Od 1 stycznia 2025 r., wzrosła kwota świadczenia pielęgnacyjnego – bo o nim mowa – które przysługuje aktualnie w kwocie 3 287 zł miesięcznie. O świadczenie to, mogą ubiegać się rodzice lub opiekunowie niepełnosprawnego dziecka, którzy nie muszą przy tym rezygnować z własnej aktywności zawodowej, bowiem – w ubiegłym roku, zostały zniesione wszelkie ograniczenia w tym zakresie (w tym również w zakresie osiąganych przez rodziców lub opiekunów dziecka dochodów). W przypadku dzieci legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności – warunkiem otrzymania świadczenia, jest odpowiednia adnotacja w pkt 7 i 8 ww. orzeczenia, której skład orzekający, powinien dokonywać w przypadku określonych stanów chorobowych dziecka.
- Świadczenie pielęgnacyjne – komu przysługuje?
- Jakie stany chorobowe uzasadniają konieczność stałej opieki nad dzieckiem, od której – uzależnione jest prawo do świadczenia pielęgnacyjnego? [LISTA]
- Prawa do świadczenia pielęgnacyjnego nie pozbawia już aktywność zawodowa rodzica lub opiekuna dziecka
- Świadczenie pielęgnacyjne – kiedy nie przysługuje?
- Świadczenie pielęgnacyjne – w jakiej wysokości przysługuje?
- Świadczenie pielęgnacyjne – co, w przypadku sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem?
- Świadczenie pielęgnacyjne – w jaki sposób można się o nie ubiegać?
Świadczenie pielęgnacyjne – komu przysługuje?
Świadczenie pielęgnacyjne, to świadczenie, które przysługuje na podstawie art. 17 ustawy z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych:
- matce albo ojcu,
- innemu opiekunowi faktycznemu dziecka,
- innej osobie, na której ciąży obowiązek alimentacyjny,
- małżonkowi jak również
- rodzinie zastępczej (niezależnie od pokrewieństwa z dzieckiem), osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego,
jeżeli sprawuje opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18 roku życia (czyli – nad dzieckiem), które:
- legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo
- orzeczeniem o niepełnosprawności, w którym znajduje się wskazanie o:
- konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Jakie stany chorobowe uzasadniają konieczność stałej opieki nad dzieckiem, od której – uzależnione jest prawo do świadczenia pielęgnacyjnego? [LISTA]
Jak zostało już wspomniane powyżej – w przypadku, gdy świadczenie pielęgnacyjne przysługuje na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności (a nie na podstawie orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności) – warunkiem jego przyznania jest to, żeby w ww. orzeczeniu – w tzw. „wskazaniach”, o których mowa w art. 6b ust. 3 ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, które określa skład orzekający – znalazła się adnotacja, że dziecko:
- wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (w pkt 7 orzeczenia) oraz
- wymaga stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (w pkt 8 orzeczenia).
Jeżeli w orzeczeniu o niepełnosprawności dziecka – w pkt 7 i 8 – nie znajdą się ww. (obie) adnotacje – świadczenie pielęgnacyjne, nie będzie przysługiwało.
W zakresie określania ww. wymagań – skład orzekający – nie ma jednak pełnej dobrowolności. To, jakie stany chorobowe dziecka, wymagają sprawowania nad nim stałej opieki przez jego opiekuna, wynika bowiem z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1.02.2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (a konkretniej jego par. 2) i są to odpowiednio:
- wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się,
- wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego,
- upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym,
- psychozy i zespoły psychotyczne,
- całościowe zaburzenia rozwojowe powodujące znaczne zaburzenia interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilone stereotypie zachowań, zainteresowań i aktywności (czyli – zaburzenia ze spektrum autyzmu),
- padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi,
- nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia,
- wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni oraz
- głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.
Prawa do świadczenia pielęgnacyjnego nie pozbawia już aktywność zawodowa rodzica lub opiekuna dziecka
Od 1 stycznia 2024 r. – tj. wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym, która wprowadziła istotne zmiany w zakresie zasad przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego opiekunom dzieci z niepełnosprawnością – osoby sprawujące opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem nie muszą rezygnować z aktywności zawodowej (zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej), aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne. Zgodnie z nowymi zasadami – świadczenie pielęgnacyjne, przysługuje bowiem bez jakichkolwiek ograniczeń w zakresie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej podejmowanej przez rodzica lub opiekuna dziecka, jak również w zakresie osiąganych przez niego dochodów.
Jak wynikało z uzasadnienia projektu ww. ustawy – nadrzędnym celem ww. ustawy, było umożliwienie podejmowania aktywności zawodowej przez uprawnionych do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego opiekunów niepełnosprawnych dzieci. W stanie prawnym sprzed 1 stycznia 2024 r. bowiem – podjęcie przez opiekuna niepełnosprawnego dziecka aktywności zawodowej mieszczącej się w ustawowej definicji zatrudnienia bądź innej pracy zarobkowej, wykluczało prawo do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego. Zniesienie zakazu pracy, jako jednego z warunków pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, od lat było uzasadnionym postulatem rodzin dzieci z niepełnosprawnościami. W praktyce, zakaz ten oznaczał bowiem utratę prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla każdego opiekuna niepełnosprawnego dziecka, które podjąłby się jakiegokolwiek „dorywczego” zajęcia, celem podreperowania domowego budżetu, nierzadko obciążonego wysokimi kosztami leczenia, rehabilitacji i niezbędnego dla dziecka sprzętu medycznego. Był więc dla rodzin niepełnosprawnych dzieci wysoce niesprawiedliwy i krzywdzący.
Ponadto, od 1 stycznia 2024 r. – świadczenia pielęgnacyjnego nie pozbawia również pobieranie przez opiekuna dziecka własnego świadczenia emerytalno-rentowego.
Świadczenie pielęgnacyjne – kiedy nie przysługuje?
Zgodnie z art. 17 ust. 5 ustawy z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych – świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jednak, jeżeli:
- osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4.04.2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów,
- osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym lub przewlekle chorym, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich,
- osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką (chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej),
- na osobę wymagającą opieki, inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką (chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej) jak również, gdy
- na osobę wymagającą opieki, jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4.04.2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.
Świadczenie pielęgnacyjne – w jakiej wysokości przysługuje?
Aktualnie, tj. od 1 stycznia 2025 r. – zgodnie z obwieszczeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6.11.2024 r. w sprawie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego w roku 2025 – świadczenie pielęgnacyjne, przysługuje w wysokości 3 287 zł miesięcznie.
Kwota ta, podlega przy tym corocznej waloryzacji – od 1 stycznia każdego roku. Ponownego wzrostu kwoty świadczenia – należy zatem spodziewać się od 1 stycznia 2026 r. Konkretną kwotę podwyżki poznamy do dnia 15 listopada br., ponieważ będzie ona podlegała ogłoszeniu, w drodze obwieszczenia, przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (którym aktualnie jest – minister rodziny, pracy i polityki społecznej). Wskaźnikiem waloryzacji dla świadczenia pielęgnacyjnego jest procentowy wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego na dzień 1 stycznia roku, w którym jest przeprowadzana waloryzacja, w stosunku do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującej w dniu 1 stycznia roku poprzedzającego rok, w którym jest przeprowadzana waloryzacja.
Świadczenie pielęgnacyjne – co, w przypadku sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem?
Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia 2024 r., przewidują również, że w przypadku gdy opiekun otrzymujący świadczenie pielęgnacyjne, sprawuje opiekę nad więcej niż jedną osobą (dzieckiem) w wieku do ukończenia 18 roku życia, legitymującą się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności – wówczas wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest podwyższana o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka. Warunkiem jest złożenie wniosku, przez opiekuna, o podwyższenie świadczenia pielęgnacyjnego (wymóg ten nie dotyczy wyłącznie dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektora regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej oraz dyrektora interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego).
Świadczenie pielęgnacyjne – w jaki sposób można się o nie ubiegać?
W celu ubiegania się o przyznanie świadczenia – należy złożyć wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w urzędzie miasta lub gminy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy (albo w ośrodku pomocy społecznej lub w innej jednostce organizacyjnej gminy, której została przekazana realizacja świadczeń rodzinnych w danej gminie).
Wniosek można złożyć tradycyjnie, na formularzu papierowym, który ma obowiązek udostępnić ww. organ lub drogą elektroniczną, za pośrednictwem portalu Emp@tia (na stronie: LINK).
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 323 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 44 z późn. zm.)
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15.07.2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 857)
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1.02.2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz.U. z 2002 r., nr 17, poz. 162 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 7.07.2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. z 2023 r., poz. 1429 z późn. zm.)
- Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6.11.2024 r. w sprawie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego w roku 2025 (M.P. z 2024 r., poz. 967)