Dziennik Ustaw - rok 1983 nr 10 poz. 49

Na podstawie art. 89 ust. 3, art. 94 i art. 105 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267) zarządza się, co następuje:

1) oddziały Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwane dalej „oddziałami ZUS”,

2) inspektoraty oddziałów ZUS, zwane dalej „inspektoratami”,

3) Biuro Rent Zagranicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwane dalej „Biurem Rent Zagranicznych”.

2. Za wniosek uważa się zgłoszone na piśmie lub ustnie do protokołu żądanie przyznania świadczenia, jak również wznowienia postępowania w sprawie już rozstrzygniętej prawomocną decyzją; wniosek o wznowienie postępowania może być zgłoszony wyłącznie na piśmie.

3. Wniosek powinien zawierać: imię i nazwisko zainteresowanego, datę jego urodzenia, miejsce zamieszkania, wskazanie rodzaju świadczenia, o które się ubiega, oraz podpis osoby uprawnionej do zgłoszenia wniosku. Do wniosku powinny być dołączone - w zależności od rodzaju żądanych świadczeń - odpowiednie dokumenty lub oświadczenia stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

2. Za pełnomocnika zainteresowanego uważa się również członka najbliższej rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym albo opiekuna społecznego, przedstawiciela zakładu pracy, organizacji związkowej lub instancji związkowej, właściwego organu wojskowego, związku inwalidów, emerytów i rencistów, jeżeli działają oni za zgodą zainteresowanego.

3. Pełnomocnictwo (ust. 1) lub zgoda (ust. 2) powinny być udzielone przez zainteresowanego na piśmie lub podane do protokołu.

4. Pełnomocnik może działać w imieniu zainteresowanego, jeżeli sprawa nie wymaga osobistego działania zainteresowanego.

1) od pracowników uspołecznionych zakładów pracy - te zakłady pracy,

2) od pracowników nie uspołecznionych zakładów pracy oraz od osób nie będących pracownikami, a także od osób nie pozostających w stosunku pracy - oddziały ZUS, inspektoraty i punkty informacyjne ZUS, właściwe ze względu na miejsce stałego pobytu wnioskodawcy,

3) od osób pozbawionych wolności - zakłady karne lub areszty śledcze.

2. Wnioski o renty rodzinne po pracownikach przyjmują:

1) uspołecznione zakłady pracy, jeżeli śmierć pracownika nastąpiła w czasie trwania stosunku pracy lub w ciągu roku po jego ustaniu,

2) oddziały, inspektoraty i punkty informacyjne ZUS, właściwe ze względu na miejsce stałego pobytu wnioskodawcy - w pozostałych wypadkach.

3. Wnioski o renty rodzinne po emerytach i rencistach przyjmują oddziały oraz inspektoraty ZUS właściwe ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.

4. Wnioski o świadczenia zgłaszane przez osoby mające stałe miejsce zamieszkania za granicą, a także wnioski od osób, które legitymują się wyłącznie okresami pracy za granicą - przyjmuje Biuro Rent Zagranicznych, jeżeli odrębne przepisy nie przewidują postępowania emerytalno-rentowego bezpośrednio w oddziałach ZUS.

1) wznowienie postępowania zakończonego decyzją prawomocną,

2) ponowne ustalenie wysokości świadczeń lub o zmianę świadczeń,

3) przyznanie wzrostu świadczenia lub dodatku do pobieranego świadczenia,

4) podjęcie lub wznowienie wypłaty świadczenia,

5) przyznanie zasiłku pogrzebowego,

przyjmują organy rentowe, które wydały decyzję lub które wypłacają świadczenia.

2. Za datę zgłoszenia wniosku uważa się również datę złożenia (wysłania) wniosku w innych organach niż określone w § 2, jeżeli do właściwości tych organów należą sprawy świadczeń emerytalno-rentowych, a także datę złożenia go w polskim urzędzie konsularnym.

1) datę urodzenia,

2) okresy zatrudnienia uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość,

3) istnienie inwalidztwa, jeżeli przyznanie emerytury jest uzależnione od zaliczenia do jednej z grup inwalidów, a w razie ubiegania się o rentę inwalidzką - w każdym wypadku,

4) wysokość zarobku stanowiącego podstawę wymiaru świadczeń.

2. Osoba, o której mowa w ust. 1, powinna ponadto przedstawić oświadczenie, czy jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy.

1) datę urodzenia osoby, po której ma być przyznana renta rodzinna,

2) datę zgonu pracownika lub rencisty,

3) datę zawarcia związku małżeńskiego - w razie ubiegania się o rentę rodzinną po małżonku,

4) swoją datę urodzenia,

5) okres zatrudnienia zmarłego uzasadniający prawo do renty i jej wysokość,

6) istnienie inwalidztwa, jeżeli przyznanie renty jest uzależnione od zaliczenia do jednej z grup inwalidów,

7) wysokość zarobku stanowiącego podstawę wymiaru renty,

8) posiadanie - w razie ubiegania się o rentę rodzinną po małżonku - prawa do alimentów ustalonego wyrokiem lub ugodą sądową w stosunku do małżonka, po którym ubiega się o przyznanie renty, jeżeli w chwili śmierci małżonka nie istniała wspólność małżeńska.

2. Osoba, o której mowa w ust. 1, powinna ponadto przedstawić oświadczenia:

1) czy istniała wspólność małżeńska - w razie ubiegania się o rentę rodzinną po małżonku,

2) czy jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy.

3. Jeżeli wniosek dotyczy renty rodzinnej po emerycie lub renciście, okoliczności, na które dowody znajdują się w aktach rentowych zmarłego, organ rentowy ustala na podstawie tych akt.

1) dokumenty stwierdzające:

a) okoliczności określone w § 11 ust. 1 pkt 1, 2, 4, 5 i 7,

b) fakt uczęszczania do szkoły, jeżeli ukończyły 16 lat,

c) istnienie inwalidztwa, jeżeli przyznanie renty jest uzależnione od zaliczenia do I lub II grupy inwalidów ,

2) oświadczenie, czy korzystają z funduszy publicznych i czy są zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy.

2. Dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie: wnuki, rodzeństwo i inne dzieci ubiegające się o przyznanie renty rodzinnej powinny ponadto przedstawić poza dokumentami i oświadczeniami wymienionymi w ust. 1 oświadczenia wykazujące, że:

1) zostały wzięte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią pracownika, emeryta lub rencisty, chyba że śmierć była następstwem wypadku,

2) nie mają prawa do renty po rodzicach, a gdy rodzice żyją - nie mogą zapewnić im utrzymania, albo że pracownik, emeryt lub rencista był opiekunem ustanowionym przez sąd.

3. Przepis § 11 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

1) dokumenty stwierdzające okoliczności określone w § 11 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-7 oraz

2) oświadczenie na okoliczność, że pracownik, emeryt lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania, a także że nie są zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy.

2. Przepis § 11 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

1) dokumenty stwierdzające datę urodzenia dzieci, a jeżeli ukończyły 16 lat - również fakt ich uczęszczania do szkoły,

2) oświadczenie, czy dzieci korzystają ze świadczeń z funduszów publicznych oraz czy pobierają zasiłki lub dodatki z innych tytułów.

2. Przepis § 11 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

1) dokumenty stwierdzające datę zawarcia związku małżeńskiego i datę urodzenia żony,

2) oświadczenie o:

a) pozostawaniu żony na jego utrzymaniu,

b) wychowywaniu przez żonę co najmniej jednego dziecka do lat 18, na które przysługuje dodatek, jeżeli nie ukończyła 50 lat ani nie jest inwalidą,

c) niepobieraniu na żonę zasiłku lub dodatku rodzinnego z innego źródła.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do żony ubiegającej się o przyznanie dodatku rodzinnego dla męża, z tym że zamiast oświadczenia o wychowywaniu dziecka do lat 18 (ust. 1 pkt 2 lit. b) powinna przedstawić dowody wskazujące na inwalidztwo męża, jeżeli nie osiągnął 65 lat.

1) datę zgonu rencisty,

2) fakt pokrycia kosztów pogrzebu (rachunek kosztów pogrzebu),

3) fakt pobierania emerytury lub renty (odcinek ostatniego pocztowego przekazu, którym przesłano emeryturę lub rentę), jeżeli świadczenia te były pobierane za pośrednictwem innego organu rentowego niż ten, w którym ubiega się o zasiłek pogrzebowy.

2. Osoba, o której mowa w ust. 1, powinna ponadto złożyć oświadczenie, że nie pobrała z tytułu zatrudnienia zasiłku pogrzebowego.

3. Emeryt lub rencista ubiegający się o zasiłek pogrzebowy z tytułu śmierci członka rodziny powinien przedstawić odpowiednie dokumenty stwierdzające okoliczności, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, i datę zgonu członka rodziny oraz oświadczenie, o którym mowa w ust. 2.

2. W razie nadesłania wniosku o świadczenia za pośrednictwem poczty, zainteresowany jest obowiązany dołączyć niezbędne wyciągi z akt stanu cywilnego, które po wykorzystaniu podlegają zwrotowi przy doręczeniu decyzji załatwiającej wniosek.

1) skreślony

2) pozostawania wdowy lub wdowca ubiegających się o rentę rodzinną we wspólności małżeńskiej do chwili śmierci małżonka,

3) pozostawania wdowy, wdowca lub rodziców na utrzymaniu zmarłego przed jego śmiercią,

4) pozostawania na utrzymaniu zmarłego wnuków, rodzeństwa i innych dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie przed jego śmiercią; oświadczenie powinno stwierdzić, czy i jak długo dzieci były wychowywane i utrzymywane przez zmarłego, czy żyją rodzice dziecka (jedno z rodziców) i dlaczego nie mogą zapewnić mu utrzymania; jeżeli zmarły był przed śmiercią ustanowiony opiekunem dzieci, zamiast oświadczenia jest wymagane przedstawienie odpowiedniego postanowienia sądu,

5) niekorzystania przez dziecko, wnuka lub rodzeństwo ze świadczeń z funduszów publicznych w rozumieniu przepisów w sprawie zawieszania prawa do renty rodzinnej w czasie korzystania z niektórych świadczeń z funduszów publicznych,

6) niepobierania przez osoby ubiegające się o przyznanie do emerytury lub renty dodatku dla małżonka i dodatku rodzinnego dla dzieci - zasiłków rodzinnych lub dodatków z innych źródeł,

7) niepobrania zasiłku pogrzebowego z innego tytułu.

2. W imieniu osób małoletnich oświadczenia składają ich rodzice lub opiekunowie.

3. Każde oświadczenie powinno zawierać stwierdzenie, że zostało złożone ze świadomością odpowiedzialności za składanie nieprawdziwych zeznań, oraz podpis składającego oświadczenie.

1) dla pracowników - zaświadczenie zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków,

2) dla adwokatów członków zespołu adwokackiego - zaświadczenie zespołu adwokackiego,

3) dla osób ubiegających się o przyznanie renty z tytułu wyczynowego uprawiania sportu - zaświadczenie właściwych organizacji sportowych, które przyznały i wypłacały stypendium sportowe,

4) dla osób pozbawionych wolności - zaświadczenie zakładu karnego lub aresztu śledczego według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

2. Zaświadczenie zakładu pracy powinno w szczególności zawierać imię i nazwisko osoby, której dotyczy, datę podjęcia i ustania zatrudnienia oraz rodzaj wykonywanej czynności.

3. Zaświadczenia wydane przed dniem 1 grudnia 1958 r. są środkiem dowodowym, chociażby nie odpowiadały wszystkim warunkom określonym w ust. 2, jeżeli nie ma wątpliwości co do ich autentyczności.

4. Jeżeli pracownik ubiega się o przyznanie emerytury lub renty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty.

5. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia mogą być również legitymacje służbowe, legitymacje związków zawodowych, umowy o pracę, wpisy w dowodach osobistych oraz pisma kierowane przez zakłady pracy do pracownika w czasie trwania zatrudnienia (np. o powołaniu, mianowaniu, angażowaniu, zwolnieniu, wyróżnieniu, udzieleniu urlopu).

2. Zaświadczenie właściwego organu resortu sprawiedliwości, z zastrzeżeniem ust. 3, jest środkiem dowodowym stwierdzającym okresy:

1) pracy wykonywanej - w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego pracownika w danym zawodzie - w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, kary aresztu wojskowego, kary aresztu za wykroczenie oraz w czasie tymczasowego aresztowania,

2) pobytu w więzieniu z przyczyn politycznych na obszarze Państwa Polskiego lub Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich,

3) niesłusznego pozbawienia wolności.

3. Okresy, o których mowa w ust. 2 pkt 1, mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia właściwego organu resortu sprawiedliwości z powodu zniszczenia dokumentów w związku z upływem okresu ich przechowywania.

4. Okres pobytu w więzieniu z przyczyn politycznych na obszarze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich może być udowodniony wszelkimi dokumentami na piśmie lub zeznaniami Środkiem dowodowym świadków.

5. Środkiem dowodowym stwierdzającym okres internowania na podstawie dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154, z 1982 r. Nr 3, poz. 18 i z 1989 r. Nr 34, poz. 178) jest zaświadczenie właściwego organu wydającego decyzję o internowaniu i o uchyleniu internowania.

1) orzeczenie komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia uprawniające do przyznania zwiększonego zasiłku rodzinnego na dziecko lub dodatku pielęgnacyjnego oraz oświadczenie zainteresowanego - co do przerwy w pracy spowodowanej koniecznością sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub osobą uprawnioną do dodatku pielęgnacyjnego,

2) zaświadczenie właściwych organów administracji szkolnej co do okresu nauki w szkole ponadpodstawowej i studiów doktoranckich,

3) książeczka wojskowa lub zaświadczenie właściwych organów co do okresów służby wojskowej, pobytu w niewoli lub w obozach dla internowanych żołnierzy,

4) zaświadczenie organizacji lub organu uprawnionych na podstawie przepisów o szczególnych uprawnieniach kombatantów do wydawania dokumentów o uprawnieniach kombatanckich,

5) wszelkie dokumenty stwierdzające wykonywanie pracy przymusowej w czasie od dnia 1 września 1939 r.,

6) zaświadczenia organów właściwych do spraw zatrudnienia (pośrednictwa pracy), a także inne dowody, z których w sposób niewątpliwy wynika fakt i okres pozostawania bez pracy,

7) zaświadczenie rady adwokackiej co do okresu wykonywania zawodu adwokackiego poza zespołami przed dniem 31 grudnia 1964 r.,

8) zaświadczenie uspołecznionego zakładu pracy stwierdzające okresy pracy uzasadniające obowiązek ubezpieczenia albo wykaz zarobków co do okresu pracy nakładczej,

9) zaświadczenie uspołecznionego zakładu pracy albo dowody ubezpieczenia społecznego co do okresu działalności zawodowej objętej odrębnymi przepisami o ubezpieczeniu społecznym lub o zaopatrzeniu emerytalnym.

10) zaświadczenie właściwych organów wojskowych stwierdzające zaokrętowanie marynarzy polskich w charakterze członków załogi na statku bandery własnej lub bandery koalicyjnej, przeznaczonym do działań wojennych w okresie wojny 1939-1945 r.

2. Okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 5 i 10, mogą być udowodnione zeznaniami świadków.

2. Zeznanie powinno zawierać w szczególności:

1) imię i nazwisko, datę urodzenia, adres świadka oraz jego miejsce pracy (nazwę zakładu pracy) i wykonywany zawód,

2) stwierdzenie, czy i jaki stosunek pokrewieństwa lub powinowactwa łączy świadka z zainteresowanym,

3) stwierdzenie, że zostało złożone ze świadomością odpowiedzialności za składanie nieprawdziwych zeznań,

4) dane dotyczące okresów i charakteru zatrudnienia zainteresowanego,

5) podpis świadka.

3. Własnoręczność podpisu świadka powinna być potwierdzona przez uspołeczniony zakład pracy zatrudniający świadka albo zainteresowanego, oddział ZUS, inspektorat lub punkt informacyjny ZUS albo organ administracji państwowej stopnia podstawowego.

2. Legitymacje ubezpieczeniowe, zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach oraz pisemne zeznania świadków nie podlegają zwrotowi z zastrzeżeniem ust. 3.

3. Dokumenty określone w ust. 2, z wyłączeniem zaświadczeń o zarobkach, podlegają na wniosek zainteresowanego zwrotowi, jeżeli stanowią dla niego wartość pamiątkową, po uprzednim złożeniu kopii (fotokopii), potwierdzonej przez organ rentowy.

2. Wycofanie wniosku jest skuteczne, jeżeli nastąpiło na piśmie lub zostało zgłoszone ustnie do protokołu.

1) wniosek ten wycofała,

2) zmarła przed wydaniem decyzji, a w aktach rentowych brak jest danych o osobach uprawnionych do dalszego prowadzenia nie zakończonego postępowania.

2. Termin określony w ust. 1 może ulec przesunięciu, jeżeli - z przyczyn niezależnych od organu rentowego - decyzja nie może być wydana z powodu konieczności przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego. W tych wypadkach decyzja powinna być wydana niezwłocznie po uzyskaniu wszystkich potrzebnych danych od zainteresowanego, nie później niż w ciągu 7 dni:

1) od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

2) od upływu dodatkowego terminu wyznaczonego do przedstawienia niezbędnych dowodów lub od daty prawomocnego orzeczenia komisji lekarskiej.

3. Organ rentowy zawiadamia zainteresowanego o każdym przesunięciu terminu załatwienia sprawy, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.

2. Biuro Rent Zagranicznych wydaje decyzje w wypadkach, gdy osoba zainteresowana:

1) ma stałe miejsce zamieszkania za granicą albo

2) stale zamieszkująca w kraju ma okresy zatrudnienia za granicą, z wyjątkiem zatrudnienia na obszarze: Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Austrii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Republiki Federalnej Niemiec.

2. Decyzja przyznająca świadczenia powinna ponadto określać wysokość świadczeń oraz wskaźnik indywidualnego wymiaru świadczenia, sposób ich obliczania, datę rozpoczęcia wypłaty i termin płatności oraz pouczenie, o jakich okolicznościach rencista jest obowiązany zawiadomić organ rentowy.

3. Decyzja odmowna powinna zawierać szczegółowe faktyczne i prawne uzasadnienie odmowy; szczegółowe uzasadnienie faktyczne i prawne powinna zawierać również decyzja przyznająca świadczenie, jeżeli nie uznano niektórych roszczeń objętych wnioskiem lub uznano je tylko częściowo.

4. W razie zmiany wysokości świadczeń i wskaźnika indywidualnego wymiaru świadczenia organ rentowy wydaje decyzję w skróconej formie, określającą nową wysokość świadczenia, powód zmiany wysokości świadczenia, datę, od której przysługuje świadczenie w nowej wysokości, oraz pouczenie o trybie i terminie odwołania.

1) rozpatrzyć uprawnienia zainteresowanego do renty inwalidzkiej, jeżeli z akt sprawy wynika, że nie pozostaje on w zatrudnieniu, a ma okres zatrudnienia wymagany do przyznania takiej renty,

2) pouczyć zainteresowanego o możliwości ubiegania się o rentę inwalidzką, jeżeli z akt sprawy wynika, że w razie inwalidztwa miałby prawo do takiej renty; jeżeli zgłoszenie wniosku o rentę inwalidzką nastąpi w ciągu miesiąca od daty pouczenia, za datę jego zgłoszenia przyjmuje się datę zgłoszenia wniosku o emeryturę.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli zainteresowany nie spełnia warunków do świadczenia, o którego przyznanie zgłosił wniosek, natomiast z akt sprawy wynika, że spełnia warunki wymagane do przyznania innego świadczenia emerytalno-rentowego.

2. Jeżeli zainteresowany nie przedstawił w wyznaczonym terminie żądanych dowodów, niezbędnych do wydania decyzji ostatecznej, organ rentowy (ust. 1) wydaje decyzję ustalającą wysokość świadczeń na podstawie posiadanych dowodów.

3. Jeżeli od orzeczenia obwodowej komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia:

1) zainteresowany wniósł w terminie odwołanie do wojewódzkiej komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia - organ rentowy przyznaje zaliczkę w wysokości przysługującej dla grupy inwalidów orzeczonej przez obwodową komisję lekarską,

2) lekarz - wojewódzki inspektor orzecznictwa inwalidzkiego podniósł zarzut wadliwości - organ rentowy (ust. 1) przyznaje zaliczkę w wysokości renty przysługującej dla grupy inwalidów, która nie została zakwestionowana

o ile zostały udowodnione pozostałe okoliczności uzasadniające prawo do świadczeń.

4. Oddział ZUS przyznaje i wypłaca zaliczkę, również gdy ustalenie prawa do świadczeń należy do właściwości Biura Rent Zagranicznych, jeżeli prawo do świadczeń z tytułu łącznego zatrudnienia w Polsce i za granicą jest niesporne, a zainteresowany nie pobiera innych świadczeń z tego Biura.

5. W uzasadnionych wypadkach organ rentowy może wypłacić zaliczkę na zasiłek pogrzebowy, przyjmując zamiast rachunku kosztów pogrzebu oświadczenie osoby, która poniosła lub ponosi koszty pogrzebu, jeżeli osoba ta jest członkiem rodziny uprawnionym do renty rodzinnej po zmarłym.

2. Biuro Rent Zagranicznych wypłaca świadczenia pieniężne:

1) osobom zamieszkałym w kraju, jeżeli wydanie decyzji należy do właściwości Biura,

2) osobom zamieszkałym za granicą.

1) w kraju - wypłaca się za miesiące kalendarzowe w dniu ustalonym w decyzji organu rentowego jako termin płatności świadczeń,

2) za granicą - wypłaca się kwartalnie z dołu w pierwszym dniu miesiąca przypadającego po upływie każdego kwartału, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

1) małżonkowi zmarłego - jeżeli do renty uprawniony jest małżonek z dziećmi, rodzeństwem lub wnukami zmarłego,

2) jednemu z rodziców zmarłego - jeżeli do renty uprawnieni są sami rodzice lub rodzice łącznie z dziećmi, rodzeństwem lub wnukami zmarłego.

2. [1] Jeżeli z akt sprawy wynika konieczność ustanowienia dla osoby uprawnionej do emerytury lub renty opiekuna lub kuratora, do czasu jego ustanowienia świadczenia wypłaca się osobie pełniącej faktyczną opiekę nad rencistą, wskazanej przez właściwy organ administracji państwowej stopnia podstawowego.

3. Podstawę do wypłaty świadczenia na ręce opiekuna może stanowić oświadczenie osoby sprawującej faktyczną opiekę nad rencistą, potwierdzonej przez właściwy organ administracji państwowej stopnia podstawowego.

4. [2] Organ rentowy wypłacający świadczenie zobowiązuje osobę pełniącą faktyczną opiekę nad rencistą do przedstawienia najpóźniej w ciągu 12 miesięcy postanowienia sądu o ustanowieniu opiekuna lub kuratora; w razie nieprzedstawienia postanowienia sądu w wyznaczonym terminie, organ rentowy zwraca się do właściwego organu administracji państwowej stopnia podstawowego w sprawie wystąpienia o ustanowienie opiekuna lub kuratora.

2. Dodatek rodzinny wypłaca się małżonkowi emeryta lub rencisty albo opiekunowi dziecka w razie:

1) zawieszenia lub pozbawienia emeryta (rencisty) władzy rodzicielskiej,

2) zasądzenia od emeryta (rencisty) świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka lub małżonka, przy czym dodatek rodzinny nie podlega zaliczeniu na poczet tych świadczeń,

3) postanowienia sądu zobowiązującego emeryta (rencistę) do przekazywania dodatku rodzinnego tym osobom,

4) pobytu emeryta (rencisty) w zakładzie lecznictwa stacjonarnego,

5) w innych uzasadnionych wypadkach, jeżeli zostanie udowodnione, że emeryt nie spełnia obowiązku dostarczania środków utrzymania rodzinie lub w inny sposób naraża na istotną szkodę interes rodziny.

1) ubiegające się o świadczenia - mają prawo do zwrotu kosztów przejazdu,

2) pobierające świadczenia lub składające zeznania w związku z załatwianiem świadczeń dla innych osób - mają prawo do zwrotu:

a) kosztów przejazdu,

b) utraconego zarobku,

c) kosztów noclegu.

2. Uprawnienia określone w ust. 1 pkt 1 lub 2 przysługują również osobie towarzyszącej wezwanemu, jeżeli stan jego zdrowia wymaga opieki innej osoby.

1) cenę biletu kolejowego II klasy pociągu osobowego, a jeżeli nie ma połączenia kolejowego - cenę biletu autobusowego lub na przejazd statkiem,

2) cenę biletu na przejazd miejskim środkiem komunikacji (tramwaje, trolejbusy, autobusy) a także koszt przejazdu taksówką, jeżeli stan zdrowia osoby wezwanej wymaga użycia takiego środka lokomocji,

3) koszt przejazdu innymi środkami komunikacji, jeżeli zachodzi konieczność ich użycia - w wysokości ustalonej na podstawie obowiązujących taryf (cenników).