Na podstawie art. 44 ust. 6 Konstytucji i ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania rozporządzeń mocą ustawy (Dz. U. Nr 78, poz. 443) postanawiam co następuje:
Art. 1. [Niezależność Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego]Wschodni Kościół Staroobrzędowy, nie posiadający hierarchji duchownej, korzysta na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej w swem życiu wewnętrznem z pełnej wolności rządzenia się w granicach praw obowiązujących przepisami swego prawa kanonicznego i swego statutu (ustawy wewnętrznej), uznanego przez Rząd.
Kościół ten jest niezależny od jakichkolwiek władz, nieprzewidzianych rozporządzeniem niniejszem lub statutem (ustawą wewnętrzną).
Art. 2. [Osobowość prawna]Kościół ten jest osobą prawną i może w granicach obowiązujących ustaw nabywać, zbywać, obciążać i swobodnie zarządzać swym majątkiem ruchomym i nieruchomym.
Art. 3. [Zwierzchnia władza Kościoła]Zwierzchnią władzę Kościoła sprawuje Ogólnopolski Sobór jego wyznawców, składający się z duchownych poszczególnych gmin i z pełnomocników gmin.
Sobór:
1) decyduje w sprawach wiary i moralności oraz w sprawach wewnętrznego zarządu Kościoła Staroobrzędowego,
2) przedstawia władzom państwowym potrzeby i postulaty wyznawców tego Kościoła w dziedzinie społeczno-religijnej, oświatowej i miłosierdzia chrześcijańskiego,
3) wybiera prezesa i członków Naczelnej Rady Staroobrzędowców,
4) wybiera członków Sądu Duchownego,
5) wybiera członków Komisji Rewizyjnej Naczelnej Rady Staroobrzędowców,
6) ustanawia zasady budżetowania i zatwierdza sprawozdania rachunkowe.
Sobór zwołuje Naczelna Rada Staroobrzędowców. O miejscu, czasie i przedmiocie narad Soboru Naczelna Rada Staroobrzędowców powiadamia Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego co najmniej na miesiąc przed wyznaczonym terminem.
Dla prawomocności uchwał Soboru wymagany jest udział w nim pełnomocników przynajmniej połowy wszystkich gmin oraz bezwzględna większość głosów uczestników. Uchwały Soboru w kwestjach wiary i moralności zyskują moc obowiązującą z chwilą ich ogłoszenia w sposób, wskazany przez uchwałę Soboru. Uchwały nie dotyczące wiary i moralności Sobór przekazuje do ogłoszenia Naczelnej Radzie Staroobrzędowców, która przed dokonaniem ogłoszenia upewnia się, że Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nie podnosi przeciw treści uchwał sprzeciwu.
Art. 4. [Naczelna Rada Staroobrzędowców]Naczelna Rada Staroobrzędowców zarządza sprawami Kościoła w okresie między Soborami, wykonywa uchwały Soboru i stanowiąc reprezentację prawną Kościoła Staroobrzędowego w Polsce, występuje wobec władz państwowych w imieniu Soboru i Kościoła.
Art. 5. [Skład Naczelnej Rady Staroobrzędowców]Naczelna Rada Staroobrzędowców składa się z prezesa, 14 członków i 6 zastępców, wybieranych przez Sobór na lat pięć. Naczelna Rada wybiera ze swego grona 2 wiceprezesów oraz sekretarza. Członkami Naczelnej Rady mogą być tylko obywatele polscy, mający ukończonych lat 21 i używający w pełni praw cywilnych.
Członkowie Naczelnej Rady Staroobrzędowców przed objęciem urzędowania winni uzyskać u Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego uznanie swego wyboru i złożyć na jego ręce lub na ręce urzędnika przez Ministra delegowanego przysięgę wobec duchownego według roty następującej:
„Obiecuję i przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu na Św. Ewangelję, że na powierzonym mi urzędzie Członka Naczelnej Rady Staroobrzędowców będę sumiennie spełniać swe obowiązki zgodnie z Pismem Świętem i Św. Kanonami Kościoła i z postanowieniami Zwierzchniej Władzy Duchownej Kościoła w Polsce oraz z prawem Rzeczypospolitej Polskiej, że będę wiernym jej obywatelem i że będę przestrzegać sprawiedliwości i bezinteresowności we wszystkich sprawach Naczelnej Radzie podlegających. Na potwierdzenie mej przysięgi całuję krzyż i słowa Zbawiciela mego. Amen”.
Art. 6. [Organ wykonawczy Naczelnej Rady Staroobrzędowców]Organem wykonawczym Naczelnej Rady Staroobrzędowców jest Prezydium Rady w składzie prezesa, wybranego przez Sobór, oraz wybranych przez Radę z pośród jej członków: wiceprezesa, sekretarza i 3 członków.
Członkom Prezydjum przysługuje prawo korzystania przy wykonywaniu swych obowiązków ze szczególnej opieki prawnej.
Art. 7. [Sąd Duchowny]Do rozpatrywania, opinjowania i rozstrzygania bieżących spraw kanonicznych, religijnych i moralnych powołany jest Sąd Duchowny, złożony z 12 członków i 3 zastępców, obieranych przez Sobór z pośród osób duchownych, działających na podstawie i według prawa kanonicznego oraz statutu Kościoła. Terminy posiedzeń Sądu Duchownego określa Naczelna Rada Staroobrzędowców, która przedkłada Sądowi wszystkie sprawy do decyzji i ogłasza te decyzje w sposób przez uchwałę Naczelnej Rady ustalony.
Art. 8. [Tworzenie gmin wyznaniowych]Celem zaspokojenia potrzeb religijnych, religijno-oświatowych, moralnych i miłosierdzia chrześcijańskiego tworzą się staroobrzędowe gminy wyznaniowe na zasadach, ustalonych w statucie. Skład gmin zatwierdza Naczelna Rada Staroobrzędowców. Gminy podlegają rejestracji przez właściwego wojewodę który o dokonanej rejestracji ogłasza w Dzienniku Wojewódzkim.
Art. 9. [Osobowość prawna gmin]Staroobrzędowe gminy wyznaniowe są osobami prawnemi i mogą nabywać, zbywać, obciążać i zarządzać ruchomym i nieruchomym majątkiem gminy.
Art. 10. [Organy gminy]Organami gminy są: Walne Zgromadzenie członków gminy i wybrana przez to zgromadzenie Rada Gminy. Zakres działania tych organów, ich skład i warunki ważności uchwał określa statut.
Art. 11. [Wybór duchownych]Dla odprawiania nabożeństw i zaspakajania potrzeb religijnych Walne Zgromadzenie Gminy wybiera duchownych. Wybór zatwierdza Rada Naczelna po upewnieniu się u właściwego wojewody, że władze państwowe nie podnoszą sprzeciwu przeciw osobie kandydata. Brak odpowiedzi wojewody w ciągu dni 30 upoważnia Radę Naczelną do zatwierdzenia wyboru duchownego.
W razie sprzeciwu wojewody Rada Naczelna może odwołać się do Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, który rozstrzyga sprawę ostatecznie.
Art. 12. [Księgi stanu cywilnego]Do czasu jednolitego uregulowania sprawy prowadzenia ksiąg stanu cywilnego księgi stanu cywilnego dla ludności staroobrzędowej prowadzą zatwierdzeni duchowni. Wyznaczenie poszczególnych duchownych, jako prowadzących księgi stanu cywilnego, należy do właściwego wojewody w porozumieniu z Naczelną Radą Staroobrzędowców.
Art. 13. [Przyrzeczenie duchownego]Przed objęciem swego urzędu składa duchowny na ręce właściwego starosty uroczyste przyrzeczenie, że w stosunku do Państwa władz państwowych i prawa kierować się będzie słowami Chrystusa:
„Oddajcie co jest Boskiego Bogu, a co jest cesarskiego Cesarzowi (Mat. XXII, 21), oraz prawidłami Św. Apostołów nakazującemi posłuszeństwo i wierność wobec władz, i że w działalności swej pasterskiej kierować się będzie słowami, zawartemi w listach Św. Piotra Apostoła, nakazujących nauczać powierzonych swej pieczy wiernych posłuszeństwa wobec władz dla Boga (List Św. Piotra Apostoła), i wychowywać ich na dobrych chrześcijan i prawych obywateli Państwa (List Św. Piotra do Rzymian 111).”
Art. 14. [Przywileje duchownego]Duchownym przysługują następujące przywileje:
1) korzystanie przy wykonywaniu swych obowiązków ze szczególnej opieki prawnej;
2) zwolnienie od czynności obywatelskich, niezgodnych z powołaniem kapłańskim, jak np. sędziów przysięgłych, członków trybunału i t. p.;
3) zwolnienie od służby wojskowej, z wyjątkiem pospolitego ruszenia; w tym wypadku będą oni wykonywać w wojsku urząd kapelański, lub będą powołani do służby sanitarnej;
4) w razie, gdyby duchowni byli oskarżeni przed sądami karnemi o zbrodnie, przewidziane przez prawo karne Rzeczypospolitej, sądy wspomniane zawiadomią o tem niezwłocznie Naczelną Radę Staroobrzędowców, przesyłając tak akt oskarżenia, jak i wyrok sądowy wraz z jego motywami; w razie aresztowania lub uwięzienia osób duchownych, władze cywilne zachowywać będą względy, należne ich stanowi.
Art. 15. [Usunięcie duchownego]Jeżeli duchowny uznany będzie przez sąd za winnego zbrodni lub czynów karygodnych, pochodzących z chęci zysku lub uwłaczających moralności, Naczelna Władza Staroobrzędowców obowiązana jest niezwłocznie usunąć go od sprawowania obowiązków duchownych i prowadzenia ksiąg stanu cywilnego. W razie szkodliwej dla bezpieczeństwa Państwa działalności duchownego może właściwy wojewoda zażądać od Naczelnej Rady Staroobrzędowców wydania odpowiednich zarządzeń zapobiegawczych, względnie usunięcia odnośnej osoby od sprawowania czynności duchownych i prowadzenia ksiąg stanu cywilnego. Naczelna Rada może w ciągu dni 30 wnieść przeciwko żądaniu wojewody odwołanie do Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, który rozstrzyga sprawę ostatecznie.
Art. 16. [Lokalne zjazdy duchownych i wiernych]Dla omawiania spraw wchodzących w zakres kompetencji organów gminy wyznaniowej mogą odbywać się lokalne zjazdy duchownych i wiernych za zgodą Rady Naczelnej Staroobrzędowców i po zawiadomieniu właściwego wojewody przez Naczelną Radę z podaniem wykazu gmin które będą reprezentowane na zjeździe, oraz czasu, miejsca i programu obrad.
Art. 17. [Nauka religii]Nauka religji będzie udzielana młodzieży staroobrzędowej w szkołach państwowych przez nauczycieli, mianowanych z pośród osób, upoważnionych przez Naczelną Radę Staroobrzędowców do nauczania religji.
Każdy duchowny może jednocześnie być nauczycielem religji we wszystkich szkołach swej gminy, w których pobierają naukę dzieci wyznania staroobrzędowego. W razie potrzeby upoważnienia do wykładania religji mogą otrzymywać od Naczelnej Rady Staroobrzędowców także pobożne osoby świeckie.
Nauczanie religji staroobrzędowej w szkołach państwowych może się odbywać w języku liturgicznym oraz w języku ojczystym.
Art. 18. [Kapelani wojskowi]W miarę potrzeby Minister Spraw Wojskowych może powołać za pośrednictwem Naczelnej Rady Staroobrzędowców kapelanów wojskowych dla zaspokojenia potrzeb religijnych wiernych kościoła, odbywających służbę wojskową.
Art. 19. [Język urzędowy]Władze i urzędy duchowne staroobrzędowe obowiązane są posługiwać się językiem polskim jako urzędowym w stosunkach z władzami i urzędami państwowemi, samorządowemi oraz osobami lub instytucjami, zwracającemi się do nich w języku polskim. W języku polskim będą też wystawiane pisma i świadectwa, mające znaczenie dla władz państwowych, oraz mające być przedstawiane władzom i urzędom.
Art. 20. [Dobra ziemskie]Dobra ziemskie, należące do Kościoła lub gmin poszczególnych, podlegają ogólnie obowiązującemu ustawodawstwu w zakresie reformy rolnej.
Art. 21. [Wynagrodzenie za prowadzenie akt stanu cywilnego]Duchowni prowadzący akta stanu cywilnego mogą otrzymywać z tego tytułu ze Skarbu Państwa stosowne wynagrodzenie.
Art. 22. [Zasiłki materialne]Wschodni Kościół Staroobrzędowy (nie posiadający hierarchji duchownej), korzysta z zasiłków materjalnych, udzielanych przez Rząd na cele, związane z potrzebami tego Kościoła.
Art. 23. [Opodatkowanie majątku]Duchowni, ich majątek oraz majątek osób prywatnych kościelnych podlegać będą opodatkowaniu narówni z osobami i majątkiem obywateli Rzeczypospolitej oraz osób prawnych świeckich, z wyjątkiem wszakże budynków, poświęconych służbie bożej, oraz dóbr i tytułów prawnych, których dochody są przeznaczone na cele kultu religijnego i nie przyczyniają się do osobistych dochodów beneficjarjuszów. Pomieszczenie duchowieństwa gminnego, członków Sądu Duchownego oraz ich lokale urzędowe, tudzież lokale urzędowe Naczelnej Rady Staroobrzędowców będą traktowane przez Skarb Państwa narówni z pomieszczeniami funkcjonarjuszów i lokalami instytucyj państwowych.
Art. 24. [Wykonanie rozporządzenia]Wykonanie rozporządzenia niniejszego porucza się Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami, a co do art. 14 p. 4 i art. 15 - Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Ministrowi Sprawiedliwości.
Art. 25. [Wejście w życie]Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie trzydziestego dnia po dniu ogłoszenia. Z chwilą wejścia w życie rozporządzenia niniejszego tracą moc obowiązującą dotychczasowe przepisy prawne, a w szczególności Najwyższy Ukaz z dnia 17 października 1906 r. (Zb ust. i rozp. Nr. 245, poz. 1728), - o ile dotyczą przedmiotów, unormowanych rozporządzeniem niniejszem.
Prezydent Rzeczypospolitej: I. Mościcki
Prezes Rady Ministrów i Minister Spraw Wojskowych: J. Piłsudski
Minister: K. Bartel
Minister Spraw Wewnętrznych: Sławoj Składkowski
Minister Spraw Zagranicznych: August Zaleski
Minister Skarbu: G. Czechowicz
Minister Sprawiedliwości: A. Meysztowicz
Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego: Dr. Dobrucki
Minister Rolnictwa: K. Niezabytowski
Minister Przemysłu i Handlu: E. Kwiatkowski
Minister Komunikacji: Romocki
Minister Robót Publicznych: Moraczewski
Minister Pracy i Opieki Społecznej: Dr. Jurkiewicz
Minister Reform Rolnych: Witold Sfaniewicz
Minister Poczt i Telegrafów: Bogusław Miedziński
