Jednym z warunków przyznania emerytury pomostowej przez ZUS jest wykonywanie wcześniej prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Często jest problem z udokumentowaniem tego. Wtedy ZUS wydaje decyzję odmowną i nie przyznaje emerytury pomostowej.
- Komu ZUS wypłaci emeryturę pomostową, a komu odmówi
- Emerytura pomostowa w ZUS: komu przysługuje w 2025 roku i na jakich zasadach
- Emerytura pomostowa: skarga do Państwowej Inspekcji Pracy
- Skarga do PIP w sprawie emerytury pomostowej: jaki tryb postępowania
- Emerytura pomostowa: decyzja Państwowej Inspekcji Pracy
- Emerytura pomostowa: postępowanie po decyzji inspektora pracy
- Kto ma prawo do emerytury pomostowej w 2025 roku
W takiej sytuacji warto zwrócić się do Państwowej Inspekcji Pracy. Ma ona określone prawem kompetencje, by doprowadzić do zmiany decyzji przez ZUS. Tylko w 2024 roku zdarzyło się to w 40. Przypadkach.
Komu ZUS wypłaci emeryturę pomostową, a komu odmówi
Po zmianie prawa wiele osób odzyskało prawo do emerytury pomostowej, która była już świadczeniem w likwidacji. Jednak często w praktyce konkretnym osobom trudno uzyskać to świadczenie z ZUS ponieważ ich stanowisko pracy nie znajduje się w wykazie stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Co wtedy?
Ustawa w tym zakresie daje duże kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy. Osoby, które w tej sprawie zwróciły się do PIP tylko w 2024 r. w czterdziestu indywidualnych przypadkach uzyskały podstawę prawną do wypłacania im przez Państwową Inspekcję Pracy emerytury pomostowej.
Emerytura pomostowa w ZUS: komu przysługuje w 2025 roku i na jakich zasadach
Działania inspektorów pracy otwierają zatrudnionym w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze drogę do ubiegania się o prawo do emerytury pomostowej z tego tytułu. W 2024 r. inspektorzy wydali 40 decyzji ważnych dla takich osób.
Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy uprawnia inspektorów do:
- kontroli wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
- kontroli ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (o których mowa w 41 ust. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych).
W 2024 roku inspektorzy wydali:
- 24 decyzje o wpisanie stanowiska do wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
- 16 decyzji o wpisaniu pracownika do ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
W tym okresie inspektorzy pracy przeprowadzili 39 kontroli dotyczących wykazu stanowisk, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, lub ewidencji pracowników wykonujących te prace w 33 podmiotach.
Emerytura pomostowa: skarga do Państwowej Inspekcji Pracy
Ustawa o emeryturach pomostowych od 1 stycznia 2023 r. przewiduje obowiązek pracodawcy powiadomienia zatrudnionych pracowników o:
treści wykazu stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz o wpisie lub odmowie dokonania wpisu do ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Skarga do Państwowej Inspekcji Pracy przysługuje pracownikowi zarówno w sytuacji, gdy stanowisko pracy nie zostało umieszczone w wykazie prowadzonym przez pracodawcę, jak i w sytuacji, gdy pracownik nie został umieszczony w ewidencji zatrudnionych w szczególnych warunkach bądź o szczególnym charakterze.
Przepisy o emeryturach pomostowych nie określają procedury postępowania organów Państwowej Inspekcji Pracy w razie wniesienia skargi przez pracownika. Niezbędne stało się zatem wypracowanie przez Inspekcję Pracy trybu postępowania – z uwzględnieniem przepisów ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, ustawy o emeryturach pomostowych oraz Kodeksu postępowania administracyjnego.
Skarga do PIP w sprawie emerytury pomostowej: jaki tryb postępowania
Skarga traktowana jest jak wniosek o wszczęcie postępowania kontrolnego i administracyjnego. Oznacza to, że organy Państwowej Inspekcji Pracy mają obowiązek zapewnienia pracownikowi wszelkich uprawnień przewidzianych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego dla strony postępowania, w tym przede wszystkim zapewnienia czynnego udziału w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwienia wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów.
Stronami postępowania w przedmiocie nieumieszczenia stanowiska pracy, na którym pracownik wykonuje pracę, w wykazie stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, lub nieumieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jest wnoszący skargę pracownik oraz pracodawca.
Głównym celem prowadzonych przez inspektorów pracy czynności kontrolnych jest ustalenie, czy faktycznie wykonywane przez pracowników prace są pracami prowadzonymi w szczególnych warunkach lub pracami o szczególnym charakterze.
Wynikiem kontroli przeprowadzanych przez inspektorów pracy są decyzje administracyjne, adekwatne do poczynionych ustaleń w zakresie rozszerzenia listy stanowisk ujętych w takim wykazie czy zakwalifikowania danego pracownika jako wykonującego prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Emerytura pomostowa: decyzja Państwowej Inspekcji Pracy
Po przeprowadzeniu kontroli inspektor pracy może w szczególności wydać decyzję:
- nakazującą umieszczenie stanowiska w wykazie – jeżeli stwierdzi, że stanowisko, na którym jest zatrudniony pracownik, nie zostało umieszczone w wykazie, a spełnia wszystkie przesłanki do objęcia go wpisem do wykazu;
- odmawiającą nakazania umieszczenia stanowiska w wykazie – jeżeli stwierdzi, że stanowisko, na którym jest zatrudniony pracownik, nie zostało umieszczone w wykazie, natomiast przedstawione dokumenty oraz kontrola nie potwierdzą wykonywania na tym stanowisku pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze;
- nakazującą umieszczenie pracownika w ewidencji – jeżeli stwierdzi, że dane stanowisko zostało umieszczone w wykazie, a pracownik zatrudniony na takim stanowisku nie został umieszczony w ewidencji, mimo że spełnia wszystkie przesłanki do objęcia go wpisem ze względu na wykonywane prace;
- odmawiającą nakazania umieszczenia pracownika w ewidencji – jeżeli stwierdzi, że dane stanowisko zostało umieszczone w wykazie, a pracownik zatrudniony na takim stanowisku nie został umieszczony w ewidencji, natomiast przedstawione dokumenty oraz kontrola na stanowisku pracy nie potwierdzą wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Emerytura pomostowa: postępowanie po decyzji inspektora pracy
Każda z wydanych decyzji doręczana jest stronom, czyli pracodawcy i pracownikowi. Ponadto o zakończeniu postępowania zawiadamia się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, przekazując kopię prawomocnej decyzji.
Strony mogą wnieść odwołanie od takiej decyzji do organu drugiej instancji, tj. okręgowego inspektora pracy. Na decyzję wydaną w drugiej instancji zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi przysługuje uprawnienie do wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Rozstrzygnięcie tego sądu może być zakwestionowane zarówno przez strony, jak i właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy, którzy mają prawo do wniesienia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Kto ma prawo do emerytury pomostowej w 2025 roku
Zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do tego świadczenia (z uwzględnieniem art. 5-12 tej ustawy) przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
- 1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
- 2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
- 3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
- 4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
- 5) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.
Szczegółowe informacje na temat zasad ubiegania się o emerytury pomostowe na stronie ZUS https://www.zus.pl/emerytura-pomostowa