Na posiedzeniu Rady Ministrów we wtorek 10 września rząd zajął się przygotowaniem gruntu prawnego pod drugą waloryzację emerytur – dodatkową w roku. Przepisy dadzą ma taką możliwość, a nawet nałożą obowiązek gdy inflacja przekroczy 5 procent. Członkowie rządu projekt ustawy ocenili pozytywnie, ale do Sejmu kierować go nie zamierzają. Dlaczego?
- Druga waloryzacja emerytur: dlaczego trzeba zmienić ustawę
- Dodatkowa waloryzacja emerytur: na czym ma polegać
- Druga waloryzacja emerytur: jaki wskaźnik waloryzacji
- Dodatkowa waloryzacja emerytur w roku: dlaczego
- Dodatkowa waloryzacja emerytur: podwyżka czy zaliczkowe wyrównanie świadczeń
- Druga waloryzacja emerytur: jakie jeszcze zmiany w ustawie
Oto komunikat Centrum Informacyjnego Rządu:
Rada Ministrów omówiła projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Projekt spełnił oczekiwania członków rządu.
Rada Ministrów powróci do procedowania projektu, jeżeli pojawi się ryzyko przekroczenia 5% inflacji. Na razie Ministerstwo Finansów nie przewiduje jednak takiego wzrostu. Mechanizm dodatkowej waloryzacji jest opracowany, a dalsze procedowanie projektu ustawy może zostać podjęte w każdym momencie, jeżeli będzie taka konieczność.
Podstawowa waloryzacja emerytur i rent pozostaje bez zmian, co oznacza, że emeryci i renciści otrzymają wyższe świadczenia w marcu przyszłego roku.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw dotyczy wprowadzenia, obok obowiązujących przepisów w zakresie corocznej waloryzacji emerytur i rent przeprowadzanej od 1 marca - dodatkowej waloryzacji świadczeń w przypadku, gdy wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku przekroczy 5%.
Druga waloryzacja emerytur: dlaczego trzeba zmienić ustawę
Waloryzacja emerytur i rent odbywa się raz w roku, począwszy od 1 marca. Oznacza to, że w warunkach wysokiej inflacji, emeryci i renciści, szczególnie pobierający niskie świadczenia, odczuwają nadmiernie wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w ciągu roku, a ich świadczenia tracą na wartości realnej i często nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb.
Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji.
Nowelizacja zakłada wprowadzenie, obok obowiązujących przepisów w zakresie rocznej waloryzacji świadczeń, dodatkowej waloryzacji w przypadku, gdy wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu roku, w którym przeprowadzona była roczna waloryzacja od dnia 1 marca, przekroczy 5%.
Tym samym proponuje się, by waloryzacja odbywała się:
- raz w roku, gdy inflacja w pierwszym półroczu nie przekroczy 5% – wówczas zastosowanie będą miały dotychczasowe zasady rocznej waloryzacji świadczeń,
- dwa razy w roku w sytuacji wzrostu inflacji w pierwszym półroczu powyżej 5% – wtedy przeprowadzona zostanie zarówno waloryzacja roczna, jak i dodatkowa waloryzacja świadczeń.
Dodatkowa waloryzacja emerytur: na czym ma polegać
Dodatkowa waloryzacja (tzw. interwencyjna/okresowa) ma być działaniem mającym na celu ochronę świadczeniobiorców (przede wszystkim emerytów i rencistów pobierających najniższe świadczenia) przed skutkami wysokiego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w trakcie roku.
Nowelizacja zakłada, że dodatkowa waloryzacja przeprowadzana była od dnia 1 września, w sytuacji gdy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku przekroczy 105%.
Analogicznie jak ma to miejsce w przypadku waloryzacji rocznej, dodatkowa waloryzacja będzie polegała na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru, w wysokości przysługującej 31 sierpnia roku, w którym przeprowadza się dodatkową waloryzację, przez wskaźnik dodatkowej waloryzacji. Dodatkowa waloryzacja obejmie emerytury i renty przyznane przed terminem tej waloryzacji.
Druga waloryzacja emerytur: jaki wskaźnik waloryzacji
Przyjmuje się, aby wskaźnikiem dodatkowej waloryzacji był wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku (pod warunkiem jego przekroczenia ponad 105%) zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym półroczu danego roku.
Jako wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu proponuje się przyjąć wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów w pierwszym półroczu danego roku albo wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w pierwszym półroczu danego roku, jeżeli jest on wyższy od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla emerytów i rencistów w pierwszym półroczu danego roku.
Zwiększenie udziału realnego wzrostu wynagrodzenia we wskaźniku dodatkowej waloryzacji, ponad ustawowe 20%, proponuje się, aby było przedmiotem corocznych negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego odbywających się w czerwcu, w roku poprzedzającym waloryzację.
A zatem zgodnie z obecną formułą negocjacji w tym zakresie odnośnie do waloryzacji rocznej. Negocjacje te będą się odbywały łącznie, a wynegocjowane ewentualne zwiększenie będzie jednakowe dla udziału realnego wzrostu wynagrodzeń we wskaźniku waloryzacji rocznej i wskaźniku dodatkowej waloryzacji.
Dodatkowa waloryzacja emerytur w roku: dlaczego
Dodatkowa waloryzacja będzie miała charakter okresowy i będzie chroniła świadczenia w sytuacji wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
W ramach dodatkowej waloryzacji, świadczenia podwyższane będą na okres od 1 września roku, w którym przeprowadzana jest dodatkowa waloryzacja do ostatniego dnia lutego następnego roku kalendarzowego, tj. do dnia poprzedzającego terminem corocznej waloryzacji od 1 marca.
Dodatkowa waloryzacja nie zmienia zasad obowiązującego obecnie systemu ubezpieczeń społecznych.
Podstawą waloryzacji rocznej będzie, tak jak dotychczas, kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację - bez uwzględniania dodatkowej waloryzacji.
Oznacza to, że w odniesieniu do świadczeń przyznanych do 31 sierpnia poprzedniego roku kalendarzowego, które podlegały dodatkowej waloryzacji, przy waloryzacji rocznej waloryzowana byłaby kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru bez uwzględniania podwyżek emerytur i rent wynikających z dodatkowej waloryzacji.
Dodatkowa waloryzacja emerytur: podwyżka czy zaliczkowe wyrównanie świadczeń
Dodatkowa waloryzacja w roku nie jest więc dodatkową podwyżką świadczeń emerytalno-rentowych, tylko przyspieszoną wypłatą części ich podwyżki, która wynika ze wskaźnika waloryzacji z marca następnego roku, opartego na rocznym wskaźniku inflacji z roku poprzedniego ze względu na wyższą niż 5% inflację w I półroczu danego roku.
Stąd też skutek finansowy dodatkowej waloryzacji będzie jedynie w okresie wrzesień danego roku – luty następnego roku (przez 6 miesięcy).
Ze względu na pomniejszenie podwyżki wynikającej z waloryzacji, która odbędzie się w marcu następnego roku, o podwyżkę wynikającą z dodatkowej waloryzacji (wrzesień danego roku) skutek tej waloryzacji nie będzie powodował skutków przenoszonych na koszt waloryzacji w marcu następnego roku.
W przypadku gdyby wskaźnik rocznej waloryzacji okazał się niższy od wskaźnika dodatkowej waloryzacji - wskaźnik rocznej waloryzacji byłby podnoszony do wysokości wskaźnika dodatkowej waloryzacji. Działanie to utrzymałoby wysokość świadczeń co najmniej na tym samym poziomie, zgodnie z zasadą, że wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu.
Druga waloryzacja emerytur: jakie jeszcze zmiany w ustawie
Wprowadzenie dodatkowej waloryzacji będzie wymagało zobligowania Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do ogłaszania – w terminie do dnia 15 lipca – dodatkowych komunikatów w sprawie: wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w pierwszym półroczu danego roku, wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla emerytów i rencistów w pierwszym półroczu danego roku, realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym półroczu danego roku.
Wprowadzenie przepisów w zakresie dodatkowej waloryzacji wymagać będzie także ogłaszania przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w roku gdy taka waloryzacja będzie przeprowadzana, dodatkowych komunikatów w sprawie należnych od terminu dodatkowej waloryzacji: kwot najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwoty maksymalnych zmniejszeń, obliczonych zgodnie z art. 104 ust. 9, kwoty emerytur i rent wolnych od potrąceń i egzekucji obliczonych zgodnie z art. 141 ust. 1.