Trwa zamieszanie z programem Czyste Powietrze. Przez lata rodziny przywykły, że wymiana pieca czy okien lub inna nawet drobna termomodernizacja daje prawo do dofinansowania. Teraz nagle 28 listopada program został zawieszony, a przyjmowanie wniosków o dofinansowanie wstrzymane.
- Teraz termomodernizacja wyłącznie na własny koszt - zwrot nawet części wydatków z programu Czyste Powietrze jest niepewny
- Wstrzymany program Czyste Powietrze: co ze złożonymi wnioskami i zaległościami w wypłatach dotacji?
- Wstrzymany program Czyste Powietrze: co z osobami, które zrealizowały inwestycje i nie złożyły jeszcze wniosku?
- Dlaczego program Czyste Powietrze został zawieszony: zabezpieczenie gospodarstw domowych przed nadużyciami
Historia się powtarza. Przed rokiem wstrzymano wypłatę pieniędzy należnych na podstawie dokonanych już inwestycji przez gospodarstwa domowe i złożonych wniosków - nagle na Czyste Powietrze zabrakło pieniędzy. Z poślizgiem realiowano zaległości, a teraz po prostu - przed petentami okienko zamknięto z trzaskiem!
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - NFOŚiGW, koordynator programu Czyste Powietrze zapewnia, że wszystkie złożone wnioski zostaną rozpatrzone, a niezłożone – będą mogły być złożone wiosną gdy Czyste Powietrze wystartuje na nowo, ale ani w pierwszym ani w drugim przypadku nie jest to równoznaczne z gwarancją zwrotu przynajmniej części wydatków.
Teraz termomodernizacja wyłącznie na własny koszt - zwrot nawet części wydatków z programu Czyste Powietrze jest niepewny
Te, które już są złożone, będą surowiej weryfikowane niż do tej pory.
Odłożone na czas po restarcie – rozpatrywane będą według całkiem nowych, obecnie zupełnie nieznanych kryteriów.
To może skutecznie zniechęcać do inwestycji ograniczających smog – niską emisję generowaną przez kopciuchy oraz wszelkich przedsięwzięć mających chronić domy i mieszkania przed utratą ciepła.
Oczywiście NFOŚiGW ma swoje racje: chce ukrócić nadużycia i zracjonalizować wydatkowanie publicznych pieniędzy, ale sposób w jaki tego dokonuje – bez uprzedzenia, nie mówić już o zachowaniu praw nabytych – bo deklaracja rozpatrzenia wniosków według nieznanych kryteriów to nie to samo – jest absolutnie szokujący i rujnujący zaufanie do sztandarowego programu ekologicznego, realizowanego oraz cieszącego się poparciem społecznym przez lata.
Wstrzymany program Czyste Powietrze: co ze złożonymi wnioskami i zaległościami w wypłatach dotacji?
NDOŚiGW odpowiada tak:
Nabór wniosków w programie prowadzony jest wyłącznie w ramach limitów środków zagwarantowanych w budżecie programu, co oznacza, że dla przyjętych wniosków, które zostaną pozytywnie ocenione i zawartych już umów, które czekają na wpłatę środków, wszystkie wypłaty zostaną zrealizowane.
Wstrzymany program Czyste Powietrze: co z osobami, które zrealizowały inwestycje i nie złożyły jeszcze wniosku?
Te osoby będą miały możliwość złożenia wniosku na nowych zasadach programu Czyste Powietrze, po ogłoszeniu naboru, który jest planowany w 2025 r. – odpowiada NFOŚiGW.
Wtedy też uruchomiony zostanie nowy ogólnopolski system operatorów w programie Czyste Powietrze
Nowy ogólnopolski program operatorski, w który będą zaangażowane gminy, to element reformy programu Czyste Powietrze, którego nowe zasady zaczną obowiązywać w 2025 r. System operatorski, przygotowywany dla najuboższych gospodarstw domowych, będzie chronił Polki i Polaków przed naciągaczami i nieuczciwymi praktykami wykonawców – zapewnia NFOŚiGW.
Zapowiadane przez NDOŚiGW kluczowe reformy w nowym Czystym Powietrzu to przede wszystkim:
- Obowiązek wypłaty zaliczki na konto beneficjenta, a nie wykonawcy,
- Limity dotacji na poszczególne kategorie kosztów, czyli koniec z drzwiami za 20–40 tys. zł,
- Dotacja dla rzeczywiście najuboższych, czyli dodatkowe warunki „wejścia” do najwyższego poziomu dofinansowania, koniec z przepisywaniem budynku „na wnuczka” – beneficjent będzie musiał wykazać własność lub współwłasność budynku/lokalu przez określony czas przed złożeniem wniosku o dofinansowanie,
- Koniec z wymianą dwóch okien w budynku, będziemy wymagać uzyskania określonego standardu energetycznego w wyniku realizacji inwestycji,
- Zwiększymy liczbę kontroli na miejscu, będziemy mieli oko na firmy, które przyłapiemy na nieuprawnionym działaniu.
- W systemie pojawią się operatorzy, którymi będą także gminy wspierające gospodarstwa domowe w przeprowadzeniu inwestycji od jej planowania po rozliczenie. To pomoże uniknąć zagrożeń związanych z naciągaczami i poprawi efektywność termomodernizacji, a więc da większą pewność niższych rachunków za ogrzewanie. W dalszych planach jest też lista rekomendowanych wykonawców, czyli sprawdzonych firm.
– Uprościmy proces pozyskania finansowania, by łatwiej można było skorzystać ze wsparcia. Przyspieszymy też obsługę wniosków i rozliczenie, by szybciej pieniądze trafiały na konta Polek i Polaków. Dzięki reformie, nowe „Czyste Powietrze” będzie kontynuowane na lepszych, zdrowych zasadach, tak by nadal działać na rzecz czystego powietrza i niższych rachunków za ogrzewanie – podsumowuje zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW Robert Gajda.
Dlaczego program Czyste Powietrze został zawieszony: zabezpieczenie gospodarstw domowych przed nadużyciami
Nadużycia w ocenie NFOŚiGW są na tak wielką skalę, że przybrały rozmiar patologii.
Likwidacja powyższych patologii i nadużyć zdaniem reformatorów nie była możliwa bez zawieszenia programu i zmiany reguł gry.
Rusza pierwsza duża modernizacja programu Czyste Powietrze po sześciu latach od jego powstania. Celem tej zmiany jest naprawa programu i zabezpieczenie polskich gospodarstw domowych przed nadużyciami, tak by nadal działać na rzecz czystego powietrza i niższych rachunków za ogrzewanie dla Polek i Polaków - zapewnia NFOŚiGW.
– Chcemy położyć kres nadużyciom w programie Czyste Powietrze. Przeprowadziliśmy wzmożone kontrole, skutki nieprawidłowości to oddawane dotacje (wraz z odsetkami) lub zmniejszenie dofinansowania. Trzeba skończyć ze 100‐procentowym dofinansowaniem na kilka domów, z wielokrotnym zawyżaniem rachunków przez nieuczciwych wykonawców za usługi i materiały, z wymuszaniem pełnomocnictwa, na podstawie którego firmy dostawały zaliczkę na swój rachunek, znikały z rynku, a cała odpowiedzialność spadała na nieświadomego beneficjenta – wyjaśnia Robert Gajda.