzeniem pojazdów szynowych metra.

3. Orzeczenie wydane w trybie odwoławczym określonym w ust. 1 i 2 jest ostateczne.

§ 14. 1. Komisje lekarskie w kolejowych poradniach medycyny pracy są powołane do:

1) orzekania o zdolności do pracy w przypadku odwołania od orzeczenia lekarza uprawnionego,

2) orzekania o zdolności do pracy, gdy pracownik spowodował wypadek na linii kolejowej, linii metra lub jest podejrzany o spowodowanie wypadku.

2. Komisja lekarska w Centrum Naukowym Medycyny Kolejowej orzeka w trybie odwoławczym od orzeczeń wydanych przez komisje lekarskie w kolejowych poradniach medycyny pracy, o których mowa w ust. 1 pkt 2.

3. W skład komisji orzekającej w trybie odwoławczym nie może wchodzić lekarz, który wydał orzeczenie, od którego rozpatrywane jest odwołanie.

4. Komisja lekarska może wystąpić do pracodawcy badanego pracownika o udostępnienie akt dochodzeniowych (akt powypadkowych) i informacji przydatnych do pracy komisji, a także zaprosić przedstawiciela pracodawcy do udziału w pracach komisji.

5. Przedstawiciel pracodawcy badanego pracownika nie bierze udziału w badaniu lekarskim i nie może być przy nim obecny. Powinien on scharakteryzować badanego, warunki środowiska pracy, sposób wykonywania pracy i szczególne wymagania sprawnościowe.

6. Przepis § 6 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Załącznik nr 9

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE

Załącznik nr 10

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE
(wydane w trybie odwoławczym)