Dziennik Ustaw - rok 1951 nr 22 poz. 174

Na podstawie art. 2 ust. 1 lit. a oraz ust. 2 i 3 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 marca 1928 r. o bezpieczeństwie i higienie pracy (Dz. U. R. P. Nr 35, poz. 325) oraz na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 24 marca 1933 r. o nadzorze nad zbiornikami pod ciśnieniem (Dz. U. R. P. Nr 28, poz. 234) zarządza się, co następuje:

I. Pomieszczenia sprężarek powietrznych.

2. Ustawianie aparatury nie związanej bezpośrednio ze sprężarką w pomieszczeniu sprężarki powietrznej, o ile tego wymagają procesy wytwórcze, jest dopuszczalne za zezwoleniem władz, sprawujących nadzór nad stanem technicznym sprężarek, oraz organów straży pożarnych.

3. Sprężarki powietrzne i ich silniki powinny być ustawione na fundamentach nie złączonych ze ścianami budynku. Jeżeli sprężarki o małej wydajności (do 10 m³/min.) wchodzą w skład obsługiwanych przez nie maszyn, mogą one być ustawione nie na fundamentach lecz w sposób inny (np. na kozłach ściennych).

2. Temperatura wewnętrzna pomieszczeń sprężarek w chłodnej porze roku powinna zawierać się w granicach między + 10° a + 26°C, a w lecie nie powinna przewyższać temperatury zewnętrznej więcej niż o 10°C. Ogrzewanie powinno być centralne lub też posiadać palenisko poza pomieszczeniem sprężarki.

2. Jeżeli w jednym pomieszczeniu ustawiono kilka sprężarek, wolne miejsce między nimi, a także między nimi a innymi maszynami, powinno posiadać szerokość co najmniej 1,5 m.

3. Drzwi oraz okna powinny się otwierać na zewnątrz.

II. Osprzęt sprężarki powietrznej.

a) manometry i zawory bezpieczeństwa na wszystkich stopniach sprężenia z zastrzeżeniem przepisów § 7; przy sprężeniu ponad 300 atmosfer ostatni stopień sprężenia powinien posiadać dwa manometry,

b) manometry wskazujące ciśnienie powietrza w chłodniach pośrednich, gdy chłodnica jest odległa od sprężarki więcej niż o 5 m lub pozostaje w innym pomieszczeniu,

c) samoczynny regulator ciśnienia, wyłączający sprężarkę lub przestawiający ją na bieg jałowy, w razie podniesienia się ciśnienia ponad wysokość dopuszczalną; sprężarka powinna być również zaopatrzona w przyrząd zabezpieczający ją przed przypadkowym włączeniem,

d) termometry dostosowane do mierzenia temperatury powietrza sprężonego i wody chłodzącej,

e) zawór zwrotny na przewodzie tłoczącym.

2. W stosunku do sprężarek, uruchomionych przed wejściem w życie rozporządzenia niniejszego, przepis pkt c ust. 1 będzie stosowany, jeżeli budowa sprężarki na to pozwala.

3. Zawory bezpieczeństwa powinny być wyregulowane na ciśnienie, podane przez wytwórcę sprężarki, aby przy nieznacznym nawet przeciążeniu któregokolwiek ze stopni sprężenia właściwy zawór otworzył się samoczynnie.

4. Jeśli stopień sprężenia zawiera więcej niż jeden cylinder, każdy z cylindrów powinien być zaopatrzony w osobny manometr i w osobny zawór bezpieczeństwa.

5. Tarcze manometrów powinny być dobrze oświetlone i zaopatrzone w czerwoną kreskę, wskazującą najwyższe ciśnienie dopuszczalne.

2. Małe sprężarki o napędzie pasowym i o pojemności do 5 litrów oraz o ciśnieniu końcowym do 10 atm. mogą nie posiadać zaworów bezpieczeństwa.

2. Odoliwiacze i odwadniacze powinny w punktach najniższych posiadać kurki spustowe, przez które należy je opróżniać co najmniej raz w czasie zmiany.

III. Osłony i zabezpieczenia.

2. Sprężarki powietrzne, posiadające części, których obsługa z podłogi jest niedogodna lub niebezpieczna, należy zaopatrzyć w schodki, drabiny i pomosty, zaopatrzone w bariery i krawężniki, przewidziane w ust. 1.

IV. Smarowanie i czyszczenie sprężarki powietrznej.

2. Czyszczenie sprężarek powietrznych w ruchu jest wzbronione.

2. Przy sprężarkach tłokowych należy specjalną uwagę zwracać na smarowanie czopu korbowego.

2. Zawartość każdej beczki lub innego naczynia, w którym został dostarczony olej sprężarkowy, powinna być sprawdzona drogą prób laboratoryjnych co do lepkości i punktu zapłonu. Zużyty i przefiltrowany olej może być zastosowany do smarowania cylindrów, jeżeli analiza laboratoryjna wykaże możność takiego stosowania.

3. Warunki przechowywania oleju w magazynie i w pomieszczeniu sprężarki powinny chronić olej przed możliwością zanieczyszczenia.

2. Sprężarka powinna być zaopatrzona w instrukcję, omawiającą obsługę, smarowanie, czyszczenie, rozbieranie i składanie sprężarki.

3. W razie zatrzymania sprężarki na dłuższy przeciąg czasu, należy pootwierać kurki spustowe, korki i zawory bezpieczeństwa, a cylindry i części poruszające się nasmarować obficie.

V. Czerpanie powietrza do sprężarek.

2. Miejsce czerpania powietrza powinno się znajdować na zewnątrz pomieszczenia sprężarki, nie może być wystawione na bezpośrednią operację słoneczną i powinno być chronione przed domieszkami (kurz, gazy zapalne, zwłaszcza acetylen itd.).

3. Miejsce czerpania powietrza powinno być należycie zabezpieczone za pomocą daszków i siatek przed dostaniem się doń wody i innych ciał.

4. Konstrukcja filtrów powinna pozwalać na częste i dogodne ich czyszczenie.

5. Z urządzeń oczyszczających powietrze należy możliwie najczęściej usuwać pył nagromadzony.

VI. Zbiorniki powietrzne.

2. Umieszczenie zbiorników powietrza sprężonego w specjalnym pomieszczeniu zamkniętym jest dopuszczalne jedynie za specjalnym zezwoleniem władz sprawujących nadzór nad stanem technicznym sprężarek oraz organów straży pożarnych.

2. Zawór bezpieczeństwa powinien być wyregulowany na ciśnienie, przewyższające nominalne ciśnienie powietrza sprężonego najwyżej o 10%.

3. Przekrój zaworu bezpieczeństwa powinien być taki, aby mógł wypuścić całą ilość powietrza, dostarczoną przez sprężarkę.

2. W razie braku zbiornika, należy na przewodzie tłocznym wmontować zawór bezpieczeństwa między sprężarką a najbliższą zasuwą lub zaworem.

2. Rurociąg między sprężarką a zbiornikiem należy również co najmniej co pół roku oczyścić i przemyć rozczynem sody.

3. Przed zamknięciem włazu lub otworów do czyszczenia zbiornika oraz przed złożeniem rurociągu należy dokładnie sprawdzić, czy nie pozostawiono w nich gałganków, narzędzi, nakrętek lub innych przedmiotów.

VII. Chłodzenie.

2. Otwarcie zaworu (ust. 1) należy regulować w ten sposób, aby temperatura wody odpływającej z płaszcza sprężarki i z pokryw nie była wyższa niż o 20°C - 30°C od początkowej temperatury wody.

2. Jeśli zbiornik wodny jest ustawiony poza pomieszczeniem sprężarki, powinien on posiadać pływak i urządzenie, sygnalizujące personelowi obsługi sprężarki spadek poziomu wody poniżej stanu normalnego.

2. Instalacja sprężarki powietrznej powinna posiadać utrzymane w stanie należytym urządzenia spustowe, których należy używać do wypuszczania wody chłodzącej celem uniknięcia jej zamarznięcia.

3. Jeśli przy uruchomieniu sprężarki nie została przez niedopatrzenie doprowadzona woda chłodząca, należy zatrzymać sprężarkę i zbadać stan jej nagrzania. Uruchomić sprężarkę można dopiero po całkowitym jej ostygnięciu.

4. Zbiornik wody chłodzącej należy utrzymywać w czystości, przemywając go w regularnych odstępach czasu.

2. Celem uniknięcia nadmiernej ilości osadu, nie należy do chłodzenia używać wody zanieczyszczonej.

VIII. Obsługa.

2. Osoby zatrudnione przy obsłudze sprężarek powietrznych powinny być poddawane wstępnemu badaniu lekarskiemu oraz co 6 miesięcy badaniom okresowym.

2. Wzbronione są wszelkie reperacje i remonty sprężarek w ruchu, nie wyłączając zamocowywania klinów i dociągania śrub na częściach poruszających się.

3. W czasie czyszczenia lub remontu sprężarek należy przedsiębrać kroki zapobiegające samoczynnemu lub przypadkowemu ich uruchomieniu.

a) szczelność zaworów tłocznych celem zapobieżenia spadkowi wydajności i wzrostowi temperatury,

b) odpowiedni podział ciśnienia między stopnie sprężenia; zarówno w początkach pracy sprężarki jak i w czasie jej pracy podział ten powinien odpowiadać stanowi wyznaczonemu dla danej sprężarki.

2. Przed każdym uruchomieniem sprężarki maszynista powinien sprawdzić stan wszystkich jej części i zabezpieczeń; zauważone niedociągnięcia i braki powinien meldować bezpośredniemu przełożonemu.

2. Przy pracy na zmiany obsługujący może opuścić pracę dopiero po zdaniu jej obsługującemu zmiany następnej.

2. Każda sprężarka powinna posiadać książkę kontroli ruchu, w której obsługujący zapisuje spostrzeżenia, dotyczące pracy sprężarki i stanu instalacji.

IX. Postanowienia końcowe.

Minister Pracy i Opieki Społecznej: K. Rusinek

Minister Przemysłu Ciężkiego: J. Tokarski

Minister Zdrowia: J. Sztachelski