Druga w roku waloryzacja emerytur, zgodnie z założeniami powinna mieć miejsce gdy średnia inflacja w pierwszej połowie roku wynosi co najmniej 5 procent. Nie doszło do niej ani w 2023, ani w 2024 roku. Czy w tym roku może się zdarzyć?
- Druga waloryzacja emerytur w tym samym roku: czy prawo na nią pozwala ZUS
- Dlaczego druga waloryzacja emerytur: co z inflacją w 2025 roku
- Druga w roku waloryzacja emerytur: na jakich zasadach
- Druga waloryzacja emerytur: dlaczego trzeba zmienić ustawę
Będzie druga waloryzacja emerytur w 2025 roku, bo inflacja ciągle za wysoka?
Druga waloryzacja emerytur w tym samym roku: czy prawo na nią pozwala ZUS
Po kilku latach dwucyfrowej waloryzacji emerytur w marcu, w 2025 r. waloryzacja jest skromna, zaledwie wskaźnikiem 1,055. To niewiele, biorąc pod uwagę, iż według pierwszych wyliczeń inflacja w styczniu wynosiła 5,3 procent. Przy rosnących kosztach utrzymania oznacza to nawet spadek realnej wartości emerytur i innych świadczeń wypłacanych przez ZUS.
Do tego dochodzi brak waloryzacji kwoty wolnej w PIT. Sprawia on, że emeryci, którzy przed waloryzacją nie płacili PIT, bo ich emerytura była niższa niż 2500 zł – a takich są miliony – po waloryzacji znów muszą zapłacić podatek dochodowy. Oznacza to wypłatę na rękę niższą o 12 procent.
Poza więc warunkami ekonomicznymi i prawnymi – inflacja powyżej 5 procent – za drugą waloryzacją przemawiają względy czysto społeczne, ludzkie.
Dlaczego druga waloryzacja emerytur: co z inflacją w 2025 roku
Według wstępnych danych za luty, inflacja wciąż jest bliska 5 procent – GUS oszacował ją dokładnie jako 4,9-procentowy wzrost towarów i usług, przy czym najmocniej, bo prawie o 7 procent wzrosły koszty utrzymania mieszkań.
Nie rokuje to dobrze przynajmniej w okresie kilku najbliższych miesięcy. To sprawia, że warunek dla przeprowadzenia drugiej w roku inflacji emerytur jest bliższy realnej realizacji niż w roku ubiegłym, kiedy to inflacja w pierwszych miesiącach roku spadła na tyle, że jej powrót w drugim kwartale „uśrednił” ją dla pierwszej połowy roku poniżej 5 procent.
Druga w roku waloryzacja emerytur: na jakich zasadach
Ten spadek inflacji sprawił, iż nie tylko nie doszło do drugiej waloryzacji emerytur w 2024 roku, ale rząd po zaakceptowaniu projektu ustawy wprowadzającej drugą waloryzację zdecydował się nie kierować jej do prac sejmowych – uznając to za zbyteczne.
Ważne jednak jest to, iż taki projekt – przygotowany i zaakceptowany przez Radę Ministrów – w obrocie prawnym już funkcjonuje. Oznacza to, że w każdej chwili rząd może go skierować do prac sejmowych, a polski parlament – uchwalić stosowną ustawę.
Czy do tego dojdzie? Jeśli inflacja nadal będzie tak wysoka jak obecnie, a rząd uwzględni spadek realnych dochodów emerytów, o czym było na początku tego artykułu, szanse na drugą waloryzację emerytur w 2025 roku wzrosną.
Wskazują na to niektórzy eksperci i rozpisują się o tym media.
Zgodnie z rządowym projektem ustawy druga waloryzacja przeprowadzana byłaby z początkiem września, a jej wskaźnik byłby potem uwzględniany przy ustalaniu poziomu waloryzacji rocznej waloryzacji w marcu kolejnego roku.
W uproszczeniu więc nie byłaby to waloryzacja ekstra, jak np. dodatkowe emerytury: trzynasta i czternasta, czyli ujmując rzecz w uproszczeniu – bardziej zaliczkowa wypłata jesiennych emerytur na konto kolejnej standardowej rocznej waloryzacji, która zgodnie z ustawą ma miejsce zawsze w marcu kolejnego roku.
Druga waloryzacja emerytur 2025: projekt nowelizacji ustawy
Druga waloryzacja emerytur: dlaczego trzeba zmienić ustawę
Waloryzacja emerytur i rent odbywa się raz w roku, począwszy od 1 marca. Oznacza to, że w warunkach wysokiej inflacji, emeryci i renciści, szczególnie pobierający niskie świadczenia, odczuwają nadmiernie wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w ciągu roku, a ich świadczenia tracą na wartości realnej i często nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb.
Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji.
Nowelizacja zakłada wprowadzenie, obok obowiązujących przepisów w zakresie rocznej waloryzacji świadczeń, dodatkowej waloryzacji w przypadku, gdy wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu roku, w którym przeprowadzona była roczna waloryzacja od dnia 1 marca, przekroczy 5%.
Tym samym proponuje się, by waloryzacja odbywała się:
- raz w roku, gdy inflacja w pierwszym półroczu nie przekroczy 5% – wówczas zastosowanie będą miały dotychczasowe zasady rocznej waloryzacji świadczeń,
- dwa razy w roku w sytuacji wzrostu inflacji w pierwszym półroczu powyżej 5% – wtedy przeprowadzona zostanie zarówno waloryzacja roczna, jak i dodatkowa waloryzacja świadczeń.
Dodatkowa waloryzacja (tzw. interwencyjna/okresowa) ma być działaniem mającym na celu ochronę świadczeniobiorców (przede wszystkim emerytów i rencistów pobierających najniższe świadczenia) przed skutkami wysokiego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w trakcie roku.
Nowelizacja zakłada, że dodatkowa waloryzacja przeprowadzana była od dnia 1 września, w sytuacji gdy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku przekroczy 105%.
Analogicznie jak ma to miejsce w przypadku waloryzacji rocznej, dodatkowa waloryzacja będzie polegała na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru, w wysokości przysługującej 31 sierpnia roku, w którym przeprowadza się dodatkową waloryzację, przez wskaźnik dodatkowej waloryzacji. Dodatkowa waloryzacja obejmie emerytury i renty przyznane przed terminem tej waloryzacji.