Dziennik Ustaw - rok 1990 nr 16 poz. 96

2. Radą miejską w rozumieniu niniejszej ustawy jest rada gminy w mieście.

2. Prawo wybierania przysługuje również osobom, których obywatelstwo polskie nie zostało stwierdzone i nie są obywatelami innego państwa, jeżeli stale zamieszkują w Polsce co najmniej od dwóch lat.

3. Prawo wybierania do danej rady przysługuje osobom, które stale zamieszkują na obszarze działania tej rady.

1) ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo prawomocnym orzeczeniem sądu z powodu choroby psychicznej,

2) pozbawione praw publicznych lub praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem sądu lub Trybunału Stanu.

2. Głosować można tylko osobiście.

2. W mieście powyżej 40 000 mieszkańców radni wybierani są w wielomandatowych okręgach wyborczych. Podziału mandatów pomiędzy listy kandydatów dokonuje się odpowiednio do łącznej liczby głosów oddanych na kandydatów danej listy. Mandaty przypadające dla danej listy otrzymują zgłoszeni na tej liście kandydaci, którzy uzyskali najwięcej głosów.

2. Wybory do rad zarządza Prezes Rady Ministrów, wyznaczając datę wyborów na dzień ustawowo wolny od pracy, przypadający w okresie dwóch miesięcy po upływie kadencji.

3. Zarządzenie, o którym mowa w ust. 2, określa dni, w których upływają terminy przewidziane w niniejszej ustawie (kalendarz wyborczy). Zarządzenie ogłasza się w Dzienniku Ustaw najpóźniej w 60 dniu przed dniem wyborów.

2. Przy ustalaniu okręgów wyborczych należy uwzględniać przestrzenne, ekonomiczne i społeczne uwarunkowania wyznaczające więzi oraz interesy miejscowej wspólnoty obywateli zamieszkujących na obszarze tworzonego okręgu.

3. W gminach na terenach wiejskich okręgiem wyborczym powinno być sołectwo lub kilka sołectw. Podział sołectwa na dwa lub więcej okręgi wyborcze może nastąpić tylko w wypadku, gdy jest to konieczne dla zachowania normy przedstawicielstwa.

2. Dla wyboru rady w mieście powyżej 40 000 mieszkańców tworzy się okręgi wyborcze, w których wybiera się od 5 do 10 radnych.

1) granice i numery okręgów jednomandatowych bądź

2) liczbę okręgów wielomandatowych, ich granice i numery oraz liczbę radnych wybieranych w każdym okręgu.

2. Zarządzenie wojewódzkiego komisarza wyborczego ustalające okręgi wyborcze ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym oraz podaje do wiadomości wyborców przez rozplakatowanie obwieszczeń najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów. W obwieszczeniach tych wymienia się również siedzibę właściwej terytorialnej komisji wyborczej.

2. Dla wyboru rady w gminie (mieście) do 40 000 mieszkańców obwodem głosowania jest okręg wyborczy. W uzasadnionych wypadkach można tworzyć jeden obwód głosowania dla kilku okręgów wyborczych.

3. W zakładach pomocy społecznej lub zakładach dla inwalidów tworzy się odrębne obwody głosowania, o ile w zakładzie zamieszkuje co najmniej 100 wyborców zameldowanych na pobyt stały.

2. Uchwałę terytorialnej komisji wyborczej o utworzeniu obwodów głosowania podaje się do wiadomości wyborców przez rozplakatowanie obwieszczeń najpóźniej w 25 dniu przed dniem wyborów.

2. Wyborcę nigdzie nie zameldowanego wpisuje się do spisu właściwego dla miejsca aktualnego pobytu na jego wniosek, złożony do organu sporządzającego spis najpóźniej w 7 dniu przed dniem wyborów.

3. Spisy wyborców sporządza się na podstawie ewidencji ludności według stanu na dzień sporządzenia spisu.

4. W spisie wyborców wymienia się nazwisko i imię, imię ojca, datę urodzenia i adres zamieszkania wyborcy.

5. Spis sporządza się w 2 egzemplarzach oddzielnie dla każdego obwodu głosowania. W wypadku obwodu głosowania utworzonego dla kilku okręgów wyborczych (art. 15 ust. 2), spisy wyborców sporządza się odrębnie dla każdego okręgu wyborczego. Spis wyborców powinien być podpisany przez osobę odpowiedzialną za jego sporządzenie oraz opatrzony pieczęcią organu, który go sporządził.

2. Reklamację wnosi się pisemnie lub ustnie do protokołu.

3. Reklamację rozpatruje się w ciągu 3 dni od daty jej wniesienia.

4. W wyniku rozpatrzenia reklamacji organ, który sporządził spis wyborców:

1) uzupełnia lub prostuje spis bądź

2) skreśla ze spisu osobę, której reklamacja dotyczy, doręczając jej decyzję wraz z uzasadnieniem, bądź

3) pozostawia reklamację bez uwzględnienia, doręczając reklamującemu decyzję wraz z uzasadnieniem.

2. Sąd rozpatruje sprawę w postępowaniu nieprocesowym w składzie jednego sędziego oraz dwóch ławników w terminie 3 dni od daty wniesienia skargi. Postanowienie sądu doręcza się osobie, która wniosła skargę, oraz organowi, który sporządził spis wyborców. Od postanowienia sądu nie przysługują środki odwoławcze.

1) Generalnego Komisarza Wyborczego,

2) wojewódzkich komisarzy wyborczych,

3) terytorialne (gminne, miejskie) komisje wyborcze,

4) obwodowe komisje wyborcze.

1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego,

2) powoływanie wojewódzkich komisarzy wyborczych,

3) rozpatrywanie skarg na działalność wojewódzkich komisarzy wyborczych,

4) podanie do wiadomości publicznej zbiorczych wyników wyborów do rad,

5) przekazanie Radzie Ministrów informacji o przebiegu i wynikach wyborów,

6) wykonywanie innych czynności przewidzianych przepisami niniejszej ustawy.

2. Realizując zadania określone w ust. 1 pkt 1, Generalny Komisarz Wyborczy udziela wojewódzkim komisarzom wyborczym i komisjom wyborczym wiążących wytycznych i wyjaśnień.

2. Do zadań wojewódzkich komisarzy wyborczych należy:

1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego przez terytorialne i obwodowe komisje wyborcze,

2) zapewnienie we współdziałaniu z wojewodą organizacji wyborów na obszarze województwa,

3) tworzenie okręgów wyborczych,

4) powoływanie terytorialnych komisji wyborczych,

5) rozpatrywanie skarg na działalność terytorialnych komisji wyborczych,

6) udzielanie w miarę potrzeby terytorialnym i obwodowym komisjom wyborczym wytycznych i wyjaśnień,

7) zarządzenie druku kart do głosowania i dostarczenie ich obwodowym komisjom wyborczym,

8) ustalenie zbiorczych wyników wyborów przeprowadzonych na obszarze województwa i zarządzenie ich ogłoszenia w trybie określonym niniejszą ustawą,

9) przesłanie sprawozdania z przebiegu wyborów na obszarze województwa, wraz z ich wynikami, Generalnemu Komisarzowi Wyborczemu,

10) wykonywanie innych czynności wynikających z przepisów niniejszej ustawy.

1) tworzenie obwodów głosowania,

2) powoływanie obwodowych komisji wyborczych,

3) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego przez obwodowe komisje wyborcze i udzielanie im w miarę potrzeby wytycznych i wyjaśnień,

4) rozpatrywanie skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych,

5) rejestrowanie kandydatów lub list kandydatów na radnych,

6) zarządzenie druku obwieszczeń, o których mowa w art. 44 ust. 3 lub w art. 52 ust. 3, oraz dostarczenie tych obwieszczeń obwodowym komisjom wyborczym,

7) wydawanie zaświadczeń pełnomocnikom list kandydatów oraz mężom zaufania,

8) ustalenie wyników wyborów do rady i zarządzenie ich ogłoszenia w trybie określonym niniejszą ustawą,

9) przesłanie protokołów ustalenia wyników wyborów wraz z załącznikami wojewódzkiemu komisarzowi wyborczemu,

10) wykonywanie innych czynności wynikających z przepisów niniejszej ustawy.

1) podanie do wiadomości wyborców informacji o listach kandydatów i danych o kandydatach przez rozplakatowanie obwieszczeń na obszarze obwodu głosowania,

2) przeprowadzenie głosowania w obwodzie,

3) czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania,

4) ustalenie wyników głosowania w obwodzie i podanie ich do wiadomości publicznej oraz przesłanie protokołów głosowania do właściwej terytorialnej komisji wyborczej.

2. W skład Kolegium, oprócz Generalnego Komisarza Wyborczego jako przewodniczącego, wchodzi 3 sędziów Trybunału Konstytucyjnego wyznaczonych przez prezesa Trybunału oraz 3 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wyznaczonych przez prezesa tego Sądu.

3. Stanowisko Kolegium w sprawach, o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt 3, ma charakter rozstrzygający.

4. Obsługę organizacyjno-administracyjną Generalnego Komisarza Wyborczego zapewnia Urząd Rady Ministrów.

2. W skład obwodowej komisji wyborczej wchodzą: przewodniczący, zastępca przewodniczącego, sekretarz oraz od 4 do 8 członków.

2. Osoba wchodząca w skład komisji wyborczej traci członkostwo komisji od chwili zarejestrowania zgłoszenia jej kandydatury na radnego.

3. Generalny Komisarz Wyborczy i komisarze wojewódzcy nie mogą kandydować na radnych.

2. Osoby wchodzące w skład komisji wyborczych na czas pełnienia obowiązków mogą otrzymać urlop bezpłatny w zatrudniających ich zakładach pracy; w takim wypadku przysługuje im zryczałtowana rekompensata za utracone zarobki na zasadach i w wysokości ustalonych przez Radę Ministrów.

3. Zasady i wysokość wynagrodzenia wojewódzkich komisarzy wyborczych określa Prezes Rady Ministrów.

2. Generalny Komisarz Wyborczy ustala regulaminy terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych, określając w nich w szczególności tryb pracy komisji oraz sposób sprawowania nadzoru nad pracą obwodowych komisji wyborczych.

3. Generalny Komisarz Wyborczy ustala:

1) wzory pieczęci komisji wyborczych,

2) wzory protokołów rejestracji kandydatów i list kandydatów na radnych,

3) wzory zaświadczeń dla mężów zaufania i pełnomocników list kandydatów,

4) wzory kart do głosowania,

5) wzory protokołów głosowania i protokołów ustalc;f1ia wyników wyborów,

6) wzory zaświadczeń o wyborze.

2. Terytorialne i obwodowe komisje wyborcze rozwiązuje organ, który je powołał, po zakończeniu ich działalności.

3. Pełnomocnictwa wojewódzkiego komisarza wyborczego wygasają po rozwiązaniu terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych na terenie województwa.

2. Zgłaszając kandydata na radnego należy podać jego nazwisko, imię, wiek, zawód i miejsce zamieszkania, wskazując jednocześnie okręg wyborczy, do którego następuje zgłoszenie kandydata.

3. Do każdego zgłoszenia kandydatury należy dołączyć pisemne oświadczenie kandydata o wyrażeniu zgody na kandydowanie.

4. W oświadczeniu, o którym mowa w ust. 3, kandydat na radnego może wnosić o oznaczenie jego kandydatury w rejestrze kandydatów nazwą lub skrótem nazwy partii bądź ugrupowania politycznego, komitetu obywatelskiego albo innej organizacji popierającej jego kandydaturę.

5. Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym.

2. Wyborca podpisujący zgłoszenie kandydata na radnego, obok podpisu, podaje czytelnie swoje imię, nazwisko i adres zamieszkania.

3. Uprawnionymi do składania oświadczeń w sprawie zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, są pierwsi trzej wyborcy, którzy podpisali zgłoszenie kandydata na radnego.

2. Jeżeli zgłoszenie kandydata wykazuje wady, które nie dadzą się usunąć, komisja stwierdza nieważność zgłoszenia, powiadamiając o tym niezwłocznie zgłaszających.

3. Jeżeli zgłoszenie kandydata wykazuje inne wady, komisja wzywa niezwłocznie zgłaszających do ich usunięcia wciągu 3 dni. Jeżeli wskazane wady nie zostaną w terminie usunięte, komisja stwierdza nieważność zgłoszenia kandydata.

4. Decyzję stwierdzającą nieważność zgłoszenia kandydata zgłaszający mogą zaskarżyć w ciągu 2 dni do wojewódzkiego komisarza wyborczego. Decyzja podjęta w wyniku rozpatrzenia skargi jest ostateczna.

2. Po ustaleniu rejestru kandydatów terytorialna komisja wyborcza zarządza wydrukowanie obwieszczeń zawierających dane o kandydatach wraz z ewentualnymi oznaczeniami, o których mowa w art. 40 ust. 4.

3. Obwieszczenia, o których mowa w ust. 2, powinny być rozesłane w dostatecznej ilości do obwodowych komisji wyborczych z poleceniem rozplakatowania w danym okręgu wyborczym najpóźniej w 15 dniu przed dniem wyborów. Równocześnie po jednym egzemplarzu obwieszczeń przesyła się do wojewódzkiego urzędu statystycznego.

2. O skreśleniu nazwiska kandydata komisja niezwłocznie zawiadamia wyborców.

2. Mąż zaufania reprezentuje interesy kandydata w szczególności w czasie głosowania, przy obliczaniu głosów i przy ustalaniu wyników wyborów przez obwodową i terytorialną komisję wyborczą.

3. Przewodniczący terytorialnej komisji wyborczej wydaje mężowi zaufania zaświadczenie uprawniające go do obecności w lokalu obwodowej komisji wyborczej w czasie wykonywania przez nią czynności.

2. Liczba kandydatów zgłoszonych na liście nie może przewyższać liczby radnych wybieranych w danym okręgu wyborczym.

3. Na liście kandydatów należy podać nazwisko, imię, wiek, zawód i miejsce zamieszkania każdego kandydata. Nazwiska kandydatów umieszczane są na liście w kolejności alfabetycznej lub w innej kolejności, ustalonej przez zgłaszających.

4. Do każdego zgłoszenia listy należy dołączyć pisemne oświadczenia kandydatów na radnych o wyrażeniu zgody na kandydowanie.

5. Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym i tylko z jednej listy kandydatów.

2. Wyborca podpisujący zgłoszenie listy kandydatów na radnych, obok podpisu, podaje czytelnie swoje imię, nazwisko i adres zamieszkania.

3. Uprawnionym do składania oświadczeń w sprawie zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, jest pełnomocnik listy wskazany w pisemnym oświadczeniu pierwszych trzech wyborców, którzy podpisali zgłoszenie listy kandydatów.

2. Jeżeli zgłoszenie wykazuje wady dotyczące całej listy, które nie dadzą się usunąć, komisja stwierdza nieważność zgłoszenia, powiadamiając o tym niezwłocznie pełnomocnika listy.

3. Jeżeli zgłoszenie listy wykazuje inne wady, komisja wzywa niezwłocznie pełnomocnika listy do ich usunięcia w ciągu 3 dni. Jeżeli wskazane wady nie zostaną w terminie usunięte, komisja wyborcza stwierdza nieważność zgłoszenia listy w całości lub co do poszczególnych kandydatów. W razie stwierdzenia nieważności zgłoszenia tylko co do niektórych kandydatów, listę rejestruje się w zakresie nie dotkniętym nieważnością.

4. Decyzję stwierdzającą nieważność zgłoszenia listy kandydatów pełnomocnik listy może zaskarżyć w ciągu dwóch dni do wojewódzkiego komisarza wyborczego. Decyzja podjęta w wyniku rozpatrzenia skargi jest ostateczna.

2. Terytorialna komisja wyborcza zarządza wydrukowanie obwieszczeń zawierających informacje o zarejestrowanych listach kandydatów oraz dane o kandydatach. W wypadkach gdy listy kandydatów lub poszczególne kandydatury zostały oznaczone w sposób, o którym mowa w art. 49, obwieszczenia powinny zawierać również informacje o tych oznaczeniach.

3. Obwieszczenia_" o których mowa w ust. 2, powinny być rozesłane do obwodowych komisji wyborczych z poleceniem rozplakatowania w danym okręgu wyborczym najpóźniej w 15 dniu przed dniem wyborów. Równocześnie po jednym egzemplarzu obwieszczeń przesyła się do wojewódzkiego urzędu statystycznego.

2. O decyzjach, o których mowa w ust. 1, komisja niezwłocznie powiadamia wyborców i pełnomocnika listy.

2. Przewodniczący terytorialnej komisji wyborczej wydaje mężowi zaufania zaświadczenie uprawniające go do obecności w lokalu obwodowej komisji wyborczej w czasie wykonywania przez nią czynności.

2. W dniu głosowania zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień, rozdawanie ulotek, jak też prowadzenie w inny sposób agitacji na rzecz kandydatów lub list kandydatów, jest zakazane_.

3. Wszelkie formy agitacji w lokalu wyborczym są zabronione.

2. Do plakatów wyborczych nie mają zastosowania przepisy art. 63a Kodeksu wykroczeń.

3. Zabrania się rozlepiania plakatów wyborczych na zewnątrz i wewnątrz budynków administracji państwowej oraz sądów, a także na znakach drogowych.

2. Sąd rejonowy rozpoznaje wniosek, o którym mowa w ust. 1, w ciągu 24 godzin w postępowaniu nieprocesowym w składzie jednego sędziego. Postanowienie kończące postępowanie w sprawie sąd niezwłocznie doręcza osobie zainteresowanej, o której mowa w ust. 1, właściwemu wojewódzkiemu komisarzowi wyborczemu i osobie lub organizacji zobowiązanej do wykonania postanowienia sądu. Na postanowienie sądu rejonowego służy w terminie 24 godzin zażalenie do sądu wojewódzkiego zobowiązanego do jego rozpatrzenia w ciągu 24 godzin. Prawomocne postanowienie sądu podlega natychmiastowemu wykonaniu.

2. W wypadku odmowy sprostowania zainteresowanemu. przysługuje prawo wystąpienia z wnioskiem o wydanie odpowiedniego zarządzenia do sądu rejonowego, który obowiązany jest sprawę rozpoznać w postępowaniu nieprocesowym w ciągu 24 godzin w składzie jednego sędziego. Postanowienie kończące postępowanie w sprawie sąd niezwłocznie doręcza zainteresowanemu, który wystąpił z wnioskiem, oraz zobowiązanemu do publikacji sprostowania. Na postanowienie sądu rejonowego służy w terminie 24 godzin zażalenie do sądu wojewódzkiego, który rozpoznaje zażalenie w ciągu 24 godzin. Prawomocne postanowienie sądu podlega natychmiastowemu wykonaniu.

3. W odniesieniu do sprostowań wiadomości opublikowanych w innych wydawnictwach niż dzienniki sąd wskakuje dziennik, w którym sprostowanie ma być zamieszczone, na koszt zobowiązanego, w terminie nie przekraczającym 48 godzin.

4. W razie odmowy lub niezamieszczenia sprostowania przez zobowiązanego lub wskazanego w postanowieniu sądu, na wniosek uprawnionego, sąd zarządza opublikowanie sprostowania w trybie egzekucyjnym w terminie wyznaczonym w postanowieniu sądu.

2. Ustalenia, o których mowa w ust. 1, Generalny Komisarz Wyborczy podaje do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" najpóźniej w 50 dniu przed dniem wyborów.

3. Informacje, komunikaty, apele i hasła ogłaszane w prasie (drukowanej lub w radiu bądź w telewizji) na koszt kandydata albo partii bądź ugrupowań politycznych, komitetów obywatelskich bądź innych organizacji popierających kandydatów, muszą zawierać wskazanie, przez kogo są opłacane, i spełniać wymagania przewidziane w art. 56 ust. 1.

2. Kandydaci albo partie lub ugrupowania polityczne, komitety obywatelskie bądź inne organizacje popierające zgłoszonych kandydatów w ciągu dwóch miesięcy od dnia wyborów przedkładają wojewódzkiemu komisarzowi wyborczemu sprawozdanie finansowe, zawierające informacje o poniesionych kosztach związanych z prowadzeniem kampanii wyborczej oraz źródłach pozyskanych funduszy na prowadzenie kampanii wyborczej.

3. Partie polityczne lub inne organizacje popierające kandydatów bądź listy kandydatów na obszarze dwóch lub więcej województw składają w ciągu trzech miesięcy od dnia wyborów zbiorcze sprawozdania, o których mowa w ust. 2, Generalnemu Komisarzowi Wyborczemu.

4. Sprawozdania, o których mowa w ust. 2 i ust. 3, udostępniane są do publicznego wglądu.

2. Karta do głosowania może być zadrukowana tylko po jednej stronie. Wielkość i rodzaj czcionek powinny być jednakowe dla wszystkich kandydatów.

2. Przed rozpoczęciem głosowania obwodowa komisja wyborcza sprawdza, czy urna jest pusta, czy na miejscu znajdują się spisy wyborców oraz potrzebna ilość kart do głosowania, jak również czy w lokalu wyborczym znajdują się w dostatecznej ilości pomieszczenia zapewniające tajność głosowania, po czym komisja zamyka i pieczętuje urnę wyborczą pieczęcią komisji.

3. Od chwili zapieczętowania aż do zakończenia głosowania urny otwierać nie wolno.

2. Od chwili rozpoczęcia prac komisji do chwili ustalenia wyników głosowania w lokalu wyborczym mogą być obecni mężowie zaufania i pełnomocnicy list.

2. W razie konieczności przewodniczący obwodowej komisji wyborczej, po porozumieniu z terytorialną komisją wyborczą, może zażądać od odpowiednich organów państwowych przydzielenia straży.

2. Komisja sprawdza, czy dana osoba jest objęta spisem wyborców.

3. Wyborca ujęty w spisie, a nie posiadający dokumentu uznanego przez komisję za wystarczający do stwierdzenia jego tożsamości, może powołać się na świadectwo dwóch wiarygodnych osób, znanych komisji. Decyzja komisji w sprawie stwierdzenia tożsamości jest ostateczna.

4. Wyborca nie umieszczony w spisie wyborców zostanie dopisany do spisu w dniu wyborów i dopuszczony do głosowania, jeżeli z zapisu w jego dowodzie osobistym wynika, że jest zameldowany na pobyt stały w danym obwodzie głosowania.

5. Wyborca objęty spisem lub dopisany do spisu zgodnie z ust. 4 otrzymuje od komisji kartę do głosowania. Celem zapobieżenia wielokrotnemu głosowaniu komisja, wydając wyborcy kartę do głosowania, stawia znak przy jego nazwisku w spisie wyborców.

2. W obwodach głosowania utworzonych dla okręgów jednomandatowych wyborca stawia znak "x" w kratce z prawej strony obok nazwiska kandydata, na którego głosuje.

3. W obwodach utworzonych dla okręgów wielomandatowych wyborca głosuje na określoną listę kandydatów, stawiając znak "x" w kratce z prawej strony obok nazwiska jednego z kandydatów tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do otrzymania mandatu.

4. Następnie wyborca podchodzi do urny i w obecności komisji wrzuca do urny kartę do głosowania, złożoną w ten sposób, aby strona zadrukowana nie była widoczna.

2. W razie przerwania głosowania komisja pieczętuje urnę i oddaje ją na przechowanie przewodniczącemu. Po podjęciu głosowania komisja stwierdza protokolarnie, czy pieczęcie nie zostały naruszone.

2. Obwodowa komisja wyborcza może zarządzić wcześniejsze zakończenie głosowania, jeżeli wszyscy wyborcy objęci spisem wyborców wzięli udział w głosowaniu.

2. Przewodniczący w obecności komisji otwiera urnę wyborczą, po czym komisja liczy znajdujące się w niej karty do głosowania, ustalając w ten sposób liczbę oddanych głosów.

3. Kart do głosowania przedartych na dwie lub więcej części nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu wyników głosowania.

4. Gdyby liczba oddanych głosów różniła się od liczby osób, którym wydano karty do głosowania, komisja poda w protokole przypuszczalną przyczynę tej niezgodności.

2. Nieważne są również karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone lub nie opatrzone pieczęcią terytorialnej komisji wyborczej.

3. Jeżeli na karcie do głosowania wyborca nie umieścił znaku "x" przy nazwisku żadnego kandydata lub wypełnił kartę w sposób niezgodny z art. 72 ust. 2, jego głos uznaje się za ważny bez dokonania wyboru.

4. Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych nazwisk albo poczynienie innych dopisków nie pociąga za sobą skutków prawnych i nie wpływa na ważność głosu.

2. W wypadku gdy obwód głosowania obejmuje więcej niż jeden okręg wyborczy, ustalenie liczby oddanych głosów, jak też głosów oddanych na poszczególnych kandydatów, następuje oddzielnie dla każdego okręgu wyborczego.

2. W protokole należy wymienić liczbę:

1) osób uprawnionych do głosowania,

2) oddanych głosów (art. 77 ust. 2).

3) głosów nieważnych,

4) głosów ważnych,

5) głosów ważnych bez dokonania wyboru,

6) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów.

3. W protokole podaje się także czas rozpoczęcia i zakończenia głosowania oraz omawia zarządzenia i wydane decyzje, jak również inne istotne okoliczności związane z przebiegiem głosowania.

4. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.

5. Mężom zaufania przysługuje prawo wniesienia do protokołu głosowania uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.

6. Niezwłocznie po sporządzeniu protokołu obwodowa komisja wyborcza podaje wyniki głosowania do wiadomości publicznej.

2. Tryb przekazywania i przyjmowania protokołów ustala Generalny Komisarz Wyborczy.

2. Nieważne są również karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone lub nie opatrzone pieczęcią terytorialnej komisji wyborczej.

3. Jeżeli na karcie do głosowania wyborca nie umieścił znaku "x" przy nazwisku żadnego kandydata lub wypełnił kartę w sposób niezgodny z przepisem art. 72 ust. 3, jego głos uznaje się za ważny bez dokonania wyboru.

4. Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych nazwisk albo poczynienie innych dopisków nie pociąga za sobą skutków prawnych i nie wpływa na ważność głosu.

2. W protokole należy wymienić liczbę:

1) osób uprawnionych do głosowania,

2) oddanych głosów (art. 77 ust. 2).

3) głosów nieważnych,

4) głosów ważnych,

5) głosów ważnych bez dokonania wyboru,

6) głosów oddanych na każdą z list (łączna liczba głosów oddanych na kandydatów danej listy).

7) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list.

3. W protokole podaje się także czas rozpoczęcia i zakończenia głosowania oraz omawia zarządzenia i wydane decyzje, jak również inne istotne okoliczności związane z przebiegiem głosowania.

4. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.

5. Mężom zaufania przysługuje prawo wniesienia do protokołu głosowania uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.

6. Niezwłocznie po sporządzeniu protokołu obwodowa komisja wyborcza podaje wyniki głosowania do wiadomości publicznej.

7. Art. 81 i art. 82 stosuje się odpowiednio.

2. Przy ustalaniu wyników wyborów mogą być obecni mężowie zaufania reprezentujący kandydatów.

2. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzymało równą liczbę głosów uprawniającą do przyznania im mandatu, o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego terytorialnej komisji wyborczej w obecności członków komisji i mężów zaufania. Przebieg losowania uwzględnia się w protokole wyników wyborów.

1) osób uprawnionych do głosowania,

2) oddanych głosów,

3) głosów nieważnych,

4) głosów ważnych,

5) głosów ważnych bez dokonania wyboru,

6) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów

oraz nazwiska i imiona wybranych radnych.

2. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład terytorialnej komisji wyborczej, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.

3. Mężom zaufania przysługuje prawo wniesienia do protokołu głosowania uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.

1) osób uprawnionych do głosowania,

2) oddanych głosów,

3) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów

oraz nazwiska i imiona wybranych radnych.

2. Przy ustalaniu wyników głosowania i wyników wyborów mogą być obecni pełnomocnicy list kandydatów.

1) osób uprawnionych do głosowania,

2) oddanych głosów,

3) głosów nieważnych,

4) głosów ważnych,

5) głosów ważnych bez dokonania wyboru,

6) głosów oddanych na każdą z list (łączna liczba głosów oddanych na kandydatów danej listy),

7) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list.

2. Zestawienie podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład terytorialnej komisji wyborczej, obecne przy jego sporządzaniu. Zestawienie opatruje się pieczęcią komisji.

1) liczby głosów ważnych, oddanych na poszczególne listy, dzieli się kolejno przez 1, 4; 3; 5; 7... i dalej przez ciąg kolejnych liczb nieparzystych, aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile jest mandatów w okręgu wyborczym do podziału,

2) każdej liście kandydatów przyznaje się tyle mandatów radnych, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno najwyższych.

2. Jeżeli kilka list wykazuje ilorazy równe ostatniej z liczb uszeregowanych w wyżej podany sposób, a list jest więcej niż mandatów pozostałych do podziału, pierwszeństwo ma lista, która uzyskała najwięcej głosów, a gdy dwie lub więcej list ma równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego terytorialnej komisji wyborczej w obecności członków komisji i pełnomocników list. Przebieg losowania uwzględnia się w protokole wyników wyborów.

2. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzymało równą liczbę głosów, uprawniającą do przyznania im mandatu z danej listy, o pierwszeństwie rozstrzyga kolejność umieszczenia na liście, chyba że kolejność na liście była ustalona w porządku alfabetycznym. W takim wypadku o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego terytorialnej komisji wyborczej w obecności członków komisji i pełnomocników list. Przebieg losowania uwzględnia się w protokole wyników wyborów.

2. W protokole podaje się wyliczenie wyniku wyborów w każdym okręgu wyborczym (art. 97 ust. 1), liczbę mandatów przypadających na każdą z list oraz nazwiska i imiona wybranych radnych ze wskazaniem listy, z której zostali wybrani.

3. Do protokołu załącza się zestawienie, o którym mowa w art. 96.

4. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład terytorialnej komisji wyborczej obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.

5. Pełnomocnikom list przysługuje prawo wniesienia do protokołu głosowania uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.

1) osób uprawnionych do głosowania,

2) oddanych głosów,

3) głosów ważnie oddanych na poszczególne listy kandydatów,

4) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej listy,

5) mandatów, przypadającą na poszczególne listy kandydatów

oraz nazwiska i imiona radnych wybranych z poszczególnych list kandydatów.

2. Obwieszczenie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać zbiorcze informacje o wynikach głosowania na obszarze województwa, obejmujące liczby:

1) osób uprawnionych do głosowania,

2) oddanych głosów,

3) głosów nieważnych,

4) głosów ważnych bez dokonania wyboru,

5) głosów ważnych.

3. Obwieszczenie zawiera również informacje podane według okręgów wyborczych utworzonych dla wyboru poszczególnych rad, obejmujące liczby:

1) osób uprawnionych do głosowania,

2) oddanych głosów,

3) głosów nieważnych,

4) głosów ważnych bez dokonania wyboru,

5) głosów ważnych,

6) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów w okręgach jednomandatowych,

7) głosów ważnie oddanych na poszczególne listy kandydatów (w okręgach wielomandatowych).

8) głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list

oraz nazwiska i imiona wybranych radnych; w okręgach wielomandatowych ze wskazaniem list z których zostali wybrani.

4. Obwieszczenie podaje się do wiadomości publicznej przez rozplakatowanie w każdej gminie oraz za pośrednictwem miejscowej prasy.

5. Wojewódzki komisarz wyborczy zarządza ogłoszenie obwieszczenia o wynikach głosowania i wynikach wyborów w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

6. Wojewódzki komisarz wyborczy przesyła po jednym egzemplarzu każdego obwieszczenia Generalnemu Komisarzowi Wyborczemu oraz do wojewódzkiego urzędu statystycznego.

2. Protest wnosi się na piśmie do właściwego sądu wojewódzkiego za pośrednictwem wojewódzkiego komisarza wyborczego. Jeżeli protest nie zawiera wystarczającego udokumentowania zarzutów, wojewódzki komisarz wyborczy może wezwać osobę wnoszącą protest do uzupełnienia dokumentacji w ciągu 7 dni od wniesienia protestu.

3. Sprawy, o których mowa w ust. 1, sąd wojewódzki rozpatruje w składzie 3 sędziów na posiedzeniu jawnym z udziałem wojewódzkiego komisarza wyborczego i zainteresowanych.

2. Unieważniając wybory, sąd wojewódzki określa w orzeczeniu, w jakim zakresie i od jakiej czynności należy rozpocząć nowe postępowanie wyborcze.

2. Ponowne wybory, w zakresie określonym orzeczeniem sądu, przeprowadza się przy odpowiednim zastosowaniu przepisów niniejszej ustawy. Kalendarz wyborczy może przewidywać krótsze terminy.

3. Wybory ponowne, o których mowa w ust. 1 i 2, przeprowadzają te same komisje wyborcze na podstawie tych samych spisów wyborców, chyba że podstawą unieważnienia były zarzuty odnoszące się do komisji lub spisów. W tych wypadkach należy niezwłocznie powołać nowe komisje lub sporządzić nowe spisy.

1) śmierci,

2) zrzeczenia się mandatu,

3) utraty prawa wybieralności,

4) prawomocnego wyroku sądu, orzeczonego za przestępstwo popełnione z chęci zysku lub innych niskich pobudek,

5) zmian w podziale terytorialnym państwa, powodujących wygaśnięcie mandatów stosownie do przepisów art. 114.

2. Wygaśnięcie mandatów radnych następuje również, stosownie do przepisów ustawy o samorządzie terytorialnym, w wypadku odwołania rady w drodze referendum lub rozwiązania rady uchwałą Sejmu.

3. Wygaśnięcie mandatu radnego w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 1-4 stwierdza rada.

2. Wybory uzupełniające odbywają się przy odpowiednim zastosowaniu przepisów niniejszej ustawy, z tym że:

1) zarządzenie o przeprowadzeniu wyborów ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym,

2) kalendarz wyborczy może przewidywać krótsze terminy.

2. Kandydat może zrzec się pierwszeństwa do obsadzenia mandatu na rzecz kandydata z tej samej listy, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów. Oświadczenie to powinno być zgłoszone radzie na piśmie w ciągu trzech dni od daty doręczenia zawiadomienia o przyznaniu mandatu.

2. Wyborów przedterminowych nie przeprowadza się w okresie sześciu miesięcy przed upływem kadencji rady.

1) jeżeli z jednej gminy utworzone zostały dwie lub więcej gmin albo gdy z części gminy tworzy się nową gminę, dotychczasowa rada z mocy prawa zostaje rozwiązana i przeprowadza się nowe wybory do rad gmin objętych tymi zmianami,

2) jeżeli z gminy zostaje wyłączony obszar stanowiący okręg wyborczy dla wyboru rady tej gminy i włączony do sąsiedniej gminy, radny bądź radni wybrani w tym okręgu stają się radnymi rady gminy powiększonej,

3) jeżeli gmina zostaje włączona do innej gminy, radni rady gminy zniesionej stają się radnymi rady gminy powiększonej,

4) jeżeli z dwóch lub więcej gmin tworzy się nową gminę, radni rad gmin zniesionych stają się radnymi rady nowej gminy,

5) jeżeli z gminy zostaje wyłączony obszar stanowiący część okręgu wyborczego dla wyboru rady tej gminy i włączony do sąsiedniej gminy, radni wybrani na tym terenie stają się członkami odpowiednich rad zależnie od swojego miejsca zamieszkania.

2. Nowe wybory radnych, o których mowa w ust. 1, zarządza wojewoda, ustalając w miarę potrzeby liczby wybieranych radnych w nowo utworzonych okręgach wyborczych. Przy wprowadzaniu zmian w składzie rad na podstawie ust. 1 mogą nastąpić odstępstwa od liczby radnych ustalonej dla odpowiednich rad w ustawie o samorządzie terytorialnym.

2. Dla przeprowadzenia wyborów, o których mowa w ust. 1, powołuje się wspólną terytorialną komisję wyborczą.

3. Liczbę radnych w radach, o których mowa w ust. 1, ustala się odpowiednio do łącznej liczby mieszkańców obu jednostek terytorialnych.

2. W wypadkach, o których mowa w ust. 1, liczba radnych może być ustalona w granicach:

1) od 12 do 16 radnych - dla gmin do 4.000 mieszkańców;

2) od 16 do 20 radnych - dla gmin do 7.000 mieszkańców;

3) od 18 do 24 radnych - dla gmin do 10.000 mieszkańców;

4) od 20 do 26 radnych - dla gmin do 15.000 mieszkańców;

5) od 22 do 28 radnych - dla gmin do 20.000 mieszkańców;

6) od 26 do 32 radnych - dla gmin do 40.000 mieszkańców.

1) uprawnienia zarządu gminy (miasta), o których mowa w art. 14 ust. 1, art. 16 ust. 1 i art. 32, wypełniają właściwe prezydia rad narodowych stopnia podstawowego.

2) obowiązki zarządu gminy (miasta). o których mowa w art. 82, wypełniają odpowiednio prezydenci miast, naczelnicy gmin lub miast bądź naczelnicy miasta i gminy,

3) przez właściwe organy administracji, o których mowa w art. 17 i art. 37, rozumieć należy wojewodów oraz dotychczasowe terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego.

2. W odniesieniu do plakatów lub ulotek wyborczych, które spełniają warunki przewidziane w art. 56, nie mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o kontroli publikacji i widowisk (Dz. U. Nr 20, poz. 99, z 1983 r. Nr 44, poz. 204, z 1984 r. Nr 5, poz. 24, z 1987 r. Nr 37, poz. 209 oraz z 1989 r. Nr 34, poz. 178 i 186).

2. Wszelkie pisma oraz postępowanie sądowe i administracyjne w sprawach wyborczych wolne są od opłat.

2. Pierwsze wybory do rad gmin po wejściu w życie niniejszej ustawy powinny być zarządzone nie później niż w dniu upływu kadencji rad narodowych.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: W. Jaruzelski