Dziennik Ustaw - rok 1989 nr 4 poz. 22

2. NBP ma osobowość prawną i ma prawo używania pieczęci z wizerunkiem orła, ustalonym dla godła Polskiej" Rzeczypospolitej Ludowej.

3. NBP nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych.

2. NBP współdziała w realizacji polityki gospodarczej państwa.

2. W zakresie swojej działalności NBP:

1) współdziała w kształtowaniu polityki gospodarczej państwa oraz w jej realizacji, kierując się ustawami i uchwałami Sejmu,

2) inicjuje kierunki polityki pieniężno-kredytowej,

3) czuwa nad prawidłowym funkcjonowaniem i rozwojem systemu bankowego,

4) realizuje interesy państwa w zakresie współpracy z międzynarodowymi instytucjami bankowymi i bankami zagranicznymi.

2. Znakami pieniężnymi są banknoty (bilety NBP) i monety opiewające na złote i grosze.

2. Prezes NBP może wycofać z obiegu poszczególne rodzaje znaków pieniężnych. Po upływie terminu określonego przez Prezesa NBP znaki te przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i podlegają wymianie w wyznaczonych przez Prezesa NBP bankach.

2. Zasady i tryb wymiany znaków pieniężnych, o których mowa w ust. 1, określa Prezes NBP.

2. Prezes NBP określa zasady i tryb postępowania przy zatrzymaniu fałszywych znaków pieniężnych.

2. NBP może prowadzić w kraju i za granicą sprzedaż monet, banknotów i numizmatów przeznaczonych na cele kolekcjonerskie oraz na inne cele, na warunkach i według zasad ustalonych przez Prezesa NBP, w porozumieniu z Ministrem Finansów.

1) obsługi kasowej budżetu państwa oraz współdziała w kontroli jej wykonania,

2) gospodarki kasowej i organizuje nadzór nad funkcjonowaniem obsługi kasowej jednostek gospodarki uspołecznionej.

1) klasyfikacji obrotów pieniężnych na rachunkach bankowych,

2) sprawozdawczości z obrotów gotówkowych, dokonywanych z pominięciem rachunków osób prawnych zobowiązanych do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem rachunków bankowych.

2. NBP opiniuje projekty planów społeczno-gospodarczych i budżetu państwa.

3. NBP opracowuje okresowe oceny sytuacji pieniężnej państwa i wraz z wnioskami przekazuje je naczelnym organom władzy i administracji państwowej.

1) współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu:

a) bilansu pieniężnych przychodów i wydatków ludności,

b) planu bilansu płatniczego,

2) opracowuje sprawozdawczy bilans płatniczy oraz bilanse należności i zobowiązań zagranicznych państwa.

1) Radzie Ministrów, która zgłasza do niego swoje stanowisko,

2) Sejmowi wraz ze stanowiskiem Rady Ministrów.

2. Prezes NBP w imieniu Rady Banków przedstawia Radzie Ministrów i Sejmowi opinie do planu bilansu płatniczego.

1) czuwa nad realizacją uchwalanych przez Sejm założeń polityki pieniężno-kredytowej państwa i w związku z tym ustala stopę rezerw obowiązkowych banków oraz wielkość kredytu refinansowego i jego oprocentowanie, a w razie konieczności również rozmiary działalności kredytowej banków oraz górne granice oprocentowania kredytów, pożyczek oraz wysokości prowizji,

2) przedstawia Sejmowi i Radzie Ministrów roczne sprawozdania z realizacji:

a) założeń polityki pieniężno-kredytowej państwa

b) bilansu płatniczego,

3) w porozumieniu z Ministrem Finansów przedstawia Radzie Ministrów kwartalne lub miesięczne informacje z zakresu bilansu pieniężnych przychodów i wydatków ludności,

4) przedstawia Radzie Ministrów kwartalne informacje o wykonaniu bilansu płatniczego.

2. Informacje wymienione w ust. 1 pkt 3 Prezes NBP przedstawia również właściwej komisji sejmowej.

2. NBP może udzielać kredytu w walutach obcych.

3. Na zasadach określonych w ustawach NBP udziela innych kredytów niż przewidziane w ust. 1 i 2,

2. Udzielenie kredytu refinansowego następuje na podstawie umowy określającej wysokość kredytu, termin jego spłaty, oprocentowanie i inne warunki oraz zakres uprawnień NBP związanych z wykorzystaniem tego kredytu i zabezpieczeniem jego spłaty.

3. Banki mogą zaciągać kredyt refinansowy za pośrednictwem banku, w którym są zrzeszone.

1) do określonej wysokości w rachunku kredytu,

2) pod zastaw papierów wartościowych, do wysokości równej określonej części nominalnej wartości tych papierów,

3) w innej formie, określonej przez Prezesa NBP.

2. Kredyt refinansowy, udzielany na pokrycie kredytów przeznaczonych na finansowanie celów uznanych w założeniach polityki pieniężno-kredytowej państwa za preferowane, podlega oprocentowaniu według stopy niższej od podstawowej tego kredytu, jeżeli zostało zapewnione pokrycie z budżetu państwa lub z innych źródeł różnicy wynikłej z zastosowania niższej od podstawowej stopy oprocentowania.

3. Prezes NBP może określić jednolitą dla wszystkich banków relację między kredytem refinansowym a sumą niepodzielnych funduszy własnych banku zaciągającego kredyt i zgromadzonych w nim środków pieniężnych. Kredyt refinansowy udzielony bankowi nie może przekraczać kwoty wynikającej z tej relacji.

2. Stosunki pieniężno-kredytowe między NBP a międzynarodowymi instytucjami bankowymi i finansowymi oraz między NBP a kredytobiorcami, o których mowa w ust. 1, regulują zawarte między nimi umowy. Do stosunków tych stosuje się odpowiednio przepisy niniejszego rozdziału, jeżeli umowa nie stanowi inaczej.

1) innych banków,

2) budżetu i jednostek: budżetowych,

3) określonych przez Prezesa NBP w porozumieniu z Ministrem Finansów państwowych jednostek organizacyjnych, których środki pieniężne podlegają gromadzeniu w NBP,

4) innych osób prawnych oraz osób fizycznych za zgodą Prezesa NBP,

5) do których mają zastosowanie przepisy ustawy - Prawo dewizowe.

2. Na rachunkach określonych w ust. 1 mogą być gromadzone środki pieniężne płatne na każde żądanie i lokaty terminowe oraz środki w walutach obcych.

2. Rezerwę obowiązkową stanowi wyrażona w procentach część środków pieniężnych zgromadzonych w złotych w banku na rachunkach:

1) wkładów płatnych na każde żądanie,

2) wkładów terminowych,

3) wkładów oszczędnościowych.

3. Rezerwy obowiązkowe są obliczane w okresach kwartalnych i gromadzone na rachunku rezerw w NBP. Prezes NBP może wyrazić zgodę na przekazywanie rezerw obowiązkowych banków spółdzielczych za pośrednictwem banku państwowo-spółdzielczego, w którym są one zrzeszone.

4. Bankowi nie służy prawo dysponowania środkami pieniężnymi, które odprowadził na rachunek rezerw.

1) nie może przekraczać 30% sumy środków pieniężnych określonych w art. 30 ust. 2,

2) nie podlega oprocentowaniu.

2. Prezes NBP:

1) ustala jednakową dla wszystkich banków wysokość procentową środków pieniężnych podlegających odprowadzeniu na rachunek rezerw, z tym że dla każdego rodzaju wkładów wymienionych w art. 30 ust. 2 rezerwa może być ustalona w innej wysokości,

2) ustala zasady i tryb odprowadzania środków pieniężnych na rachunek rezerw.

2. Stawkę odsetek, o których mowa w ust. 1, ustala Prezes NBP w granicach określonych w założeniach polityki pieniężno-kredytowej.

1) w zakresie określonym w przepisach ustawy Prawo dewizowe udziela zezwoleń dewizowych oraz wykonuje kontrolę dewizową,

2) udziela zezwoleń na prowadzenie punktów obrotu walutami obcymi oraz sprawuje nadzór nad ich działalnością,

3) może udzielać i zaciągać kredyty zagraniczne oraz udzielać i przyjmować poręczenia i gwarancje w obrotach z zagranicą,

4) może posiadać wartości dewizowe i dokonywać obrotu tymi wartościami na własny rachunek oraz na rachunek innych podmiotów, jak również wykonywać operacje walutowe i dewizowe zgodnie z zasadami określonymi w ustawie - Prawo dewizowe i międzynarodowymi porozumieniami, których uczestnikiem jest Polska Rzeczpospolita Ludowa,

5) organizuje współpracę z bankami zagranicznymi,

6) w zakresie określonym w ustawie kontroluje czynności dewizowe banków.

2. Bieżące kursy walut obcych w złotych ustala i ogłasza Prezes NBP.

1) dokonywaniu rozliczeń międzynarodowych i innych czynności związanych z udziałem Polski w międzynarodowych instytucjach bankowych,

2) finansowaniu, kredytowaniu i rozliczaniu obrotów towarowych i usługowych z zagranicą,

3) udzielaniu i zaciąganiu kredytów zagranicznych oraz udzielaniu i przyjmowaniu poręczeń i gwarancji w obrotach zagranicznych,

4) prowadzeniu obsługi dewizowej i walutowej ludności.

2. Czynności banków określone w ust. 1 podlegają kontroli NBP.

3. W razie stwierdzenia, że czynności bankowe, o których mowa w ust. 1, są wykonywane z naruszeniem przepisów prawa, statutu lub udzielonego upoważnienia, Prezes NBP może zakazać bankowi dokonywania określonych czynności albo cofnąć w całości lub określonej części upoważnienie udzielone na podstawie ust 1.

2. Banki obowiązane są przekazywać NBP informacje dotyczące współpracy z międzynarodowymi instytucjami bankowymi i bankami zagranicznymi.

2. Uruchamianie środków państwowej rezerwy dewizowej następuje na podstawie decyzji Prezesa Rady Ministrów, podjętej na wniosek Prezesa NBP, w porozumieniu z Ministrem Finansów.

2. Nadzór bankowy podlega bezpośrednio Prezesowi NBP.

3. Organizację nadzoru bankowego i tryb jego wykonywania określa Prezes NBP.

2. Wiceprezesów NBP powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Prezesa NBP, a pozostałych członków Zarządu NBP - Prezes NBP.

2. Zarząd NBP rozpatruje główne zagadnienia z zakresu działalności NBP i podejmuje uchwały niezbędne do wykonywania zadań NBP, dotyczące w szczególności:

1) planów kredytowych i bilansu płatniczego,

2) funkcjonowania systemu kredytowego i pieniężnego,

3) polityki pieniężno-kredytowej państwa,

4) obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych,

5) projektów podstawowych aktów normatywnych i przepisów dotyczących działalności NBP,

6) okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa,

7) polityki stopy procentowej,

8) prowizji i opłat bankowych,

9) bilansów oraz planów finansowych i gospodarczych NBP,

10) polityki kadrowej i płacowej NBP,

11) organizacji i rachunkowości,

12) instrumentów oddziaływania NBP na inne banki,

13) rocznych sprawozdań z działalności NBP.

3. W razie nieobecności Prezesa NBP jego funkcje pełni wiceprezes - pierwszy zastępca Prezesa NBP.

4. Wiceprezesi NBP nadzorują i kierują wyznaczonymi przez Prezesa NBP odcinkami pracy.

5. Szczegółowy zakres i tryb działania Zarządu NBP oraz tryb podejmowania uchwał określa regulamin wydany przez Prezesa NBP.

1) ustala jednolite zasady rachunkowości, typowy plac| kont dla banków oraz jednolite zasady rozrachunków międzybankowych i numeracji jednostek organizacyjnych banków, a także zasady, zakres i terminy przekazywania do NBP informacji przez banki,

2) realizuje zadania wynikające z przepisów o powszechnym obowiązku obrony PRL oraz nadzoruje i koordynuje działalność innych banków w tym zakresie,

3) w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej ustala zasady przechowywania wartości pieniężnych w bankach i przedsiębiorstwach produkujących znaki pieniężne praż transportowania tych wartości przez banki i te przedsiębiorstwa,

4) w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych ustala wymagania, jakim powinny odpowiadać stosowane w uspołecznionych jednostkach organizacyjnych środki ochrony wartości pieniężnych.

2. Prezes NBP wydaje zarządzenia wewnętrzne, instrukcje służbowe oraz inne przepisy regulujące działalność i organizację NBP.

1) zarządzenia Prezesa NBP dotyczące wyłącznie funkcjonowania banków,

2) uchwalone przez Radę Banków zalecenia dotyczące działalności banków,

3) bilanse NBP i innych banków państwowych,

4) obwieszczenia w sprawie utworzenia, likwidacji i upadłości banku.

2. Za zgodą Prezesa NBP w Dzienniku Urzędowym Narodowego Banku Polskiego mogą być publikowane także regulaminy banków.

2. Wierzyciel NBP, w celu otrzymania należności pieniężnych, składa tytuł egzekucyjny sądowy, arbitrażowy lub administracyjny bezpośrednio w NBP, który jest obowiązany bezzwłocznie należność uiścić.

1) przedsiębiorstw państwowych NBP spełnia funkcje organu założycielskiego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1987 r. Nr 35, poz. 201),

2) jednostek badawczo-rozwojowych NBP spełnia funkcje "organu nadzoru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (Dz. U. Nr 36, poz. 170, z 1987 r. Nr 22. poz. 128 i z 1988 r. Nr 41, poz. 328).

2. Prezes NBP ustala liczbę członków Rady Naukowej oraz powołuje i odwołuje przewodniczącego i członków Rady.

3. Rada Naukowa działa na podstawie regulaminu wydanego przez Prezesa NBP.

2. Prezes NBP:

1) mianuje pracowników NBP na Stanowiska, których obsadę zastrzegł do swojej decyzji, i odwołuje ich z tych stanowisk, po zasięgnięciu opinii właściwej rady pracowniczej,

2) udziela pełnomocnictw i ustala sposób podpisywania dokumentów w NBP.

1) Prezes NBP,

2) dwie osoby działające łącznie spośród:

a) pozostałych członków Zarządu NBP,

b) pełnomocników powołanych przez Prezesa NBP, lub osobę przez niego do tego upoważnioną, działających w granicach udzielonych im pełnomocnictw.

2. Do wykonywania czynności określonego rodzaju lub czynności szczególnych osoby wymienione w ust. 1 mogą ustanowić pełnomocnika działającego samodzielnie w granicach udzielonego pełnomocnictwa.

2. Rewizję działalności jednostek organizacyjnych NBP przeprowadza aparat rewizyjny NBP, powołany przez Prezesa NBP. Organizację, zadania oraz zakres działalności aparatu rewizyjnego NBP ustala Prezes NBP.

2. Decyzje o powołaniu, przekształceniu i likwidacji komórek organizacyjnych Centrali, oddziałów okręgowych i innych jednostek organizacyjnych NBP podejmuje Prezes NBP.

1) realizowanie czynności związanych z funkcją emisyjną NBP,

2) dokonywanie analiz sytuacji pieniężnej w okręgu,

3) obsługa kasowa jednostek budżetu centralnego i innych jednostek określonych przez Prezesa NBP,

4) prowadzenie rachunków innych banków oraz wykonywanie czynności w zakresie stosunków pieniężno-kredytowych z tymi bankami,

5) przeprowadzanie rozrachunków międzybankowych,

6) organizowanie i wykonywanie obsługi walutowo-dewizowej ludności, .

7) współpraca z terenowymi organami administracji państwowej.

2. Oddziałowi okręgowemu mogą być powierzone czynności związane z udzielaniem i kontrolą wykorzystania kredytu refinansowego, udzielonego przez NBP.

1) fundusz inwestycyjny,

2) fundusz dewizowy,

3) fundusz ryzyka,

4) fundusz premiowy,

5) zakładowy fundusz nagród,

6) zakładowy fundusz socjalny,

7) zakładowy fundusz mieszkaniowy,

8) fundusz postępu techniczno-ekonomicznego,

9) fundusz zapomóg.

2. Fundusz inwestycyjny tworzony jest z odpisów amortyzacyjnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, likwidacji i sprzedaży środków trwałych oraz z innych źródeł określonych odrębnymi przepisami. Fundusz ten uzupełniany jest odpisem z rocznego zysku. Fundusz inwestycyjny przeznaczony jest na finansowanie nakładów związanych z uruchomieniem nowych jednostek organizacyjnych NBP, modernizacją bądź rozbudową istniejących jednostek organizacyjnych oraz na zakupy maszyn i urządzeń. Decyzje o inwestycjach własnych podejmuje Prezes NBP.

3. Fundusz dewizowy NBP tworzony jest z odpisów z rocznego zysku w wysokości wpływów uzyskiwanych przez NBP z tytułu własnych operacji walutowo-dewizowych, 50% premii uzyskiwanych w dewizach ze sprzedaży monet i numizmatów oraz z dywidend z tytułu udziałów w instytucjach zagranicznych. Fundusz dewizowy przeznaczony jest na zakup niezbędnych dla NBP maszyn specjalistycznych, urządzeń, części do maszyn i zakup materiałów eksploatacyjnych oraz na inne wydatki dewizowe związane z prowadzoną działalnością.

4. Fundusz ryzyka NBP jest tworzony z odpisów z rocznego zysku. Fundusz ryzyka przeznaczony jest na pokrycie:

1) kosztów różnic kursowych oraz strat mogących powstać z tytułu obsługi pożyczek Banku Światowego oraz międzynarodowych instytucji finansowych,

2) nie zawinionych różnic powstałych w rozliczeniach z bankami zagranicznymi z tytułu własnych operacji walutowo-dewizowych.

5. Fundusz premiowy tworzony jest z odpisów z rocznego zysku w wysokości dostosowanej do planowanego funduszu wynagrodzeń. Fundusz premiowy przeznaczony jest na wypłatę premii regulaminowych dla pracowników NBP.

6. Zakładowy fundusz nagród, zakładowy fundusz socjalny i zakładowy fundusz mieszkaniowy tworzone są na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

7. Fundusz postępu techniczno-ekonomicznego NBP tworzony jest z narzutów obciążających koszty działalności NBP. Fundusz postępu techniczno-ekonomicznego przeznaczony jest na finansowanie racjonalizacji stosowanych metod technik pracy, a w szczególności na finansowanie prac badawczych, rozwojowych i wdrożeniowych w zakresie postępu techniczno-organizacyjnego, wytwarzanie i zakupy prototypowych maszyn i urządzeń, zwłaszcza służących emisji znaków pieniężnych, mechanizacji i automatyzacji operacji bankowych, obsługi klientów i zabezpieczenia mienia bankowego.

8. Fundusz zapomóg NBP tworzony jest w ciężar kosztów NBP w wysokości ustalanej przez Prezesa NBP. Fundusz zapomóg przeznaczony jest na zapomogi dla pracowników NBP.

9. Wysokość odpisu z rocznego zysku na fundusz określony w ust. 1 pkt 4 oraz wysokość narzutów, z których tworzone są fundusze określone w ust. 1 pkt 8 i 9, ustala Prezes NBP, a wysokość odpisów a rocznego zysku na fundusze określone w ust. 1 pkt 1 i 3 ustala Prezes NBP w porozumieniu z Ministrem Finansów.

10. Prezes NBP w porozumieniu z Ministrem Finansów może tworzyć inne fundusze specjalne.

11. Zasady wykorzystania funduszy: inwestycyjnego, dewizowego, ryzyka i postępu techniczno-ekonomicznego ustala Prezes NBP, a funduszu premiowego i funduszu zapomóg - Prezes NBP, w porozumieniu z radami pracowniczymi i związkami zawodowymi.

12. Zasady wykorzystywania zakładowych funduszy: nagród, socjalnego i mieszkaniowego regulują odrębne przepisy.

2. Zasady wynagradzania pracowników NBP ustala Prezes NBP po zasięgnięciu opinii Ministra Pracy i Polityki Socjalnej.

2. Prezes NBP w terminie do 30 kwietnia roku następnego po okresie sprawozdawczym przedstawia do zatwierdzenia Radzie Ministrów bilans NBP.

3. Roczne sprawozdanie z działalności NBP Prezes NBP przedstawia do rozpatrzenia Sejmowi.

"3. Prezes NBP przedstawia Sejmowi, po rozpatrzeniu, przez Radę Ministrów, projekt planu kredytowego i projekt założeń polityki pieniężno-kredytowej państwa."

2. Jednostki organizacyjne wykonujące zadania określone w ust. 1 zostają wydzielone z NBP i włączone w skład banków państwowych przejmujących te zadania.

3. Pracownicy jednostek organizacyjnych określonych w ust. 2 oraz pracownicy innych jednostek i komórek organizacyjnych NBP, których listę ustali Prezes NBP, stają się z mocy prawa pracownikami banków państwowych. Do praw i obowiązków tych pracowników stosuje się przepisy pragmatyki służbowej NBP.

4. Prezes NBP ustali:

1) szczegółowy zakres zadań przechodzących z NBP do zakresu działania poszczególnych banków państwowych,

2) jednostki organizacyjne podlegające wydzieleniu z NBP wraz ze składnikami majątkowymi i przekazaniu poszczególnym bankom państwowym,

3) zakres, w jakim poszczególne banki państwowe przejmą wierzytelności i długi NBP, oraz uprawnienia i obowiązki wynikające z umów zawartych przez NBP,

4) wielkość kwot, jakie NBP przekaże poszczególnym bankom państwowym na utworzenie lub powiększenie ich funduszy statutowego i rezerwowego oraz określonych funduszy specjalnych.

5) tymczasową strukturę organizacyjną poszczególnych banków państwowych oraz tryb przejęcia przez nie z NBP składników majątkowych.

2. Prezes NBP w terminie do 30 września 1989 r. ogłosi w Dzienniku Urzędowym Narodowego Banku Polskiego wykaz obowiązujących dotychczasowych przepisów wykonawczych.

Przewodniczący Rady Państwa: w z. K. Barcikowski

Sekretarz Rady Państwa: Z. Surowiec