400 zł miesięcznie z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Nie każdy wie o tym świadczeniu. Komu przysługuje, na jakich warunkach i w jaki sposób się o nie ubiegać?

• Świadczenie będące dodatkiem do zasiłku rodzinnego
• 400 plus dla rodziców z tytułu opieki nad dzieckiem – komu przysługuje?
• 400 plus dla rodziców z tytułu opieki nad dzieckiem – na jakich warunkach?
• 400 plus dla rodziców z tytułu opieki nad dzieckiem – w jaki sposób można się o nie ubiegać?

Świadczenie będące dodatkiem do zasiłku rodzinnego

Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, to świadczenie dodatkowe, które przysługuje osobom, które mają przyznane prawo do zasiłku rodzinnego. Nie jest to więc świadczenie samoistne, które można otrzymywać niezależnie od innych świadczeń. 

Chcąc ustalić, czy spełnia się kryteria przyznania świadczenia z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, w pierwszej kolejności – należy zatem zweryfikować, czy można ubiegać się o przyznanie zasiłku rodzinnego. Zasiłek rodzinny (od przysługiwania którego, uzależnione jest prawo do dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego), to świadczenie, które ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Przysługuje on:

• rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka,

• opiekunowi faktycznemu dziecka (czyli osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła do sądu rodzinnego z wnioskiem o przysposobienie dziecka), jak również

• osobie uczącej się (czyli niepozostającej na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony, pełnoletniej osobie uczącej się), 

do ukończenia przez dziecko:

• 18 roku życia,

•  nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia lub odpowiednio

•  24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności,

• a w przypadku osoby uczącej się – do ukończenia przez nią nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia.

Przyznanie zasiłku rodzinnego uzależnione jest ponadto od spełnienia kryterium dochodowego – tj. przysługuje on wyłącznie osobom, których dochód rodziny, w przeliczeniu na osobę (albo odpowiednio – dochód osoby uczącej się) nie przekracza kwoty 674 zł, a w przypadku, gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności – 764 zł.¹

Przekroczenie powyższych progów dochodowych (tj. w przypadku, gdy dochód rodziny przekracza kwotę kryterium dochodowego pomnożoną przez liczbę członków danej rodziny) nie pozbawia całkowicie prawa do zasiłku. W takiej sytuacji, obowiązuje tzw. mechanizm „złotówka za złotówkę”, czyli – zasiłek rodzinny wraz z dodatkami do niego, przysługują w wysokości różnicy między łączną kwotą zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami, a kwotą, o którą został przekroczony dochód rodziny (chyba, że próg dochodowy został przekroczony o kwotę wyższą niż łączna kwota zasiłków rodzinnych wraz dodatkami, przysługujących danej rodzinie w okresie zasiłkowym, na który ustalane jest prawo do tych świadczeń). Ustalony w powyższy sposób zasiłek rodzinny wraz z dodatkami, nie będzie jednak przysługiwać, jeżeli ich łączna kwota będzie niższa niż 20 zł. 

Zasiłek rodzinny, przysługuje w wysokości:

• 95,00 zł miesięcznie – na dziecko w wieku do ukończenia przez nie 5 roku życia,

• 124,00 zł miesięcznie – na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia, do ukończenia przez nie 18 roku życia i odpowiednio

• 135,00 zł miesięcznie – na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia, do ukończenia przez nie 24 roku życia.

Ustawodawca przywidział ponadto pewne wyjątki od powyższych zasad, w zakresie prawa do zasiłku rodzinnego. I tak – zasiłek ten nie przysługuje, jeżeli: 

1. dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim,

2. dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej,

3. osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,

4. pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko,

5. osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że:

   • rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,

   • ojciec dziecka jest nieznany,

   • powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,

   • sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka albo

   • dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach,

6. członkowi rodziny przysługuje na dziecko zasiłek rodzinny za granicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Celem otrzymania zasiłku rodzinnego, w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania, należy złożyć wniosek o ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego (i odpowiednio – dodatków do zasiłki rodzinnego). Wzór wniosku dostępny jest pod adresem: https://www.gov.pl/web/rodzina/zasilek-rodzinny-oraz-dodatki---wzor-wniosku-do-stosowania-na-nowy-okres-20212022.

400 plus dla rodziców z tytułu opieki nad dzieckiem – komu przysługuje?

Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego – bo o nim mowa – przysługuje: 

• matce lub ojcu, 

• opiekunowi faktycznemu dziecka (czyli osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła do sądu rodzinnego z wnioskiem o przysposobienie dziecka) albo 

• opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli dziecko faktycznie pozostaje pod jego opieką, 

uprawnionemu do urlopu wychowawczego, chyba, że:

• bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego, pozostawała (lub odpowiednio – pozostawał) w stosunku pracy przez okres krótszy niż 6 miesięcy,

• podjęła (lub odpowiednio – podjął) lub kontynuuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, która uniemożliwia jej (lub odpowiednio – jemu) sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego,

• w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku macierzyńskiego bądź

• korzysta ze świadczenia rodzicielskiego.

Dodatek nie przysługuje również na dziecko:

• które zostało umieszczone w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem dziecka przebywającego w zakładzie opieki zdrowotnej oraz

• nad którym osoba uprawniona do dodatku – z innych powodów niż wyżej wymienione – zaprzestała sprawowania osobistej opieki.

400 plus dla rodziców z tytułu opieki nad dzieckiem – na jakich warunkach?

Świadczenie to, przysługuje ww. osobom uprawnionym do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres: 

• 24 miesięcy kalendarzowych,

• 36 miesięcy kalendarzowych – jeżeli sprawuje się opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu lub odpowiednio

• 72 miesięcy kalendarzowych – jeżeli sprawuje się opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Dodatek przysługuje w wysokości 400,00 zł miesięcznie, niezależnie od liczby dzieci pozostających pod opieką osoby uprawnionej. W przypadku równoczesnego korzystania z urlopu wychowawczego przez obojga rodziców – może go przy tym pobierać tylko jedno z nich. 

400 plus dla rodziców z tytułu opieki nad dzieckiem – w jaki sposób można się o nie ubiegać?

Jako, iż dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, nie jest świadczeniem samoistnym – można się o niego ubiegać tylko łącznie z ubieganiem się o zasiłek rodzinny. Celem otrzymania zasiłku rodzinnego (łącznie z dodatkiem z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego), w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania, należy złożyć wniosek o ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego (i odpowiednio – dodatków do zasiłki rodzinnego). Wzór wniosku dostępny jest pod adresem: https://www.gov.pl/web/rodzina/zasilek-rodzinny-oraz-dodatki---wzor-wniosku-do-stosowania-na-nowy-okres-20212022.

W przypadku ubiegania się o dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, konieczne jest ponadto załączenie do wniosku:

• zaświadczenia lub oświadczenia o udzieleniu urlopu wychowawczego oraz o okresie, na jaki został on udzielony,

• zaświadczenia lub oświadczenia o co najmniej 6-miesięcznym okresie pozostawania w stosunku pracy bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego oraz

• zaświadczenia lub oświadczenia potwierdzającego zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych.

¹ Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13.08.2024 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz.U. z 2024 r., poz. 1238)

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 323)