Dziennik Ustaw - rok 1999 nr 76 poz. 860

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 10 lipca 1996 r. została sporządzona w Waszyngtonie Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych w następującym brzmieniu:

UMOWA

między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych

Rzeczpospolita Polska oraz Stany Zjednoczone Ameryki,

pragnąc zwiększyć skuteczność organów ścigania w obu państwach w zakresie dochodzenia, postępowania karnego i zapobiegania przestępstwom przez współpracę i wzajemną pomoc prawną w sprawach karnych,

uzgodniły, co następuje:

Artykuł 1

Zakres pomocy

[1] 1. Umawiające się Strony udzielają sobie wzajemnie pomocy zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy w związku z dochodzeniem, postępowaniem karnym i zapobieganiem przestępstwom. Umawiające się Strony udzielają sobie także takiej pomocy w zakresie przepadku mienia i innych postępowań bezpośrednio związanych z popełnieniem przestępstw, jeżeli pomoc taka nie jest zabroniona przez prawo Państwa wezwanego.

2. Pomoc obejmuje:

a) odbieranie zeznań lub oświadczeń osób;

b) dostarczanie dokumentów, protokołów i dowodów rzeczowych;

c) ustalanie miejsca znajdowania się lub tożsamości osób lub przedmiotów;

d) doręczanie dokumentów;

e) przekazywanie osób pozbawionych wolności w celu przesłuchania lub w innych celach;

f) wykonywanie wniosków o przeszukanie i odebranie;

g) pomoc w postępowaniu związanym z zabezpieczeniem i przepadkiem mienia, restytucją na rzecz ofiar przestępstw, ściąganiem grzywien oraz

h) wszelkie inne formy pomocy nie zabronione przez prawo Państwa wezwanego.

3. Pomocy udziela się niezależnie od tego, czy czyn będący w Państwie wzywającym przedmiotem dochodzenia, postępowania karnego lub innego postępowania, którego dotyczy wniosek, stanowiłby przestępstwo według prawa Państwa wezwanego.

4. Celem niniejszej umowy jest wyłącznie wzajemna pomoc prawna pomiędzy stronami. Postanowienia niniejszej umowy nie dają żadnej osobie prywatnej prawa uzyskiwania, zatajania lub wyłączania jakichkolwiek dowodów lub czynienia przeszkód w wykonywaniu wniosku.

Artykuł 2

Organy Centralne

1. Każda Umawiająca się Strona ustanawia Organ Centralny dla przekazywania i przyjmowania wniosków na podstawie niniejszej umowy.

2. W Rzeczypospolitej Polskiej Organem Centralnym jest Minister Sprawiedliwości-Prokurator Generalny lub osoba wyznaczona przez Ministra Sprawiedliwości-Prokuratora Generalnego. W Stanach Zjednoczonych Ameryki Organem Centralnym jest Prokurator Generalny lub osoba wyznaczona przez Prokuratora Generalnego.

3. W ramach niniejszej umowy Organy Centralne porozumiewają się bezpośrednio.

Artykuł 3

Ograniczenie pomocy

1. Organ Centralny Państwa wezwanego może odmówić udzielenia pomocy, jeżeli:

a) wniosek dotyczy przestępstwa wojskowego, które nie stanowi przestępstwa w świetle powszechnego prawa karnego;

b) wniosek dotyczy przestępstwa politycznego;

c) wykonanie wniosku mogłoby naruszyć bezpieczeństwo lub inny podobny, istotny interes państwa wezwanego, lub

d) wniosek nie został sporządzony zgodnie z niniejszą umową.

2. Przed odmową udzielenia pomocy zgodnie z niniejszym artykułem, Organy Centralne porozumiewają się ze sobą w celu rozważenia, czy pomoc może być udzielona pod warunkami, jakie uzna za konieczne Organ Centralny Państwa wezwanego. Państwo wzywające, które akceptuje pomoc na takich warunkach, stosuje się do tych warunków.

3. Jeżeli Organ Centralny Państwa wezwanego odmawia udzielenia pomocy, informuje Organ Centralny Państwa wzywającego o przyczynach odmowy.

Artykuł 4

Forma i treść wniosku

1. Wniosek o udzielenie pomocy sporządza się na piśmie, jednakże w nagłych sytuacjach Organ Centralny Państwa wezwanego może wyrazić zgodę na wniosek w innej formie. W każdym takim wypadku wniosek potwierdza się na piśmie w ciągu następnych dziesięciu dni, chyba że Organ Centralny Państwa wezwanego uzgodni inne postępowanie. Wniosek sporządza się w języku Państwa wezwanego, o ile nie uzgodni się inaczej.

2. Wniosek powinien zawierać:

a) nazwę organu prowadzącego dochodzenie, postępowanie karne lub inne postępowanie, którego wniosek dotyczy;

b) opis stanu faktycznego przestępstw oraz informacje o dotychczasowym przebiegu postępowania w sprawie;

c) tekst przepisów prawa dotyczących przestępstw, z powodu których wnosi się o pomoc;

d) opis dowodów, informacji lub innego rodzaju pomocy, o którą się wnosi, oraz

e) oświadczenie, dla jakich celów wnosi się o dowody, informacje lub inną pomoc.

3. W miarę konieczności i możliwości wniosek powinien zawierać również:

a) informację o tożsamości i miejscu pobytu osoby, którą należy przesłuchać lub która ma przedstawić dowód;

b) informację o tożsamości i miejscu pobytu osoby, której należy dokonać doręczenia, o statusie tej osoby w sprawie oraz o sposobie, w jaki doręczenie powinno być dokonane;

c) informację o miejscu znajdowania się i tożsamości osób i rzeczy, które mają być odszukane;

d) dokładny opis miejsca lub osoby, które mają być przeszukane, oraz rzeczy, które powinny być odebrane;

e) opis sposobu, w jaki ma być odebrane i zaprotokołowane zeznanie świadka lub oświadczenie;

f) listę pytań, które mają być zadane osobie, od której mają być odebrane zeznania lub oświadczenia;

g) opis szczególnej procedury, jaka ma być zastosowana przy wykonywaniu wniosku;

h) informację dotyczącą należności i zwrotu wydatków, do których ma prawo osoba wezwana do stawiennictwa w Państwie wzywającym, oraz

i) wszelkie inne informacje, które mogą ułatwić Państwu wezwanemu wykonanie wniosku.

Artykuł 5

Wykonanie wniosku

1. Organ Centralny Państwa wezwanego wykonuje wniosek niezwłocznie lub, jeżeli jest to wskazane, przekazuje wniosek organowi właściwemu do podjęcia czynności. Właściwe organy Państwa wezwanego czynią wszystko, co jest w ich mocy, aby wykonać wniosek. Organy sądowe lub inne właściwe organy Państwa wezwanego wydają wezwania do dokonania czynności pod groźbą kary, nakazy przeszukania lub inne nakazy konieczne dla wykonania wniosku.

2. Organ Centralny Państwa wezwanego dokonuje wszelkich niezbędnych czynności dla zastępstwa Państwa wzywającego w Państwie wezwanym, w każdym postępowaniu wynikającym z wniosku o pomoc.

3. Wniosek wykonuje się zgodnie z prawem Państwa wezwanego, chyba że niniejsza umowa stanowi inaczej. Należy jednakże stosować sposób wykonania określony we wniosku, jeżeli nie jest to zakazane przez prawo Państwa wezwanego.

4. Jeżeli Organ Centralny Państwa wezwanego oceni, że wykonanie wniosku przeszkadzałoby toczącemu się w tym Państwie dochodzeniu, postępowaniu karnemu lub innemu postępowaniu w tym Państwie, może odroczyć wykonanie lub po porozumieniu się z Organem Centralnym Państwa wzywającego uzależnić wykonanie od warunków uznanych za konieczne. Jeżeli Państwo wzywające akceptuje pomoc na takich warunkach, stosuje się do tych warunków.

5. Państwo wezwane dołoży wszelkich starań, aby zachować poufność wniosku i jego treści, jeżeli takiej poufności żąda Organ Centralny Państwa wzywającego. Jeżeli wniosek nie może być wykonany bez naruszenia poufności, Organ Centralny Państwa wezwanego powiadamia o tym Organ Centralny Państwa wzywającego, który postanawia, czy pomimo tego wniosek powinien być wykonany.

6. Organ Centralny Państwa wezwanego udziela odpowiedzi na uzasadnione zapytania Organu Centralnego Państwa wzywającego w sprawie postępów w wykonywaniu wniosku.

7. Organ Centralny Państwa wezwanego powiadamia niezwłocznie Organ Centralny Państwa wzywającego o wynikach wykonania wniosku. Jeżeli wykonanie wniosku zostało opóźnione lub odroczono jego wykonanie, Organ Centralny Państwa wezwanego podaje do wiadomości Organu Centralnego Państwa wzywającego powody opóźnienia lub odroczenia.

Artykuł 6

Koszty

Państwo wezwane ponosi wszelkie koszty związane z wykonaniem wniosku, z wyjątkiem:

a) wynagrodzenia biegłych;

b) kosztów tłumaczeń pisemnych i ustnych;

c) kosztów poniesionych przez osoby prywatne zapisu zeznań lub oświadczeń albo kosztów poniesionych przez osoby prywatne przygotowania zapisów pisemnych lub zapisów wideo zeznań lub oświadczeń;

d) należności i wydatków związanych z podróżami osób do miejsca w Państwie wezwanym na życzenie Państwa wzywającego lub zgodnie z artykułami 10 lub 11.

Artykuł 7

Ograniczenia wykorzystania

1. Organ Centralny Państwa wezwanego może żądać, aby bez uprzedniej zgody Organu Centralnego Państwa wezwanego Państwo wzywające nie wykorzystywało żadnej informacji lub dowodu uzyskanego na podstawie niniejszej umowy w jakimkolwiek dochodzeniu, postępowaniu karnym lub postępowaniu innym niż opisane we wniosku. W takich wypadkach Państwo wzywające stosuje się do takiego warunku.

2. Organ Centralny Państwa wezwanego może żądać, aby była zachowana poufność informacji lub dowodów dostarczonych na podstawie niniejszej umowy lub aby zostały wykorzystane zgodnie z warunkami ustanowionymi przez jego Organ Centralny. Jeżeli Państwo wzywające akceptuje informacje lub dowody z zastrzeżeniem takich warunków, Państwo wzywające dołoży wszelkich starań, aby warunki te były przestrzegane.

3. Postanowienia niniejszego artykułu nie wykluczają wykorzystania lub ujawnienia informacji w zakresie, w jakim takie informacje przemawiają na korzyść oskarżonego w postępowaniu karnym. Państwo wzywające powiadomi z wyprzedzeniem Państwo wezwane o każdym przewidywanym ujawnieniu informacji.

4. Informacje lub dowody, udostępnione do publicznej wiadomości w Państwie wzywającym w sposób zgodny z ustępami 1 lub 2, mogą być następnie wykorzystywane w każdym celu.

Artykuł 8

Zeznania lub dowody w Państwie wezwanym

1. W Państwie wezwanym osoba, od której żąda się zeznań lub dowodu na podstawie niniejszej umowy, powinna być zmuszona, jeżeli jest to konieczne, do stawiennictwa i złożenia zeznań lub przedstawienia przedmiotów, łącznie z dokumentami, protokołami i dowodami rzeczowymi. Osoba składająca fałszywe zeznania, ustnie lub na piśmie, w wykonaniu wniosku, podlega ściganiu i ukaraniu w Państwie wezwanym, zgodnie z prawem karnym tego Państwa, bez względu na to, czy osoba ta podlega ściganiu i ukaraniu w Państwie wzywającym.

2. Na wniosek, Organ Centralny Państwa wezwanego informuje z wyprzedzeniem o dacie i miejscu przesłuchania lub przeprowadzaniu dowodu zgodnie z niniejszym artykułem.

3. Państwo wezwane zezwala na obecność osób, wymienionych we wniosku, podczas wykonywania wniosku i zezwala takim osobom na zadawanie pytań osobom przesłuchiwanym lub przedstawiającym dowody.

4. Osobę wymienioną w ustępie 1 przesłuchuje się lub przeprowadza dowód zgodnie z wnioskiem, mimo że powołuje się ona na prawo odmowy zeznań lub przeprowadzenia dowodu w świetle prawa Państwa wzywającego. Następnie Organ Centralny Państwa wezwanego przekaże zeznanie lub dowód wraz ze zgłoszonym zastrzeżeniem w celu podjęcia decyzji przez właściwe organy Państwa wzywającego.

5. Dowód przeprowadzony w Państwie wezwanym zgodnie z niniejszym artykułem lub który jest przedmiotem zeznań złożonych na mocy postanowień niniejszego artykułu będzie, na wniosek, uwierzytelniony poprzez poświadczenie, włącznie z tym, że w wypadku dokumentów gospodarczych uwierzytelnienie nastąpi w sposób przewidziany w formularzu A, załączonym do niniejszej umowy. Brak lub nieistnienie takich dokumentów będzie, na wniosek, poświadczone przy użyciu formularza B, załączonego do niniejszej umowy. Dokumenty uwierzytelnione przy użyciu formularza A lub formularz B stwierdzający brak takich dokumentów lub ich nieistnienie mogą być dopuszczone w Państwie wzywającym jako dowód na potwierdzenie prawdziwości spraw tam przedstawionych.

Artykuł 9

Dokumenty i protokoły urzędowe

1. Państwo wezwane udostępnia Państwu wzywającemu kopie dokumentów, protokołów lub informacji w każdej postaci, które dla członków społeczeństwa Państwa wezwanego są dostępne powszechnie lub przy spełnieniu wymagań przewidzianych prawem i które są w posiadaniu władzy wykonawczej, ustawodawczej lub sądowniczej Państwa wezwanego.

2. Państwo wezwane może dostarczyć kopie wszelkich dokumentów, protokołów lub informacji w każdej postaci znajdujących się w posiadaniu organu władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej w tym Państwie, które nie są dostępne powszechnie, w takim samym zakresie i na takich samych warunkach, na jakich takie kopie są udostępniane jego własnym organom ścigania lub organom sądowym. Państwo wezwane może według swego uznania odmówić wykonania wniosku na podstawie niniejszego ustępu w całości lub w części.

3. Dokumenty władzy wykonawczej, ustawodawczej lub sądowniczej przedkładane zgodnie z niniejszym artykułem będą, na wniosek, uwierzytelnione przez urzędnika odpowiedzialnego za ich przechowywanie, przy użyciu formularza C, załączonego do niniejszej umowy. Brak lub nieistnienie takich dokumentów będzie, na wniosek, poświadczone przy użyciu formularza D, załączonego do niniejszej umowy. Dokumenty uwierzytelnione przy użyciu formularza C lub formularz D stwierdzający brak takich dokumentów lub ich nieistnienie mogą być dopuszczone w Państwie wzywającym jako dowód na potwierdzenie prawdziwości spraw tam przedstawionych.

Artykuł 10

Stawiennictwo w Państwie wzywającym

1. Jeżeli Państwo wzywające żąda stawiennictwa osoby w tym Państwie, Państwo wezwane zaprasza tę osobę do stawiennictwa przed właściwym organem w Państwie wzywającym. Państwo wzywające określa zakres, w jakim zostaną pokryte wydatki tej osoby. Organ Centralny Państwa wezwanego informuje niezwłocznie Organ Centralny Państwa wzywającego o odpowiedzi tej osoby.

2. Osoba stawiająca się w Państwie wzywającym nie podlega ściganiu, zatrzymaniu lub żadnemu ograniczeniu wolności osobistej z powodu jakichkolwiek czynów lub skazań z okresu poprzedzającego jej wyjazd z Państwa wezwanego.

3. Gwarancja nietykalności przewidziana w niniejszym artykule kończy się z upływem piętnastu kolejnych dni od dnia, w którym obecność tej osoby nie jest już wymagana, i osoba ta mając możliwość wyjazdu nie opuści terytorium Państwa wzywającego lub po jego opuszczeniu tam powróci.

Artykuł 11

Czasowe przekazywanie osób pozbawionych wolności

1. Osobę pozbawioną wolności w Państwie wezwanym, której obecności w Państwie wzywającym żąda się do celów pomocy przewidzianej w niniejszej umowie, przekazuje się czasowo z Państwa wezwanego do Państwa wzywającego w tym celu, jeżeli osoba ta na to wyraża zgodę i jeżeli Organy Centralne obu Państw to uzgodnią.

2. Osobę pozbawioną wolności w Państwie wzywającym, której obecności w Państwie wezwanym żąda się dla celów pomocy przewidzianej w niniejszej umowie, przekazuje się czasowo z Państwa wzywającego do Państwa wezwanego, jeżeli osoba ta na to się godzi i jeżeli Organy Centralne obu Państw to uzgodnią.

3. Dla celów niniejszego artykułu:

a) Państwo przyjmujące jest upoważnione i zobowiązane do trzymania osoby przekazanej w areszcie, chyba że na co innego zezwoli Państwo przekazujące;

b) Państwo przyjmujące zwraca do aresztu osobę przekazaną Państwu przekazującemu tak szybko, jak pozwalają na to okoliczności lub jak inaczej uzgodnią Organy Centralne;

c) Państwo przyjmujące nie zażąda od Państwa przekazującego wszczęcia postępowania ekstradycyjnego lub jakiegokolwiek innego postępowania w celu zwrotu osoby przekazanej oraz

d) osobie przekazanej zalicza się okres pobytu w areszcie w Państwie przyjmującym na poczet wykonania kary wymierzonej w Państwie przekazującym.

Artykuł 12

Ustalenie miejsca znajdowania się lub tożsamości osób lub przedmiotów

Jeżeli Państwo wzywające żąda ustalenia miejsca znajdowania się lub tożsamości osoby lub przedmiotów w Państwie wezwanym, Państwo wezwane dokłada wszelkich starań, aby ustalić miejsce znajdowania się lub tożsamość.

Artykuł 13

Doręczanie dokumentów

1. Państwo wezwane dokłada wszelkich starań, aby dokonać doręczenia każdego dokumentu dotyczącego każdego wniosku o pomoc, złożonego przez Państwo wzywające na podstawie postanowień niniejszej umowy.

2. Państwo wzywające przekazuje wniosek o doręczenie dokumentu wzywającego do stawiennictwa osoby przed organem w Państwie wzywającym w rozsądnym terminie przed wyznaczonym terminem stawiennictwa.

3. Państwo wezwane odsyła Państwu wzywającemu dowód doręczenia w sposób określony we wniosku.

Artykuł 14

Przeszukanie i odebranie

1. Państwo wezwane wykonuje wniosek o przeszukanie, odebranie i przekazanie każdego przedmiotu Państwu wzywającemu, jeżeli wniosek zawiera informację usprawiedliwiającą taką czynność w świetle prawa Państwa wezwanego.

2. Na wniosek Organu Centralnego Państwa wzywającego każdy urzędnik w Państwie wezwanym, który sprawował dozór nad odebranym przedmiotem, zaświadcza przy użyciu formularza E, załączonego do niniejszej umowy, tożsamość przedmiotu, ciągłość dozoru oraz wszelkie zmiany dotyczące stanu przedmiotu. Żadne inne poświadczenia nie będą wymagane. Poświadczenia te będą mogły służyć w Państwie wzywającym jako dowody prawdziwości okoliczności, które w nich stwierdzono.

3. Organ Centralny Państwa wezwanego może żądać, aby Państwo wzywające wyraziło zgodę na warunki uznane za konieczne przez Organ Centralny Państwa wezwanego dla ochrony interesów osoby trzeciej do przedmiotu, który podlega przekazaniu.

Artykuł 15

Zwrot przedmiotów

Organ Centralny Państwa wezwanego może żądać, aby Organ Centralny Państwa wzywającego zwrócił tak szybko, jak to możliwe, wszelkie przedmioty, włącznie z dokumentami, protokołami lub dowodami rzeczowymi, dostarczonymi w wykonaniu wniosku na podstawie niniejszej umowy.

Artykuł 16

Pomoc w postępowaniu w sprawie przepadku

1. Jeżeli Organ Centralny jednej z Umawiających się Stron dowie się o istnieniu korzyści pochodzących z przestępstwa oraz narzędzi przestępstwa znajdujących się na terytorium drugiej Strony, które mogą podlegać przepadkowi lub przynajmniej zabezpieczeniu na podstawie prawa drugiej Strony, może ona o tym zawiadomić Organ Centralny drugiej Strony. Jeżeli druga Strona posiada jurysdykcję w tym przedmiocie, to może przedstawić tę informację swoim organom w celu zdecydowania, czy właściwe jest podjęcie jakichkolwiek działań. Organy te podejmują decyzję zgodnie z prawem ich kraju oraz za pośrednictwem swego Organu Centralnego poinformują o podjętych działaniach Stronę, która dokonała wstępnego zawiadomienia.

2. Umawiające się Strony udzielają sobie wzajemnie pomocy w zakresie dozwolonym przez ich właściwe prawa w postępowaniu dotyczącym przepadku korzyści pochodzących z przestępstwa oraz narzędzi przestępstwa, jak również w postępowaniu dotyczącym restytucji na rzecz ofiar przestępstwa oraz ściąganiu grzywien orzeczonych wyrokiem w postępowaniu karnym. Pomoc może obejmować działania mające na celu tymczasowe zabezpieczenie korzyści pochodzących z przestępstwa oraz narzędzi przestępstwa do czasu dalszego postępowania.

3. Strona sprawująca władztwo nad korzyściami pochodzącymi z przestępstwa oraz narzędziami przestępstwa rozporządza nimi zgodnie z jej prawem. Każda ze Stron może przekazać drugiej Stronie całość lub część takiego mienia lub dochodu z ich sprzedaży w zakresie dozwolonym przez prawo Strony przekazującej i na warunkach, jakie uzna za stosowne.

Artykuł 17

Zgodność z innymi umowami

Pomoc i procedury przewidziane w niniejszej umowie nie stoją na przeszkodzie, aby Umawiające się Strony udzielały sobie pomocy na podstawie postanowień innych właściwych umów międzynarodowych. Strony mogą również udzielać sobie pomocy na podstawie ustalanych praktyk w sposób zgodny z ich prawem.

Artykuł 18

Konsultacje

Organy Centralne Umawiających się Stron będą przeprowadzały konsultacje w okresach wzajemnie przez siebie uzgodnionych, w celu popierania najbardziej skutecznego stosowania niniejszej umowy. Organy Centralne mogą również uzgodnić takie środki praktyczne, jakie mogą okazać się konieczne dla ułatwienia stosowania niniejszej umowy.

Artykuł 19

Ratyfikacja, wejście w życie i wypowiedzenie

1. Niniejsza umowa podlega ratyfikacji, a dokumenty ratyfikacyjne zostaną wymienione w Warszawie, możliwie jak najszybciej.

2. Niniejsza umowa wejdzie w życie 30 dni po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych.

3. Każda z Umawiających się Stron może wypowiedzieć niniejszą umowę w dowolnym czasie poprzez pisemne zawiadomienie drugiej Umawiającej się Strony, a wypowiedzenie nabierze mocy po upływie sześciu miesięcy od daty otrzymania takiego zawiadomienia.

Na dowód czego niżej podpisani, należycie w tym celu upoważnieni przez ich właściwe władze, podpisali niniejszą umowę.

Sporządzono w Waszyngtonie dnia 10 lipca 1996 r. w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim i angielskim, przy czym obydwa teksty mają jednakową moc.

Załączniki do umowy

Po zaznajomieniu się z powyższą umową w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:

- została ona uznana za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych,

- jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona,

- będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie dnia 20 stycznia 1997 r.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: A. Kwaśniewski

L.S.

Minister Spraw Zagranicznych: D. Rosati