Dziennik Ustaw - rok 1998 nr 131 poz. 860

1) art. 1 otrzymuje brzmienie:

„Art. 1. Sądem właściwym do orzekania o zgodności z prawdą oświadczeń dotyczących pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa wymienionych w ustawie lub współpracy z tymi organami w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 10 maja 1990 r. jest Sąd Apelacyjny w Warszawie, zwany dalej «Sądem».”;

2) w art. 3 w ust. 1 po wyrazach „Sejm i Senat” dodaje się wyrazy „ , Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu”, a wyrazy „oraz sędzia i prokurator” zastępuje się wyrazami „oraz sędzia, prokurator i adwokat”;

3) skreśla się art. 5;

4) w art. 7:

a) w ust. 1:

– w pkt 5 wyrazy „lub Sejm i Senat” zastępuje się wyrazami „ , Sejm i Senat lub Marszałek Sejmu”,

– w pkt 6 po wyrazie „Senat” dodaje się wyrazy „lub Marszałek Senatu”,

– pkt 8 otrzymuje brzmienie:

„8) kandydat na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego lub sędziego Trybunału Stanu – Marszałkowi Sejmu,”

– po pkt 8 dodaje się pkt 8a i 8b w brzmieniu:

„8a) osoba nie będąca sędzią, ubiegająca się o stanowisko sędziego Sądu Najwyższego – Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego,

8b) osoba nie będąca sędzią, ubiegająca się o stanowisko sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego – Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego,”

– po pkt 10 dodaje się pkt 10a w brzmieniu:

„10a) osoba ubiegająca się o wpis na listę adwokatów – Ministrowi Sprawiedliwości,”

b) po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:

„2a. Złożenie oświadczenia powoduje wygaśnięcie obowiązku jego powtórnego złożenia w przypadku późniejszego kandydowania na funkcję publiczną, z którą związany jest obowiązek złożenia oświadczenia.”,

c) ust. 4 i 5 otrzymują brzmienie:

„4. Organy, którym składane są oświadczenia, przekazują je niezwłocznie, z zastrzeżeniem ust. 5, do Sądu celem rozpoznania w trybie określonym w rozdziale 4.

5. Oświadczenie kandydata na posła albo senatora przekazuje się jedynie w przypadku, gdy zostanie on wybrany.”;

5) w art. 8, w art. 23 w ust. 1, w art. 24 w ust. 4, w art. 26, w art. 28 oraz w art. 30 użyty w różnych przypadkach wyraz „Lustracyjny” skreśla się;

6) w art.11:

a) w ust. 1 skreśla się wyrazy „lub art. 8”, a wyrazy „o fakcie” zastępuje się wyrazami „stwierdzającego fakt”,

b) w ust, 2 wyrazy „o fakcie” zastępuje się wyrazami „stwierdzającego fakt”;

7) tytuł rozdziału 3 otrzymuje brzmienie: „Rzecznik Interesu Publicznego”;

8) skreśla się art. 12–16;

9) art. 17 otrzymuje brzmienie:

„Art. 17. 1. Stroną reprezentującą interes publiczny, w postępowaniu lustracyjnym i w postępowaniu kasacyjnym przewidzianym w art. 24 ust. 5, jest Rzecznik Interesu Publicznego zwany dalej «Rzecznikiem».

2. Rzecznika i jego zastępców powołuje i odwołuje Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.

3. Na stanowisko Rzecznika lub jego zastępcy może być powołany ten, kto łącznie spełnia następujące warunki:

1) ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego,

2) wyróżnia się wiedzą prawniczą,

3) nie pracował w organach bezpieczeństwa państwa, nie pełnił w nich służby ani nie współpracował z nimi w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 10 maja 1990 r.,

4) nie jest tajnym współpracownikiem Urzędu Ochrony Państwa lub Wojskowych Służb Informacyjnych.

4. Na stanowisko Rzecznika lub jego zastępcy można powołać sędziego w stanie spoczynku lub prokuratora w stanie spoczynku. W przypadku powołania na te stanowiska sędziego lub prokuratora pełniących czynną służbę, są oni delegowani do pełnienia tych funkcji przez organy właściwe według przepisów o ustroju sądów i o prokuraturze.

5. Niezwłocznie po wyrażeniu zgody na powołanie kandydat na stanowisko Rzecznika lub jego zastępcy składa Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego oświadczenie; przepis art. 7 ust. 4 ma zastosowanie. W celu sprawdzenia warunku, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego zasięga informacji organów, o których mowa w art. 17e.”;

10) po art. 17 dodaje się art. 17a–17g w brzmieniu:

„Art. 17a. Rzecznik i jego zastępcy w zakresie wykonywania swoich zadań podlegają tylko Konstytucji i ustawom.

Art. 17b. 1. Rzecznik i jego zastępcy nie mogą zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych.

2. Rzecznik i jego zastępcy nie mogą należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością ich urzędu.

Art. 17c. 1. Kadencja Rzecznika i jego zastępców trwa 6 lat, licząc od dnia powołania; po upływie kadencji Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu powołania nowego Rzecznika.

2. Kadencja Rzecznika i jego zastępców ustaje z chwilą ich śmierci lub odwołania.

3. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego odwołuje Rzecznika lub jego zastępcę w przypadku:

1) zrzeczenia się stanowiska,

2) stwierdzenia prawomocnym orzeczeniem Sądu niezgodności z prawdą jego oświadczenia,

3) długotrwałej przeszkody uniemożliwiającej wykonywanie obowiązków związanych ze stanowiskiem,

4) skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo.

Art. 17d. 1. Do zadań Rzecznika i jego zastępców należą w szczególności:

1) analiza oświadczeń wpływających do Sądu,

2) zbieranie informacji niezbędnych do prawidłowej oceny oświadczeń,

3) składanie wniosków do Sądu o wszczęcie postępowania lustracyjnego,

4) sygnalizowanie odpowiednim organom o niewywiązywaniu się organów pozasądowych z obowiązków nałożonych przez ustawę,

5) przedstawianie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmowi, Senatowi, Prezesowi Rady Ministrów i Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego corocznej informacji o swojej działalności, wraz z wnioskami wynikającymi ze stanu przestrzegania przepisów niniejszej ustawy.

2. Rzecznik, w zakresie wykonywania zadań określonych w ust. 1 pkt 2, może żądać nadesłania lub przedstawienia akt oraz dokumentów i pisemnych wyjaśnień, a w razie potrzeby przesłuchiwać świadków, zasięgać opinii biegłych oraz dokonywać przeszukań; w tym zakresie, a także w zakresie zadań określonych w art. 17 ust. 1 do Rzecznika stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego dotyczące prokuratora.

Art. 17e. Rzecznik, jego zastępcy oraz upoważnieni pracownicy Biura Rzecznika Interesu Publicznego mają pełny dostęp do dokumentacji, ewidencji i pomocy informacyjnych, bez względu na formę ich utrwalenia, zgromadzonych lub wytworzonych do dnia 10 maja 1990 r. przez:

1) Ministra Obrony Narodowej, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministra Sprawiedliwości oraz Ministra Spraw Zagranicznych, a także przez podległe, podporządkowane lub nadzorowane przez nich organy i jednostki organizacyjne,

2) Szefa Urzędu Ochrony Państwa.

Art. 17f. 1. Rzecznik wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Interesu Publicznego, zwanego dalej «Biurem».

2. W Biurze mogą być zatrudnione wyłącznie osoby, które zostały dopuszczone do tajemnicy państwowej w rozumieniu przepisów wynikających z ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej (Dz. U. Nr 40, poz. 271, z 1989 r. Nr 34, poz. 178, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, z 1996 r. Nr 106, poz. 496 i z 1997 r. Nr 110, poz. 714).

3. Do pracowników Biura stosuje się odpowiednio przepisy o pracownikach urzędów państwowych.

4. Organizację oraz zasady działania Biura określa statut nadany, w drodze rozporządzenia, przez Prezesa Rady Ministrów w uzgodnieniu z Pierwszym Prezesem Sądu Najwyższego.

5. Działalność Biura finansowana jest ze środków budżetowych Sądu Najwyższego.

Art. 17g. W sprawach wynagrodzeń Rzecznika oraz jego zastępców stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wynagrodzenia sędziów Sądu Najwyższego.”;

11) tytuł rozdziału 4 otrzymuje brzmienie: „Postępowanie lustracyjne”;

12) art. 18 otrzymuje brzmienie:

„Art. 18. Dostęp do akt i innych materiałów związanych z postępowaniem lustracyjnym i postępowaniem kasacyjnym, o którym mowa w art. 24 ust. 5, mają wyłącznie pracownicy Sądu oraz Sądu Najwyższego, którzy zostali dopuszczeni do tajemnicy państwowej w rozumieniu przepisów wynikających z ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej.”;

13) po art. 18 dodaje się art. 18a i 18b w brzmieniu:

„Art. 18a. 1. Postępowanie lustracyjne wszczyna się na wniosek Rzecznika lub jego zastępcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 4 oraz art. 18b ust. 4, po ustaleniu, że przedłożone materiały wskazują na możliwość złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia.

2. Postępowanie wobec Rzecznika i jego zastępców Sąd wszczyna z urzędu.

3. Sąd wszczyna postępowanie z urzędu w przypadku złożenia oświadczenia przez osobę wymienioną w art. 8, a także w innych szczególnie uzasadnionych przypadkach.

4. Sąd wszczyna postępowanie również na wniosek osoby, która złożyła oświadczenie stwierdzające fakt jej pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi, a domaga się ustalenia, że jej praca, służba lub współpraca była wymuszona poprzez groźbę utraty życia lub zdrowia przez nią lub osoby dla niej najbliższe w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego.

Art. 18b. 1. Poseł lub senator może zwrócić się pisemnie do Rzecznika lub jego zastępcy o wystąpienie przez niego z wnioskiem o wszczęcie postępowania lustracyjnego w stosunku do wskazanej osoby, która złożyła oświadczenie.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, Rzecznik lub jego zastępca występuje do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania lustracyjnego, o czym informuje posła lub senatora, albo wydaje postanowienie o odmowie wystąpienia z wnioskiem.

3. Poseł lub senator może złożyć do Sądu zażalenie na postanowienie, o którym mowa w ust. 2, w terminie 14 dni od dnia doręczenia.

4. Sąd po rozpatrzeniu zażalenia wydaje orzeczenie o utrzymaniu postanowienia w mocy albo o jego uchyleniu; w przypadku uchylenia postanowienia Rzecznika, Sąd wszczyna postępowanie z urzędu.”;

14) art. 19 otrzymuje brzmienie:

„Art. 19. W postępowaniu lustracyjnym, kasacyjnym oraz w postępowaniu, o którym mowa w art. 18b, w zakresie nie uregulowanym przepisami niniejszej ustawy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego.”;

15) w art. 20 skreśla się zdanie drugie;

16) art. 21 i 22 otrzymują brzmienie:

„Art. 21. 1. W celu rozpatrzenia sprawy Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyznacza rozprawę.

2. Sprawę rozpoznaje 3 sędziów z udziałem protokolanta.

3. Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie może zarządzić rozpoznanie sprawy przez 3 sędziów sądu wojewódzkiego delegowanych do Sądu.

4. Na wniosek strony lub z urzędu Sąd wyłącza w całości lub w części jawność postępowania.

Art. 22. 1. Postępowanie lustracyjne kończy się wydaniem orzeczenia na piśmie. Do orzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wyroku.

2. Sąd wydaje orzeczenie stwierdzające fakt złożenia przez osobę lustrowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia lub stwierdzające, że oświadczenie było prawdziwe. W przypadku braku dostatecznych dowodów pozwalających na ocenę prawdziwości oświadczenia Sąd orzeka o umorzeniu postępowania. Orzeczenia Sądu wymagają uzasadnienia.

3. W przypadku gdy w trakcie postępowania lustracyjnego zostanie stwierdzone, iż osoba lustrowana, podejmując pracę lub służbę w organach bezpieczeństwa państwa albo współpracę z nimi, działała pod przymusem w obawie utraty życia lub zdrowia przez nią lub przez osoby dla niej najbliższe w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, fakt ten podawany jest w orzeczeniu Sądu.

4. Prawomocne orzeczenie Sądu stwierdzające zgodność z prawdą oświadczenia osoby określonej w art. 8 podaje się do publicznej wiadomości na wniosek tej osoby, w trybie określonym w art. 28.”;

17) w art. 23:

a) w ust. 1 i 2 wyrazy „osobie lustrowanej” zastępuje się wyrazem „stronie”,

b) w ust. 2 wyrazy „7 dni” zastępuje się wyrazami „14 dni”;

18) w art. 24:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Sąd rozpoznaje odwołanie w składzie 3 sędziów, z wyłączeniem tych sędziów, którzy uczestniczyli w wydaniu orzeczenia w pierwszej instancji. W składzie tym zasiada co najmniej 2 sędziów sądu apelacyjnego, w tym przewodniczący.”,

b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Sąd wyznacza termin rozprawy nie później niż na 30 dzień od dnia otrzymania odwołania.”,

c) ust. 5 otrzymuje brzmienie:

„5. Od orzeczenia Sądu wydanego w drugiej instancji przysługuje kasacja. Kasacja wniesiona przez Rzecznika jest zwolniona od opłaty.”;

19) skreśla się art. 25;

20) w art. 27 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Postępowanie lustracyjne może być wznowione z urzędu, na wniosek osoby, w sprawie której wydano prawomocne orzeczenie, Rzecznika lub Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie.”;

21) skreśla się art. 29;

22) w art. 30:

a) dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1,

b) w ust. 1 wyraz „fałszywego” zastępuje się wyrazami „niezgodnego z prawdą”,

c) po ust. 1 dodaje się ust. 2 w brzmieniu:

„2. Prawomocne orzeczenie Sądu stwierdzające fakt złożenia przez osobę lustrowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia powoduje utratę zajmowanego stanowiska lub funkcji, do których pełnienia wymagane są cechy określone w ust. 1; nie dotyczy to sędziów, którzy w tym zakresie podlegają sądownictwu dyscyplinarnemu.”;

23) w art. 31:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Minister Obrony Narodowej, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Minister Sprawiedliwości, Minister Spraw Zagranicznych oraz Szef Urzędu Ochrony Państwa udzielą Sądowi i Rzecznikowi pomocy w realizacji ich zadań. W szczególności obowiązani są na żądanie Sądu lub Rzecznika udostępnić im wszelkie, łącznie z zawierającymi tajemnicę państwową, materiały operacyjne i archiwalne, a także inne dokumenty niezbędne do przeprowadzenia dowodów w związku z wykonywaniem ich zadań określonych w ustawie.”,

b) w ust. 2 wyrazy „Sądu Lustracyjnego” zastępuje się wyrazami „Sądu lub Rzecznika”,

c) ust. 3 i 4 otrzymują brzmienie:

„3. Instytucje i organy państwowe obowiązane są na żądanie Sądu lub Rzecznika udzielić niezbędnej pomocy w związku z wykonywaniem ich zadań określonych w ustawie. Jeżeli instytucje i organy państwowe dysponują materiałami, które według ich oceny mogą mieć istotne znaczenie dowodowe w związku z wykonywanymi przez Sąd lub Rzecznika zadaniami, mają obowiązek poinformować ich o tym oraz niezwłocznie udostępnić im te materiały.

4. Inni niż wymienieni w ust. 1 i 3 dysponenci dokumentów bądź informacji, określonych w tych przepisach, obowiązani są do powiadomienia o fakcie ich posiadania Sądu lub Rzecznika oraz do udostępnienia im tych dokumentów, materiałów bądź informacji.”;

24) art. 32 i 33 otrzymują brzmienie:

„Art. 32. Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie i Rzecznik uzgadniają z Ministrem Obrony Narodowej, Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministrem Sprawiedliwości, Ministrem Spraw Zagranicznych, Szefem Urzędu Ochrony Państwa oraz Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych szczegółowy tryb udostępniania materiałów lub dokumentów, o których mowa w art. 31 ust. 1.

Art. 33. 1. W razie potrzeby Sąd, Rzecznik i jego zastępcy mają prawo, także z udziałem biegłych, wstępu do tych pomieszczeń organów wymienionych w art. 31, w których materiały lub dokumenty, określone w powołanym przepisie, są przechowywane bądź archiwizowane.

2. Biegłych powołanych przez Sąd lub Rzecznika dopuszcza się do tajemnicy państwowej, w rozumieniu przepisów wynikających z ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej.”;

25) skreśla się art. 34;

26) w art. 40:

a) skreśla się ust. 2,

b) ust. 3 i 4 otrzymują brzmienie:

„3. Sąd podaje do wiadomości publicznej w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” treść oświadczenia osoby, o której mowa w ust. 1, stwierdzającego fakt jej pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi, w części A określonej wzorem stanowiącym załącznik do ustawy.

4. Postępowanie w stosunku do osoby, o której mowa w ust. 1, przeprowadza się na zasadach i w trybie przewidzianym w niniejszej ustawie.”;

27) skreśla się art. 41 i 42;

28) część A załącznika do ustawy otrzymuje brzmienie:

1) w art. 1 po pkt 9 dodaje się pkt 9a w brzmieniu:

„9a) Biurze Rzecznika Interesu Publicznego,”;

2) w art. 36 w ust. 5 po pkt 9 dodaje się pkt 9a w brzmieniu:

„9a) Rzeczniku Interesu Publicznego – dla urzędników Biura Rzecznika Interesu Publicznego,”.

1) w art. 11b:

a) w ust. 2 w zdaniu drugim wyrazy „niezbędnych Sądowi Lustracyjnemu w postępowaniu lustracyjnym” zastępuje się wyrazami „ , które Sąd Apelacyjny w Warszawie lub Rzecznik Interesu Publicznego uznają za niezbędne w związku z wykonywaniem przez nich zadań określonych w ustawie z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. Nr 70, poz. 443 i z 1998 r. Nr 131, poz. 860)”,

b) ust. 5 otrzymuje brzmienie:

„5. Szef Urzędu Ochrony Państwa na żądanie Sądu Apelacyjnego w Warszawie lub Rzecznika Interesu Publicznego udostępnia wszelkie posiadane dokumenty i materiały, o których mowa w ust. 2.”;

2) w art. 12 w ust. 1 wyrazy „lub przeprowadzenia postępowania lustracyjnego” zastępuje się wyrazami „lub w celu wykonania przez Sąd Apelacyjny w Warszawie i Rzecznika Interesu Publicznego zadań, o których mowa w art. 11b ust. 2”.

2. Postępowanie z oświadczeniami określonymi w ust. 1 toczy się według przepisów ustawy, o której mowa w art. 1.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: A. Kwaśniewski