800 plus: Duża część dotychczasowych beneficjentów utraci prawo do świadczenia. Wprowadzono nowy wymóg ustawowy

• Nowy wymóg ustawowy, który od 1 czerwca 2025 r., pozbawi prawa do 800 plus dużą część dotychczasowych beneficjentów świadczenia
• Obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny i obowiązek nauki w polskim systemie oświaty
• W jaki sposób ZUS będzie weryfikował spełnienie obowiązku edukacji w ramach polskiego systemu oświaty? 
• Niespełnienie nowego wymogu ustawowego, spowoduje również utratę świadczenia „Dobry Start”
• Prawo do 800 plus, od 1 czerwca 2025 r., może utracić nawet 143 tys. dotychczasowych beneficjentów świadczenia

Nowy wymóg ustawowy, który od 1 czerwca 2025 r., pozbawi prawa do 800 plus dużą część dotychczasowych beneficjentów świadczenia

Chodzi o zmiany w zakresie dostępu do świadczenia wychowawczego w ramach programu „Rodzina 800+” wprowadzone ustawą z dnia 15.05.2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw, które uzależniają przysługiwanie świadczenia, od realizacji przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, a następnie obowiązku szkolnego albo odpowiednio – obowiązku nauki w ramach polskiego systemu edukacji. 

Od 1 czerwca 2025 r., obywatele Ukrainy, którzy nie zapiszą swojego dziecka do polskiej „zerówki” lub odpowiednio – polskiej szkoły (do czasu ukończenia przez dziecko 18 roku życia, ponieważ do tego wieku, dzieci objęte są obowiązkiem nauki) – zostaną pozbawieni prawa do świadczenia 800 plus (jeżeli już tak owe świadczenie otrzymywali) lub odpowiednio – świadczenie to nie zostanie im przyznane. 

Jedynymi wyjątkami, w których przysługiwanie świadczenia 800 plus obywatelom Ukrainy, nie będzie uzależnione od realizacji przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki w ramach polskiego systemu edukacji, będą:

1. świadczenia przyznawane na dzieci w wieku, w którym obowiązki te ich nie dotyczą – czyli od urodzenia do momentu, w którym dziecko zobowiązane jest rozpocząć odbywanie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego (tj. w swoim  6 roku życia) oraz

2. świadczenia przyznawane na dzieci w wieku, w którym są objęte powyższymi obowiązkami (tj. obowiązkiem rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązkiem szkolnym lub odpowiednio – obowiązkiem nauki), ale ich odbywanie zostało im odroczone. 

Obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny i obowiązek nauki w polskim systemie oświaty

W polskim systemie oświaty, wyróżnia się trzy rodzaje obowiązków związanych z edukacją dzieci:

1. obowiązek odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego, który – co do zasady – dotyczy dzieci w wieku lat 6 i może być realizowany odpowiednio w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w innych formach wychowania przedszkolnego. Realizację powyższego obowiązku, dziecko rozpoczyna z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończy wspomniany 6 rok życia, a w przypadku dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko rozpocznie spełnianie obowiązku szkolnego. Dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, mogą być przy tym objęte wychowaniem przedszkolnym nie dłużej niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 9 rok życia;

2. obowiązek szkolny, który obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko skończy 7 lat, do ukończenia przez dziecko szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia oraz

3. obowiązek nauki, którym objęte jest każde dziecko w wieku od 6 do 18 roku życia.

Jeżeli zatem – któregoś z powyższych obowiązków – dzieci obywateli Ukrainy legalnie przebywający na terytorium Polski, nie będą realizować w ramach polskiego systemu edukacji, pobierając naukę wyłącznie zdalnie, w ramach ukraińskiego systemu oświaty lub nie pobierając jej wcale – od nowego okresu rozliczeniowego (tj. od 1 czerwca 2025 r.) – ich rodzice, zostaną pozbawieni prawa do świadczenia 800 plus na te dzieci.

W jaki sposób ZUS będzie weryfikował spełnienie obowiązku edukacji w ramach polskiego systemu oświaty? 

W celu weryfikacji prawa do świadczenia – ZUS będzie pobierał z dedykowanej bazy danych, informacje na temat tego do jakiej szkoły lub placówki oświatowej uczęszcza dziecko obywatela Ukrainy, legalnie przebywającego na terytorium naszego kraju.

Niespełnienie nowego wymogu ustawowego, spowoduje również utratę świadczenia „Dobry Start”

Nowelizacja tzw. ustawy pomocowej, dotyczy również świadczenia „Dobry Start”, które przysługuje raz w roku, w związku z rozpoczęciem roku szkolnego, w wysokości 300 zł, na dziecko uczące się w szkole, aż do ukończenia przez nie 20 roku życia (a w przypadku niepełnosprawnych – do ukończenia 24 roku życia). 

Po wprowadzonej zmianie – jego otrzymanie przez obywateli Ukrainy, również uzależnione będzie od tego czy dziecko, na które ma być przyznane świadczenie, uczy się w szkole należącej do polskiego systemu edukacji. Zmiany dotyczące świadczenia „Dobry Start”, po raz pierwszy, będą miały przy tym zastosowanie przy ustalaniu prawa do świadczenia z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego 2025/2026.

Prawo do 800 plus, od 1 czerwca 2025 r., może utracić nawet 143 tys. dotychczasowych beneficjentów świadczenia

Zgodnie z raportem przygotowanym przez Centrum Edukacji Obywatelskiej (dalej CEO), pt. „Uczniowie z Ukrainy z doświadczeniem uchodźstwa w polskim systemie edukacji” – w polskim systemie edukacji, według stanu na kwiecień 2024 r. – było 134 tys. dzieci i młodzieży z Ukrainy w wieku szkolnym. Nie wszystkie dzieci uchodźców z Ukrainy, którzy przebywają na terytorium naszego kraju – podejmuje jednak edukację w polskich szkołach i przedszkolach. Według wyliczeń CEO – dzieci obywateli Ukrainy, przebywających na terytorium Polski, które nie należą do polskiego systemu edukacji, a są w wieku szkolnym – według stanu na kwiecień 2024 r. – było między 21 tysięcy, a 143 tys. Liczby te, zostały oszacowane na podstawie zestawienia danych z ZUS dotyczących osób pobierających świadczenie 800 plus i rejestru PESEL UKR z danymi z Systemu Informacji Oświatowej MEN. 

Jeżeli zatem – wspomniane powyżej 143 tys. dzieci – jeszcze w tym roku szkolnym (ponieważ rok szkolny kończy się 31 sierpnia 2025 r., a nowy okres rozliczeniowy świadczenia 800 plus rozpoczyna się 1 czerwca 2025 r.), nie zacznie uczęszczać do polskich „zerówek” lub szkół – ich rodzice-obywatele Ukrainy, którzy dotychczas otrzymywali świadczenie 800 plus (lub przysługiwało im prawo do jego pobierania), od 1 czerwca 2025 r., zostaną tego świadczenia (lub odpowiednio – prawa do ubiegania się o to świadczenie) pozbawieni. 

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15.05.2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r., poz. 854)

• Ustawa z dnia 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2024 r., poz. 167)

• Ustawa z dnia 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 737)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15.06.2021 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu "Dobry start" (Dz.U. z 2021 r., poz. 1092)