Dziennik Ustaw - rok 1992 nr 33 poz. 146

Na podstawie art. 84 ust. 1 w związku z art. 82 ust. 1 pkt 5 oraz z art. 83 ust. 1 pkt 7 i 9 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 1992 r. Nr 11, poz. 41 i Nr 26, poz. 114) zarządza się, co następuje:

2. Szkolenie może być organizowane w formie:

1) kursu programowego, którego program przewiduje przygotowanie teoretyczne i praktyczne na określony rodzaj uprawnień do prowadzenia pojazdu,

2) kursu nauki kierowania pojazdem, którego program przewiduje przygotowanie tylko w zakresie praktycznym na określony rodzaj uprawnień do prowadzenia pojazdu; przystąpienie do tego kursu poprzedzone jest złożeniem z wynikiem pozytywnym części teoretycznej egzaminu państwowego przewidzianego na określony rodzaj uprawnień; w przypadku posiadania innego uprawnienia kurs ten przeprowadza się w zmniejszonym wymiarze czasowym,

3) kursu dokształcającego, którego program przewiduje przygotowanie uzupełniające w zakresie teoretycznym i praktycznym na określony rodzaj uprawnień w przypadku posiadania innego uprawnienia do prowadzenia pojazdu,

4) nauki w szkole, uwzględniającej co najmniej zakres kursu programowego na określony rodzaj uprawnień.

1) odbyła odpowiednie dla określonej kategorii prawa jazdy szkolenie,

2) złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy sprawdzający kwalifikacje na określoną kategorię prawa jazdy.

1) A lub B:

– ukończenie szkolenia, o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 1, 2 lub 4,

2) C:

a) ukończenie szkolenia, o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 1, 2 lub 4, bądź

b) ukończenie szkolenia, o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 3 albo w § 2 ust. 2 pkt 2 w zmniejszonym wymiarze czasowym, przez osoby posiadające: prawo jazdy kategorii B lub T przez co najmniej dwa lata lub prawo jazdy kategorii D przez co najmniej jeden rok,

3) D:

a) ukończenie szkolenia, o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 1 lub 2, bądź

b) ukończenie szkolenia, o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 3 albo w § 2 ust. 2 pkt 2 w zmniejszonym wymiarze czasowym, przez osoby posiadające: prawo jazdy kategorii C przez co najmniej trzy lata lub prawo jazdy kategorii B przez co najmniej pięć lat albo prawo jazdy kategorii trolejbusowej przez co najmniej jeden rok,

4) E:

– ukończenie szkolenia, o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 2,

5) T:

– ukończenie szkolenia, o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 1, 2 lub 4,

6) trolejbusowej:

– ukończenie szkolenia, o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 1 lub 2.

2. Nie wymaga się ukończenia szkolenia od osób ubiegających się o prawo jazdy kategorii B, które posiadają prawo jazdy kategorii C lub D albo ukończyły szkolenie w zakresie tych kategorii.

2. Zaświadczenia, o których mowa w ust. 1, wystawiają ośrodki szkolenia lub szkoły.

2. Egzamin, o którym mowa w ust. 1, składa się, z zastrzeżeniem rodzaju uprawnień, z części teoretycznej i praktycznej oraz obejmuje sprawdzenie znajomości:

1) prawa o ruchu drogowym,

2) techniki kierowania i obsługi pojazdów,

3) zasad udzielania pomocy przedlekarskiej.

2. Do podania o wydanie uprawnienia wymienionego w ust. 1 należy dołączyć:

1) jedną fotografię bez nakrycia głowy, nie podklejoną, o wymiarach 3,5 x 4,5 cm,

2) zaświadczenie lekarskie stwierdzające posiadanie wymaganej sprawności fizycznej i psychicznej,

3) potwierdzenie spełnienia warunków szczególnych dla osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami poszczególnych rodzajów, w szczególności zaświadczenie, o którym mowa w § 7 ust. 2.

3. Osoba ubiegająca się o prawo jazdy na podstawie prawa jazdy wydanego za granicą dołącza do podania posiadane prawo jazdy, wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski.

1) na podstawie ważnego prawa jazdy wydanego za granicą lub

2) po złożeniu egzaminu sprawdzającego kwalifikacje i przedstawieniu świadectwa lekarskiego stwierdzającego wymaganą sprawność fizyczną i psychiczną.

2. Ewidencja, o której mowa w ust. 1, jest niezależna od ewidencji działalności gospodarczej.

1) posiadanie kwalifikacji określonych w ustawie,

2) ukończenie z wynikiem pozytywnym kursu, którego program określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

2. Kurs, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, zakończony jest egzaminem, obejmującym znajomość:

1) prawa o ruchu drogowym,

2) techniki kierowania i obsługi pojazdu,

3) elementów dydaktyki,

4) realizacji programów kursów określonych w § 4 ust. 1 i § 5 odpowiednio do posiadanych uprawnień.

3. Szczegółowy zakres egzaminu i sposób jego przeprowadzania określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

4. Ewidencję osób, o których mowa w ust. 1, prowadzi wojewoda.

2. Lista egzaminatorów ustalana jest przez wojewodę na okres jednego roku.

3. Wojewoda, umieszczając osobę, o której mowa w ust. 1, na liście egzaminatorów, przydziela jej numer ewidencyjny.

2. Wojewoda zatrudniając egzaminatora przydziela mu na czas wykonywania obowiązków imienną pieczątkę z numerem ewidencyjnym, której wzór określa załącznik nr 8 do rozporządzenia.

1) osoby, które ukończyły z wynikiem pozytywnym kurs oraz praktyki asystenckie według programu określonego w załączniku nr 9 do rozporządzenia,

2) egzaminatorzy, którzy ubiegają się o rozszerzenie uprawnień do egzaminowania.

2. Wniosek o przeprowadzenie egzaminu osoby, o których mowa w ust. 1, składają za pośrednictwem wojewody. Wojewoda sprawdza spełnienie wymogów, o których mowa w art. 83 ust. 1 pkt 1–8 ustawy.

3. Egzamin kwalifikacyjny dla osób, o których mowa w ust. 1, obejmuje, z zastrzeżeniem ust. 4, sprawdzenie znajomości:

1) prawa o ruchu drogowym,

2) techniki kierowania i obsługi pojazdów,

3) zasad udzielania pomocy przedlekarskiej,

4) zasad i warunków przeprowadzania egzaminów teoretycznych i praktycznych.

4. Egzamin kwalifikacyjny przeprowadza się w zakresie uprawnień wymienionych w zaświadczeniu o ukończeniu kursu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1; egzaminatorzy rozszerzający uprawnienia podlegają egzaminowi w zakresie posiadanych uprawnień do kierowania pojazdami.

5. W przypadku negatywnego wyniku egzaminu kwalifikacyjnego osoba egzaminowana może zdawać jeden egzamin poprawkowy, nie wcześniej jednak niż po upływie trzech miesięcy od daty pierwszego egzaminu; następne skierowanie na egzamin może nastąpić po ponownym ukończeniu przez tę osobę kursu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1.

1) Minister Transportu i Gospodarki Morskiej – w odniesieniu do kandydatów na egzaminatorów i egzaminatorów osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi,

2) wojewoda – w odniesieniu do kandydatów na egzaminatorów i egzaminatorów osób ubiegających się o kartę: rowerową, motorowerową lub woźnicy bądź o pozwolenie na prowadzenie tramwajów.

2. Przewodniczącym komisji, o których mowa w ust. 1, jest przedstawiciel organu powołującego komisję.

3. W skład komisji, o której mowa w ust. 1 pkt 1, wchodzą przedstawiciele Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej, Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Komendy Głównej Policji.

4. Komisja działa na podstawie wewnętrznego regulaminu zatwierdzonego przez organ powołujący komisję.

2. Wojewoda organizuje corocznie przeszkolenie egzaminatorów w zakresie:

1) prawa o ruchu drogowym,

2) techniki kierowania i obsługi pojazdów,

3) zasad udzielania pomocy przedlekarskiej,

4) zasad i warunków przeprowadzania egzaminów teoretycznych i praktycznych.

2. Osoby, które w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia są uczestnikami szkolenia, o którym mowa w ust. 1, z chwilą jego ukończenia uważa się za spełniające wymagania określone w § 4 w stosunku do odpowiedniego rodzaju uprawnień.

Minister Transportu i Gospodarki Morskiej: E. Waligórski

Załączniki do rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej
z dnia 10 marca 1992 r. (poz. 146).

Załącznik nr 1

PROGRAM
SZKOLENIA OSÓB UBIEGAJĄCYCH SIĘ O UPRAWNIENIA DO KIEROWANIA POJAZDAMI SILNIKOWYMI

1. Postanowienie wstępne

Program szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, zwany dalej „programem”, dotyczy ośrodków szkolenia prowadzących nauczanie kandydatów na kierowców w celu uzyskania przez nich prawa jazdy kategorii A, B, T, C, D, E lub trolejbusowej.

Program określa:

– warunki i zasady prowadzenia szkolenia,

– charakterystykę absolwenta kursu,

– plan nauczania,

– wzór zaświadczenia o ukończeniu kursu.

Celem szkolenia jest przygotowanie osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami w zakresie wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych do kierowania odpowiednimi rodzajami pojazdów lub zespołami pojazdów po drogach publicznych w sposób nie zagrażający bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu.

Warunkiem przyjęcia osoby ubiegającej się o uprawnienie do kierowania pojazdami na kurs jest spełnienie przez nią odpowiednich wymogów określonych dla danego rodzaju uprawnień przepisami ustawy oraz rozporządzenia. Sprawdzenia spełnienia przez kandydatów na kierowców ustalonych przepisami wymogów dokonuje ośrodek szkolenia; nie dotyczy to osób, które uzyskały pozytywny wynik z części teoretycznej egzaminu państwowego.

Zakres nauczania na kursie:

1) programowym – obejmuje realizację wszystkich przedmiotów określonych planem nauczania dla danej kategorii prawa jazdy,

2) dokształcającym – obejmuje realizację wszystkich przedmiotów określonych planem nauczania dla danej kategorii prawa jazdy; dotyczy to osób posiadających przez wymagany okres odpowiednie uprawnienie do kierowania pojazdem,

3) nauki kierowania pojazdem – obejmuje realizację przedmiotu określonego w poz. 6 planu nauczania dla danej kategorii prawa jazdy kursu programowego; dotyczy to osób, które uzyskały pozytywny wynik z części teoretycznej egzaminu państwowego; w przypadku posiadania innego uprawnienia, kurs ten dla prawa jazdy kategorii C lub D przeprowadza się w wymiarze czasowym określonym w poz. 6 planu nauczania dla kursu dokształcającego.

Kursy szkolenia kierowców określone w pkt 1 i 2 powinny być ewidencjonowane przez ośrodek szkolenia nie później niż w ciągu 14 dni od daty rozpoczęcia zajęć programowych. Po upływie tego terminu nie mogą następować zmiany w liście słuchaczy kursu lub być przyjmowani na kurs nowi kandydaci.

Ewidencja obejmuje:

– numer kolejny kursu i rodzaj uprawnień, o jakie ubiegają się jego słuchacze,

– datę rozpoczęcia kursu,

– miejsce prowadzenia zajęć,

– liczbę słuchaczy kursu.

Na wszystkich rodzajach kursów ich słuchacze powinni posiadać karty jazd wystawione przez ośrodek szkolenia, przeznaczone do dokonywania zapisów dotyczących przebiegu nauczania w zakresie nauki kierowania pojazdami. Zapisy te są dokonywane zarówno przez słuchaczy kursu, jak i instruktora prowadzącego nauczanie. Ponadto dla kursów określonych w pkt 1 i 2 powinien być prowadzony dziennik lekcyjny zawierający:

– imienny wykaz słuchaczy kursu, z adnotacją o ich ostatecznej liczbie,

– daty urodzenia słuchaczy kursu,

– imienny wykaz wykładowców i instruktorów prowadzących nauczanie oraz numery ich uprawnień,

– listę obecności słuchaczy kursu,

– wykaz przeprowadzonych zajęć teoretycznych, potwierdzonych podpisem wykładowcy.

Ewidencja kursów, karty jazd oraz dzienniki lekcyjne pozostają w ośrodku szkolenia przez okres co najmniej 10 lat i podlegają kontroli osób sprawujących w imieniu wojewody nadzór nad szkoleniem kandydatów na kierowców.

Przystąpienie do egzaminu państwowego osoby ubiegającej się o prawo jazdy, która odbyła przeszkolenie, uzależnione jest od wydania jej przez ośrodek szkolenia zaświadczenia o ukończeniu kursu, którego wzór określa załącznik do programu. Zaświadczenie o ukończeniu kursu, podpisane przez instruktora i kierownika ośrodka szkolenia, otrzymuje osoba, u której instruktor stwierdził posiadanie wiedzy i umiejętności ujętych w charakterystyce absolwenta kursu.

Wydanie zaświadczenia osobie, która opuściła część wymaganych zajęć, jest uzależnione od odbycia przez nią dodatkowego przeszkolenia w zakresie opuszczonych zajęć.

Ośrodek szkolenia zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji wydanych zaświadczeń, które podlega kontroli osób sprawujących w imieniu wojewody nadzór nad szkoleniem kandydatów na kierowców.

2. Charakterystyka absolwenta kursu

Absolwent kursu powinien mieć zasób wiadomości i umiejętności niezbędnych do samodzielnego kierowania tego rodzaju pojazdem, o jakie uprawnienia się ubiega, w sposób nie zagrażający bezpieczeństwu i porządkowi ruchu, a w szczególności:

1) powinien znać:

– przepisy ruchu drogowego,

– znaki i sygnały drogowe,

– wybrane warunki techniczne pojazdu,

– technikę kierowania pojazdem,

– podstawowe czynności kontrolno-obsługowe pojazdu,

– zasady przewozu osób i ładunków,

– zasady udzielania przedlekarskiej pomocy ofiarom wypadków drogowych,

2) powinien umieć:

– stosować przepisy ruchu drogowego podczas kierowania pojazdem,

– stosować się do znaków i sygnałów drogowych podczas kierowania pojazdem,

– stosować odpowiednie wyposażenie pojazdu oraz zasady przewozu osób lub ładunków,

– kierować pojazdem w sposób zgodny z zasadami techniki kierowania w różnych warunkach drogowo-ruchowych,

– wykonywać podstawowe czynności kontrolno-obsługowe tych mechanizmów i urządzeń pojazdu, które mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo jazdy,

– podejmować działania w zakresie udzielania przedlekarskiej pomocy ofiarom wypadków drogowych.

3. Plan nauczania dla wszystkich kategorii prawa jazdy

Osoby prowadzące nauczanie w ośrodku szkolenia powinny realizować program zgodnie z określonym w tabeli planem nauczania odpowiednio do rodzaju kursu i uprawnień, o jakie ubiegają się jego słuchacze.

^*) Zajęcia teoretyczne i ćwiczenia.

^**) Zajęcia praktyczne, przy czym dla prawa jazdy kategorii E liczba godzin nie może być mniejsza niż 10.

Prowadzenie kursów nauki kierowania pojazdem polega na realizacji przedmiotu „Kierowanie pojazdem” w liczbie godzin zajęć określonej w planie nauczania – odpowiednio do uprawnień, o jakie ubiega się słuchacz kursu.

Programowe godziny zajęć z poszczególnych przedmiotów równają się 45 minutom, z wyjątkiem przedmiotu „Kierowanie pojazdem”, dla którego programowe godziny zajęć równają się 60 minutom, przy możliwości realizacji tego przedmiotu w jednostkach 30-, 45- i 60-minutowych dla prawa jazdy kategorii A, B, T lub E oraz 30-, 45-, 60- i 120-minutowych dla prawa jazdy kategorii C lub D.

Liczba godzin zajęć z poszczególnych przedmiotów powinna być traktowana jako minimalna, niezbędna do osiągnięcia celu nauczania przez przeciętnie uzdolnionego słuchacza kursu. Słuchacz, który nie osiągnął określonego w charakterystyce absolwenta kursu poziomu wiadomości i umiejętności, powinien być poddany dodatkowemu szkoleniu w tematach i wymiarze czasu określonym odpowiednio przez wykładowcę albo instruktora lub ponownemu sprawdzeniu kwalifikacji.

Realizacja przedmiotu „Kierowanie pojazdem” może nastąpić po przeprowadzeniu wszystkich zajęć z przedmiotu „Technika kierowania pojazdem” oraz co najmniej 50% zajęć z przedmiotu „Przepisy ruchu drogowego” w stosunku do słuchaczy kursów programowych lub dokształcających. Osoby prowadzące nauczanie dokonują odpowiedniego podziału ustalonych godzin zajęć z danego przedmiotu oraz ustalają jego zakres tematyczny w zależności od stwierdzonego poziomu wiedzy i umiejętności słuchaczy kursu, ich predyspozycji, łatwości przyswajania poszczególnych zagadnień itp. Ośrodek szkolenia w zależności od występujących potrzeb może zwiększyć liczbę godzin zajęć z poszczególnych przedmiotów lub prowadzić nauczanie dodatkowych przedmiotów w liczbie godzin ustalonej przez siebie.

4. Materiał nauczania

4. 1. Przepisy ruchu drogowego

W realizacji przedmiotu „Przepisy ruchu drogowego” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) podstawowe pojęcia i definicje,

2) zasady włączania się do ruchu,

3) zasady pierwszeństwa przejazdu,

4) prędkość i hamowanie,

5) zasady zachowania się:

– przy stosowaniu zasady ograniczonego zaufania,

– w stosunku do pieszych,

– przy zmianie pasa lub kierunku jazdy,

– przy wyprzedzaniu, omijaniu lub wymijaniu,

– przy zatrzymywaniu lub postoju pojazdu,

– przy cofaniu lub zawracaniu,

– przy dojeżdżaniu do przystanków tramwajowych lub autobusowych,

– przed przejazdami kolejowymi i tramwajowymi,

– w warunkach niedostatecznej widoczności,

– w sytuacjach nietypowych (awaria, wypadek),

– w odniesieniu do znaków i sygnałów drogowych lub dawanych przez kierujących ruchem,

6) holowanie pojazdu, ciągnięcie przyczep,

7) wybrane warunki techniczne pojazdu,

8) obowiązki związane z rejestracją pojazdu, badaniami technicznymi oraz wydawaniem lub cofaniem prawa jazdy,

9) kontrola ruchu drogowego – kierowanie na egzaminy kontrolne,

10) sprawdzian posiadanych wiadomości.

4. 2. Technika kierowania pojazdem

W realizacji przedmiotu „Technika kierowania pojazdem” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) przyrządy przeznaczone do sterowania mechanizmami pojazdu,

2) przygotowanie się do jazdy,

3) uruchomienie silnika,

4) ruszanie na drodze płaskiej i wzniesieniu,

5) zatrzymywanie i postój pojazdu,

6) wykonywanie skrętów – zawracanie,

7) jazda w ruchu miejskim i zamiejskim,

8) jazda w różnych warunkach atmosferycznych,

9) jazda z przyczepą lekką i ładunkiem,

10) sprawdzian posiadanych wiadomości.

4. 3. Czynności kontrolno-obsługowe

W realizacji przedmiotu „Czynności kontrolno-obsługowe” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) ogólne zasady budowy, działania zespołów i mechanizmów pojazdu (sieć trakcyjna – tylko na kategorię trolejbusową),

2) podstawowe czynności kontrolne urządzeń mających bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo jazdy,

3) podstawowe czynności obsługowe urządzeń mających bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo jazdy,

4) ekonomiczna eksploatacja pojazdu.

4. 4. Zasady przewozu osób lub ładunków

W realizacji przedmiotu „Zasady przewozu osób lub ładunków” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) rozmieszczenie osób i ładunku,

2) sposób zabezpieczenia ładunku,

3) zasady i warunki przewozu osób,

4) czynności załadowczo-wyładowcze,

5) aspekty fizjologiczne i psychiczne wykonywania funkcji kierowcy.

4. 5. Przed lekarska pomoc ofiarom wypadków drogowych

W realizacji przedmiotu „Przedlekarska pomoc ofiarom wypadków drogowych” powinny być ujęte następujące tematy:

1) zabezpieczenie miejsca wypadku,

2) ratowanie nieprzytomnych,

3) powstrzymywanie krwotoków i opatrywanie ran,

4) unieruchamianie miejsc złamań,

5) reanimacja,

6) oparzenia i zatrucia,

7) wstrząs.

4. 6. Kierowanie pojazdem

W realizacji przedmiotu „Kierowanie pojazdem” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) rozmieszczenie przyrządów przeznaczonych do sterowania pojazdem,

2) przygotowanie się do jazdy,

3) uruchomienie silnika,

4) ruszanie i zatrzymanie pojazdu,

5) jazda po prostej i łuku (do przodu i do tyłu) oraz zatrzymanie pojazdu w określonych miejscach,

6) parkowanie pojazdu w wyznaczonych miejscach,

7) ruszanie pod górę i zawracanie na drodze o ograniczonej szerokości,

8) jazda ze zmianą biegów na wyższe i niższe,

9) jazda w ruchu miejskim:

– po drogach dwupasowych o małym ruchu,

– po drogach jedno- i dwukierunkowych dwu- i więcej pasowych,

– po drogach dwujezdniowych,

– po drogach o podwyższonej prędkości,

– przez skrzyżowanie równorzędne,

– przez skrzyżowanie z pierwszeństwem przejazdu, w tym również „łamanym”,

– przez skrzyżowanie z sygnalizacją świetlną,

– przez przejazdy kolejowe i – jeżeli takie występują – przejazdy tramwajowe,

– z wykonywaniem skrętów na drogach i skrzyżowaniach wymienionych wyżej,

– obok przystanków komunikacji publicznej (autobusowych i – jeżeli takie występują – tramwajowych),

10) jazda w ruchu zamiejskim:

– po łukach i wzniesieniach,

– z prędkością bezpieczną i dopuszczalną,

– z wykonywaniem wyprzedzania, omijania i wymijania.

11) jazda w warunkach niedostatecznej widoczności,

12) sprawdzian posiadanych wiadomości i umiejętności.

Przy realizacji tego przedmiotu dla prawa jazdy kategorii:

– T, D, E i trolejbusowej – nie prowadzi się szkolenia w zakresie zawracania na drodze o ograniczonej szerokości,

– trolejbusowej – szkolenie dotyczące pkt 9 i 10 prowadzi się w zakresie uwarunkowanym występowaniem tych elementów na trasach z istniejącą trakcją elektryczną,

– T – szkolenie początkowo prowadzi się na ciągniku bez przyczepy,

– A – dodatkowo prowadzi się szkolenie w zakresie jazdy po torze w kształcie cyfry 8.

Załącznik do programu szkolenia osób
ubiegających się o uprawnienia
do kierowania pojazdami silnikowymi

ZAŚWIADCZENIE O UKOŃCZENIU KURSU DLA OSÓB UBIEGAJĄCYCH SIĘ O PRAWO JAZDY

Załącznik nr 2

PROGRAM SZKOLENIA OSÓB UBIEGAJĄCYCH SIĘ O UPRAWNIENIA DO PROWADZENIA TRAMWAJÓW

1. Postanowienia wstępne

Program szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do prowadzenia tramwajów, zwany dalej „programem”, dotyczy ośrodków szkolenia prowadzących nauczanie kandydatów na motorniczych w celu uzyskania przez nich pozwolenia na prowadzenie tramwajów.

Program określa:

– warunki i zasady prowadzenia szkolenia,

– charakterystykę absolwenta kursu,

– plan nauczania,

– wzór zaświadczenia o ukończeniu kursu.

Celem szkolenia jest przygotowanie osób ubiegających się o pozwolenie na prowadzenie tramwajów w zakresie wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych do kierowania wszystkimi eksploatowanymi w przedsiębiorstwie komunikacyjnym typami tramwajów po drogach publicznych w sposób nie zagrażający bezpieczeństwu i porządkowi ruchu.

Przyjęcie na kurs osoby ubiegającej się o uprawnienia do prowadzenia tramwajów jest uwarunkowane spełnieniem przez nią odpowiednich wymogów określonych dla tych uprawnień przepisami ustawy oraz rozporządzenia. Sprawdzenia spełnienia przez kandydatów na motorniczych ustalonych przepisami wymogów dokonuje ośrodek szkolenia; nie dotyczy to osób, które uzyskały pozytywny wynik z części teoretycznej egzaminu państwowego.

Zakres nauczania na kursie:

1) programowym – obejmuje realizację wszystkich przedmiotów określonych planem nauczania dla tego kursu,

2) dokształcającym – obejmuje realizację wszystkich przedmiotów określonych planem nauczania dla tego kursu; dotyczy to osób rozszerzających swoje uprawnienia na inne typy tramwajów,

3) nauki kierowania tramwajem – obejmuje realizację przedmiotu określonego dla kursu programowego w poz. 7 planu nauczania; dotyczy to osób, które uzyskały pozytywny wynik z części teoretycznej egzaminu państwowego.

Kursy szkolenia motorniczych określone w pkt 1 i 2 powinny być ewidencjonowane przez ośrodek szkolenia nie później niż w ciągu 14 dni od daty rozpoczęcia zajęć programowych. Po upływie tego terminu nie mogą następować zmiany w liście słuchaczy kursu lub być przyjmowani na kurs nowi kandydaci.

Ewidencja kursów obejmuje:

– numer kolejny kursu i rodzaj uprawnień, o jakie ubiegają się jego słuchacze,

– datę rozpoczęcia kursu,

– miejsce prowadzenia zajęć,

– liczbę słuchaczy kursu.

Słuchacze kursu powinni posiadać karty jazd wystawione przez ośrodek szkolenia, przeznaczone do dokonywania zapisów dotyczących przebiegu nauczania w zakresie nauki kierowania tramwajem. Zapisy te są dokonywane zarówno przez słuchaczy kursu, jak i instruktora prowadzącego nauczanie. Ponadto dla kursów określonych w pkt 1 i 2 powinien być prowadzony dziennik lekcyjny zawierający:

– imienny wykaz słuchaczy kursu, z adnotacją o ich ostatecznej liczbie,

– daty urodzenia słuchaczy kursu,

– imienny wykaz wykładowców i instruktorów prowadzących nauczanie oraz numery ich uprawnień,

– listę obecności słuchaczy kursu,

– wykaz przeprowadzonych zajęć teoretycznych, potwierdzonych podpisem wykładowcy.

Ewidencja kursów, karty jazd oraz dzienniki lekcyjne pozostają w ośrodku szkolenia przez okres co najmniej 10 lat i podlegają kontroli osób sprawujących w imieniu wojewody nadzór nad szkoleniem kandydatów na motorniczych.

Przystąpienie do egzaminu państwowego osoby ubiegającej się o uprawnienia do prowadzenia tramwaju, która odbyła wymagane przeszkolenie, uzależnione jest od wydania jej przez ośrodek szkolenia zaświadczenia o ukończeniu kursu według wzoru określonego w załączniku do programu. Zaświadczenie o ukończeniu kursu, podpisane przez kierownika ośrodka i instruktora, otrzymuje osoba, u której instruktor stwierdził posiadanie wiadomości i umiejętności ujętych w charakterystyce absolwenta kursu. Wydanie zaświadczenia osobie, która opuściła część wymaganych zajęć, jest uzależnione od odbycia przez nią dodatkowego przeszkolenia w zakresie opuszczonych zajęć.

Ośrodek szkolenia zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji wydanych zaświadczeń, które podlega kontroli osób sprawujących w imieniu wojewody nadzór nad szkoleniem kandydatów na motorniczych.

2. Charakterystyka absolwenta kursu

Absolwent kursu powinien mieć zasób wiadomości i umiejętności niezbędnych do samodzielnego prowadzenia tramwaju w sposób nie zagrażający bezpieczeństwu i porządkowi ruchu, a w szczególności:

1) powinien znać:

– przepisy ruchu drogowego,

– znaki i sygnały drogowe,

– budowę tramwaju w zakresie niezbędnym do kierowania nim,

– technikę kierowania tramwajami,

– podstawowe czynności kontrolno-obsługowe tramwaju,

– zasady udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej,

– przepisy dla służby ruchu przedsiębiorstw komunikacyjnych,

2) powinien umieć:

– stosować przepisy ruchu drogowego i przepisy dla służby ruchu przedsiębiorstw komunikacyjnych podczas prowadzenia tramwaju,

– stosować się do znaków i sygnałów podczas prowadzenia tramwaju,

– stosować odpowiednie wyposażenie tramwaju,

– prowadzić tramwaj w sposób zgodny z techniką kierowania w różnych warunkach drogowo-ruchowych,

– wykonywać podstawowe czynności kontrolno-obsługowe tych urządzeń tramwaju, które mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo jazdy,

– podejmować działania w zakresie udzielania przedlekarskiej pomocy ofiarom wypadków drogowych.

3. Plan nauczania

Osoby prowadzące nauczanie w ośrodku szkolenia powinny realizować program zgodnie z określonym w tabeli planem nauczania odpowiednio do rodzaju kursu i uprawnień, o jakie ubiegają się jego słuchacze.

^*) Zajęcia teoretyczne i ćwiczenia.

^**) Zajęcia praktyczne.

W przypadku eksploatowania w przedsiębiorstwie komunikacyjnym więcej niż jednego typu tramwaju, na każdy następny jego typ zwiększa się liczbę godzin zajęć dla przedmiotu:

a) określonego w poz. 2 planu nauczania – o 4 godziny,

b) określonego w poz. 5 planu nauczania – o 2 godziny.

Prowadzenie kursów nauki kierowania tramwajem polega na realizacji przedmiotu „Kierowanie tramwajem” w liczbie godzin zajęć określonej w planie nauczania, w tym co najmniej 20 godzin na każdym typie tramwaju, każdy słuchacz kursu.

Programowe godziny zajęć z poszczególnych przedmiotów równają się 45 minutom, z wyjątkiem przedmiotu „Kierowanie tramwajem”, dla którego programowe godziny zajęć równają się 60 minutom, przy możliwości realizacji tego przedmiotu w jednostkach 30-, 45- lub 60-minutowych. W końcowej fazie szkolenia czas nauki kierowania tramwajem powinien być wydłużony do 6 godzin.

Liczba godzin zajęć z poszczególnych przedmiotów powinna być traktowana jako minimalna, niezbędna do osiągnięcia celu nauczania przez przeciętnie uzdolnionego słuchacza kursu. Słuchacz, który nie osiągnął określonego w charakterystyce absolwenta kursu poziomu wiadomości i umiejętności, powinien być poddany dodatkowemu szkoleniu w tematach i wymiarze czasu określonym odpowiednio przez wykładowcę i instruktora lub ponownemu sprawdzeniu kwalifikacji.

Realizacja przedmiotu „Kierowanie tramwajem” może nastąpić po przeprowadzeniu wszystkich zajęć z przedmiotu „Technika prowadzenia tramwaju” oraz co najmniej 50% zajęć z przedmiotu „Przepisy ruchu drogowego” – w stosunku do słuchaczy kursów programowych.

Osoby prowadzące nauczanie dokonują odpowiedniego podziału ustalonych godzin zajęć z danego przedmiotu oraz ustalają jego zakres tematyczny w zależności od stwierdzonego poziomu wiedzy i umiejętności słuchaczy kursu, ich predyspozycji, łatwości przyswajania poszczególnych zagadnień itp.

Ośrodek szkolenia w zależności od występujących potrzeb może zwiększyć liczbę godzin zajęć z poszczególnych przedmiotów lub wprowadzić nauczanie dodatkowych przedmiotów w liczbie godzin ustalonej przez siebie.

4. Materiał nauczania

4. 1. Urządzenia torowo-sieciowe

W realizacji przedmiotu „Urządzenia torowo-sieciowe” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) schemat zasilania sieci trakcyjnej,

2) przetwarzanie energii elektrycznej,

3) sieć jezdna i osprzęt trakcyjny,

4) sygnalizacja i oznakowanie sieci,

5) rodzaje sterowania zwrotnic,

6) wiadomości ogólne dotyczące torowisk,

7) eksploatacja torowisk,

8) usterki torowisk, zwrotnic i sieci trakcyjnej.

4. 2. Budowa i działanie urządzeń mechanicznych i elektrycznych tramwaju.

W realizacji przedmiotu „Budowa i działanie urządzeń mechanicznych i elektrycznych tramwaju” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) źródła energii elektrycznej, materiały przewodzące prąd elektryczny, natężenie prądu, napięcie, oporność, przewodność,

2) siła elektromotoryczna, łączenie szeregowe, równoległe i mieszane,

3) elektromagnetyzm, magnetyzm, indukcja elektromagnetyczna,

4) zasada działania silników prądu stałego,

5) rozwój trakcji, cechy charakterystyczne poszczególnych typów tramwajów,

6) nadwozie wagonu,

7) zespoły zamocowane do nadwozia,

8) drzwi – mechanizm otwierania,

9) wózek (podwozie) wagonu,

10) przekładnie, koła, zestawy kołowe,

11) hamulce, mechanizm szczękowy,

12) rodzaje rozrządów stosowanych w wagonach tramwajowych,

13) obwody elektryczne stosowane w wagonach tramwajowych,

14) rodzaje hamowań stosowanych w wagonach tramwajowych,

15) aparatura zabezpieczająca obwody elektryczne,

16) opory rozruchowe, nastawniki, rozrusznik, styczniki i przekaźniki, przekształtnik tranzystorowy, dzwonki, akumulatory, regulator napięcia, odłącznik pantografu, grzejniki, silniki, boczniki, przetwornice,

17) współdziałanie urządzeń elektrycznych,

18) rozmieszczenie urządzeń na stanowisku motorniczego,

19) obwody sterowania,

20) rodzaje napięć stosowanych w wagonach tramwajowych.

4. 3. Przepisy dla służby ruchu przedsiębiorstw komunikacyjnych

W realizacji przedmiotu „Przepisy dla służby ruchu przedsiębiorstw komunikacyjnych” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) organizacja ruchu w trakcji tramwajowej,

2) przepisy ogólne dla służby ruchu,

3) przepisy szczegółowe dla motorniczych,

4) środowisko fizyczne w przestrzeni pracy, warunki wewnątrz wagonu i ich wpływ na organizm i wydajność pracy,

5) kultura zachowania się motorniczego w procesie pracy,

6) rola funkcji psychofizycznych w bezpiecznym prowadzeniu pojazdu,

7) charakterystyka miejsc szczególnie niebezpiecznych na trasach komunikacyjnych tramwajowych,

8) wybrane wypadki spowodowane przez motorniczych, środki prewencyjne, odpowiedzialność.

4. 4. Przepisy ruchu drogowego

W realizacji przedmiotu „Przepisy ruchu drogowego” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) podstawowe pojęcia i definicje,

2) zasady włączania się do ruchu,

3) zasady pierwszeństwa przejazdu,

4) prędkość i hamowanie,

5) zasady zachowania się:

– przy stosowaniu zasady ograniczonego zaufania,

– w stosunku do pieszych,

– przy zmianie pasa lub kierunku jazdy,

– przy wymijaniu,

– przy zatrzymywaniu lub postoju pojazdu,

– przy cofaniu lub zawracaniu,

– przy dojeżdżaniu do przystanków komunikacji publicznej,

– w warunkach niedostatecznej widoczności,

– w sytuacjach nietypowych (awaria, wypadek),

– w odniesieniu do znaków i sygnałów drogowych lub dawanych przez kierującego ruchem,

6) holowanie pojazdu szynowego,

7) wybrane warunki techniczne tramwajów,

8) kontrola ruchu drogowego, kierowanie na egzaminy kontrolne,

9) zasady wydawania pozwoleń na prowadzenie tramwajów,

10) sprawdzian posiadanych wiadomości.

4. 5. Technika prowadzenia tramwaju

W realizacji przedmiotu „Technika prowadzenia tramwaju” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) warunki techniczne dopuszczania tramwajów do ruchu,

2) stanowisko motorniczego, urządzenia do kierowania i hamowania pojazdu,

3) przygotowanie do jazdy,

4) technika sterowania zwrotnicami, wyprowadzanie pojazdu z poślizgu i zachowanie się w czasie „buksowania” kół,

5) technika jazdy wagonami jedno- i wieloczłonowymi,

6) prowadzenie tramwaju w różnych warunkach (deszcz, śnieg, mgła, zanieczyszczone szyny, awaria, holowanie, uszkodzona zwrotnica),

7) reakcja motorniczego na sygnały zewnętrzne i wewnętrzne,

8) wpływ techniki jazdy na ekonomikę zużycia energii elektrycznej i taboru oraz komfort podróżowania,

9) zjazdy techniczne – zgłaszanie usterek,

10) obsługi techniczne taboru,

11) sprawdzian posiadanych wiadomości.

4. 6. Przedlekarska pomoc ofiarom wypadków drogowych

W realizacji przedmiotu „Przedlekarska pomoc ofiarom wypadków drogowych” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) zabezpieczenie miejsca wypadku,

2) ratowanie nieprzytomnych,

3) powstrzymywanie krwotoków i opatrywanie ran,

4) unieruchamianie miejsc złamań,

5) reanimacja,

6) oparzenia i zatrucia,

7) wstrząs.

4. 7. Kierowanie tramwajem

W realizacji przedmiotu „Kierowanie tramwajem” powinny być ujęte co najmniej następujące tematy:

1) przygotowanie wagonu (wagonów) tramwajowego do jazdy, rozmieszczenie przyrządów przeznaczonych do sterowania pojazdem,

2) uruchomienie wagonu,

3) jazda wstępna po torze w zajezdni tramwajowej (ruszanie i zatrzymywanie pojazdu),

4) manewrowanie:

– jazda do przodu i do tyłu, po prostej i na łuku torowiska,

– dojazd do zwrotnicy, przestawianie na pożądany kierunek jazdy, przejazd pod izolatorem sekcyjnym,

– dojazd do stojącego wagonu, przeszkody, łączenie wagonów,

– jazda jednym wózkiem wagonu, jazda drugim wagonem sterowanym z wagonu pierwszego, przejazd przez bramę zajezdni, kanał i myjnię,

5) jazda w ruchu miejskim:

– jazda z określoną prędkością, wykorzystanie właściwości dynamicznych wagonu (wagonów),

– jazda na spadkach drogi (ruszanie i zatrzymywanie),

– włączanie się do ruchu,

– jazda po liniach jednotorowych, przez mijanki, zwrotnice, skrzyżowania torowisk,

– przejazdy przez skrzyżowania (równorzędne, z pierwszeństwem przejazdu, w tym również „łamanym”, z sygnalizacją świetlną),

– dojazdy i ruszanie z przystanków tramwajowych,

– jazda w warunkach niedostatecznej widoczności,

– jazda z przestrzeganiem rozkładu jazdy na trasach tramwajowych,

6) sprawdzian posiadanych umiejętności.

Realizacja niektórych elementów tego przedmiotu zawartych w pkt 5 zależna jest od istniejącego układu torowo-sieciowego w danym mieście.

Załącznik do programu szkolenia osób
ubiegających się o uprawnienia
do prowadzenia tramwajów.

ZAŚWIADCZENIE O UKOŃCZENIU KURSU DLA OSÓB UBIEGAJĄCYCH SIĘ O POZWOLENIE NA PROWADZENIE TRAMWAJÓW

Załącznik nr 3

INSTRUKCJA W SPRAWIE TRYBU, ZASAD I WARUNKÓW EGZAMINOWANIA OSÓB UBIEGAJĄCYCH SIĘ O UPRAWNIENIA DO KIEROWANIA POJAZDAMI LUB PODLEGAJĄCYCH SPRAWDZENIU KWALIFIKACJI

Treść załącznika w formie PDF do pobrania tutaj

Załącznik nr 4

WZÓR PODANIA O WYDANIE UPRAWNIEŃ

Załącznik nr 5

WZORY UPRAWNIEŃ DO KIEROWANIA POJAZDAMI

Załącznik nr 6

PROGRAM
SZKOLENIA KANDYDATÓW NA WYKŁADOWCÓW I INSTRUKTORÓW

1. Postanowienia wstępne

Program szkolenia kandydatów na wykładowców i instruktorów, zwany dalej „programem”, dotyczy szkolenia kandydatów na wykładowców i instruktorów lub kandydatów na wykładowców prowadzących nauczanie osób ubiegających się o uzyskanie prawa jazdy kategorii A, B, C, D, T, E lub trolejbusowej oraz uprawnień do kierowania tramwajem.

Program określa:

– zasady organizacji kursu,

– warunki kwalifikacyjne uczestników kursu,

– warunki kwalifikacyjne wykładowców,

– plan nauczania na kursie,

– zasady przeprowadzania egzaminu końcowego,

– wzór zaświadczenia o posiadaniu kwalifikacji.

Program powinien być realizowany na kursach organizowanych przez jednostkę upoważnioną przez wojewodę.

Podstawowym zadaniem kursu jest przygotowanie jego słuchaczy do pracy na kursach dla osób ubiegających się o wyżej wymienione uprawnienia do kierowania pojazdami.

Organizator kursu obowiązany jest do zapewnienia właściwych środków technicznych i odpowiedniego sprzętu dydaktycznego do prowadzenia zajęć.

Program przewiduje 110 godzin zajęć, w tym 10 godzin na praktykę pedagogiczną słuchaczy.

Wykładowcami na kursie powinni być właściwi specjaliści z wieloletnim doświadczeniem pedagogicznym, a dodatkowo przy realizacji przedmiotów określonych w planie nauczania:

w poz. 4 – osoby posiadające uprawnienia egzaminatora oraz wykładowcy i instruktora kształcenia kierowców,

w poz. 5 – osoby posiadające uprawnienia wykładowcy i instruktora kształcenia kierowców lub egzaminatora,

w poz. 6 – osoby posiadające uprawnienia wykładowcy i instruktora kształcenia kierowców.

Kursy szkolenia kandydatów na wykładowców i instruktorów lub kandydatów na wykładowców powinny być ewidencjonowane przez ich organizatorów nie później niż w ciągu 14 dni od daty rozpoczęcia zajęć programowych. Po upływie tego terminu nie mogą następować zmiany w liście słuchaczy kursu lub być przyjmowani na kurs nowi kandydaci. Wpisując kurs do ewidencji należy podać:

– numer kolejny kursu i rodzaj uprawnień, o jakie ubiegają się jego słuchacze,

– datę rozpoczęcia kursu,

– miejsce prowadzenia zajęć,

– liczbę słuchaczy kursu.

Kandydaci na wykładowców i instruktorów powinni posiadać karty jazd, wystawione przez organizatora kursu, przeznaczone do dokonywania zapisów dotyczących przebiegu nauczania w zakresie praktyki pedagogicznej (dotyczy zajęć określonych w pkt 5 i 6 dla tego przedmiotu). Zapisy te są dokonywane zarówno przez słuchaczy kursu, jak i osoby prowadzące nauczanie.

Ponadto powinna być prowadzona dokumentacja szkoleniowa przedstawiająca przebieg nauczania w postaci dziennika lekcyjnego zawierającego:

– imienny wykaz słuchaczy kursu,

– daty urodzenia słuchaczy kursu,

– imienny wykaz osób prowadzących nauczanie,

– wykaz przeprowadzonych zajęć teoretycznych, potwierdzonych podpisem wykładowcy.

Ewidencja kursów, karty jazd oraz dzienniki lekcyjne pozostają w jednostce prowadzącej nauczanie przez okres co najmniej 10 lat i podlegają kontroli osób sprawujących w imieniu wojewody nadzór nad szkoleniem kandydatów na kierowców i motorniczych.

Warunkiem przyjęcia na kurs jest spełnienie przez kandydata na wykładowcę i instruktora lub wykładowcę wymogów formalnych określonych w ustawie, w tym uzyskanie pozytywnego wyniku egzaminu kwalifikacyjnego ze znajomości przepisów ruchu drogowego i techniki kierowania pojazdem. Egzamin przeprowadza wykładowca (wykładowcy) prowadzący zajęcia z przedmiotów określonych w poz. 4 i 5 planu nauczania w obecności upoważnionego przedstawiciela organizatora kursu.

Słuchacz kursu, który opuścił:

– ponad 20% programowych zajęć z jakiegokolwiek przedmiotu określonego w poz. 1–5 planu nauczania,

– jakiekolwiek zajęcia z przedmiotu określonego w poz. 6 planu nauczania (nie dotyczy to osób ubiegających się tylko o uprawnienia wykładowcy, które są zwolnione z odbycia zajęć praktycznych określonych w pkt 5 i 6 dla tego przedmiotu)

powinien zostać skreślony z listy uczestników tego kursu i nie może przystąpić do egzaminu końcowego.

Kurs kończy się egzaminem przed komisją złożoną z wykładowców prowadzących zajęcia z przedmiotów określonych w poz. 3, 4 i 5 planu nauczania oraz przedstawicielem wojewody, który sprawuje nadzór nad szkoleniem kandydatów na kierowców. Przedstawiciel wojewody jest przewodniczącym komisji.

Przedmioty nie objęte zakresem egzaminu słuchacze kursu powinni mieć zaliczone przed terminem egzaminu końcowego.

Egzamin końcowy obejmuje sprawdzenie znajomości wybranych zagadnień z psychologii, dydaktyki, przepisów ruchu drogowego, techniki kierowania pojazdem, czynności kontrolno-obsługowych pojazdu, realizacji programów szkolenia – w zakresie tych uprawnień do kierowania pojazdami, na które słuchacz kursu będzie posiadał uprawnienia do nauczania.

Z każdego egzaminu sporządza się protokół egzaminacyjny, którego wzór określa załącznik nr 1 do programu. Wyniki egzaminu każdej z egzaminowanych osób wpisuje się do protokołu przez umieszczenie w odpowiednich rubrykach litery:

– „P” – jeżeli wynik jest pozytywny,

– „N” – jeżeli wynik jest negatywny,

– „X” – jeżeli osoba nie przystąpiła do egzaminu.

Jeżeli słuchacz kursu nie uzyskał pozytywnego wyniku egzaminu końcowego, to może do niego przystąpić nie wcześniej niż po upływie dwóch tygodni od daty ostatniego egzaminu. Egzamin dotyczy tych przedmiotów, z których otrzymał ocenę negatywną.

Absolwenci kursu, którzy uzyskali pozytywny wynik egzaminu końcowego, otrzymują zaświadczenie o posiadaniu kwalifikacji do nauczania na kursach dla kandydatów na kierowców lub motorniczych według wzoru określonego w załączniku nr 2 do programu.

Numerację zaświadczeń, jednolitą dla województwa, na którego terenie znajduje się siedziba organizatora kursu, ustala wojewoda.

Jednostka upoważniona przez wojewodę do nauczania kandydatów na wykładowców i instruktorów prowadzi ewidencję wydanych zaświadczeń oraz protokołów egzaminacyjnych, które podlegają kontroli osób sprawujących w jego imieniu nadzór nad szkoleniem kandydatów na kierowców.

2. Charakterystyka absolwenta kursu

Absolwent kursu powinien znać:

– wybrane zagadnienia z psychologii i podstaw pedagogiki,

– wybrane zagadnienia z dydaktyki kształcenia kursowego i metodyki nauczania na kursach dla kandydatów na kierowców lub motorniczych,

– obowiązujące programy nauczania na te rodzaje uprawnień do kierowania pojazdami, na które będzie posiadał uprawnienia do nauczania,

– przepisy ustawy – Prawo o ruchu drogowym z niektórymi przepisami wykonawczymi,

– technikę kierowania pojazdami silnikowymi lub tramwajami,

– obsługę i budowę pojazdów, a w szczególności tych mechanizmów i zespołów, które mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo jazdy.

Absolwent kursu powinien umieć:

– przekazywać wiedzę teoretyczną i praktyczną słuchaczom kursów dla kandydatów na kierowców lub motorniczych,

– stosować przepisy ruchu drogowego i technikę kierowania pojazdami w praktycznym działaniu,

– wykonywać czynności kontrolno-obsługowe pojazdu.

3. Plan nauczania na kursie

Wykładowcy powinni realizować program w zakresie przedmiotów określonych w planie nauczania przedstawionym w tabeli.

4. Szczegółowe tematy nauczania

4. 1. Wybrane zagadnienia z psychologii

W realizacji przedmiotu „Wybrane zagadnienia z psychologii” powinny być ujęte następujące tematy:

– podstawowe wiadomości z psychologii ogólnej,

– słuchacz kursu i jego charakterystyka,

– wybrane zagadnienia z psychologii komunikacji drogowej,

– praktyczne wykorzystanie wiadomości z psychologii w pracy na kursie dla kandydatów na kierowców lub motorniczych.

4. 2. Wybrane problemy pedagogiki

W realizacji przedmiotu „Wybrane problemy pedagogiki” powinny być ujęte następujące tematy:

– zasady i metody wychowywania kandydatów na kierowców lub motorniczych,

– pedagogiczne problemy kształcenia kandydatów na kierowców lub motorniczych.

4. 3. Wybrane zagadnienia z dydaktyki kształcenia kursowego

W realizacji przedmiotu „Wybrane zagadnienia z dydaktyki kształcenia kursowego” powinny być ujęte następujące tematy:

– podstawy dydaktyki kształcenia kursowego,

– metodyka nauczania przedmiotów określonych w programach nauczania kandydatów na kierowców dla prawa jazdy kategorii A, B, T, C, D, E i trolejbusowej oraz pozwolenia na prowadzenie tramwajów,

– środki dydaktyczne w kształceniu kierowców lub motorniczych.

4. 4. Wybrane zagadnienia z przepisów ruchu drogowego

W realizacji przedmiotu „Wybrane zagadnienia z przepisów ruchu drogowego” powinny być ujęte następujące tematy:

– wybrane problemy interpretacyjne w przepisach ustawy – Prawo o ruchu drogowym,

– wybrane problemy interpretacyjne w przepisach wykonawczych do wymienionej wyżej ustawy,

– wybrane problemy interpretacyjne w obowiązujących pytaniach testowych stosowanych na egzaminie dla kandydatów na kierowców,

– sprawdzian wiedzy posiadanej przez słuchaczy kursu.

4. 5. Wybrane zagadnienia z techniki kierowania oraz czynności kontrolno-obsługowych pojazdu

W realizacji przedmiotu „Wybrane zagadnienia z techniki kierowania oraz czynności kontrolno-obsługowych pojazdu” powinny być ujęte następujące tematy:

– technika kierowania wszystkimi rodzajami pojazdów w różnych warunkach drogowo-ruchowych i atmosferycznych,

– czynności kontrolno-obsługowe wszystkich rodzajów pojazdów,

– sprawdzian wiedzy posiadanej przez słuchaczy kursu.

4. 6. Praktyka pedagogiczna

Praktyka pedagogiczna obejmuje:

1) rozdzielenie pomiędzy słuchaczy kursu tematów będących przedmiotem ich wykładów lub zajęć z praktycznej nauki kierowania pojazdem oraz omówienie organizacji zajęć – 1 godzina,

2) przeprowadzenie pokazowych zajęć teoretycznych – 1 godzina,

3) przeprowadzenie przez słuchaczy kursu zajęć teoretycznych (wykładu) – 2 x 1 godzina,

4) omówienie przeprowadzonych przez słuchaczy kursu zajęć teoretycznych – 1 godzina,

5) przeprowadzenie pokazowych zajęć z praktycznej nauki kierowania pojazdem (nie dotyczy to osób ubiegających się tylko o uprawnienia wykładowcy) – 1 godzina,

6) przeprowadzenie przez słuchaczy kursu zajęć z praktycznej nauki kierowania pojazdem (nie dotyczy to osób ubiegających się tylko o uprawnienia wykładowcy) – 2 x 1 godzina,

7) seminarium podsumowujące.

Każdy słuchacz kursu powinien otrzymać dwa tematy zajęć teoretycznych z dwóch różnych przedmiotów i ewentualnie różnych rodzajów uprawnień oraz jeden temat zajęć z praktycznej nauki kierowania pojazdem.

Zajęcia pokazowe określone w pkt 2 przeprowadza wykładowca dla wszystkich słuchaczy kursu, a w pkt 5 dla każdego słuchacza indywidualnie przy wykorzystaniu pojazdu.

Zajęcia teoretyczne określone w pkt 3 powinny być przeprowadzone w blokach pięciogodzinnych, przy czym 4 słuchaczy kursu przeprowadza kolejno jednogodzinny wykład z przydzielonych tematów, a pozostali ich hospitują, po czym w czasie piątej godziny wykładowca powinien je omówić z prowadzącymi zajęcia i hospitującymi.

Zajęcia praktyczne określone w pkt 6 powinny być przeprowadzane jednocześnie z dwoma słuchaczami kursu przy wykorzystaniu pojazdu, przy czym na przemian jeden z nich symuluje kandydata na kierowcę, a drugi prowadzi zajęcia będąc hospitowany przez pracownika dydaktycznego kursu.

Załącznik nr 1 do programu szkolenia
kandydatów na wykładowców i instruktorów.

PROTOKÓŁ EGZAMINACYJNY

Załącznik nr 7

ZAŚWIADCZENIE

Załącznik nr 8

WZÓR PIECZĄTKI EGZAMINATORA

Załącznik nr 9

PROGRAM SZKOLENIA KANDYDATÓW NA EGZAMINATORÓW OSÓB UBIEGAJĄCYCH SIĘ O UPRAWNIENIA DO KIEROWANIA POJAZDAMI SILNIKOWYMI

1. Postanowienia wstępne

Program szkolenia kandydatów na egzaminatorów, zwany dalej „programem”, dotyczy szkolenia kandydatów na egzaminatorów przeprowadzających egzaminy dla osób ubiegających się o uzyskanie prawa jazdy odpowiedniej kategorii.

Program określa:

– zasady organizacji kursu,

– warunki kwalifikacyjne uczestników kursu,

– warunki kwalifikacyjne wykładowców,

– plan nauczania na kursie,

– zasady przeprowadzania egzaminu końcowego,

– wzór protokołu egzaminacyjnego i zaświadczenia o ukończeniu kursu.

Podstawowym zadaniem przy realizacji programu nauczania na kursie jest przygotowanie jego słuchaczy do pracy w roli egzaminatora.

Kurs powinien być organizowany przez wojewodę lub – na jego zlecenie – przez upoważnioną jednostkę. Organizatorzy kursu zobowiązani są do zapewnienia właściwych środków technicznych i odpowiedniego sprzętu dydaktycznego do prowadzenia zajęć. Program przewiduje 66 godzin zajęć, w tym 6 godzin zajęć praktycznych przeprowadzanych w miejscu rzeczywistego egzaminu dla kandydatów na kierowców.

Wykładowcami na kursie powinni być właściwi specjaliści z doświadczeniem pedagogicznym, a przy realizacji przedmiotów określonych w poz. 3, 4 i 6 planu nauczania – osoby posiadające uprawnienia egzaminatora oraz wykładowcy i instruktora.

Warunkiem przyjęcia na kurs jest spełnienie przez kandydata na egzaminatora wymogów formalnych zawartych w ustawie, w tym uzyskanie pozytywnego wyniku na egzaminie kwalifikacyjnym ze znajomości przepisów ruchu drogowego, techniki kierowania pojazdem, czynności kontrolno-obsługowych oraz pierwszej pomocy przedlekarskiej. Egzamin kwalifikacyjny przeprowadza wykładowca (wykładowcy) prowadzący zajęcia z przedmiotów określonych w poz. 3 i 4 planu nauczania w obecności upoważnionego przedstawiciela organizatora kursu.

Warunkiem ukończenia kursu jest:

1) obecność słuchacza kursu na co najmniej 80% programowych zajęć teoretycznych,

2) obecność słuchacza kursu na wszystkich zajęciach praktycznych,

3) uzyskanie pozytywnego wyniku egzaminu końcowego.

Sprawdzenia spełnienia warunków określonych w pkt 1 i 2 dokonuje organizator kursu.

Kurs kończy się egzaminem przed komisją złożoną z wykładowców prowadzących zajęcia z przedmiotów określonych w poz. 1, 2, 3 i 4 planu nauczania oraz przedstawicielem wojewody sprawującym nadzór nad egzaminowaniem kandydatów na kierowców. Wykładowca przedmiotu określonego w poz. 3 planu nauczania jest przewodniczącym komisji.

Przedmioty nie objęte zakresem egzaminu słuchacze kursu powinni mieć zaliczone przed terminem egzaminu końcowego.

Egzamin końcowy obejmuje sprawdzenie znajomości wybranych zagadnień z psychologii, dydaktyki, zasad i warunków egzaminowania, przepisów ruchu drogowego, techniki kierowania pojazdem, czynności kontrolno-obsługowych pojazdu, pierwszej pomocy przedlekarskiej – w zakresie co najwyżej tych kategorii prawa jazdy, z których słuchacz kursu uzyskał pozytywny wynik na egzaminie kwalifikacyjnym.

Z każdego egzaminu sporządza się protokół egzaminacyjny, którego wzór określa załącznik nr 1 do programu. Wyniki egzaminu każdej z egzaminowanych osób wpisuje się do protokołu przez umieszczenie w odpowiednich rubrykach litery:

– „P” – jeżeli wynik jest pozytywny,

– „N” – jeżeli wynik jest negatywny,

– „X” – jeżeli osoba nie przystąpiła do egzaminu.

Jeżeli słuchacz kursu nie uzyskał pozytywnego wyniku egzaminu końcowego, to może do niego przystąpić nie wcześniej niż po upływie dwóch tygodni od daty ostatniego egzaminu. Egzamin dotyczy tych przedmiotów, z których uzyskał ocenę negatywną.

Absolwenci kursu, którzy uzyskali pozytywny wynik z egzaminu końcowego, otrzymują zaświadczenie o jego ukończeniu według wzoru określonego w załączniku nr 2 do programu, które uprawnia do rozpoczęcia praktyki asystenckiej i złożenia egzaminu przed komisją weryfikacyjną powołaną przez Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej.

Jednostka upoważniona przez wojewodę do nauczania kandydatów na egzaminatorów prowadzi ewidencję protokołów egzaminacyjnych i wydanych zaświadczeń, które podlegają kontroli osób sprawujących w jego imieniu nadzór nad egzaminowaniem kandydatów na kierowców.

2. Charakterystyka absolwenta kursu

Absolwent kursu powinien znać:

– wybrane zagadnienia z psychologii ogólnej w zakresie niezbędnym do wykonywania funkcji egzaminatora kandydatów na kierowców,

– wybrane zagadnienia z dydaktyki egzaminowania, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki zawodowej egzaminatora kandydatów na kierowców,

– obowiązujące programy nauczania na te kategorie prawa jazdy, na które będzie posiadał uprawnienia do egzaminowania,

– zasady i warunki egzaminowania,

– przepisy ustawy wraz z wybranymi przepisami wykonawczymi,

– technikę kierowania pojazdami silnikowymi,

– obsługę i budowę pojazdów silnikowych.

Absolwent kursu powinien umieć:

– praktycznie wykorzystywać wiadomości teoretyczne z psychologii i dydaktyki w trakcie egzaminów,

– przeprowadzać egzamin teoretyczny i praktyczny zgodnie z obowiązującymi przepisami,

– prowadzić dokumentację egzaminacyjną zgodnie z obowiązującymi przepisami.

3. Plan nauczania na kursie

Wykładowcy powinni realizować program w zakresie przedmiotów określonych w planie nauczania przedstawionym w tabeli.

4. Szczegółowe tematy nauczania

4. 1. Wybrane problemy psychologii egzaminu

W realizacji przedmiotu „Wybrane problemy psychologii egzaminu” powinny być ujęte następujące tematy:

– podstawowe wiadomości z psychologii ogólnej,

– osobowość egzaminatora,

– temperament jako szczególny składnik osobowości,

– psychologiczna sylwetka zdającego egzamin,

– psychologiczne aspekty przygotowania i przeprowadzenia egzaminu,

– wykorzystywanie wiadomości z psychologii w pracy egzaminatora.

4. 2. Wybrane problemy dydaktyki egzaminu

W realizacji przedmiotu „Wybrane problemy dydaktyki egzaminu” powinny być ujęte następujące tematy:

– dydaktyka jako nauka i jej podstawowe pojęcia,

– egzamin, jego funkcja i formy,

– przygotowanie i atmosfera egzaminu,

– metody kontroli i oceniania,

– najczęstsze błędy w kontroli i ocenianiu oraz ich usuwanie,

– przyczyny niepowodzeń egzaminacyjnych.

4. 3. Warunki i zasady egzaminowania

W realizacji przedmiotu „Warunki i zasady egzaminowania” powinny być ujęte następujące tematy:

– organizacja egzaminu,

– dokumentacja osób ubiegających się o uprawnienia,

– warunki przeprowadzenia egzaminu,

– zasady przeprowadzania egzaminów teoretycznych,

– zasady przeprowadzania egzaminów praktycznych,

– ocena egzaminu,

– dokumentacja egzaminu,

– kontrola egzaminu.

4. 4. Wybrane zagadnienia z przepisów ruchu drogowego i techniki kierowania pojazdem

W realizacji przedmiotu „Wybrane zagadnienia z przepisów ruchu drogowego i techniki kierowania pojazdem” powinny być ujęte następujące tematy:

– wybrane problemy interpretacyjne przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym,

– wybrane problemy interpretacyjne przepisów wykonawczych do wymienionej wyżej ustawy,

– wybrane problemy w technice kierowania pojazdem,

– omówienie pytań testowych.

4. 5. Wybrane zagadnienia etyki zawodowej egzaminatora

W realizacji przedmiotu „Wybrane zagadnienia etyki zawodowej egzaminatora” powinny być ujęte następujące tematy.

– etyka ogólna a etyka zawodowa,

– problemy etyki zawodowej egzaminatora.

4. 6. Praktyka pedagogiczna

Praktyka pedagogiczna obejmuje przeprowadzenie:

1) hospitacji dwóch rzeczywistych egzaminów teoretycznych dla różnych kategorii prawa jazdy (2 x 1 godz.),

2) hospitacji dwóch rzeczywistych egzaminów z manewrów podstawowych dla różnych kategorii prawa jazdy (2 x 2,5 godz.),

3) hospitacji dwóch rzeczywistych egzaminów praktycznych zjazdy w ruchu miejskim dla różnych kategorii prawa jazdy (2 x 0,5 godz.),

4) seminarium podsumowujące (2 godz.).

Organizator kursu ustala w porozumieniu z urzędem wojewódzkim terminy i miejsca hospitowanych egzaminów.

Zajęcia określone w pkt 1 powinny być realizowane w grupach 4–5-osobowych przez wykładowcę (egzaminatora) w czasie egzaminu państwowego.

Zajęcia określone w pkt 2 powinny być realizowane w grupach 5-osobowych przez wykładowcę (egzaminatora) w czasie egzaminu państwowego, przy czym uczestnicy kursu dwukrotnie dokonują na placu manewrowym oceny 10 osób zdających egzamin.

Zajęcia określone w pkt 3 powinny być realizowane przez wykładowcę (egzaminatora) w czasie egzaminu państwowego (w blokach 30-minutowych) w ten sposób, że kolejno każdy uczestnik kursu dokonuje razem z egzaminatorem oceny jednej osoby zdającej egzamin z jazdy pojazdem w ruchu miejskim.

4. 7. Topografia miasta

W realizacji przedmiotu „Topografia miasta” należy ująć następujące tematy:

– układy komunikacyjne miasta,

– rozkłady ruchu pieszych i pojazdów,

– komunikacja publiczna,

– drogi o podwyższonej prędkości,

– dobór tras egzaminacyjnych dających pełną możliwość sprawdzenia kwalifikacji kandydatów na kierowców.

Załącznik nr 1 do programu szkolenia
kandydatów na egzaminatorów osób ubiegających się
o uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi.

PROTOKÓŁ EGZAMINACYJNY

Załącznik nr 2 do programu szkolenia
kandydatów na egzaminatorów osób ubiegających się
o uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi.

ZAŚWIADCZENIE