Dziennik Ustaw - rok 1996 nr 83 poz. 384

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do publicznej wiadomości:

W dniu 25 października 1967 r. zostało sporządzone w Strasburgu Europejskie porozumienie w sprawie szkolenia i kształcenia pielęgniarek w następującym brzmieniu:

Przekład

EUROPEJSKIE POROZUMIENIE

w sprawie szkolenia i kształcenia pielęgniarek

Państwa członkowskie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego porozumienia,

uznając, że celem Rady Europy jest dążenie do osiągnięcia większej jedności między jej członkami, mając, między innymi, na uwadze ułatwienie im postępu społecznego oraz podnoszenie kondycji społecznej swoich narodów poprzez podejmowanie odpowiednich działań,

nawiązując do podpisanych już, w ramach Rady, konwencji sprzyjających temu celowi, a zwłaszcza Europejskiej Karty Społecznej, podpisanej 18 października 1961 r., oraz Europejskiej konwencji o establishmencie, podpisanej 13 grudnia 1955 r.,

wyrażając przekonanie, że podpisanie regionalnego porozumienia w sprawie harmonizacji szkolenia i kształcenia pielęgniarek przyczyni się do postępu społecznego i zagwarantuje poziom fachowy pielęgniarek niezbędny dla ich zatrudnienia na terytorium każdej z Umawiających się Stron na równych prawach z obywatelami danego kraju,

uznając za konieczne ustalenie podstawowych standardów,

uzgodniły, co następuje:

Artykuł 1

1. Każda z Umawiających się Stron zastosuje się lub – jeśli kształcenie pielęgniarek nie podlega jej kontroli – zaleci odnośnym władzom stosowanie postanowień regulujących zasady szkolenia i kształcenia pielęgniarek, określone w załączniku do niniejszego porozumienia.

2. W rozumieniu niniejszego porozumienia zamierza się objąć nim tylko „personel pielęgniarski z przeszkoleniem ogólnym”, zarówno męski, jak i żeński, wyłączając personel wyszkolony jedynie w dziedzinie zdrowia publicznego, opieki nad noworodkiem i chorymi dziećmi, położnictwa lub zdrowia psychicznego.

Artykuł 2

Każda z Umawiających się Stron przekaże Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy listę swoich władz lub innych organów uprawnionych do wydawania świadectw ukończenia szkolenia i kształcenia w zakresie pielęgniarstwa, odpowiadającego przynajmniej tym standardom, które zostały określone w załączniku I do niniejszego porozumienia.

Artykuł 3

1. Po wejściu w życie niniejszego porozumienia, zgodnie z artykułem 5, Komitet Ministrów Rady Europy, zasiadający w liczbie członków ograniczonej do Przedstawicieli Umawiających się Stron, będzie odpowiedzialny za dalsze opracowanie przepisów zawartych w załączniku I do niniejszego porozumienia, zgodnie z aktualnym stanem rozwoju w tej dziedzinie.

2. Sekretarz Generalny Rady Europy powiadomi każdą z Umawiających się Stron o każdej zmianie lub rozszerzeniu przepisów zawartych w załączniku, jednogłośnie przyjętych przez Komitet Ministrów, o którym mowa w poprzednim ustępie; wejdą one w życie po upływie trzech miesięcy od dnia, w którym Sekretarz Generalny zostanie powiadomiony przez Umawiające się Strony o przyjęciu przez nie zmiany lub rozszerzenia.

Artykuł 4

1. Porozumienie jest otwarte do podpisu dla państw członkowskich Rady Europy, które mogą zostać stronami niniejszego porozumienia przez:

(a) podpisanie bez zastrzeżeń co do ratyfikacji lub przyjęcia albo

(b) podpisanie z zastrzeżeniami co do ratyfikacji lub przyjęcia, po którym nastąpi ratyfikacja albo przyjęcie.

2. Dokumenty ratyfikacyjne lub przyjęcia składa się Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.

Artykuł 5

1. Niniejsze porozumienie wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od dnia, w którym trzy państwa członkowskie Rady Europy staną się stronami niniejszego porozumienia zgodnie z postanowieniami artykułu 4.

2. W odniesieniu do któregokolwiek z państw członkowskich, które sukcesywnie podpisze porozumienie bez zastrzeżeń co do ratyfikacji albo przyjęcia lub które je ratyfikuje albo przyjmie, porozumienie wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od dnia złożenia takiego podpisu lub złożenia dokumentu ratyfikacyjnego albo przyjęcia.

Artykuł 6

1. Po wejściu w życie niniejszego porozumieniu Komitet Ministrów Rady Europy może zaprosić każde państwo nie będące członkiem Rady Europy do przystąpienia do niniejszego porozumienia.

2. Przystąpienie takie zostanie dokonane przez złożenie u Sekretarza Generalnego Rady Europy dokumentu przystąpienia, które wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od dnia jego złożenia.

Artykuł 7

1. Każda z Umawiających się Stron może, w czasie składania podpisu lub składania dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia lub przystąpienia, oświadczyć, że skorzysta z jednego lub kilku zastrzeżeń przewidzianych w załączniku II do niniejszego porozumienia.

2. Każda z Umawiających się Stron może w całości lub częściowo wycofać zastrzeżenie, jakiego dokonała zgodnie z poprzednim ustępem, przez złożenie oświadczenia skierowanego do Sekretarza Generalnego Rady Europy, które będzie obowiązywać od dnia jego otrzymania.

Artykuł 8

Załączniki stanowią integralną część niniejszego porozumienia.

Artykuł 9

1. Każda z Umawiających się Stron może, w czasie składania podpisu lub składania dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia lub przystąpienia, określić terytorium lub terytoria, do których niniejsze porozumienie ma zastosowanie.

2. Każda z Umawiających się Stron, w czasie składania dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia lub przystąpienia lub też w jakimkolwiek późniejszym terminie, może, poprzez złożenie deklaracji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, rozszerzyć niniejsze porozumienie na jakiekolwiek inne terytorium lub terytoria określone w deklaracji, za których stosunki międzynarodowe jest odpowiedzialna i w których imieniu jest uprawniona do podejmowania zobowiązań.

3. Każda deklaracja złożona stosownie do postanowień poprzedniego ustępu może, w odniesieniu do każdego terytorium określonego w takiej deklaracji, zostać wycofana zgodnie z procedurą, o której mowa w artykule 10 niniejszego porozumienia.

Artykuł 10

1. Porozumienie niniejsze zawarte jest na czas nieokreślony.

2. Każda z Umawiających się Stron może, w zakresie, w jakim jej to dotyczy, wypowiedzieć swoje przystąpienie do porozumienia w drodze notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy.

3. Takie wypowiedzenie wejdzie w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia otrzymania przez Sekretarza Generalnego notyfikacji.

Artykuł 11

Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje wszystkim członkom Rady oraz wszystkim innym państwom, które przystąpiły do niniejszego porozumienia:

(a) każdy podpis złożony bez zastrzeżeń co do ratyfikacji albo przyjęcia,

(b) każdy podpis złożony z zastrzeżeniem co do ratyfikacji albo przyjęcia,

(c) złożenie każdego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia albo przystąpienia,

(d) każdą datę wejścia w życie zmian lub rozszerzeń, o których mowa w artykule 3 ustęp 2,

(e) każdą datę wejścia w życie niniejszego porozumienia zgodnie z artykułem 5,

(f) każde powiadomienie otrzymane zgodnie z postanowieniami artykułu 2,

(g) każdą notyfikację otrzymaną zgodnie z postanowieniami artykułu 7,

(h) każdą deklarację otrzymaną zgodnie z postanowieniami artykułu 9,

(i) każdą notyfikację otrzymaną zgodnie z postanowieniami artykułu 10 i termin wejścia w życie wypowiedzenia.

Na dowód czego, niżej podpisani, należycie upełnomocnieni, podpisali niniejsze porozumienie.

Sporządzono w Strasburgu dnia 25 października 1967 r. w jednym egzemplarzu w językach angielskim i francuskim, przy czym obydwa teksty są jednakowo autentyczne; oryginał zostanie złożony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny Rady Europy przekaże uwierzytelnione odpisy każdemu z sygnatariuszy i każdemu przystępującemu państwu.

Wersja angielska

Po zapoznaniu się z powyższym porozumieniem, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:

– zostało ono uznane za słuszne, pod warunkiem zgłoszenia zastrzeżenia* według treści zamieszczonej w oddzielnym piśmie,

– jest przyjęte, ratyfikowane i potwierdzone,

– będzie niezmiennie zachowywane,

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie dnia 13 grudnia 1995 r.

^* Zastrzeżenie złożone w trakcie składania dokumentu ratyfikacyjnego: „Polska będzie korzystać do 2000 r. z zastrzeżenia, o którym mowa w pkt 3 załącznika II”.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: L. Wałęsa

L.S.

Minister Spraw Zagranicznych: W. Bartoszewski

Załącznik I

PODSTAWOWE STANDARDY SZKOLENIA I KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK

Rozdział I

Definicja funkcji pielęgniarek z przeszkoleniem ogólnym

1. Pielęgniarka z przeszkoleniem ogólnym wykonuje, zgodnie z państwowym prawodawstwem, następujące podstawowe funkcje:

a) sprawuje fachową opiekę pielęgniarską nad pacjentami, zgodną z wymogami oraz fizycznymi, emocjonalnymi i duchowymi potrzebami pacjenta, bez względu na to, czy opieka sprawowana jest w instytucjach opieki zdrowotnej, domu, szkole czy miejscu pracy,

b) obserwuje sytuacje i stany fizyczne oraz emocjonalne, mające istotny wpływ na zdrowie, oraz przekazuje swoje obserwacje innym członkom zespołu opieki zdrowotnej,

c) szkoli i pełni rolę wiodącą dla personelu pomocniczego, od którego wymaga się zaspokajania potrzeb z zakresu opieki pielęgniarskiej we wszystkich instytucjach zdrowotnych.

2. Funkcje te obejmują także ocenę potrzeb pielęgniarskich indywidualnego pacjenta oraz wyznaczanie personelu do opieki zgodnie z potrzebami danego pacjenta w określonym czasie.

Rozdział II

Wykształcenie wymagane od kandydatów ubiegających się o przyjęcie do szkół pielęgniarskich

Kandydaci ubiegający się o przyjęcie do szkół pielęgniarskich powinni, z reguły, reprezentować poziom kultury i rozwoju intelektualnego równy poziomowi przynajmniej 10 lat wykształcenia ogólnego. Dlatego też powinni oni posiadać ogólnie uznawane świadectwo ukończenia szkoły na tym poziomie lub muszą zdać egzamin wstępny o równorzędnym poziomie.

Rozdział III

Okres i program kształcenia

Program kształcenia pielęgniarek powinien obejmować minimum 4600 godzin nauki pielęgniarstwa podstawowego. Przynajmniej połowa czasu przeznaczonego na naukę powinna być poświęcona na szkolenie kliniczne (praktykę) (patrz część B). Niemniej jednak liczba godzin szkolenia teoretycznego i formalnego (patrz część A) nie powinna być mniejsza od 1/3 całego programu szkolenia.

A. Szkolenie teoretyczne i formalne

Szkolenie powinno obejmować wszystkie aspekty pielęgniarstwa, jak również profilaktykę chorób, oświatę zdrowotną, rehabilitację, działanie leków i podawanie leków oraz zagadnienia żywienia i dietetyki, a także udzielanie pierwszej pomocy, reanimację i teorię transfuzji krwi.

Teoria i praktyka powinny być koordynowane i integrowane w trakcie realizacji programu.

Przedmioty, które powinny być objęte programem, można podzielić na dwie następujące grupy:

1. Pielęgniarstwo

– Orientacja zawodowa i etyka

– Ogólne pojęcie zdrowia i zasady pielęgnowania

– Zasady opieki pielęgniarskiej w dziedzinie:

– medycyny ogólnej i specjalizacji medycznych

– chirurgii ogólnej i specjalizacji chirurgicznych

– opieki nad dziećmi i pediatrii

– opieki nad matką i noworodkiem

– zdrowia psychicznego i psychiatrii

– opieki nad starszymi i geriatrii

2. Nauki podstawowe

– Anatomia i fizjologia

– Patologia ogólna

– Bakteriologia, wirusologia, parazytologia

– Biofizyka i biochemia

– Higiena

– medycyna zapobiegawcza

– oświata zdrowotna

– Nauki społeczne

– socjologia

– psychologia

– zasady zarządzania

– zasady nauczania (dydaktyka)

– ustawodawstwo społeczne i zdrowotne

– prawne aspekty pielęgniarstwa.

B. Szkolenie kliniczne (praktyka kliniczna)

Praktyka powinna obejmować wszystkie aspekty roli pielęgniarek, łącznie z profilaktyką chorób, oświatą zdrowotną, pierwszą pomocą, reanimacją i transfuzją krwi.

Powinna ona obejmować także:

– medycynę ogólną i specjalizacje medyczne

– chirurgię ogólną i specjalizacje chirurgiczne

– opiekę nad dziećmi i pediatrię

– opiekę macierzyńską

– zdrowie psychiczne i psychiatrię (w wyspecjalizowanych placówkach, jeśli to możliwe)

– opiekę nad starszymi i geriatrię.

Należy rozważyć następujące czynniki przy wyborze tych dziedzin:

1. Zdobyte doświadczenie praktyczne powinno mieć wartość edukacyjną. Dlatego niezbędne jest posiadanie:

– dobrze wyszkolonego personelu zapewniającego zadowalającą opiekę pielęgniarską,

– odpowiednią bazę, wyposażenie i zaopatrzenie, zapewniające opiekę pielęgniarską nad pacjentami.

2. We wszystkich oddziałach lub jednostkach, do których przydzielane są uczennice szkół pielęgniarskich na okres odbywania praktyki, powinna być przez cały okres przynajmniej jedna wykwalifikowana pielęgniarka, prowadząca nadzór, oraz wystarczająca liczba personelu pomocniczego, aby uniknąć podejmowania przez uczniów zadań nie mających wartości edukacyjnej z pielęgniarskiego punktu widzenia.

3. Wykwalifikowane pielęgniarki w oddziałach lub w jednostkach zatwierdzonych do realizacji praktyk powinny pomagać w nadzorowaniu i szkoleniu uczniów, za których odpowiedzialny jest personel dydaktyczny.

Rozdział IV

Wymagania, które powinny być spełnione przy organizacji szkół pielęgniarskich

W celu odpowiedniej realizacji programów kształcenia pielęgniarek organizacja i funkcjonowanie szkoły muszą spełniać następujące warunki:

A. Zarządzanie szkołą pielęgniarską

Zarządzanie szkołą powinno być powierzone lekarzowi ogólnemu lub pielęgniarce z przygotowaniem dydaktycznym i administracyjnym.

B. Personel dydaktyczny

Szkolenie musi być prowadzone przez wykwalifikowanych nauczycieli: lekarzy, pielęgniarki i specjalistów różnych dyscyplin. Każda szkoła musi zatrudniać przynajmniej jedną wykwalifikowaną pielęgniarkę posiadającą przynajmniej roczne przeszkolenie przygotowujące do pracy dydaktycznej w zakresie pielęgniarstwa.

C. Finansowanie szkoły

Należy wyraźnie określić wysokość funduszy przeznaczonych na pokrycie kosztów bezpośrednio związanych ze szkoleniem pielęgniarek, np. wynagrodzenia dla wykładowców i zakup sprzętu dydaktycznego.

Rozdział V

Dokumentacja ukończenia programu nauczania

A. Dokumentacja dotycząca przebiegu nauki powinna być zachowana, a jej autentyczność zagwarantowana przez kompetentne władze. Powinna ona obejmować:

– szczegóły dotyczące odbytych kursów,

– wyniki testów i egzaminów,

– ocenę uzdolnień osobistych i zawodowych, wykazanych przez ucznia w trakcie nauki.

B. Końcowy egzamin powinien obejmować pisemne, praktyczne i ustne testy, a jego pozytywny wynik powinien być wpisany do świadectwa.

Załącznik II

Każda z Umawiających się Stron może oświadczyć, że zastrzega sobie prawo do:

(1) nieprzestrzegania postanowień rozdziału II załącznika I, zakładając, że kandydaci mogą osiągnąć poziom kulturalny i intelektualny równy poziomowi ośmiu lat wykształcenia ogólnego;

(2) nieprzestrzegania postanowień rozdziału II załącznika I, stwierdzając, że kandydaci nie muszą posiadać ogólnie uznanego świadectwa ukończenia szkoły;

(3) nieprzestrzegania postanowień rozdziału III załącznika I, określając inną liczbę godzin szkolenia teoretycznego i formalnego niż ta, o której mowa w tym rozdziale:

(4) nieprzestrzegania postanowień rozdziału III załącznika I:

(i) uznając w programie nauki i szkolenia praktycznego opiekę nad matką i noworodkiem, zdrowie psychiczne i psychiatrię oraz opiekę nad starszymi i geriatrię za przedmioty fakultatywne, albo

(ii) zastrzegając, że zdrowie psychiczne i psychiatria nie będą wchodzić w zakres szkolenia klinicznego.

ZALECENIA

I. Minimalny wiek wymagany przy ubieganiu się o przyjęcie do szkół pielęgniarskich

Nie należy ustalać sztywnej granicy minimalnego wieku przy przyjmowaniu kandydatów do szkół pielęgniarskich. W krajach, w których wykształcenie ogólne jest objęte programem szkoły, wiek kandydatów ubiegających się o przyjęcie może być znacznie niższy niż tam, gdzie wykształcenie ogólne jest warunkiem niezbędnym. Dojrzałość również zależy od warunków społecznych i klimatycznych.

Na ogół uczniowie nie powinni stykać się z pacjentami i środowiskiem szpitalnym przed ukończeniem 17–19 roku życia, w zależności od kraju.

II. Poziom wykształcenia wymagany od kandydatów ubiegających się o przyjęcie do szkół pielęgniarskich (patrz załącznik I do porozumienia, rozdział II)

Ukończenie 10-letniej szkoły ogólnokształcącej nie jest obowiązkowe, jeśli poziom wykształcenia osiągnięty w krótszym okresie odpowiada wymaganemu poziomowi rozwoju kulturalnego i intelektualnego.

III. Okres i program kształcenia (patrz załącznik I do porozumienia, rozdział III, ustęp 1)

Jeśli ogólna liczba godzin nauki wynosi więcej niż 4600, zalecane proporcje muszą być respektowane jedynie w odniesieniu do minimalnej liczby godzin.

IV. Szkolenie praktyczne (patrz załącznik I do porozumienia, rozdział III B)

(a) Dyrektor szkoły powinien zaproponować dziedziny szkolenia, a odpowiednie władze danego kraju powinny je zatwierdzić.

(b) Dyrektor szkoły powinien zorganizować szkolenie praktyczne i zlecić nadzór nad jego realizacją personelowi wychowawczemu szkoły.

(c) Postanowienie zawarte w ustępie 2, zgodnie z którym konieczne jest zapewnienie „wystarczającej liczby personelu pomocniczego, aby uniknąć podejmowania przez uczniów zadań nie mających wartości edukacyjnej z pielęgniarskiego punktu widzenia”, ma na celu zagwarantowanie uczniom szkół pielęgniarskich, że nie powstanie taka sytuacja, w której uczniowie mogliby mieć zleconą pracę, która nie wchodzi w zakres ich nauki, a która powinna być wykonywana przez inny personel.

(d) Jeśli to możliwe, pielęgniarki, o których mowa w ustępie 3, powinny posiadać wykształcenie w dziedzinie dydaktyki pielęgniarskiej i zarządzania.

(e) Następujące czynniki powinny być również brane pod uwagę:

– liczba pacjentów w oddziale lub w jednostce,

– zróżnicowanie obrazu klinicznego poszczególnych pacjentów,

– efektywność zarządzania oddziałem lub jednostką,

– dostępność programów szkolenia personelu pielęgniarskiego w miejscu pracy,

– zalecana maksymalna liczba uczniów w oddziale czy jednostce,

– stosowane metody dydaktyczne.

V. Wymagania, które powinny być spełnione przy organizacji szkoły pielęgniarskiej (patrz załącznik I do porozumienia rozdział IV)

(a) Zarządzanie szkołą pielęgniarską

Zespół składający się z pielęgniarek przeszkolonych w zakresie instruktażu oraz przedstawicieli innych dyscyplin, takich jak medycyna, kształcenie ogólne, administracja i nauki społeczne, powinien wspierać swoją wiedzą i radą administrację szkoły pielęgniarskiej.

(b) Personel dydaktyczny

Należy powołać opiekunów grup odpowiedzialnych za koordynację szkolenia teoretycznego i praktycznego. Opiekunami tymi powinny być pielęgniarki przygotowane do prowadzenia szkolenia teoretycznego i praktycznego oraz do nadzorowania przebiegu zajęć praktycznych. Powinny one wnosić wkład osobisty w nauczanie i szkolenie zawodowe uczniów. Liczba opiekunów powinna być zależna od liczby uczniów celem zapewnienia właściwego szkolenia i nadzoru. Proponuje się proporcję: jeden opiekun na 15 uczniów.

(c) Baza szkoły pielęgniarskiej

Należy zapewnić odpowiednio duże pomieszczenie dostosowane do liczby uczniów. Szkoła powinna posiadać następujące pomieszczenia: klasy, sale do zajęć praktycznych, małe sale do pracy w grupach, bibliotekę i laboratorium. Należy zabezpieczyć pojedyncze pomieszczenia biurowe dla określonej liczby pełnoetatowych pracowników administracyjnych i dla personelu dydaktycznego.

(d) Wyposażenie niezbędne dla personelu dydaktycznego

Należy zapewnić takie wyposażenie, które stwarzałoby możliwości stosowania nowoczesnych metod nauczania i które powinno być wykorzystywane w sposób maksymalny. Szczególny nacisk należy położyć na dostępność pomocy audiowizualnych.

VI. Dokumenty, którymi powinna legitymować się pielęgniarka

A. Zaświadczenie (dyplom lub inny dokument) autoryzowane przez rząd kraju wydania lub przez organ tego kraju desygnowany w tym celu;

B. Wyciąg z dokumentacji szkolnej

Wyciąg powinien określać:

– stan cywilny pielęgniarki

– odbyte kursy

– uzyskane wyniki;

C. Świadectwo znajomości języków obcych.