Dziennik Ustaw - rok 1993 nr 61 poz. 287

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 21 maja 1980 r. została sporządzona w Madrycie Europejska konwencja ramowa o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi w następującym brzmieniu:

Przekład

EUROPEJSKA KONWENCJA RAMOWA O WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ MIĘDZY WSPÓLNOTAMI I WŁADZAMI TERYTORIALNYMI

Preambuła

Państwa członkowskie Rady Europy, które podpisały niniejszą konwencję,

zważywszy, że celem Rady Europy jest stworzenie ściślejszych powiązań między jej członkami oraz wspieranie współpracy między nimi;

zważywszy, że zgodnie z artykułem 1 Statutu Rady Europy cel ten powinien zostać osiągnięty w szczególności przez zawieranie porozumień w dziedzinie administracji;

zważywszy, że Rada Europy dąży do zapewnienia współdziałania wspólnot i władz terytorialnych Europy przy urzeczywistnianiu jej celów;

biorąc pod uwagę znaczenie, jakie przy dążeniu do tego celu może posiadać współpraca między wspólnotami i władzami terytorialnymi obszarów przygranicznych w takich dziedzinach, jak rozwój regionów, miast i wsi, ochrona środowiska, poprawa infrastruktury publicznej oraz usług dla ludności, a także wzajemna pomoc w razie nieszczęść i katastrof;

biorąc pod uwagę doświadczenia, które pokazały, że współpraca między władzami lokalnymi i regionalnymi w Europie ułatwia skuteczną realizację ich celów, a w szczególności przyczynia się do poprawy stanu i rozwoju obszarów przygranicznych;

zdecydowane w jak najszerszym stopniu wspierać tę współpracę i w ten sposób przyczyniać się do postępu gospodarczego i społecznego obszarów przygranicznych oraz do umocnienia poczucia wspólnoty, które jednoczy narody Europy,

postanowiły, co następuje:

Artykuł 1

Każda z Umawiających się Stron zobowiązuje się ułatwiać i wspierać współpracę transgraniczną wspólnot i władz terytorialnych podlegających jej właściwości ze wspólnotami i władzami terytorialnymi podlegającymi właściwości innej Umawiającej się Strony. Będzie ona czyniła starania na rzecz zawarcia porozumień i przyjęcia uzgodnień niezbędnych w tym celu, z poszanowaniem odrębnych postanowień konstytucyjnych każdej ze Stron.

Artykuł 2

1. Za współpracę transgraniczną uważa się w myśl niniejszej konwencji każde wspólnie podjęte działanie mające na celu umocnienie i dalszy rozwój sąsiedzkich kontaktów między wspólnotami i władzami terytorialnymi dwóch lub większej liczby Umawiających się Stron, jak również zawarcie porozumień i przyjęcie uzgodnień koniecznych do realizacji takich zamierzeń. Współpraca transgraniczna ograniczona jest ramami właściwości wspólnot i władz terytorialnych, w sposób określony przez prawo wewnętrzne. Niniejsza konwencja nie narusza zakresu i rodzaju tej właściwości.

2. W myśl niniejszej konwencji wyrażenie „wspólnoty i władze terytorialne” odnosi się do jednostek, urzędów i organów realizujących zadania lokalne i regionalne oraz uważanych za takie przez prawo wewnętrzne każdego państwa. Każda z Umawiających się Stron może jednak w momencie podpisywania niniejszej konwencji lub w formie późniejszego powiadomienia Sekretarza Generalnego Rady Europy określić jednostki, urzędy i organy, jak również przedmiot i formy działania, co do których zamierza ograniczyć zakres stosowania niniejszej konwencji bądź które zamierza wyłączyć z zakresu jej stosowania.

Artykuł 3

1. Działając na rzecz realizacji celów niniejszej konwencji Umawiające się Strony wspierają, z zastrzeżeniem zawartym w artykule 2 ustęp 2, przedsięwzięcia wspólnot i władz terytorialnych, które uwzględniają wypracowane w ramach Rady Europy zarysy porozumień między wspólnotami i władzami terytorialnymi. Jeżeli strony uznają to za stosowne, mogą one uwzględniać wypracowane w Radzie Europy wzory dwustronnych i wielostronnych porozumień międzypaństwowych, które w zamierzeniu mają ułatwiać współpracę między wspólnotami i władzami terytorialnymi.

Poczynione uzgodnienia i zawarte porozumienia mogą w szczególności opierać się na załączonych do niniejszej konwencji pod numerami 1.1 do 1.5 oraz 2.1 do 2.6 wzorach i zarysach podstawowych porozumień, statutów i umów, które powinny być dostosowane do szczególnej sytuacji każdej z Umawiających się Stron. Te podstawowe wzory porozumień, statutów oraz umów służą jedynie za punkt odniesienia i nie posiadają charakteru wiążącego.

2. Jeżeli Umawiające się Strony uznają za konieczne zawarcie porozumień międzypaństwowych, to mogą między innymi wyznaczać ramy, formy i granice, w których zakresie będą mogły działać wspólnoty i władze terytorialne zajmujące się współpracą transgraniczną. W każdym z porozumień mogą też zostać określone władze i organy, których porozumienia te dotyczą.

3. Ustępy 1 i 2 nie wykluczają, aby Umawiające się Strony zastosowały zgodnie z porozumieniem inne formy współpracy transgranicznej. Postanowienia niniejszej konwencji nie mogą być również interpretowane w taki sposób, że unieważniają istniejące porozumienia o współpracy.

4. Porozumienia i uzgodnienia zostaną zawarte z poszanowaniem przewidzianych przez prawo wewnętrzne każdej z Umawiających się Stron właściwości w dziedzinie stosunków międzynarodowych i ogólnej polityki, jak również z poszanowaniem przepisów dotyczących kontroli i nadzoru, którym podlegają wspólnoty i władze terytorialne.

5. Każda z Umawiających się Stron może w tym celu, w momencie podpisania niniejszej konwencji lub w formie późniejszego powiadomienia Sekretarza Generalnego Rady Europy, określić organy, które zgodnie z jej prawem wewnętrznym są właściwe do sprawowania kontroli i nadzoru w stosunku do odnośnych wspólnot i władz terytorialnych.

Artykuł 4

Każda z Umawiających się Stron poczyni wysiłki na rzecz rozwiązania wszelkich problemów natury prawnej, administracyjnej lub technicznej, które mogłyby zakłócić rozwój i pomyślną realizację współpracy transgranicznej i – jeśli to konieczne – poczyni stosowne uzgodnienia z jedną lub wieloma Umawiającymi się Stronami, których sprawa ta dotyczy.

Artykuł 5

W przypadku współpracy transgranicznej opartej na niniejszej konwencji Umawiające się Strony badają celowość przyznania uczestniczącym w tej współpracy wspólnotom i władzom terytorialnym takich samych możliwości, jakie stwarza współpraca międzypaństwowa.

Artykuł 6

Każda z Umawiających się Stron dostarcza wszystkich możliwych informacji zapotrzebowanych przez inną Umawiającą się Stronę w celu ułatwienia wywiązania się przez nią z zobowiązań wynikających z niniejszej konwencji.

Artykuł 7

Każda z Umawiających się Stron troszczy się o to, aby odnośne wspólnoty i władze terytorialne zostały poinformowane o sposobach działania, pozostających w ich dyspozycji w oparciu o niniejszą konwencję.

Artykuł 8

1. Umawiające się Strony przekazują Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy wszystkie istotne informacje o porozumieniach przewidzianych w artykule 3.

2. Każda propozycja jednej lub wielu Umawiających się Stron, dotycząca uzupełnienia lub poszerzenia niniejszej konwencji bądź porozumień wzorcowych, jest przekazywana Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy. Sekretarz Generalny przedkłada ją Komitetowi Ministrów Rady Europy, który podejmie decyzje co do poczynienia stosownych kroków.

Artykuł 9

1. Niniejsza konwencja zostaje przedłożona do podpisu państwom członkowskim Rady Europy. Wymaga ona ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia. Dokumenty ratyfikacyjne, przyjęcia lub zatwierdzenia należy złożyć Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.

2. Niniejsza konwencja wchodzi w życie trzy miesiące po złożeniu czwartego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia lub zatwierdzenia, przy założeniu, iż co najmniej dwa państwa, które dokonały tej formalności, posiadają wspólną granicę.

3. W stosunku do każdego z Państw-Sygnatariuszy, które w późniejszym terminie ratyfikuje, przyjmie lub zatwierdzi niniejszą konwencję, wchodzi ona w życie trzy miesiące po złożeniu jego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia lub zatwierdzenia.

Artykuł 10

1. Po wejściu w życie niniejszej konwencji Komitet Ministrów Rady Europy może, przez jednogłośne postanowienie, zaprosić każde państwo europejskie nie będące członkiem Rady Europy do przystąpienia do niniejszej konwencji. Zaproszenie to wymaga wyraźnej zgody każdego z państw, które ratyfikowało niniejszą konwencję.

2. Przystąpienie następuje przez złożenie dokumentu przystąpienia Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy; liczy się ono po trzech miesiącach od daty złożenia dokumentu.

Artykuł 11

1. Każda z Umawiających się Stron może w swoim imieniu wypowiedzieć niniejszą konwencję w drodze notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy.

2. Takie wypowiedzenie wchodzi w życie sześć miesięcy po dniu wpłynięcia notyfikacji do Sekretarza Generalnego.

Artykuł 12

Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje państwom członkowskim Rady oraz każdemu państwu, które przystąpiło do niniejszej konwencji:

a) każde podpisanie,

b) każde złożenie dokumentów ratyfikacyjnych, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia,

c) każdą datę wejścia w życie niniejszej konwencji, zgodnie z jej artykułem 9,

d) każde wpłynięcie oświadczenia, zgodnie z artykułem 2 ustęp 2 lub artykułem 3 ustęp 5,

e) każde wpłynięcie notyfikacji, zgodnie z artykułem 11, oraz datę wejścia w życie wypowiedzenia.

Na dowód czego niżej podpisani, zaopatrzeni w odpowiednie pełnomocnictwa, podpisali niniejszą konwencję.

Sporządzono w Madrycie dnia 21 maja 1 980 r. w języku angielskim i hiszpańskim, przy czym oba teksty mają jednakową moc prawną. Oryginał jest przechowywany w archiwum Rady Europy. Sekretarz Generalny Rady Europy udostępni uwierzytelnione odpisy wszystkim państwom członkowskim Rady Europy oraz każdemu państwu, które zostanie zaproszone do przystąpienia do niniejszej konwencji.

Po zaznajomieniu się z powyższą konwencją, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:

– została ona uznana za słuszną w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych;

– jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona;

– będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie dnia 10 marca 1993 r.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: L. Wałęsa

L.S.

Minister Spraw Zagranicznych: K. Skubiszewski

ZAŁĄCZNIK¹⁾

Wzory i zarysy porozumień, statutów oraz umów w dziedzinie współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi

Niniejszy stopniowany system wzorcowych porozumień rozróżnia, w zależności od szczebla, na którym ma być podpisane porozumienie, dwie podstawowe kategorie:

– wzory porozumień międzypaństwowych w sprawie współpracy transgranicznej na szczeblu regionalnym i lokalnym,

– zarysy porozumień, umów i statutów, które mogą posłużyć za podstawę współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi.

Zgodnie z zamieszczoną poniżej specyfikacją, wyłącznej właściwości państw podlegają tylko dwa wzory porozumień międzypaństwowych: o wspieraniu współpracy transgranicznej oraz o regionalnych uzgodnieniach transgranicznych. Pozostałe porozumienia międzypaństwowe wytyczają jedynie ramy prawne dla zawarcia między wspólnotami i władzami terytorialnymi porozumień lub umów, których zarysy zostały zakwalifikowane do drugiej kategorii.

1. WZORY POROZUMIEŃ MIĘDZYPAŃSTWOWYCH

Klauzule ogólne do porozumień międzypaństwowych

1.1. Wzór porozumienia międzypaństwowego o wspieraniu współpracy transgranicznej;

1.2. Wzór porozumienia międzypaństwowego o regionalnych uzgodnieniach transgranicznych;

1.3. Wzór porozumienia międzypaństwowego o lokalnych uzgodnieniach transgranicznych;

1.4. Wzór porozumienia międzypaństwowego o umownej współpracy transgranicznej między władzami lokalnymi;

1.5. Wzór porozumienia międzypaństwowego o organach współpracy transgranicznej władz lokalnych.

2. ZARYSY POROZUMIEŃ, STATUTÓW ORAZ UMÓW ZAWIERANYCH PRZEZ WŁADZE LOKALNE

2.1. Zarys porozumienia o utworzeniu grupy do spraw uzgodnień między władzami lokalnymi;

2.2. Zarys porozumienia w sprawie koordynacji przy realizacji lokalnych zadań transgranicznych o charakterze publicznym;

2.3. Zarys porozumienia o utworzeniu transgranicznych stowarzyszeń prawa prywatnego;

2.4. Zarys umowy (prawa prywatnego) o zagwarantowaniu dostaw i świadczeń między władzami lokalnymi na obszarach przygranicznych;

2.5. Zarys umowy (prawa publicznego) o zagwarantowaniu dostaw i świadczeń między władzami lokalnymi na obszarach przygranicznych;

2.6. Zarys porozumienia o utworzeniu organów współpracy transgranicznej między władzami lokalnymi.

1. WZORY POROZUMIEŃ MIĘDZYPAŃSTWOWYCH

Uwagi wstępne

Celem systemu porozumień międzypaństwowych jest w szczególności dokładne określenie ram, form i granic, które państwa zamierzają wyznaczyć dla działań władz terytorialnych, oraz usunięcie wątpliwości natury prawnej, które mogą rodzić problemy (określenie mającego zastosowanie prawa, właściwości sądów, możliwości apelacji itd.). Ponadto zawarcie przez odnośne państwa porozumień międzynarodowych w sprawie rozwoju współpracy transgranicznej między władzami lokalnymi przyniosłoby niewątpliwie pozytywne skutki pod względem:

– formalnego uznania zgodności z prawem tego typu współpracy i zachęcenia do niej władz lokalnych;

– określenia roli i warunków działania instytucji nadzoru i kontroli;

– wymiany informacji między państwami;

– możliwych związków między tymi formami współpracy oraz innymi procedurami przewidzianymi dla uzgodnionych działań na obszarach przygranicznych;

– zmian przepisów prawnych lub ich wykładni utrudniających współpracę transgraniczną itd.

Opisany powyżej system porozumień wzorcowych do wyboru umożliwia rządom nadanie współpracy transgranicznej najbardziej odpowiadających im ram, przyjmując porozumienie o wspieraniu współpracy transgranicznej (1.1) za podstawę, która stosownie do potrzeb może być uzupełniana innymi wzorami (porozumienia wzorcowe 1.2 do 1.5). Państwa mogą skorzystać z jednej, wielu, a nawet wszystkich możliwości jednocześnie bądź też kolejno. W przypadku państw o zbliżonych systemach prawnych, na przykład państw skandynawskich, porozumienia szczegółowe tego rodzaju mogą okazać się zbędne.

Klauzule ogólne do porozumień wzorcowych 1.1 do 1.5

Artykuł a

1. Za władze lokalne uważa się w myśl niniejszego porozumienia władze, wspólnoty oraz organy realizujące, zgodnie z prawem wewnętrznym każdego państwa, zadania lokalne.

2. Za władze regionalne uważa się w myśl niniejszego porozumienia władze, wspólnoty lub organy realizujące, zgodnie z prawem wewnętrznym każdego państwa, zadania regionalne²⁾.

Artykuł b

Niniejsze porozumienie nie narusza różnorodnych istniejących już form współpracy transgranicznej Państw-Sygnatariuszy konwencji, w szczególności zaś tych, które wynikają z porozumień międzynarodowych.

Artykuł c

Strony informują władze regionalne i lokalne o przyznanych im możliwościach działania oraz zachęcają je do korzystania z nich.

Artykuł d

Określenie „władze nadrzędne” użyte w niniejszym porozumieniu odnosi się do władz nadzorczych wyznaczonych przez każdą ze Stron.

Artykuł e

Niniejsze porozumienie nie narusza zakresu i rodzajów uprawnień władz lokalnych określonych przez prawo wewnętrzne Państw-Sygnatariuszy konwencji.

Artykuł f

Każde państwo może w dowolnym czasie określić części swojego terytorium, przedmiot i formy współpracy, co do których niniejsze porozumienie nie będzie miało zastosowania. Nie może to jednak naruszać praw uzyskanych w ramach realizowanej już współpracy.

Artykuł g

Strony informują na bieżąco Sekretarza Generalnego Rady Europy o działaniach komisji, komitetów i innych gremiów wypełniających zadania określone niniejszym porozumieniem.

Artykuł h

Strony mogą przez zwykłą wymianę not dokonywać nieznacznych zmian w niniejszym porozumieniu, wynikających z doświadczeń współpracy.

Artykuł i

1. Każda ze Stron notyfikuje pozostałym Stronom o zakończeniu wymaganego jej prawem wewnętrznym postępowania dotyczącego wejścia w życie niniejszego porozumienia; wchodzi ono w życie w dniu ostatniej notyfikacji.

2. Porozumienie zawiera się na okres pięciu lat od daty jego wejścia w życie. Przedłuża się je automatycznie, na tych samych warunkach, każdorazowo o dalsze pięcioletnie okresy, jeśli nie zostanie ono wypowiedziane na sześć miesięcy przed terminem wygaśnięcia jego ważności.

3. Strona notyfikująca wypowiedzenie może ograniczyć jego skutki do określonych, wyraźnie nazwanych artykułów, wskazanych regionów geograficznych bądź też do określonych dziedzin działalności. W takim przypadku porozumienie pozostaje w mocy w stosunku do pozostałej części, jeśli nie zostanie ona wypowiedziana przez którąkolwiek ze Stron w ciągu czterech miesięcy od daty wpłynięcia częściowego wypowiedzenia.

4. Strony mogą w dowolnym czasie uzgodnić zawieszenie stosowania niniejszego porozumienia w określonym okresie. Mogą również uzgodnić zawieszenie, bądź zakończenie działalności określonej komisji lub komitetu.

1.1. Wzór porozumienia międzypaństwowego o wspieraniu współpracy transgranicznej

Uwagi wstępne

Jest to wzór porozumienia międzypaństwowego, zawierającego ogólne postanowienia zasadnicze, które może zostać zawarte odrębnie bądź też w powiązaniu z jednym lub wieloma przedstawionymi niżej wzorcowymi porozumieniami międzypaństwowymi.

Rząd ................................................................ i Rząd .................................................................... świadome korzyści wynikających ze współpracy transgranicznej, na które wskazano w Europejskiej konwencji ramowej o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi, uzgodniły, co następuje:

Artykuł 1

Strony zobowiązują się do zbadania możliwości i wspierania działań na rzecz współpracy transgranicznej na szczeblu regionalnym i lokalnym.

Przez pojęcie współpracy transgranicznej Strony rozumieją wszystkie uzgodnione przedsięwzięcia natury administracyjnej, technicznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej, zmierzające do umocnienia i rozwoju sąsiedzkich stosunków między obszarami położonymi po obu stronach granicy, jak również zawieranie stosownych porozumień przyczyniających się do rozwiązywania występujących w tym zakresie problemów.

Przedsięwzięcia te powinny być w szczególności ukierunkowane na poprawę warunków rozwoju regionów i miast, ochronę bogactw naturalnych, wzajemną pomoc w przypadku katastrof i nieszczęść oraz poprawę funkcjonowania służb publicznych.

Artykuł 2

W ramach wzajemnych uzgodnień Strony dołożą starań na rzecz zapewnienia władzom regionalnym, w zakresie ich właściwości, niezbędnych środków do nawiązania współpracy.

Artykuł 3

Ponadto Strony dołożą starań na rzecz wspierania przedsięwzięć władz lokalnych, zmierzających do nawiązania i rozwoju współpracy transgranicznej.

Artykuł 4

Władze lokalne i regionalne, uczestniczące w ramach niniejszego porozumienia we współpracy transgranicznej, korzystają z takich samych ułatwień i takiej samej ochrony jak w przypadku współpracy międzypaństwowej.

Właściwe władze każdej ze Stron troszczą się o zapewnienie niezbędnych środków na pokrycie kosztów działalności organów, którym w ramach niniejszego porozumienia przydzielono zadania wspierania współpracy transgranicznej.

Artykuł 5

W celu przedłożenia propozycji zmian postanowień, które mogłyby zakłócać współpracę transgraniczną, każda ze Stron zleca określonym przez nią organom, komisjom lub instytucjom zbadanie obowiązujących ustaw wewnętrznych i innych przepisów prawnych. Organy te badają w szczególności możliwości poprawy przepisów podatkowych i celnych, zasad działalności dewizowej oraz transferu kapitału, a także uregulowania dotyczące możliwości interwencji organów nadrzędnych, zwłaszcza w zakresie nadzoru i kontroli.

Przed podjęciem działań przewidzianych w powyższym ustępie Strony porozumiewają się stosownie do potrzeb oraz wymieniają niezbędne informacje.

Artykuł 6

Strony dołożą starań na rzecz doprowadzenia, w ramach postępowania rozjemczego bądź też w inny sposób, do rozwiązania kwestii spornych o znaczeniu lokalnym, gdy rozwiązanie tych spraw stanowi przesłankę dla pomyślnej realizacji współpracy transgranicznej.

1.2. Wzór porozumienia międzypaństwowego o regionalnych uzgodnieniach transgranicznych

Uwagi wstępne

Niniejsze porozumienie może zostać zawarte odrębnie bądź też w powiązaniu z jednym lub wieloma wzorcowymi porozumieniami międzypaństwowymi (wzory 1.1 do 1.5).

Artykuł 1

W celu wspierania uzgodnień transgranicznych między regionami określonymi w załączniku do niniejszego porozumienia Strony ustanawiają Komisję Mieszaną (zwaną dalej Komisją) oraz, stosownie do potrzeb, jeden lub większą liczbę komitetów regionalnych (zwanych dalej komitetami), którym powierza się rozpatrywanie spraw dotyczących uzgodnień transgranicznych.

Artykuł 2

1. Komisję i komitety tworzy się z delegacji, których członkowie wyznaczani są przez każdą ze Stron.

2. W skład delegacji do Komisji wchodzi nie więcej niż ośmiu członków, spośród których co najmniej trzech reprezentuje władze regionalne. Przewodniczący delegacji do komitetów lub ich zastępcy biorą udział w pracach Komisji z głosem doradczym.³⁾

3. Komitety składające się z ... delegacji, w skład których wchodzi po ... członków, tworzone są z inicjatywy Komisji oraz za zgodą władz regionalnych i lokalnych obszarów przygranicznych wskazanych w niniejszym porozumieniu. W skład delegacji do komitetów wchodzą przedstawiciele tych władz lub organów regionalnych i lokalnych. Ponadto jeden delegat wyznaczany jest przez władze centralne. Jeśli jest to możliwe, wybiera się go z kręgu organów reprezentujących władze centralne na obszarach przygranicznych objętych pracami komitetów.

4. Komisja zbiera się co najmniej jeden raz w roku. Komitety zbierają się stosownie do potrzeb, jednak nie rzadziej niż dwa razy w roku.

5. Komisja i komitety uchwalają swoje regulaminy.

Artykuł 3

Każda ze Stron pokrywa koszty swojej delegacji do Komisji. Koszty delegacji do komitetów pokrywane są przez władze delegujące.

Artykuł 4

W celu zapewnienia koordynacji oraz ciągłości prac Komisji i komitetów Strony tworzą, stosownie do potrzeb, Sekretariat, którego skład, siedzibę, zakres działania oraz sposób finansowania określa się na wniosek Komisji w zawieranym przez Strony porozumieniu ad hoc. Komisja może również ustanowić Sekretariat z własnej inicjatywy.

Artykuł 5

Obszary przygraniczne, do których ma zastosowanie niniejsze porozumienie, określone są w załączniku. Treść tego załącznika może ulec zmianie w drodze zwykłej wymiany not.

Artykuł 6

1. Przedmiotem uzgodnień transgranicznych są problemy z następujących dziedzin:⁴⁾

– rozwój miast i regionów;

– transport i komunikacja (środki komunikacji publicznej, drogi i autostrady, wspólne lotniska, drogi wodne, porty morskie itd.);

– energia (elektrownie, zaopatrzenie w gaz, elektryczność, wodę itd.);

– ochrona przyrody (miejsca wymagające ochrony, tereny wypoczynkowe, rezerwaty itd.);

– ochrona wód (zwalczanie zanieczyszczeń, budowa oczyszczalni itd.);

– ochrona atmosfery (zwalczanie zanieczyszczeń powietrza i hałasu, strefy ciszy itd.);

– szkolnictwo, kształcenie zawodowe i badania naukowe;

– publiczna opieka zdrowotna (np. wykorzystanie szpitali położonych na jednym z obszarów przez mieszkańców drugiego obszaru);

– kultura, rekreacja i sport (teatry, orkiestry, obiekty sportowe, domy i ośrodki wypoczynkowe, schroniska młodzieżowe itd.);

– wzajemna pomoc na wypadek nieszczęść i katastrof (pożary, powodzie, epidemie, katastrofy lotnicze, trzęsienia ziemi, wypadki w górach itd.);

– turystyka (wspólne przedsięwzięcia mające na celu wspieranie ruchu turystycznego);

– problemy związane z małym ruchem granicznym (środki transportu, zakwaterowanie, bezpieczeństwo socjalne, opodatkowanie, zatrudnienie, bezrobocie itd.);

– przedsięwzięcia przemysłowe (lokalizacja przemysłu itd.);

– przedsięwzięcia różne (urządzenia do utylizacji odpadów, budowa sieci kanalizacyjnych itd.);

– poprawa struktury agrarnej;

– infrastruktura socjalna.

2. Strony mogą uzgodnić zmianę powyższego zestawienia w drodze zwykłej wymiany not.

Artykuł 7

1. Zadaniem Komisji jest, z zastrzeżeniem postanowień specjalnych, rozpatrywanie kwestii ogólnych i zasadniczych, jak wypracowywanie programów dla komitetów, koordynacja oraz utrzymywanie kontaktów z właściwymi organami administracji centralnej, a także współdziałanie z komisjami mieszanymi utworzonymi przed wejściem w życie niniejszego porozumienia.

2. Zadaniem Komisji jest w szczególności przedkładanie odnośnym rządom, stosownie do potrzeb, swoich zaleceń oraz zaleceń komitetów, a także ewentualnych projektów zawarcia porozumień międzynarodowych.

3. Komisja może powoływać rzeczoznawców do zbadania poszczególnych problemów.

Artykuł 8

1. Zadaniem komitetów jest przede wszystkim badanie problemów występujących w dziedzinach wymienionych w artykule 6 oraz formułowanie odpowiednich propozycji i zaleceń. Problemy te mogą być przekazywane komitetom przez Komisję, władze centralne, regionalne lub lokalne Stron, a także przez instytucje, związki oraz inne podmioty prawa publicznego lub prywatnego. Komitety mogą również podejmować problemy z własnej inicjatywy.

2. Komitety mogą powoływać grupy robocze dla zbadania tych problemów. Mogą one również powoływać rzeczoznawców oraz zasięgać opinii prawnych i merytorycznych. Komitety powinny dążyć do osiągnięcia przez możliwie najszersze konsultacje wyników odpowiadających interesom społeczności, których one dotyczą.

Artykuł 9

1. Komitety powiadamiają Komisję o przedłożonych im do zbadania problemach oraz o sformułowanych wnioskach.

2. Jeżeli wnioski te wymagają decyzji Komisji lub właściwych rządów, komitety przedkładają Komisji zalecenia.

Artykuł 10

1. Zarówno Komisja, jak i komitety są upoważnione za zgodą swoich członków do regulowania spraw będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, jeżeli członkowie Komisji i komitetów posiadają takie kompetencje zgodnie z przepisami prawnymi Stron.

2. Komisja i komitety informują się wzajemnie o podjętych w tych sprawach postanowieniach.

Artykuł 11

1. Delegacje działające w ramach Komisji lub komitetów informują się wzajemnie o krokach podjętych przez właściwe władze w oparciu o zalecenia lub opracowane projekty porozumień, zgodnie z ustępem 2 artykułu 7 i ustępem 2 artykułu 9.

2. Komisja i komitety badają, jakie kroki powinny zostać podjęte w związku z działaniami właściwych władz wymienionych w ustępie 1.

1.3. Wzór porozumienia międzypaństwowego o lokalnych uzgodnieniach transgranicznych

Uwagi wstępne

Niniejsze porozumienie może zostać zawarte odrębnie bądź też w powiązaniu z jednym lub wieloma wzorcowymi porozumieniami międzypaństwowymi (wzory 1.1 do 1.5).

Artykuł 1

Mając na uwadze zapewnienie lepszej wymiany informacji oraz rozszerzenie uzgodnień między władzami lokalnymi po obu stronach granicy, Strony wzywają te władze do wspólnego badania w ramach grup do spraw uzgodnień wszelkich problemów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

Artykuł 2

Regulaminy prac grup do spraw uzgodnień będą ustalone w trybie porozumienia się ich członków. Władze nadrzędne uczestniczą w pracach tych grup lub są o nich na bieżąco informowane.

Grupy do spraw uzgodnień uczestniczą w pracach komisji regionalnych do spraw uzgodnień transgranicznych na warunkach ustalonych przez te komisje, jeśli zostały one utworzone w danych regionach. Ze swojej strony komisje te wspierają grupy w ich pracach.

Mogą one również działać jako grupy doradcze przy realizacji zawieranych w ramach współpracy transgranicznej porozumień międzypaństwowych, dotyczących określonego zagadnienia.

Artykuł 3

Zadaniem grup do spraw uzgodnień jest zapewnianie wymiany informacji, wzajemnej konsultacji, badania problemów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, a także ustalanie wspólnych celów.

Działalność grup jest prowadzona z poszanowaniem zakresu odpowiedzialności ich członków oraz w żadnym razie nie pociąga za sobą przenoszenia kompetencji.

Członkowie tych grup mogą jednak w ramach porozumień o współpracy wspólnie ustalać środki i ograniczenia odnoszące się do ich stosownych działań oraz wstępne procedury konsultacji, które zamierzają stosować.

Artykuł 4
(alternatywnie)

Odnośne władze lokalne mogą w celu ułatwienia działania grup do spraw uzgodnień tworzyć, w ramach przysługujących im i wynikających z prawa wewnętrznego uprawnień, stowarzyszenia zapewniające podstawy prawne do tego działania.

Stowarzyszenia te tworzy się w oparciu o prawo o stowarzyszeniach lub też prawo handlowe jednego z państw, których dotyczy współpraca. Przy zastosowaniu wybranego systemu prawnego odstępuje się, stosownie do okoliczności, od warunków, formalności oraz szczególnych zezwoleń związanych z przynależnością państwową członków tych stowarzyszeń.

Informacje udostępniane władzom nadrzędnym zgodnie z artykułem 2 zawierają wszelkie dane dotyczące działalności stowarzyszeń omawianych w niniejszym artykule.

1.4. Wzór porozumienia międzypaństwowego o umownej współpracy transgranicznej między władzami lokalnymi

Uwagi wstępne

Niniejsze porozumienie może zostać zawarte odrębnie bądź też w powiązaniu z jednym lub wieloma wzorcowymi porozumieniami międzypaństwowymi (wzory 1.1 do 1.5).

Artykuł 1

Współpraca transgraniczna między władzami lokalnymi realizowana jest w szczególności w oparciu o umowy administracyjne, gospodarcze i techniczne.

Artykuł 2

Umowy o współpracy transgranicznej zawierane są przez władze lokalne w ramach uprawnień przysługujących im na mocy prawa wewnętrznego.

Dotyczą one w szczególności zagwarantowania dostaw i świadczeń, przeprowadzania wspólnych przedsięwzięć, tworzenia stowarzyszeń powoływanych w oparciu o prawo cywilne lub handlowe jednego z Państw-Sygnatariuszy lub też udziału w tego rodzaju stowarzyszeniach⁵⁾.

Artykuł 3

Partnerzy umowy określają prawo, które należy zastosować do wymienionych umów, uwzględniając (publiczne i prywatne) prawo kontraktowe jednego z Państw-Sygnatariuszy niniejszego porozumienia.

Określają oni również stosownie do potrzeb dopuszczalne odstępstwa od postanowień tego prawa.

Jeśli umowa nie przewiduje inaczej, należy stosować prawo państwa tej władzy lokalnej, która zgodnie z porozumieniem powinna zająć się realizacją największego świadczenia rzeczowego, lub też tego państwa, którego władza lokalna posiada w ramach porozumienia największe zobowiązanie finansowe.

Niezależnie od okoliczności osoby podlegające właściwości władz lokalnych, które zawarły umowę, zachowują wobec tych władz prawo do wniesienia skargi lub zażalenia, które przysługiwałoby im wobec nich, gdyby władze te nadal były zobowiązane do realizacji dostaw lub świadczeń. Władzom lokalnym, przeciwko którym wniesiono skargę bądź zażalenie, przysługuje prawo do roszczenia regresowego wobec tych władz lokalnych, które zobowiązały się do zapewnienia dostaw lub świadczeń.

Artykuł 4

Propozycje zawarcia lub zmiany treści umów podlegają jednocześnie w każdym państwie odnośnym przepisom o interwencji władz nadrzędnych. Nie jest jednak wymagana zgoda ze strony władz, które są partnerami umowy. Każda decyzja władzy nadrzędnej, stanowiąca przeszkodę w zawarciu lub zastosowaniu umowy o współpracy transgranicznej bądź mogąca mieć wpływ na jej unieważnienie, wymaga uprzedniego uzgodnienia z odpowiednimi władzami nadrzędnymi danego państwa.

Artykuł 5

W przypadku sporu właściwy sąd jest określony przez prawo, które ma być zastosowane. Umowy o współpracy transgranicznej mogą jednak zawierać klauzule arbitrażowe. Użytkownik i strona trzecia zachowują istniejące środki prawne wobec władz lokalnych państwa, do którego przynależą, przy czym władze te mają obowiązek podjęcia działań wobec partnera nie wywiązującego się z umowy.

Władze nadrzędne podejmują wszelkie leżące w ich mocy działania w celu zapewnienia natychmiastowego wykonania postanowień sądowych, bez względu na to, w którym z państw znajduje się siedziba sądu, który przyjął dane postanowienie.

Artykuł 6

Umowy zawarte w oparciu o niniejsze porozumienie nie tracą swojej mocy z chwilą jego wypowiedzenia. Umowy te zawierają jednak klauzule upoważniające strony do unieważnienia ich, z zachowaniem terminu wypowiedzenia wynoszącego co najmniej pięć lat, jeśli niniejsze porozumienie również zostało wypowiedziane. Państwa-Sygnatariusze posiadają możliwość wezwania do zastosowania tych klauzul.

1.5. Wzór porozumienia międzypaństwowego o organach współpracy transgranicznej między władzami lokalnymi

Uwagi wstępne

Niniejsze porozumienie może zostać zawarte odrębnie bądź też w powiązaniu z jednym lub wieloma wzorcowymi porozumieniami międzypaństwowymi (wzory 1.1 do 1.5).

Artykuł 1

Władze lokalne i podmioty prawa publicznego mogą uczestniczyć w stowarzyszeniach i związkach władz lokalnych, tworzonych na terytorium drugiej Strony porozumienia zgodnie z jej prawem wewnętrznym, dla osiągania celów, które prawo wewnętrzne pozwala realizować w ramach stowarzyszenia lub związku.

Artykuł 2

Wymienione w artykule 1 stowarzyszenia i związki są uprawnione, w granicach określonych kompetencjami ich członków, do wykonywania swojej działalności wynikającej z ich celów statutowych na terytorium każdej ze Stron porozumienia. Podlegają przy tym wydanym przez to państwo przepisom, chyba ze dopuszcza ono odstępstwa w tym zakresie.

Artykuł 3

1. Akty założycielskie stowarzyszenia lub związku oraz poszczególne statuty, a także zmiany tych dokumentów są przedkładane do zatwierdzenia władzom nadrzędnym odnośnych władz lokalnych. Dotyczy to również przystąpienia do już istniejącego stowarzyszenia lub związku.

2. Dokumenty te oraz odpowiednie zezwolenia przekazywane są do wiadomości danej społeczności zgodnie z obowiązującą w każdym z państw zwykłą procedurą ogłaszania tego typu dokumentów. Dotyczy to również zmiany siedziby Sekretariatu, a także wszystkich postanowień odnoszących się do osób posiadających prawo do podejmowania działań w imieniu stowarzyszenia lub związku oraz zakresu ich uprawnień.

3. Wymienione powyżej dokumenty są sporządzane w językach urzędowych państw, na których terytorium mają obowiązywać. Poszczególne wersje językowe posiadają jednakową moc prawną.

Artykuł 4

1. Statut reguluje stosunki prawne stowarzyszenia lub związku. Zawiera on treści wymagane przez właściwe przepisy prawne, zgodnie z artykułem 1. W każdym przypadku statut określa członków, nazwę oraz siedzibę. Określa również cel stowarzyszenia lub związku oraz w miarę możliwości jego zadania, a także funkcje i siedziby instytucji, które mają te zadania realizować. Reguluje on warunki powoływania organów kierowniczych i administracyjnych, zakres zobowiązań członków oraz wysokość ich wkładu do wspólnego budżetu. W skład organów kierowniczych powinien wchodzić co najmniej jeden przedstawiciel członkowskich władz lokalnych każdego państwa. Statut określa skład i regulamin obrad walnego zgromadzenia, formy protokołów z posiedzeń, warunki rozwiązania i likwidacji stowarzyszenia lub związku, a także kwestie budżetowe oraz reguły mające zastosowanie w rachunkowości.

2. Statut powinien ponadto zawierać postanowienia dotyczące możliwości wystąpienia członków ze stowarzyszenia w oparciu o wypowiedzenie w określonym statutowo terminie, po uregulowaniu wszelkich należności wobec stowarzyszenia oraz po zapłaceniu ustalonego przez rzeczoznawcę odszkodowania na rzecz stowarzyszenia za inwestycje zrealizowane dla lub w imieniu danego członka bądź za poniesione nakłady. Statut określa ponadto warunki zwolnienia lub wykluczenia członków w przypadku niewypełniania przez nich przyjętych na siebie zobowiązań.

Artykuł 5

Strony zobowiązują się do udzielania wymaganych zezwoleń, niezbędnych dla wypełniania zadań stowarzyszenia lub związku na ich terytorium, z zastrzeżeniem wymogów porządku i bezpieczeństwa publicznego.

Artykuł 6

Jeżeli stowarzyszenie lub związek, stosując prawo wewnętrzne, nie może na terytorium jednego z państw dysponować określonymi uprawnieniami, prawami lub przywilejami niezbędnymi dla skutecznego wypełniania swoich zadań na rzecz znajdujących się na terytorium tego państwa członkowskich władz lokalnych, to władze te mają prawo i obowiązek działać w imieniu stowarzyszenia lub związku na rzecz korzystania z tych uprawnień, praw lub przywilejów albo na rzecz ich uzyskania.

Artykuł 7

1. Uprawnienia kontrolne i nadzorcze w stosunku do stowarzyszenia lub związku są wykonywane przez właściwe władze państwa, na którego terytorium znajduje się jego siedziba, zgodnie z prawem wewnętrznym danego państwa. Władze te troszczą się również o zabezpieczenie interesów władz lokalnych innych państw.

2. Właściwe władze drugiego państwa mają prawo do uzyskiwania informacji o działalności i uchwałach stowarzyszenia lub związku oraz o działaniach podejmowanych w związku z wypełnianiem funkcji kontrolnych i nadzorczych. Na wniosek otrzymują one w szczególności przyjęte teksty i protokoły z posiedzeń organów stowarzyszenia lub związku, bilans roczny oraz preliminarz budżetowy, gdy jest on przewidziany, jeśli prawo wewnętrzne nakazuje przekazywanie tych informacji organom kontroli i nadzoru. Władze te mogą nawiązywać bezpośrednie kontakty z organami stowarzyszenia lub związku, a także z organami kontroli i nadzoru, przekazywać im swoje stanowisko oraz ubiegać się o bezpośrednie konsultowanie z nimi określonych spraw i problemów.

3. Właściwe władze drugiego państwa mają również prawo notyfikować stowarzyszeniu lub związkowi, iż są przeciwne dalszemu członkostwu władz lokalnych w stowarzyszeniu lub związku podlegającym jego właściwości. Taka uzasadniona notyfikacja uważana jest za powód do wykluczenia i jako taka wymieniona jest w statucie. Władze wymienione w ustępie 1 i 2 posiadają również prawo delegowania do kierowniczych organów stowarzyszenia lub związku swojego przedstawiciela, przy czym może on uczestniczyć we wszystkich posiedzeniach wymienionych organów oraz otrzymywać porządek obrad i protokoły.

Artykuł 8

Dostawy i świadczenia zlecone stowarzyszeniu lub związkowi zgodnie ze statutem na terytorium jego członków realizowane są w ramach odpowiedzialności stowarzyszenia lub związku przy całkowitym odciążeniu członków. Stowarzyszenie lub związek odpowiada również wobec użytkowników i strony trzeciej. Zachowują oni jednak wobec władz lokalnych, na rzecz których lub w imieniu których są realizowane dostawy i świadczenia, wszelkie prawa do składania skarg i zażaleń, jakie przysługiwałyby im wobec tych władz, jeśli nadal byłyby one zobowiązane do realizacji dostaw i świadczeń. Władzom, przeciwko którym wniesiono skargę lub zażalenie, przysługuje prawo do roszczenia regresowego wobec stowarzyszenia lub związku.

Artykuł 9

1. Jeśli nie dojdzie do ugody, to spory między stowarzyszeniem lub związkiem i członkami oraz spory między dwoma lub większą liczbą członków, dotyczące sposobu działania stowarzyszenia lub związku, rozpatrywane są przez władze administracyjne i sądy państwa, na którego terytorium znajduje się siedziba stowarzyszenia lub związku.

2. Wszelkie inne spory rozpatrywane są przez władze administracyjne i sądy stosownie do zwykłych przepisów obowiązujących na terytorium Państw-Sygnatariuszy, jeśli uczestnicy nie uzgodnią przekazania rozstrzygania sporów jednej z wyznaczonych przez nie instytucji arbitrażowych.

3. Państwa-Sygnatariusze poczynią stosowne kroki w celu zapewnienia wykonywania na ich terytorium decyzji i wyroków wynikających z powyższych postanowień.

Artykuł 10

Związki i stowarzyszenia utworzone w oparciu o niniejsze porozumienie istnieją nadal po jego wypowiedzeniu, jednakże bez uszczerbku dla postanowień artykułu 7 ustęp 3.

2. ZARYSY POROZUMIEŃ, STATUTÓW I UMÓW ZAWIERANYCH MIĘDZY WŁADZAMI LOKALNYMI

Uwagi wstępne

Zarysy porozumień, umów i statutów dla władz lokalnych

Podobnie jak państwom, również i władzom lokalnym oferuje się do wyboru wiele porozumień i umów. Asortyment taki istnieje już w wielu państwach, na co wskazuje szeroki zakres zebranej dokumentacji dotyczącej zawartych porozumień.

Zaproponowany system zawiera sześć zarysów porozumień, umów i statutów odpowiadających różnym stopniom rozwoju i formom lokalnej współpracy transgranicznej. W zależności od celu oraz stanu wewnętrznych przepisów prawnych zarysy te mogą być zastosowane bezpośrednio bądź też będą wymagały zawarcia porozumień międzypaństwowych o ich zastosowaniu.

Ujmując rzecz ogólnie, zawarcie porozumień międzypaństwowych również tam, gdzie nie wydaje się to niezbędne, może przyczynić się do wyjaśnienia warunków, na jakich porozumienia te mogą być wykorzystywane przez władze lokalne. Zawarcie porozumienia międzypaństwowego wydaje się konieczne w każdym przypadku, w którym ma znaleźć zastosowanie porozumienie oznaczone numerem 2.6 (organy współpracy transgranicznej).

System zarysów porozumień przewidzianych dla władz lokalnych koresponduje z wzorcowymi porozumieniami międzypaństwowymi. W uwagach wstępnych do każdego zarysu znajduje się odniesienie do porozumienia międzypaństwowego. W ten sposób można powiązać ze sobą porozumienia i organy funkcjonujące na szczeblu lokalnym oraz formy uzgodnień transgranicznych wybrane na płaszczyźnie regionalnej lub państwowej.

Tym samym można na przykład włączyć grupy do spraw uzgodnień lokalnych (zob. zarys 2.1) do struktury komisji, komitetów i grup roboczych przewidzianych w porozumieniu międzypaństwowym o regionalnych uzgodnieniach transgranicznych (zob. wzór 1.2).

Należy ponadto zaznaczyć, iż wzory te mają charakter schematyczny, ponieważ nie sposób uwzględnić wszystkich problemów, które mogą wystąpić w poszczególnych przypadkach. Zarysy te stanowią cenną wskazówkę. Mogą one jednak ulegać zmianom stosownie do potrzeb władz lokalnych, które je stosują. Władze lokalne powinny ponadto decydować o tym, w jaki sposób obywatele uczestniczą w uzgodnieniach transgranicznych, w szczególności w dziedzinie społeczno-kulturalnej. Uczestnictwo obywateli przyczyniłoby się bez wątpienia do usuwania określonych przeszkód we współpracy transgranicznej. Współpraca w oparciu o ich interesy zyskałaby w ten sposób solidne podstawy. Metodą zachęcenia odnośnych społeczności do aktywności może być tworzenie stowarzyszeń. Dlatego też jeden z zarysów porozumień dotyczy utworzenia stowarzyszenia prawa prywatnego (zob. zarys 2.3).

2.1. Zarys porozumienia o utworzeniu grupy do spraw uzgodnień między władzami lokalnymi

Uwagi wstępne

Zwykle utworzenie tego rodzaju grupy jest możliwe bez potrzeby zawierania porozumienia międzypaństwowego. Potwierdza to wiele przykładów. Jeśli jednak występują jeszcze prawne lub inne niejasności, celowe jest określenie warunków zastosowania tego rodzaju uzgodnień w porozumieniu międzypaństwowym (zob. wzór 1.3).

Cel i siedziba grupy do spraw uzgodnień

Artykuł 1

Władze lokalne (Strony) zobowiązują się do podejmowania uzgodnień w następujących, podlegających ich właściwości dziedzinach: (wyliczenie dziedzin lub odwołanie się do „problemów lokalnych”). W tym celu tworzą one grupę do spraw uzgodnień, zwaną dalej Grupą, której siedziba znajduje się w .........................................................

Celem Grupy jest zapewnienie wymiany informacji, uzgodnień oraz konsultacji między jej członkami w dziedzinach określonych w ustępie 1. Uczestniczące władze zobowiązują się do przekazywania Grupie wszelkich informacji niezbędnych do realizacji tego celu oraz do konsultowania się w ramach Grupy przed podjęciem decyzji i działań w wymienionych wyżej dziedzinach.

Członkowie

Artykuł 2

Każda z uczestniczących władz lokalnych jest reprezentowana w Grupie przez delegację składającą się z ... upełnomocnionych przez nią członków. Każdej delegacji mogą za zgodą Grupy towarzyszyć przedstawiciele prywatnych podmiotów społeczno-ekonomicznych oraz rzeczoznawcy (wariant ten wyklucza udział w charakterze członka Grupy gremiów innych niż władze lokalne, czym różni się od wzoru 2.3 dotyczącego zrzeszeń prawa prywatnego).

Możliwa alternatywa: Liczba członków każdej delegacji może być różna. Członkami Grupy mogą być władze lokalne i regionalne, grupy społeczno-ekonomiczne i osoby fizyczne, które podpiszą niniejsze porozumienie. Grupa decyduje o przyjęciu nowych członków. Każdej delegacji mogą za zgodą Grupy towarzyszyć przedstawiciele podmiotów prywatnych oraz rzeczoznawcy.

Zadania

Artykuł 3

Grupa może obradować nad wszystkimi problemami wymienionymi w artykule 1. Protokół zawiera wszystkie sprawy, w których osiągnięto porozumienie, a także zalecenia, których przekazanie do odpowiednich władz lub grup zostało uzgodnione. Grupa jest uprawniona do organizowania i prowadzenia badań w sprawach z zakresu jej właściwości.

Artykuł 4

Członkowie Grupy mogą uzgodnić przekazanie jej do realizacji określonych, szczegółowo wytyczonych zadań o charakterze praktycznym. Grupa może ponadto wypełniać wszelkie zadania przekazane jej przez inne instytucje.

Tryb pracy

Artykuł 5

Grupa opracowuje swój regulamin.

Artykuł 6

Grupa jest zwoływana z reguły dwa razy do roku lub też na wniosek jednej trzeciej członków, którzy wnoszą punkt do porządku obrad.

Zwołanie oraz przekazanie porządku obrad powinno nastąpić z wyprzedzeniem co najmniej 15 dni, w celu umożliwienia przygotowania się każdej z reprezentowanych instytucji do obrad.

Artykuł 7

Grupa mianuje spośród swoich członków stały Zarząd oraz określa jego uprawnienia i skład. Przewodnictwo sprawowane jest zgodnie z regulaminem, a w przypadku gdy regulamin nie stanowi w tej sprawie, przewodnictwo sprawuje najstarszy członek Grupy.

Kontakty ze stroną trzecią oraz z władzami nadrzędnymi

Artykuł 8

W kontaktach ze stroną trzecią Grupa jest reprezentowana przez swojego przewodniczącego, jeżeli regulamin nie stanowi inaczej. Władze nadrzędne, którym podporządkowani są członkowie Grupy, mogą na wniosek otrzymywać wszelkie informacje o pracach Grupy. Są one ponadto uprawnione do delegowania obserwatora na posiedzenia Grupy.

Sekretariat i finansowanie

Artykuł 9

Sekretariat jest prowadzony przez jedną z instytucji członkowskich (z zachowaniem lub też bez zachowania zasady corocznej rotacji).

Wszystkie władze uczestniczące ponoszą koszty działalności sekretariatu według niżej ustalonych zasad: ...........

Informacje oraz dokumentacja sporządzane są w zasadzie w języku państwa, z którego pochodzą.

Przystąpienie i wystąpienie

Artykuł 10

Członkami Grupy mogą być władze lokalne i regionalne, które podpiszą niniejsze porozumienie. Grupa decyduje o przyjęciu nowych członków.

Artykuł 11

Każdy członek może wystąpić z Grupy poprzez zwykłą notyfikację swojej decyzji przewodniczącemu. Wystąpienie jednego członka nie narusza trybu pracy Grupy, chyba że postanowi ona inaczej.

Artykuł 12

Strony powiadomią Sekretarza Generalnego Rady Europy o zawarciu niniejszego porozumienia i przekażą mu jego pełny tekst.

2.2. Zarys porozumienia w sprawie koordynacji przy realizacji lokalnych zadań transgranicznych o charakterze publicznym

Uwagi wstępne

W wielu państwach możliwe jest już obecnie zawieranie porozumień w sprawie koordynacji transgranicznej. Jeśli nie miałoby to miejsca, to warunki zastosowania tego rodzaju porozumień powinny zostać określone w ramach przedstawionego powyżej porozumienia międzypaństwowego (zob. wzór 1.3).

Cel porozumienia

Artykuł 1

Artykuł 1 określa cel i przedmiot porozumienia (na przykład dążenie do jednolitego rozwoju regionu przygranicznego) oraz dziedziny, których ono dotyczy.

Zakres terytorialny obowiązywania porozumienia

Artykuł 2

W artykule 2 należy wskazać obszary państw, na których porozumienie to obowiązuje, po dwóch (lub trzech) stronach granicy.

Zobowiązania

Artykuł 3

Artykuł ten określa środki umożliwiające realizację celów porozumienia (artykuł 1). W zależności od materialnego przedmiotu porozumienia, może ono przewidywać następujące zobowiązania:

– Strony zobowiązują się do poddania się postępowaniu konsultacyjnemu przed podjęciem decyzji dotyczących różnych przedsięwzięć, które powinny podjąć w ramach i na terytorium ich właściwości;

– Strony zobowiązują się do podejmowania w ramach i na terytorium ich właściwości działań niezbędnych do realizacji celów porozumienia;

– Strony zobowiązują się zaniechać wszystkiego, co byłoby sprzeczne z celami porozumienia.

Koordynacja

Artykuł 4

W artykule 4 ustala się, w zależności od uwarunkowań i wymogów każdego z porozumień, warunki realizacji koordynacji:

– albo przez wskazanie występującej w zarysie porozumienia 2.1 grupy o kompetencjach ogólnych jako grupy do spraw uzgodnień,

– albo przez stworzenie specjalnej grupy konsultacyjnej zajmującej się przedmiotem porozumienia,

– lub też w drodze zwykłych, bezpośrednich kontaktów na szczeblu odnośnych władz.

Koncyliacja

Artykuł 5

Każdy członek grupy do spraw uzgodnień (każda ze Stron, jeśli grupa nie istnieje) może się do niej zwrócić (do drugiej Strony), jeżeli uważa, iż porozumienie nie jest realizowane:

– ponieważ nie przeprowadzono poprzedzających konsultacji;

– ponieważ podjęte działania nie są zgodne z porozumieniem;

– ponieważ nie podjęto działań niezbędnych dla realizacji celów porozumienia.

Jeżeli Strony nie osiągną w tej mierze porozumienia, mogą się zwrócić do komisji koncyliacyjnej, której zlecono nadzór nad przestrzeganiem zobowiązań.

Instancja nadzorująca

Artykuł 6

Strony mogą uzgodnić utworzenie specjalnej instancji nadzorującej przestrzeganie zobowiązań; składa się ona z równej liczby rzeczoznawców mianowanych przez obie Strony oraz jednego rzeczoznawcy niezależnego, którego mianowanie lub tryb mianowania zostały wcześniej uzgodnione.

Instancja nadzorująca wydaje opinie dotyczące przestrzegania lub nieprzestrzegania porozumienia. Jest ona upoważniona do ich opublikowania.

Artykuł 7

Strony powiadomią Sekretarza Generalnego Rady Europy o zawarciu niniejszego porozumienia i przekażą mu jego pełny tekst.

2.3 Zarys porozumienia o utworzeniu transgranicznych stowarzyszeń prawa prywatnego

Uwagi wstępne

Zakłada się, iż władze lokalne jednego państwa mogą uczestniczyć w stowarzyszeniach prawa prywatnego innego państwa w oparciu o te same reguły oraz na tych samych warunkach, które są przewidziane dla uczestnictwa tych władz lokalnych w stowarzyszeniach prawa prywatnego ich własnego państwa. Jeśli nie miałoby to miejsca, możliwość taka powinna być wyraźnie przewidziana w ramach porozumienia międzynarodowego zawartego między odnośnymi państwami (zob. wzorcowe porozumienia międzypaństwowe 1.3 i 1.4).

Zwykle stowarzyszenia prawa prywatnego muszą podporządkować się regułom przewidzianym przez prawo państwa, na którego terytorium stowarzyszenie posiada swoją siedzibę. Poniżej przedstawione są postanowienia, które powinny zawierać statuty tych stowarzyszeń, jeśli nie są one przewidziane przez mające zastosowanie prawo. Ponadto w stosunku do tego rodzaju stowarzyszeń mogą obowiązywać także postanowienia o grupach do spraw uzgodnień (zob. zarys 2.1), po ich odpowiednim dostosowaniu.

Statut określa między innymi:

1. członków-założycieli stowarzyszenia oraz warunki przystąpienia nowych członków;

2. nazwę, siedzibę oraz formę prawną stowarzyszenia (z uwzględnieniem prawa wewnętrznego);

3. cel stowarzyszenia, warunki jego osiągnięcia oraz środki pozostające w dyspozycji;

4. organy stowarzyszenia, a w szczególności zadania i tryb pracy walnego zgromadzenia (reprezentacja i głosowanie);

5. tryb mianowania zarządcy lub sekretarza generalnego oraz jego uprawnienia;

6. zakres zobowiązań członków wobec strony trzeciej;

7. warunki dokonywania zmian w statucie oraz rozwiązania stowarzyszenia;

8. zobowiązanie Stron do powiadomienia Sekretarza Generalnego Rady Europy o utworzeniu stowarzyszenia transgranicznego oraz do przekazania mu pełnego tekstu statutu.

2.4 Zarys umowy (prawa prywatnego) o zagwarantowaniu dostaw i świadczeń między władzami lokalnymi na obszarach przygranicznych

Uwagi wstępne

Zakłada się, iż władze lokalne upoważnione są do zawierania tego rodzaju umów z władzami lokalnymi innych państw. Jeśli nie miałoby to miejsca, możliwość taka powinna być przewidziana w ramach porozumienia międzypaństwowego (zob. wzór 1.4). Chodzi tutaj o typ umów, którymi mogłyby się posługiwać władze lokalne przy sprzedaży, najmie, na rynku pracy, przy dostawach towarów i świadczeń, przy odstąpieniu praw użytkownika itd. Stosowanie przez władze lokalne umów prawa prywatnego jest dopuszczane w mniejszym lub większym zakresie przez wewnątrzpaństwowe przepisy prawne i praktykę, a granica między umowami prawa prywatnego i umowami prawa publicznego jest trudna do przeprowadzenia. Pomimo tego dopuszcza się możliwość stosowania tego typu umów, gdy dotyczą one zgodnie z wiodącą w każdym z państw wykładnią spraw o charakterze komercyjnym lub gospodarczym, które mogłyby być również przedmiotem umów zawartych przez osoby fizyczne lub prawne prawa prywatnego. W przypadku każdego przedsięwzięcia, w którym uczestniczyłyby władze lokalne wykonujące uprawnienia pozostające w wyłącznej kompetencji państw, powinny zostać uwzględnione, oprócz niżej przedstawionych postanowień, także przepisy dodatkowe, zawarte w umowie wzorcowej prawa publicznego (zob. 2.5).

Strony

Artykuł 1 określa strony umowy (oraz wskazuje, czy porozumienie jest otwarte dla innych władz lokalnych, czy też nie).

Artykuł 2 wymienia problemy związane z ogólnym pełnomocnictwem do zawarcia umowy, a w szczególności jej beneficjentów i warunki. Stosownie do potrzeb zawiera on również konieczne zastrzeżenia związane z zezwoleniami władz nadrzędnych, jeśli wywiera to wpływ na stosowanie umowy.

Przedmiot

Artykuł 3 określa przedmiot umowy z powołaniem się na:

– określone problemy;

– obszary geograficzne;

– podmioty, których dotyczy umowa (gminy, gremia ogólnokrajowe wyposażone w kompetencje lokalne itd.);

– określone formy prawne.

Artykuł 4 określa czas trwania umowy, warunki jej przedłużenia oraz dopuszczalne terminy realizacji.

Postanowienia prawne i finansowe

Artykuł 5 określa miejsce podpisania i wykonania umowy, wskazuje na system prawny umowy (międzynarodowe prawo prywatne) i obowiązujące prawo.

Artykuł 6 omawia stosownie do potrzeb problemy finansowe (rodzaj waluty, w której powinna być uiszczana zapłata, jak również metodę dopasowywania cen przy świadczeniach długoterminowych) oraz problemy ubezpieczeniowe.

Arbitraż

Artykuł 7 przewiduje w razie konieczności postępowanie koncyliacyjne oraz określa tryb postępowania arbitrażowego. W razie potrzeby zastosowania postępowania arbitrażowego, komisja arbitrażowa posiadać będzie następujący skład:

– każda ze Stron reprezentująca przeciwne interesy mianuje (alternatywa: prezesi właściwych dla każdej ze Stron sądów administracyjnych mianują) jednego członka komisji arbitrażowej, a Strony mianują wspólnie jednego lub dwóch członków niezależnych, tak aby osiągnąć nieparzystą liczbę członków komisji;

– w przypadku gdy komisja arbitrażowa składa się z parzystej liczby członków i przy równowadze głosów, decyduje głos niezależnego członka komisji.

Zmiany i rozwiązanie

Artykuł 8 określa przepisy obowiązujące w przypadku zmiany lub rozwiązania umowy.

Artykuł 9. Strony powiadomią Sekretarza Generalnego Rady Europy o zawarciu niniejszej umowy oraz przekażą mu jej pełny tekst.

2.5 Zarys umowy (prawa publicznego) o zagwarantowaniu dostaw i świadczeń między władzami lokalnymi na obszarach przygranicznych

Uwagi wstępne

Niniejsza forma umowy jest podobna do formy przewidzianej w punkcie 2.4 (umowy prawa prywatnego). Dotyczy ona w szczególności spraw koncesji i umów o świadczeniach lub czynnościach publicznych (bądź świadczeniach i czynnościach traktowanych jako „publiczne” przez dane państwo) oraz zapewnienia pomocy finansowej⁶⁾ ze strony jednej gminy na rzecz innej gminy lub innego organu po drugiej stronie granicy. Zagwarantowanie tego rodzaju świadczeń o charakterze publicznym niesie ze sobą określoną odpowiedzialność oraz ryzyko i dlatego wymaga włączenia do umowy postanowień dodatkowych, wychodzących poza postanowienia przewidziane dla umowy prawa prywatnego.

Nie wszystkie państwa przewidują zawieranie tego typu umów „transgranicznych”, dlatego też tego rodzaju możliwość oraz ustalenie warunków ich zastosowania powinny być często najpierw uregulowane w porozumieniu międzypaństwowym (zob. porozumienie wzorcowe 1.4).

Posłużenie się tego rodzaju umową, jej koncepcja oraz realizacja są sprawą prostą. Mogłaby ona w określonych przypadkach eliminować konieczność utworzenia wspólnego organu typu „międzykomunalny związek transgraniczny” (zob. 2.6), co pociąga za sobą inne problemy natury prawnej.

Postanowienia umowne

Jeżeli umowa dotyczy utworzenia lub objęcia zarządu nad majątkiem lub świadczeniem publicznym jednej z władz lokalnych co najmniej w jednym z państw, powinny zostać określone umownie gwarancje, w oparciu o przepisy obowiązujące w tym lub w danych państwach.

Ponadto umowa odnosi się, jeśli jest to konieczne, do następujących szczególnych uwarunkowań:

1. przepisów określających warunki ustanowienia lub funkcjonowania określony świadczenia (np. plan terminowy, taryfy, warunki użytkowania itd.);

2. szczególnych warunków rozpoczęcia funkcjonowania świadczenia (np. niezbędne zezwolenia, procedury);

3. warunków umowy dotyczącej świadczenia;

4. trybu dostosowania umowy do wymogów interesu publicznego oraz wynikających z tego faktu rozliczeń finansowych;

5. specyfiki stosunków między świadczeniodawcą a świadczeniobiorcą (np. warunki dostępu, podatki itd.);

6. warunków wycofania się, odstąpienia od umowy i jej wypowiedzenia.

Poza wymienionymi szczególnymi uwarunkowaniami obowiązują postanowienia przewidziane w zarysie umowy prawa prywatnego 2.4.

2.6 Zarys porozumienia o utworzeniu organów współpracy transgranicznej między władzami lokalnymi

Uwagi wstępne

Zakłada się, iż liczne władze lokalne posiadają uprawnienia do utworzenia organów wyposażonych w osobowość prawną, których zadaniem byłoby powołanie i prowadzenie instytucji użyteczności publicznej.

Utworzenie i tryb działania takich zrzeszeń lub związków zależą w głównej mierze od zastosowanych przepisów prawnych oraz od wytycznych zawartych w porozumieniu międzypaństwowym dopuszczającym tę formę współpracy (zob. wzór 1.5).

Poniżej przedstawiono postanowienia, które powinny zostać zamieszczone w statucie, jeśli nie są przewidziane w znajdującym zastosowanie prawie.

Statut określa w szczególności:

1. członków-założycieli zrzeszenia oraz warunki przystąpienia nowych członków;

2. nazwę, siedzibę, okres działania oraz formę prawną zrzeszenia (z uwzględnieniem przepisów ustawy nadającej mu osobowość prawną);

3. zadania zrzeszenia, warunki ich realizacji oraz przewidywane środki zrzeszenia;

4. tryb tworzenia kapitału podstawowego;

5. zakres i granice zobowiązań członków;

6. sposób powoływania i odwoływania zarządcy lub sekretarza generalnego zrzeszenia oraz jego uprawnienia;

7. stosunek zrzeszenia do jego członków, osób trzecich oraz władz nadrzędnych, w szczególności w zakresie ogłaszania bilansu, budżetu i rozliczeń;

8. osoby, którym powierza się prowadzenie finansowego i merytorycznego nadzoru nad działalnością zrzeszenia oraz sprawozdania z działalności kontrolnej;

9. warunki dokonywania zmian statutu i rozwiązania zrzeszenia;

10. przepisy dotyczące spraw kadrowych;

11. przepisy dotyczące języka lub języków roboczych.

¹⁾ Zgodnie z brzmieniem artykułu 3 ustęp 1 punkt 2 wzory i zarysy porozumień, statutów oraz umów mają jedynie charakter instruktażowy i nie posiadają mocy wiążącej.

²⁾ Ustęp 2 nie ma zastosowania do porozumień wzorcowych 1.3, 1.4 i 1.5.

³⁾ Dane dotyczące liczby członków Komisji stanowią jedynie propozycję i powinny być każdorazowo dostosowane do sytuacji, tak jak pozostałe postanowienia niniejszego porozumienia wzorcowego. Przez ich określenie autorzy porozumienia wzorcowego zamierzali podkreślić konieczność powołania Komisji o ograniczonej liczbie członków, która byłaby w stanie skutecznie działać. Ponadto chcieli oni również zwrócić uwagę na proporcje między liczbą przedstawicieli władz centralnych i przedstawicieli władz regionalnych.

⁴⁾ Poniższe wyliczenie powinno służyć jedynie jako punkt odniesienia i być każdorazowo dostosowane do konkretnego przypadku współpracy. Nie może być ono interpretowane w taki sposób, że zmieniałoby zakres właściwości poszczególnych władz terytorialnych określonych przez prawo wewnętrzne. W Komisji są bowiem reprezentowane zarówno władze centralne, jak i regionalne.

⁵⁾ Spójność porozumienia pozostaje zachowana niezależnie od włączenia lub niewłączenia do niego niniejszego ustępu.

⁶⁾ Niniejsze uzgodnienie mogłoby być wykorzystane w szczególności przez władze na obszarach przygranicznych, np. w przypadku zanieczyszczenia środowiska: jedne władze mogłyby złożyć ofertę pomocy finansowej innym władzom po to, by mogły one dokończyć określone działania leżące w zakresie ich właściwości, którymi są zainteresowane jednocześnie władze oferujące pomoc.