Dziennik Ustaw - rok 1939 nr 59 poz. 389

1) prawa wrębu, poboru drzewa i innych produktów leśnych, obciążające cudze grunty leśne lub rolne;

2) prawa paszy na cudzych gruntach;

3) prawa poboru traw, szuwarów lub innych roślin, rosnących na cudzych wodach stojących;

4) wszelkie inne służebności, obciążające grunty rolne lub leśne, które powstały przed dniem 1 stycznia 1909 r.

(2) Można znosić służebności, obciążające dziedzinę służebną na rzecz gospodarstw kilku wsi, oddzielnie w stosunku do gospodarstw poszczególnych wsi w razie uznania przez władzę, że zmniejszenie dziedziny służebnej o obszar, wydzielony tytułem wynagrodzenia za służebności na rzecz gospodarstw jednej wsi, nie spowoduje uszczuplenia uprawnień służebnościowych gospodarstw pozostałych wsi lub utrudnienia ich racjonalnego znoszenia.

(3) Zwalnia się część dziedziny służebnej - wydzieloną tytułem wynagrodzenia za zniesione służebności - od obciążeń na rzecz gospodarstw pozostałych wsi.

(2) Nie znosi się służebności w razie uznania przez władzę, że wynagrodzenie za służebności w gruntach leśnych, nie podlegających zmianie rodzaju użytkowania, nie mogłoby zastąpić korzyści gospodarczych, osiąganych ze służebności.

(2) Zastosowanie przepisu ust. (1) nie narusza prawa żądania odszkodowania przez właściciela jednostki hipotecznej, z której wydzielono wynagrodzenie za służebności, od właścicieli pozostałych jednostek hipotecznych.

(2) Wydziela się lasy ochronne tytułem wynagrodzenia za służebności w razie niemożności wydzielenia wynagrodzenia w użytkach rolnych lub w lasach nie uznanych za ochronne.

(2) Udział poszczególnych uprawnionych w wartości wynagrodzenia, wydzielonego na wspólną własność za służebności grupowe i gromadzkie, ustala się w ten sposób, że połowę wartości wynagrodzenia dzieli się pomiędzy uprawnionych w równych częściach, drugą połowę - w stosunku do posiadanego przez każdego z uprawnionych obszaru, z którym związane jest prawo do korzystania ze służebności.

(2) Wynagrodzenie za służebności indywidualne wydziela się na wspólną własność uprawnionych w następujących przypadkach:

1) jeżeli jest to konieczne ze względu na miejscowe stosunki gospodarcze;

2) jeżeli nie można określić uprawnień poszczególnych faktycznie istniejących gospodarstw ze względu na nieuregulowany stan prawny;

3) jeżeli grunty wydzielone za służebności:

a) położone są powyżej 1.000 m nad poziomem morza,

b) położone są od 500 do 1.000 m nad poziomem morza i posiadają płytką warstwę rodzajną, nie nadającą się na rolę lub łąkę,

c) stanowią pastwiska, których zmiana użytkowania na rolę lub łąkę byłaby gospodarczo nieuzasadniona,

d) stanowią pastwiska, które należy zachować dla celów hodowlanych,

e) stanowią lasy ochronne.

(2) Jeżeli gospodarstwo, na rzecz którego ustanowiono służebność indywidualną, zostało podzielone, udział poszczególnych uprawnionych w wynagrodzeniu za służebności, przypadającym na uprawnione gospodarstwo, ustala się - w braku umowy pomiędzy uprawnionymi - na nasadach określonych w dokumentach, dotyczących podziału uprawnionego gospodarstwa, w braku dokumentów - w stosunku do wartości ich rzeczywistych korzyści.

1) strony się na to godzą;

2) użytki rolne lub leśne, wchodzące w skład dziedziny służebnej, znajdują się w takiej odległości od dziedzin władnących, że wydzielenie tych gruntów nie dałoby możności prowadzenia racjonalnej gospodarki;

3) znosi się służebności inne, niż pastwiskowe lub leśne;

4) wskutek wydzielenia wynagrodzenia w gruntach obszar poszczególnych obciążonych gospodarstw byłby mniejszy od 15 ha;

5) dziedzina służebna należy do drobnych rolników i nie leży w szachownicy z dziedzinami władnącymi.

(2) Współwłaściciele dziedziny służebnej, nie podzieleni faktycznie ani prawnie w chwili wszczęcia postępowania, odpowiadają solidarnie za spłatę wynagrodzenia za służebności.

(2) Wynagrodzenie w gotówce wypłaca się uprawnionym w razie niezużycia go w ciągu pięciu lat na cele, określone w ust. (1).

(2) Osoby, którym wydzielono wynagrodzenie za służebności w użytkach leśnych bez drzewostanu, mogą korzystać ze służebności do czasu usunięcia drzewostanu przez właścicieli dziedziny służebnej lub przejścia drzewostanu na ich własność (art. 42 ust. (2)).

1) uprawnieni do korzystania ze służebności;

2) właściciele lub posiadacze nieruchomości obciążonych służebnościami.

(2) Współwłaściciele lub współposiadacze nieruchomości obciążonych lub nieruchomości, z którymi związane jest prawo korzystania ze służebności oraz właściciele nieruchomości, podzielonej po wszczęciu postępowania, działają przez wybranego spośród siebie przedstawiciela, który w postępowaniu bierze udział, jako uczestnik. W razie niewybrania przedstawicieli, wyznacza ich władza spośród współwłaścicieli lub współposiadaczy tych nieruchomości.

1) dla osób zamieszkałych poza obszarem gminy, objętej postępowaniem, przewidzianym w ustawie niniejszej, które nie wzięły udziału w zebraniu, dotyczącym wyboru przedstawicieli;

2) dla osób niezdolnych do działań prawnych oraz nieobjętych mas spadkowych, jeżeli nie mają przedstawiciela ustawowego.

(2) Władza zawiadamia właściwy sąd o wyznaczeniu zastępcy dla małoletnich i bezwłasnowolnych.

(2) Sołtys gromady (wójt, burmistrz) zwołuje zebranie w terminie, wyznaczonym przez władzę lub w ciągu czternastu dni od otrzymania od uczestników wniosku o zwołanie zebrania. Zarząd gromady zawiadomi uczestników o terminie zebrania na siedem dni przed wyznaczonym terminem. Wniosek o zwołanie zebrania, może złożyć właściciel (współwłaściciel) dziedziny służebnej oraz jedna czwarta uprawnionych do korzystania ze służebności.

(3) Zebraniu przewodniczy sołtys (wójt, burmistrz) lub obecny na zebraniu przedstawiciel władzy.

(4) Każdy z uczestników rozporządza na zebraniu taką ilością głosów, ile gospodarstw reprezentuje. Sołtys (wójt, burmistrz) nie bierze udziału w głosowaniu, jeżeli nie jest uczestnikiem.

(5) Uchwały zapadają większością głosów przy obecności przynajmniej połowy ogólnej liczby uczestników.

(6) Na zebraniach, dotyczących wyboru przedstawicieli, uczestnicy mogą ustalić warunki, na których można zawierać umowę.

(2) Należy umowę przedstawić władzy do zatwierdzenia.

(3) Władza po przedstawieniu umowy do zatwierdzenia wnosi do księgi hipotecznej dziedziny służebnej wpis o wszczęciu postępowania. Wpis do księgi hipotecznej ma ten skutek, że zmiany własności, powstałe po wniesieniu wpisu, pozostają bez wpływu na bieg postępowania.

(2) Strony nie są związane przy zawieraniu umów przepisami art. 4, 5, 7, 8, 10 ust. (1), art. 12, 13 (ust. 1), art. 14, 15, 19 ust. (1).

(3) Umowa wiąże strony od czasu jej zawarcia. Uprawomocnienie się orzeczenia, odmawiającego zatwierdzenia umowy, powoduje jej wygaśnięcie.

(4) Należy przed zawarciem umowy uzyskać zezwolenie władzy ochrony lasów na zmianę użytkowania, jeżeli tytułem wynagrodzenia za służebności maja być wydzielone grunty spod lasu bez rosnącego na nim drzewostanu.

1) umowa jest niezgodna z przepisami ustawy niniejszej lub innymi przepisami prawnymi;

2) treść umowy jest niejasna lub niewątpliwie nadmierne wynagrodzenie, wydzielone za służebności w gruncie, pozwala domniemywać, że umowa jest pozorna;

3) umowa ustala zasady pod względem gospodarczym nieracjonalne lub wykonanie umowy utrudniałoby przebudowę ustroju rolnego dziedziny służebnej lub władnącej;

4) granice obszaru, wydzielonego tytułem wynagrodzenia w gruncie, nie są wyraźnie oznaczone.

(2) Władza może wyznaczyć termin do uzupełnienia lub zmiany umowy celem przystosowania jej do przepisów ustawy niniejszej.

(3) W razie uznania, że dla niektórych uprawnionych zostało wydzielone wynagrodzenie nadmierne, z krzywdą dla pozostałych uprawnionych, władza zatwierdza umowę z tą zmianą, że wynagrodzenie wydziela się na wspólną własność uprawnionych. W tych przypadkach władza może ustalić udział uprawnionych w wynagrodzeniu, wydzielonym na wspólną własność na zasadach art. 14.

(4) Władza w orzeczeniu, zatwierdzającym umowę o zniesieniu służebności, wyznaczy stronie , która się zobowiązała do pokrycia kosztów sporządzeniadokumentów pomiarowych, termin przynajmniej trzymiesięczny do złożenia tych dokumentów.

(5) W razie braku w umowie o zniesieniu służebności warunku o zobowiązaniu jednej ze stron do dostarczenia i pokrycia kosztów dokumentów pomiarowych, władza zobowiązuje obie strony do sporządzenia dokumentów pomiarowych i poniesienia za to kosztów, wyznaczając im na dostarczenie dokumentów termin przynajmniej trzymiesięczny.

(6) Władza może sporządzić dokumenty pomiarowe na koszt zobowiązanych, jeżeli w wyznaczonym terminie nie dostarczą dokumentów.

1) przy przebudowie ustroju rolnego, obejmującej dziedzinę służebną lub władnącą;

2) przy przeprowadzaniu melioracyj;

3) w związku z zatwierdzeniem lub wykonaniem planu urządzenia gospodarstwa leśnego na wniosek władzy ochrony lasów;

4) jeżeli w ciągu dziesięciu lat od wejścia w życie ustawy niniejszej postępowanie, dotyczące zniesienia służebności, nie zostało wszczęte.

(2) Ponadto władza może wszcząć postępowanie w trybie przymusowym na wniosek uczestników. Z wnioskiem o wszczęcie postępowania może wystąpić przynajmniej jedna czwarta uprawnionych do korzystania ze służebności.

(3) Władza wnosi do księgi hipotecznej dziedziny służebnej wpis o wszczęciu postępowania. Wpis do księgi hipotecznej ma ten skutek, że zmiany własności, powstałe po wniesieniu wpisu, pozostają bez wpływu na bieg postępowania.

(2) Jeżeli rodzaj służebności został ustalony w dokumentach, określonych w ust. (1), rozmiar zaś nie został ustalony lub został ustalony niejasno, rozmiar służebności ustala się na podstawie materiałów, zebranych w związku z dokonaną regulacją służebności, a w braku tych materiałów, na podstawie rzeczywistego wykorzystywania służebności w latach 1911, 1912 i 1913.

1) własność dziedziny służebnej i władnącej zjednoczy się w jednej osobie;

2) służebność stała się bezprzedmiotowa w wyniku przebudowy ustroju rolnego.

(2) Postępowanie sądowe o odnowienie lub sprostowanie granicy gruntów, przypadających do wydzielenia tytułem wynagrodzenia za służebności, zawiesza się po otrzymaniu zawiadomienia, że władza przystąpiła do ustalenia granic w trybie, przewidzianym w ust. (1). Po uprawomocnieniu się orzeczenia władzy o ustaleniu granic sąd umorzy postępowanie.

(2) Komisja szacunkowa składa się z trzech członków: przedstawiciela władzy, który jest jej przewodniczącym oraz dwóch biegłych. Biegłych oraz ich zastępców wybierają po jednym przedstawiciele dziedziny władnącej oraz służebnej spośród osób niezainteresowanych w sprawie.

(3) Władza wykonywa czynności komisji, jeżeli w wyznaczonym przez nią terminie przedstawiciele nie zgłoszą członków komisji lub wybrani przez nich członkowie nie stawią się na jej posiedzenie.

(4) Biegli, powołani przez władzę, mogą brać również udział w opracowaniu projektu.

1) wymienienie rodzaju i rozmiaru znoszonych służebności;

2) ustalenie szacunku znoszonych służebności;

3) określenie obszaru, położenia i rodzaju gruntów, wydzielanych tytułem wynagrodzenia za służebności lub wysokość wynagrodzenia w gotówce, z ustaleniem należności, przypadającej na rzecz każdego uczestnika i od każdego z uczestników.

(2) Ponadto projekt zniesienia służebności może zawierać:

1) ustalenie udziału poszczególnych uprawnionych w wartości wynagrodzenia w razie wydzielenia wynagrodzenia w gruncie na wspólną własność;

2) podział wynagrodzenia za zniesione służebności, jeżeli został zgłoszony wniosek o dokonanie podziału wynagrodzenia lub została przedstawiona uchwała, dotycząca podziału wynagrodzenia za służebności.

(2) Władza zawiadamia uczestników o terminie i miejscu okazania projektu. Należy termin zebrania uczestników tak wyznaczyć, aby między wysłaniem zawiadomienia a okazaniem projektu upłynęło przynajmniej czternaście dni.

(2) Drzewostan nie usunięty w terminie, ustalonym przez władzę, przechodzi bez odszkodowania na własność osób, którym wydzielono wynagrodzenie.

1) przepisania prawa własności gruntów, wydzielonych tytułem wynagrodzenia za służebności i nabytych w drodze zamiany;

2) wykreślenia służebności;

3) wpisania prawa zastawu, zabezpieczającego niezapłacone wynagrodzenie za służebności, ustalone w gotówce.

(2) Doręcza się zawiadomienia, wezwania i orzeczenia władzy lub organowi, pod którego zarządem znajduje się dziedzina władnąca lub służebna, stanowiąca własność Skarbu Państwa, jeżeli jest on uczestnikiem postępowania.

(3) Jeżeli tytułem wynagrodzenia za służebności mają być wydzielone grunty obciążone prawami na rzecz osób trzecich, ujawnionych w księdze hipotecznej, zawiadomienie o zamierzonym wydzieleniu gruntów tytułem wynagrodzenia oraz orzeczenie o zniesieniu służebności należy doręczyć bezpośrednio tym osobom. Jeżeli miejsce zamieszkania tych osób jest nieznane, treść zawiadomienia ogłasza się w Monitorze Polskim.

(4) Ponadto wezwania, zawiadomienia i orzeczenia ogłasza się publicznie przez zarząd gminy w sposób odpowiadający miejscowym zwyczajom. Jeżeli postępowaniedotyczy więcej niż jednej miejscowości, ogłoszenie następuje w każdej gromadzie (gminie).

(2) Grunty, określone w ust. (1), są wyłączone od podziału, jeżeli odpowiadają warunkom, wymienionym w art. 13 ust. (2) pkt 2).

(3) Można wyłączyć od podziału grunty, określone w ust. (1), jeżeli jest to konieczne ze względu na miejscowe stosunki gospodarcze.

(2) Uchwały o podziale wynagrodzenia za służebności zapadają na zebraniach uprawnionych większością dwóch trzecich głosów przy obecności przynajmniej połowy uprawnionych.

(2) Nie stosuje się do umów, określonych w ust. (1), przepisów ustawy z dnia 7 czerwca 1883 r. o oczyszczaniu lasów z cudzych enklaw i zaokrągleniu granic lasowych (Dz. P. P. Austr. Nr 93).

1) orzekanie o rodzaju i rozmiarze służebności w przypadkach, przewidzianych w art. 33 ust. (2) i art. 34;

2) stwierdzanie wygaśnięcia służebności;

3) orzekanie o ustaleniu granic gruntów, wydzielanych tytułem wynagrodzenia za służebności;

4) zatwierdzanie projektów, dotyczących zniesienia służebności;

5) zatwierdzanie projektów podziału wynagrodzenia wydzielonego na wspólną własność, jeżeli wniosek o dokonanie podziału złożony został po zniesieniu służebności;

6) zatwierdzanie umów, dotyczących zamiany gruntów, zawieranych w postępowaniu w trybie przymusowym;

7) rozpoznawanie odwołań od orzeczeń starosty, zatwierdzających umowy o zniesieniu służebności oraz umowy o zamianie gruntów, zawierane w postępowaniu w trybie umownym;

8) rozpoznawanie odwołań od orzeczeń starosty, zatwierdzających złożone po zniesieniu służebności uchwały o podziale wynagrodzenia za służebności, wydzielonego na wspólną własność.

(2) Główna Komisja Ziemska oraz wojewódzkie komisje ziemskie orzekają na posiedzeniach jawnych.

1) o wprowadzeniu uprawnionych w posiadanie gruntów, wydzielonych tytułem wynagrodzenia za służebności;

2) o sporządzeniu ostatecznych dokumentów pomiarowych i map hipotecznych.

1) dostarczania odpowiedniego lokalu na kreślarnię z opałem, światłem i usługą, mieszkania z opałem oraz podwód do najbliższej stacji kolejowej, autobusowej lub przystani rzecznej dla wszystkich osób,zatrudnionych przy prowadzonych przez władzę pracach;

2) Dostarczania robocizny pieszej lub konnej oraz materiału, niezbędnego przy prowadzonych pracach.

(2) Wymiar świadczeń w naturze należy do zarządów gminnych, a w gminach podzielonych na gromady - do sołtysa.

(3) Świadczenia, przewidziane w ust. (1), obciążają uczestników ze strony dziedziny służebnej i władnącej po połowie. Uczestnicy ze strony dziedziny władnącej zobowiązani są do ponoszenia świadczeń w stosunku do obszaru gruntów, z którymi związane jest prawo do korzystania ze służebności.

(2) Powiatowe władze administracji ogólnej są powołane do orzekania o przestępstwach, przewidzianych w ust. (1).

(2) Do nabycia służebności, określonych w ust. (1), w drodze umowy potrzebne jest zezwolenie władzy. Zastrzeżenie w umowie, że ustanowionej służebności nie będzie można wykupić, jest nieważne.

1) patent cesarski z dnia 5 lipca 1853 r. o regulacji i wykupnie prawa poboru drzewa, paszy i produktów lasowych, tudzież niektórych praw służebności, nie mniej praw wspólnego posiadania i używania produktów (Dz. P. P. Austr. Nr 130);

2) ustawa z dnia 25 grudnia 1869 r., o ponoszeniu kosztów pertraktacyj, przedsięwziętych wskutek spóźnionego zgłoszenia się z prawami według § 6 patentu z dnia 5 lipca 1853 r., podlegającymi z urzędu wykupowi lub regulacji (Dz. U. i Rozp. Kraj. z 1870 r., Nr 2);

3) ustawa z dnia 26 kwietnia 1871 r., rozciągająca postanowienia o wykupnie lub regulacji z urzędu na pobory roślin z cudzych gruntów stawowych i na pobory drzewa z cudzych gruntów (Dz. U. i Rozp. Kraj. Nr 18);

4) ustawa z dnia 13 października 1871 r. o ponoszeniu kosztów pertraktacyj, przedsięwziętych wskutek spóźnionego zgłoszenia się z poborami, podlegającymi na mocy ustawy z dnia 26 kwietnia 1871 r. z urzędu wykupowi lub regulacji, w myśl powyższego cesarskiego patentu z dnia 5 lipca 1853 r. (Dz. U. i Rozp. Kraj. Nr 31);

5) ustawa z dnia 24 marca 1895 r., obowiązująca w Królestwie Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, którą zmienia się niektóre postanowienia cesarskiego patentu z dnia 5 lipca 1853 r. (Dz. P. P. Nr 130) i ustawy krajowej z dnia 26 kwietnia 1871 r. (Dz. Ust. i Rozp. Kraj. Nr 18) o wykupie i regulacji ciężarów gruntowych (Dz. Ust. i Rozp. Kraj. Nr 20);

6) ustawa z dnia 8 stycznia 1889 r., obowiązująca Księstwo Śląsk, przez którą wprowadzają się pojedyncze zmieniające postanowienia o postępowaniu według cesarskiego patentu z dnia 5 lipca 1853 r. (Dz. P. P. Nr 130) z prawami, podlegającymi wykupowi lub regulacji (Dz. U. Kraj. Nr 11)

- oraz wszelkie przepisy w zakresie, objętym ustawą niniejszą.

Prezydent Rzeczypospolitej: I. Mościcki

Prezes Rady Ministrów: Sławoj Składkowski

Minister Sprawiedliwości: W. Grabowski

Minister Rolnictwa i Reform Rolnych: J. Poniatowski